Thông Luận

Chiến thuật có thể phản tác dụng đối với Ukraine

Chiến thuật đưa chiến tranh vào đất Nga của Ukraine trước mắt là một thành công, nhờ Kiev vẫn duy trì được số thương vong dân sự ở mức thấp. Tuy nhiên, Ukraine cần cẩn thận, không nên để xẩy ra những vụ việc đáng tiếc với thương vong dân sự cao, gây nên "hiệu ứng Chechnya" có lợi cho Putin

Ảnh trích từ vidéo cho thấy một căn hộ tại Moskva bị trúng drone ngày 30/05/2023. AP

Vào hôm 06/06/2023, huyện Shebekino ở vùng Belgorod của Nga, giáp giới với Ukraine, lại bị pháo kích và cư dân được yêu cầu lánh nạn trong các hầm trú ẩn. Trong những tuần lễ gần đây, Belgorod liên tục bị tấn công, và cách nay hai hôm, Nga một lần nữa tuyên bố đã đẩy lùi một cuộc đột kích của các chiến binh Nga thân Ukraine. Tình hình nghiêm trọng đến mức chính quyền địa phương đã phải cho sơ tán hàng ngàn người dân ra xa các khu vực gần biên giới.

Cuộc chiến do Putin khởi động đã "lan" ngược về Nga

Tình hình trong thời gian gần đây tại Belgorod, cũng nhiều nơi khác trên lãnh thổ Nga, kể cả tại thủ đô Moskva, cho thấy là cuộc chiến tranh Ukraine mà tổng thống Nga Vladimir Putin khởi động không còn giới hạn trên lãnh thổ nước láng giềng mà đã lan ngược trở lại đất Nga, và chính người dân Nga đã bắt đầu phải sống những hoàn cảnh mà người Ukraine phải trải qua từ hơn một năm nay.

Cho đến nay, chính quyền Kiev về mặt chính thức, vẫn không thừa nhận mình là tác giả các sự cố trên lãnh thổ Nga, từ các vụ drone hai lần đánh vào Moskva, cho đến vụ tấn công vào các nhà máy lọc dầu ở Krasnodar, miền nam nước Nga, hay các vụ phá hoại đường xe lửa ở khu vực gần biên giới với Ukraine. Thậm chí các vụ đột kích từ lãnh thổ Ukraine đánh vào Belgorod cũng được Ukraine nhấn mạnh là do các lực lượng Nga chống Putin tiến hành.

Tuy nhiên, đối với giới quan sát, việc các sự cố xẩy ra ngày càng nhiều trên lãnh thổ Nga là dấu hiệu của một thay đổi chiến thuật của Ukraine, "xuất khẩu" chiến tranh qua lãnh thổ Nga, vừa buộc Quân đội Nga phải dàn trải lực lượng để đối phó, không tập trung được vào chiến dịch tấn công Ukraine, vừa gây tác động tâm lý trên người dân Nga để họ chống lại cuộc chiến do chính quyền khởi động.

Trong một bài phân tích đăng ngày 02/06 vừa qua, hãng tin Mỹ Bloomberg cho rằng chiến thuật tấn công sâu vào bên trong lãnh thổ Nga, dù là các cuộc đột kích táo bạo ở vùng biên giới hay là các vụ đánh phá bằng drone và tên lửa là một tính toán trước mắt có thể mang lại cho Ukraine một số lợi ích về quân sự.

Hai lợi ích của chiến thuật mới

Trước hết, chiến thuật có thể gọi là "nghi binh" này buộc bộ chỉ huy quân sự Nga phải dồn lực lượng trám vào nhiều lỗ hổng về mặt phòng thủ lãnh thổ rộng lớn của Nga. Tại khu vực Belgorod, nhóm đột kích đã tấn công vào nơi kết thúc một đoạn biên giới mới được củng cố một cách rất tốn kém và một đồn biên phòng hầu như không có người điều khiển. Các chiếc drone bay đến Moskva đã xuyên thủng hệ thống phòng không chặt chẽ nhất trên toàn nước Nga chỉ vì chúng bay thấp và dường như không sử dụng hệ thống định vị vệ tinh khi tiếp cận mục tiêu. Ngay chính tổng thống Putin cũng phải công nhận rằng hệ thống phòng không của thủ đô cần được cải thiện.

Kết quả tối hậu của các đòn tấn công này là khiến bộ chỉ huy quân sự Nga phải chuyển hướng lực lượng và sự chú ý khỏi tiền tuyến ở Ukraine, và bị lúng túng trong việc phán đoán các hướng tấn công của đợt phản công mà lực lượng Kiev đang chuẩn bị.

Ngoài ra, các cuộc tấn công vào lãnh thổ Nga rất hữu ích trong cuôc chiến tranh thông tin và tâm lý của Ukraine, xóa bỏ được mọi dư luận tiêu cực có thể phát sinh từ việc Bakhmut thất thủ, đồng thời thăm dò được phản ứng của các đồng minh phương Tây trước các hành động táo bạo hơn của Kiev.

Các phản ứng chính thức của Mỹ và Anh rất chừng mực, trong lúc quyết tâm cung cấp cho Ukraine các tên lửa tầm xa như loại Storm Shadow của Anh và chiến đấu cơ F-16 của Mỹ không hề bị dao động.

Cả hai lợi thế kể trên đều đặc biệt quan trọng nếu Ukraine thành công trong chiến dịch phản công của mình. Nếu quân đội Ukraine có thể dứt khoát cắt đứt "cây cầu trên đất liền" nối liền Nga với vùng Crimée, một dải đất hình lưỡi liềm chạy dài ở phía đông và nam Ukraine, ở một số nơi chỉ rộng 150 km, thì tất cả các lãnh thổ mà Nga chiếm được của Ukraine kể từ năm 2014 đến nay sẽ gặp khó khăn, đến mức mà Putin có thể là không còn tiếp tục chiến đấu được nữa.

Phản tác dụng nếu thương vong dân sự quá lớn

Theo Bloomberg, nếu cuộc phản công chùn bước khi quân đội Ukraine phải đối mặt với các công sự phòng thủ mới rộng lớn của Nga và một đối thủ thận trọng và kinh nghiệm hơn, thì các cuộc đột kích bí mật vào Nga có thể phản tác dụng nếu gây thương vong dân sự quá lớn.

Vấn đề lớn nhất của Putin khi cuộc xâm lược kéo dài không phải là tình trạng tương đối tệ hại quân đội chính quy, bị tham những đục khoét và có một giàn tướng lính chỉ huy kém cỏi, mà là sự thiếu vắng đồng thuận dân chúng trong việc ủng hộ mạnh mẽ cuộc chiến tranh Ukraine.

Một ví dụ điển hình : Hầu hết người Nga không sẵn lòng đóng góp dù chỉ một khoản tiền nhỏ cho nỗ lực chiến tranh. Tinh thần của binh lính cử qua Ukraine cũng xuống thấp - điểm yếu lớn nhất của quân đội xâm lược. Và nỗ lực đầu tiên của Putin trong đợt động viên năm ngoái đã gây ra một cuộc di cư của những người trong độ tuổi chiến đấu, mà số người bỏ nước ra đi ngang bằng với số binh lính mới được tuyển.

Nguy cơ dư luận đảo chiều

Các vụ tấn công vào bên trong lãnh thổ Nga có khả năng thay đổi điều đó, như đã từng xẩy ra trong cuộc chiến Chechnya vào những năm 1990 và 2000. Năm 1994, khi Nga can thiệp quân sự vào Chechnya, đại đa số người Nga ủng hộ một giải pháp hòa bình hoặc thậm chí là một giải pháp rút quân vô điều kiện. Năm 1997, 51% những người được hỏi cho biết họ ủng hộ việc trao độc lập cho Chechnya.

Tuy nhiên, đến cuối năm 1999, đã có đến hai phần ba người dân ủng hộ việc tiếp tục thúc đẩy chiến dịch quân sự. Nguyên nhân của tình trạng dư luận đảo chiều chính là các vụ đột kích của người Chechnya vào vùng Dagestan lân cận và một loạt vụ tấn công khủng bố đẫm máu nhắm vào máy bay, đường tàu điện ngầm ở Moskva và cuối cùng là, các tòa nhà dân cư ở Moskva và các nơi khác.

Một số đối thủ lâu năm của Putin đã đổ lỗi cho ông về việc dàn dựng nhiều sự cố để để làm dư luận đổi hướng. Thực hư của việc này không rõ ràng, nhưng trong thực tế thì dư luận đã quay sang ủng hộ Putin trong vấn đề Chechnya.

Hiệu ứng Chechnya

Về cuộc chiến Ukraine hiện nay, theo Bloomberg, Putin đang cần đến một dư luận tích cực ủng hộ ông, cần người Nga quên đi ai là người thực sự bắt đầu cuộc chiến và cần họ nổi giận để ông ấy có thể khai thác lực lượng dự bị động viên ít nhất 2 triệu người của Nga. Nói cách khác, tổng thống Putin đang cần một "hiệu ứng Chechnya".

Điều kiện cần thiết cho việc hình thành hiệu ứng Chechnya chính là một số thương vong dân sự đáng kể do các cuộc tấn công của Ukraine. Các hành động khủng bố của phe ly khai Chechnya đã dẫn đến cái chết của hàng trăm thường dân, sự hy sinh mạng sống vô tội mà xã hội Nga khó chấp nhận.

Tuy nhiên, cho đến nay, các hoạt động của Ukraine trên lãnh thổ Nga đáng chú ý vì phong cách chế giễu, thiếu tôn trọng hơn là tính sát thương nguy hiểm. Đã có một vài người bị thiệt mạng hay bị thương tích lẻ tẻ do các vụ tấn công vào các khu vực biên giới của Nga, nhưng không ở quy mô có thể tác động đến phần lớn dân số. Cuộc tấn công bằng drone vào Moskva không cướp đi mạng sống nào, mặc dù hai trong số các UAV thực sự đã bay vào các căn hộ.

Nhìn chung, theo Bloomberg, chiến thuật đưa chiến tranh vào đất Nga của Ukraine trước mắt là một thành công, nhờ Kiev vẫn duy trì được số thương vong dân sự ở mức thấp. Tuy nhiên, Ukraine cần cẩn thận, không nên để xẩy ra những vụ việc đáng tiếc với thương vong dân sự cao gây nên "hiệu ứng Chechnya" có lợi cho Putin.

Trọng Nghĩa

Lực lượng phòng không Kiev đẩy lui một vụ oanh kích của Nga

Thùy Dương, RFI, 04/06/2023

Các hệ thống của lực lượng phòng không Ukraine hôm nay 04/06/2023 đã đẩy lùi được một cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga.

Lính cứu hộ tìm kiếm người những người bị mắc kẹt trong tòa nhà bị đánh sập bởi tên lửa của Nga, gần Dnirpo, Ukraine, 03/06/2023. © Serviço de Emergência do Estado Ucraniano, Reuters

Trên mạng Telegram, Không quân Ukraine loan báo 4 tên lửa hành trình và 3 trong tổng số 5 drone Sahed do Iran sản xuất và Nga dùng để tấn công Kiev vào sáng sớm hôm nay 04/06 đã bị các hệ thống phòng không của Kiev bắn hạ. Serhi Popko, chỉ huy các chiến dịch quân sự ở thủ đô Kiev tuyên bố các tên lửa của Nga không bắn trúng mục tiêu nào ở Kiev. Toàn bộ đất nước Ukraine trong vòng 3 giờ đồng hồ được đặt trong tình trạng báo động bị lực lượng Nga oanh kích.

Riêng về thành phố Dnipro, miền trung Ukraine, hôm nay thống đốc vùng Dnipro, Serhi Lysak, thông báo một vụ oanh kích bằng tên lửa của Nga nhắm đến hôm qua 03/06 đã làm một bé gái 2 tuổi thiệt mạng và 22 người khác, trong đó có 5 trẻ em, bị thương. 17 nạn nhân phải nằm viện điều trị sau khi các tên lửa hành trình tầm ngắn Iskander phóng trúng một khu vực dân cư. Trong đêm qua, thi thể em bé đã được đưa ra khỏi đống đổ nát.

Tuy nhiên, Reuters hôm nay chưa kiểm chứng được thông tin. Moskva cũng chưa bình luận về vụ tấn công này. Từ trước đến nay, điện Kremlin vẫn luôn bác bỏ các cáo buộc là binh sĩ Nga tấn công có chủ đích vào thường dân. 

Theo chủ tịch Hội đồng vùng Dnipro, Mikola Lukhchuk, đã có 17 em nhỏ thiệt mạng trong vùng Dnipro từ khi chiến tranh nổ ra. Nhìn ra cả nước, tổng cộng 485 em nhỏ đã chết vì chiến tranh, gần 1500 em khác bị thương, theo như thông báo của văn phòng tổng chưởng lý Ukraine trên mạng Telegram.

Nhìn đến Bakhmout, miền đông Ukraine, nơi lực lượng lính đánh thuê của Wagner đã trao quyền kiểm soát cho quân đội chính quy Nga sau khi đánh chiếm được thành phố này, báo Pháp Le Monde trích dẫn tình báo Anh, theo đó "toàn bộ lực lượng Nga có thể sẽ kém linh hoạt hơn trong việc phản ứng với những thách thức về tác chiến" đang chờ đợi họ.

Cũng trong ngày hôm qua, theo AFP, tổng thống Zelensky tuyên bố các công tác chuẩn bị cho cuộc phản công của Ukraine đã hoàn tất, Kiev tin là sẽ chiến thắng, nhưng các thiệt hại về người có thể sẽ rất nặng nề do ưu thế sức mạnh của Không quân Nga.

Thùy Dương

****************************

Quân đội Ukraine : Đụng độ gần Bakhmut vẫn tiếp diễn

Reuters, VOA, 04/06/2023

Các cuộc đụng độ vẫn tiếp diễn xung quanh thành phố Bakhmut bị tàn phá ở miền đông Ukraine và Moscow vẫn đang chịu "những tổn thất đáng kể" mặc dù các hoạt động chiến đấu đã tương đối dịu bớt trong những ngày gần đây, lực lượng vũ trang của Kyiv cho biết hôm Chủ nhật.

Khu vực dân cư ở Bakhmut bị tàn phá.

Cuối tháng trước, Nga tuyên bố đã chiếm được Bakhmut sau trận chiến được coi là dài nhất và đẫm máu nhất, nhưng Ukraine cho biết lực lượng của họ vẫn giữ được một chỗ đứng nhỏ và phủ nhận rằng Moscow đang kiểm soát hoàn toàn thành phố.

Bộ chỉ huy quân sự hàng đầu của Ukraine cho biết trong báo cáo hàng ngày hôm Chủ nhật rằng lực lượng Nga đã tiến hành hai chiến dịch không thành công xung quanh Bakhmut và tiến hành một số cuộc không kích và pháo kích vào các ngôi làng gần đó.

Bộ này cho biết rằng khoảng 23 cuộc đụng độ đã diễn ra trong 24 giờ qua ở khu vực Donetsk, nơi có Bakhmut và ở Luhansk lân cận. Nga tuyên bố đã sáp nhập cả hai khu vực từ Ukraine, cùng với ba khu vực khác, bao gồm cả Crimea.

"Kẻ thù tiếp tục chịu tổn thất đáng kể ở hướng Bakhmut", chỉ huy lực lượng bộ binh của Ukraine, Oleksandr Syrskyi, cho biết trên ứng dụng nhắn tin Telegram hôm thứ Bảy sau khi đến thăm quân đội trong khu vực. "Lực lượng quốc phòng tiếp tục chiến đấu. Chúng tôi sẽ giành chiến thắng".

Reuters không thể xác minh độc lập các thông tin về chiến trường này.

Bakhmut, từng là nơi sinh sống của 70.000 người, không có giá trị chiến lược, theo các nhà phân tích quân sự, nhưng Moscow cho biết chiếm được nó sẽ giúp lực lượng của họ tiến sâu hơn vào phía đông Ukraine.

Thứ trưởng Quốc phòng Ukraine Hanna Malyar cho biết rằng lực lượng của Kyiv vẫn kiểm soát vùng ngoại ô phía tây nam Bakhmut.

Đáp lại các tuyên bố của bà, người đứng đầu nhóm lính đánh thuê Wagner của Nga, động lực chính đằng sau cuộc tấn công của Moscow ở Bakhmut, cho biết hôm Chủ nhật rằng quân đội Ukraine có thể đã thiết lập các trạm quan sát ở đó.

"Nếu đúng như vậy, thì hãy đợi các bước tiếp theo", ông Yevgeny Prigozhin cho biết trong tuyên bố bằng âm thanh trên Telegram.

Ông Prigozhin cho biết hồi đầu tuần rằng 99% chiến binh của ông đã rời Bakhmut sau khi bàn giao nó cho quân đội Nga.

****************************

Nga : Suy giảm dân số trở nên nghiêm trọng do xung đột Ukraine

Đức Tâm, RFI, 02/06/2023

Ngày 01/06/2023, tổng thống Nga Vladimir Putin gặp gỡ các gia đình đông con tại điện Kremlin, Moskva, vào thời điểm dân số nước Nga giảm mạnh, và cuộc xung đột ở Ukraine càng làm cho tiến trình suy giảm thêm trầm trọng. Theo báo Pháp La Croix, ngày 01/06/2023, vấn đề này gây lo ngại vì giảm dân số gây ra những hậu quả đối với nền kinh tế và như vậy, ảnh hưởng đến sức mạnh của quốc gia.

Gia đình Grigoryev, ở Moskva, Nga. Ảnh chụp ngày 02/02/2008. Vào thời điểm đó, tổng thống Dmitri Medvedev đã chúc mừng gia đình có đứa con thứ ba. (Photo : AFP)

Thảm họa dân số

"Một thảm họa dân số đang diễn ra tại Nga". Tuần báo Anh The Economist hồi tháng 03/2022, đã miêu tả như vậy về tình trạng suy giảm dân số ồ ạt tại Nga. Theo tuần báo này, trong ba năm, số người chết tại Nga đã cao hơn mức dự báo của các nhà nhân khẩu học là 2 triệu người, do đại dịch Covid-19, chiến tranh Ukraine và một bộ phận người dân tản cư.

Báo The Economist nhấn mạnh, "tuổi thọ của nhóm cư dân 15 tuổi đã giảm 5 năm và giờ đây tương đương với mức ở Haiti. Số trẻ Nga được sinh ra trong tháng 04/2022 không vượt quá con số dưới thời phát xít Đức xâm chiếm. Ngoài gia, do nhiều đàn ông trong độ tuổi chiến đấu bị chết hoặc đi di tản, phụ nữ nhiều hơn đàn ông 10 triệu người".

Trong khoảng thời gian từ năm 1994 đến 2021, dân số Nga giảm từ 149 triệu xuống còn 143 triệu. Từ 2020 đến 2023, có khoảng 1,2 đến 1,6 triệu người Nga từ trần do đại dịch Covid-19.

Theo Liên Hiệp Quốc, nếu xu hướng giảm này tiếp tục, dân số Nga sẽ chỉ còn 120 triệu từ nay đến năm 2050. Trong kịch bản bi quan nhất của Liên Hiệp Quốc, từ nay đến cuối thế kỷ, Nga sẽ chỉ còn 83,7 triệu dân.

Xung đột tại Ukraine

Ngoài ra, có thêm các yếu tố mới làm giảm tỷ lệ sinh đẻ và tuổi thọ : đó là xung đột vũ trang tại Ukraine : số người trẻ tử vong gia tăng và một số lớn dân số đi di tản.

Theo tình báo Mỹ và Châu Âu, hơn 150 000 lính Nga dường như tử trận. Trong khi chính quyền Nga đưa ra các thẩm định về thiệt hại nhân mạng thấp hơn rất nhiều.

Các dữ liệu về huy động binh lính đáng tin cậy hơn. Theo trường Đại Học Quốc Gia Moskva, hơn 300 000 nam giới được điều ra mặt trận. Ngoài ra, khoảng 500 0000 đến 1 triệu người Nga (thường là trẻ và có học vấn) đã bỏ nước ra đi sau ngày 24/02/2022.

Việc giảm dân số dẫn đến hậu quả là thiếu hụt nhân lực lao động và dân số trong độ tuổi làm việc ít đi. Điều này làm giảm ngân sách thu của Nhà nước và do vậy, giảm nguồn tài trợ cho các hệ thống hưu bổng và an sinh xã hội.

Chính sách khuyến khích sinh đẻ

Để ngăn chặn đà giảm, nước Nga đã thực hiện chính sách khuyến khích sinh đẻ. Ngay từ năm 2008, Nhà nước Nga đã lập "Huân chương cha mẹ vẻ vang". Các gia đình có 7 con hoặc nhiều hơn sẽ được thưởng 700 000 rúp (tương đương 8000 euro theo tỷ giá hiện nay).

Tổng thống Vladimir coi việc tăng tỷ lệ sinh đẻ là ưu tiên trong chính sách của ông. Nguyên thủ Nga hứa là những gia đình có ba con hoặc nhiều hơn sẽ được chuyển nhượng một mảnh đất của Nhà nước để xây nhà ở hoặc canh tác. Năm 2020, điện Kremlin cũng đã thông báo miễn thuế và cho hưởng các ưu đãi về an sinh xã hội đối với những gia đình đông con.

Thế nhưng, các biện pháp này đã không làm tăng tỷ lệ sinh đẻ và ông Putin vào năm 2022 đã phục hồi giải thưởng "Bà Mẹ Anh Hùng", một giải thưởng của Liên Xô dưới thời Joseph Stalin. Nguyên thủ Nga hứa thưởng 1 triệu rúp (12 000 euro) cho những phụ nữ sinh hơn 10 con.

Vấn đề nhập cư cũng được chú ý tới. Theo một nghiên cứu của trường Cao học Kinh tế Moskva, mỗi năm, Nga cần 1 triệu người nhập cư để dân số không thay đổi. Tuy nhiên, các tác giả của nghiên cứu này thừa nhận rằng không thể đạt được các con số này và nước Nga dường như phải chấp nhận là dân số của mình thực sự sẽ suy giảm.

Đức Tâm

Nga tuổi gì ? Một đàn, thậm chí nhiều đàn...

Ngày bé đi sơ tán ở nông thôn, tôi đã từng được nhìn thấy những đàn chim khổng lồ bay trên trời như một đám mây, chúng bất thần tăng tốc rồi đổi hướng bay làm cho hình dạng đám mây cứ thay đổi liên tục, nhùng nhằng ghê gớm. Bọn chim này không có hệ thống thông tin liên lạc với nhau mà có thể làm được những chuyện thật là thần kỳ. Chẳng thấy con nào đụng phải con nào bao giờ. Đó là những chuyện thần kỳ của thiên nhiên.

Tôi đã từng được nhìn thấy những đàn chim khổng lồ bay trên trời như một đám mây, chúng bất thần tăng tốc rồi đổi hướng bay làm cho hình dạng đám mây 

Khoa học kỹ thuật của con người phát triển như vũ bão trong thời gian gần đây. Một trong những ngành được chú trọng là các loại máy bay không người lái (Drone hay UAV) vì nó có rất nhiều ứng dụng trong đời sống hàng ngày, trong sản xuất kinh doanh, trong nông nghiệp và đặc biệt trong quốc phòng.

Khi các đồ chơi drone được bán rộng rãi, tôi cũng mua 1 cái cho các con chơi. Sử dụng nó cực đơn giản và nhiều tác dụng. Chỉ cần bật máy điều khiển, bật drone rồi ném nó vào không gian là nó tự bay, nếu ta không điều khiển gì thì khi nó gần chạm đất nó sẽ tự bay lên một độ cao vài mét. Nhà tôi có 2 con chó. Tôi cho cái drone này bay, khi nó xuống thấp, hai con chó cứ nhẩy lên định đớp, drone lại tự bay cao lên. Cảnh tượng thật là vui. Tôi có thể điều khiển cho nó bay cao tít lên rồi chụp ảnh nhà của tôi… Đó là những đời đầu của drone.

Từ đó đến nay, drone đã phát triển khủng khiếp. Trong một bài nói về chiến tranh Nga Ukraine, tôi đã nói về việc đoàn xe 60 km của Nga (tiến về Kiev) bị đánh tan tác như thế nào chỉ bằng khoảng hơn chục chiếc drone. Một đội đặc nhiệm của Ukraine, ban đêm, dùng các xe mô tô 4 bánh tiến gần đến đoàn xe. Ở khoảng cách 1 km, họ dừng lại và cho các drone xuất kích. Các drone này cứ nhằm các xe chở chỉ huy, chở xăng, chở lương thực mà giã. Sau đó bộ binh và pháo binh tiếp ứng, cả đoàn xe tan tàn, chạy như vịt về phía sau. Một số sống sót thì đi ăn cướp để chạy về Nga. Trong cuộc chiến này, Nga đang thua to cũng vì drone. Drone của Ukraine do phương tây cung cấp đã làm trinh sát, định vị các mục tiêu và mang lựu đạn thả vào chiến hào của quân Nga.

Nhưng những ví dụ mà tôi kể trên vẫn chỉ là những hoạt động đơn lẻ của các drone và hiện nay các kỹ thuật chống drone cũng đang phát triển mạnh, hạn chế sức mạnh của drone. Vậy tiếp tới, thì drone phải hoạt động như thế nào để vẫn phát huy tác dụng ?

Để nói về vấn đề này tôi xin đơn cử một thí dụ để các bạn thấy : Gần đây, Trung Quốc đã thành công trong việc cho cất cánh cùng một lúc 5.164 drones mang theo các đèn led thay đổi được mầu sắc. Các drones này đã bay loạn xạ như đàn chim mà tôi miêu tả ở bên trên để vẽ ra trên nền trời nhiều hình ảnh khác nhau, kiểu như bắn pháo hoa mà không có pháo. Công việc này là vô cùng phức tạp và phải dùng đến trí tuệ nhân tạo. Để làm được việc này, tất cả các drone liên tục phải liên lạc được với nhau để phối hợp hành động, không đâm vào nhau, chưa kể trong quá trình có thể có các drone bị sự cố thì việc thay thế nó như thế nào… Về mặt kỹ thuật trong tin học cho thấy ở đây cần một lượng tính toán khổng lồ, nhưng lại không thể dùng các bộ xử lý lớn, nặng, ăn nhiều năng lượng do vậy họ phải chia đều nhiệm vụ tính toán cho từng drone. Chỉ cần nói đến những nhiệm vụ phải làm đã làm cho chúng ta nhức đầu.

Trung Quốc đã thành công trong việc cho cất cánh cùng một lúc 5.164 drones mang theo các đèn led thay đổi được mầu sắc.

Qua vụ biểu diễn này của Trung Quốc, chúng ta cũng thấy đây cũng là một kiểu tuyên chiến kỹ thuật với Mỹ.

Thực tế trên chiến trường Ukraine đã có việc sử dụng nhiều nhóm nhỏ drone để tấn công, trinh sát…

Xu hướng tương lai của drone trên chiến trường sẽ là dùng cả đàn drone (không đắt tiền) thậm chí nhiều đàn drone để thực hiện các nhiệm vụ khác nhau. Nó sẽ làm bão hòa hệ thống phong thủ của đối phương. Các drone liên tục liên lạc với nhau, bổ trợ cho nhau, thay thế nhau, đảo sóng liên lạc liên tục để không bị đối phương gây nhiễu… Nói một cách đơn giản 1 hay 2 con ong lao vào đốt bạn thì bạn có thể chống đỡ. Cả đàn nó lao vào thì chỉ có ôm đầu mà chạy.

Cả Pháp và Mỹ đều có các chương trình phát triển điều khiển đàn drone nhưng là các chương trình bí mật nên tôi không biết rõ, chỉ biết ở Pháp thì giao cho Tổ hợp Thales, chuyên phụ trách chiến tranh bằng các drones. Ở Mỹ thì giao cho DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency), nằm trong chương trình tên là Amass (Autonomous Multi-Domain Adaptive Swarms-of-Swarms).

Trong lĩnh vực này thì chỉ có Mỹ và Trung Quốc là rất mạnh. Nga tuổi gì ?

Đánh nhau bằng drone riêng lẻ đã trở thành lạc hậu rồi, các bạn ạ. Nói vậy để thấy tốc độ phát triển của khoa học kỹ thuật như thế nào.

Chẳng biết Nga lấy gì ra để thắng trong cuộc chiến này. Tôi nghe nói là các phương tiện truyền thông của Nga dạo này cũng thay đổi giọng một tý, ít hiếu chiến hơn và có vẻ như đang chuẩn bị tinh thần cho một cuộc tuyên bố thất trận. Nhục như cái nhục mất nước.
Vive Ukraine.

Hoàng Quốc Dũng

(05/06/2023)

Ukraine chưa phản công, dân Nga đã phải lo "tự cứu"

Nhiều người Nga tìm mua thiết bị chống drone sau vụ nhiều máy bay không người lái tấn công Moskva hôm 30/05. Kiev tiến hành chiến tranh tâm lý với lính Nga. Thượng đỉnh CPE tại Moldova là sự thách thức của 47 nước Châu Âu trước tham vọng Putin. Bên cạnh cuộc xâm lăng Ukraine, còn có một cuộc chiến khác : Nga và Trung Quốc can thiệp vào các nước dân chủ. Trên đây là một số nội dung đáng chú ý của các tuần báo kỳ này.

Các nhà điều tra bên ngoài một tòa nhà ở Moskva bị drone tấn công ngày 30/05/2023. Reuters – Maxim Shemetov

Dân Moskva đua nhau mua "súng chống drone"

Courrier International cho biết đang có tình trạng "đổ xô mua súng chống drone ở Moskva". Sau vụ nhiều máy bay không người lái tấn công hôm 30/05/2023, nhiều người dân thủ đô Nga bắt đầu tìm mua phương tiện tự vệ. Hãng tin Tass dẫn nguồn từ công ty Detector Systems xác nhận lượng súng chống drone bán ra bỗng tăng vọt ngay trong ngày hôm đó.

Hai nhật báo lớn là Komsomolskaïa Pravda và Kommersant đã điều tra, nhận thấy lâu nay khách mua là các công ty trong ngành kỹ nghệ và vận tải, nay còn có các cá nhân. Nếu trước đây người ta mua để tặng cho quân đội, thì nay để tự trang bị cho mình. Thị trường đã có sẵn : các công ty vệ sĩ phụ trách an ninh cho những khu nhà sang trọng là khách hàng thường xuyên, nhưng để tránh cho khách VIP khỏi những cặp mắt tò mò. Nay mục đích là để bảo vệ trước drone tác chiến.

Thực ra đó không phải là "súng" như tên gọi, mà là thiết bị gây nhiễu điện tử cơ động, đôi khi trang bị thêm ống ngắm. Giá cả tùy thuộc vào tầm hoạt động và khả năng gây nhiễu, từ 130.000 rúp (1.500 euro) cho đến nhiều triệu rúp. Những thiết bị mắc nhất phải mua nơi các công ty chuyên dụng, nhưng nhìn chung tất cả sàn thương mại điện tử Nga Internet (Avito, Ozon, Wildberries, Yandex Market…) đều có bán với đủ loại giá. Không có quy định nào về việc mua và sử dụng các "súng chống drone", đại đa số do Trung Quốc sản xuất.

Về hiệu quả, tất cả các chuyên gia được hỏi đều cho rằng các thiết bị trên đều vô dụng so với các drone đã đánh vào Moskva hôm 30/05. "Súng chống drone" dùng để chống lại những drone được điều khiển từ xa, các drone này mất phương hướng sẽ bị rơi. Nhưng loại drone trang bị hệ thống tự hành không thể bị gây nhiễu, chúng bay không tiếng động. Chỉ có lực lượng phòng không mới tiêu diệt được. Thực ra "súng chống drone" có thể hiệu quả với những loại drone nhỏ thủ công được gắn lựu đạn hoặc mìn, có vô số trên mặt trận Ukraine ; nhưng nguy cơ là có thể tự gây thương tích khi drone nổ tung. Và tờ Komsomolskaïa Pravda kết luận : "Tốt nhất nên gọi số 112 nếu thấy một drone khả nghi".

Syrsky, vị tướng Ukraine chuẩn bị cuộc phản công

Về phía Ukraine, L'Express giới thiệu "Syrsky, nhân vật của cuộc phản công". Tướng Oleksandr Syrsky, chỉ huy trưởng lục quân Ukraine là người hùng lãnh đạo cuộc tổng phản công rất được chờ đợi, và Nga rất muốn tiêu diệt chiến lược gia này. Sinh năm 1965, Syrsky biết rất rõ các đồng nhiệm Nga vì từng học ở Moskva trước khi Liên Xô sụp đổ. Nhưng cũng như tổng tham mưu trưởng Valeri Zaloujny, ông hoàn toàn khác với họ, không hề quan cách mà biết lắng nghe.

Nhờ vậy từ 2013 quân đội Ukraine có thể chuyển sang áp dụng quan điểm của NATO, linh hoạt hơn trong các quyết định. Tháng 3/2022, ông bảo vệ được thủ đô Kiev trước quân xâm lăng hùng hậu, trong khi đa số lực lượng đang đóng ở Donbass. Oleksandr Syrsky gom góp phương tiện và nhân lực từ các trường quân sự, thu lượm thông tin từ người dân và rốt cuộc dù đông gấp 10 lần, quân Nga phải rút khỏi Kiev. Năm tháng sau, vị tướng tặng thêm một thất bại đau đớn cho quân đội Nga với cuộc đột phá bất ngờ ở Kharkiv.

Thách thức lớn cho Syrsky là trong những tháng qua, Nga đã tăng cường phòng thủ rất mạnh. Nhà chiến lược Ukraine tung hỏa mù để gây bất ổn, đánh vào hậu cần, giao lộ, có sự tiếp sức của các binh đoàn người Nga chống Putin khiến Kremlin phải điều quân bảo vệ biên giới. Về vũ khí, The Economist nhận xét, lô chiến đấu cơ F-16 đầu tiên sẽ đến nơi vào cuối tháng 9, quá muộn để đóng một vai trò trong cuộc phản công có thể diễn ra bất cứ lúc nào. Tuy nhiên muộn còn hơn không, và quyết định của tổng thống Joe Biden trước hội nghị G7 ở Hiroshima rất có ý nghĩa. Có thể coi những chiếc F-16 này là biểu tượng cho sự cam kết của phương Tây.

Tâm lý chiến của Kiev để làm quân Nga xuống tinh thần

Trả lời L'Express, chuyên gia chiến tranh thông tin người Thụy Điển Johan Rodensjö nhận xét đang diễn ra một cuộc chiến tranh tâm lý, "Mục tiêu của Kiev là làm cho lính Nga mất tinh thần". Từ đầu cuộc chiến, thông tin của Kiev chỉ nhắm vào nhân dân, quân đội Ukraine và phương Tây, để giữ vững tinh thần thường dân cũng như chiến binh, duy trì sự ủng hộ của các đối tác. Nhưng từ một tháng qua, Ukraine hướng về lính Nga, những người chỉ huy và rộng hơn nữa là nhân dân Nga. Những video đăng lên mạng xã hội cho thấy thắng lợi của Ukraine, lính Nga bỏ chạy hoặc bị bắt, những người lính đào ngũ được đối xử nhân đạo theo Công ước Genève về tù binh. Đó là để gieo vào đầu đối thủ ý nghĩ họ đang thua, chiến đấu chỉ vô ích.

Song song đó, các nhà lãnh đạo Ukraine, nhất là Zelensky, nói rằng cuộc phản công vẫn chưa bắt đầu, tạo ấn tượng là sẽ tái chiếm dễ dàng. Những hình ảnh chiến binh Ukraine vui vẻ, năng động, Zelensky tươi cười được phổ biến rộng rãi. Thông điệp là : chiến thắng đang trong tầm tay. Trong tất cả các cuộc xung đột vũ trang, tâm lý rất quan trọng, quyết tâm của quân dân là nhân tố chính. Các chiến binh biết rằng có thể tử trận nhưng họ sẵn sàng, vì việc bảo vệ tổ quốc, bảo vệ gia đình mang ý nghĩa tối thượng.

Giới trẻ Nga bị tước đoạt tương lai

Đối với người dân Nga, thông tín viên L'Express nói về giới trẻ đầy tuyệt vọng trong bài "Chúng tôi không được chào đón ở bất cứ nơi nào". Cuộc xâm lăng Ukraine đã phá hủy tương lai của một thế hệ người Nga, dù lưu vong hay ở lại đất nước.

Khi tấn công Ukraine hôm 24/02/2022, Vladimir Putin đã khiến cho một phần xã hội Nga phải gánh chịu nỗi đau tâm lý. Muốn hòa nhập với thế giới, họ bỗng lọt vào cái bẫy chiến tranh, dân tộc chủ nghĩa, khép kín, phải trả giá cho ý đồ đen tối của Kremlin. Không dám nhìn thắng vào thực tế cuộc chiến, không ít người phải nhờ đến sự trợ lực của dược phẩm. Theo một nhà phân phối quốc gia, từ tháng Giêng đến tháng 6/2022, số thuốc chống trầm cảm bán ra tăng 66% so với cùng kỳ năm trước, số người đi gặp bác sĩ tâm lý tăng 63%. Đối với những người Nga lưu vong, càng nặng nề thêm vì họ khó thể than vãn. Người trong nước không dám nghĩ đến tương lai trước tình trạng bất thường này.

Sức khỏe tâm thần của cựu chiến binh : Quả bom nổ chậm cho Moskva

Trong quân đội, The Economist cho rằng Nga đối mặt với một cuộc khủng hoảng kép. Theo nhà phân tích Dara Massicot, sẽ khó giữ chân các chiến sĩ và chữa trị cho những cựu binh bị chấn thương tâm lý. Bị điều động liên tục, không được luân phiên hợp lý do thiếu quân, lính Nga thường trong trạng thái tinh thần căng thẳng. Chính quyền trả lương quân nhân cao gấp ba lương trung bình, cộng thêm ưu đãi xã hội như nhà ở, vào đại học… nhưng số huy động vẫn không đủ.

Một điều đáng lo nữa là quả bom nổ chậm, khi đoàn quân quay về thành phố, làng mạc của mình. Hội chứng Ukraine sẽ sâu sắc hơn nhiều so với những cuộc chiến trước. Có đến 97% nhân viên quân sự và lính dù bị huy động, cao hơn nhiều so với Afghanistan, Chechnya, và cường độ chiến đấu rất mãnh liệt. Những con số thương vong rất khác nhau, từ con số chính thức 6.000 lính thiệt mạng cho đến 23.000 đám tang lính được xác nhận, và phương Tây cho rằng 40.000 – 60.000 quân Nga tử trận. Hệ thống y tế Nga đã quá tải, trong khi ước tính hơn 100.000 cựu chiến binh cần được trợ giúp để đối phó với rối loạn sức khỏe tâm thần. Hơn nữa, luật còn trừng phạt những ai "nói xấu" quân đội khiến họ khó thể thổ lộ. Hậu quả rất nặng nề cho sức mạnh quân sự và xã hội Nga.

Nga và Trung Quốc lũng đoạn phương Tây : Một cuộc chiến khác 

Bên cạnh đó, L'Obs cảnh báo ngay trên trang bìa về "Một cuộc chiến khác : Sự can thiệp của Nga và Trung Quốc". Gián điệp, lũng đoạn thông tin, hối lộ... hai chế độ độc tài liên tục tấn công vào Pháp bằng nhiều hình thức, với mức độ cao chưa từng thấy kể từ thời chiến tranh lạnh. Hiện chỉ có 9 trong số trên 700 hồ sơ về các chính khách tiếp tay cho nước ngoài can thiệp được Viện Công tố Tài chánh theo dõi có thể đưa ra trước tòa. Con số ít ỏi này cho thấy sự khó khăn của tư pháp, vì chỉ có tham nhũng, hối mại quyền thế mới có thể bị khởi tố. Cáo buộc "làm tay trong cho một thế lực ngoại quốc", tức tội phản quốc, vô cùng hiếm hoi trong thời bình. Nhất là chính quyền Pháp quá chậm chạp, phải đến khi các email trong nội bộ ê-kíp tranh cử của Emmanuel Macron bị tiết lộ mới bắt đầu nhận thấy nguy cơ.

Những dấu hiệu cảnh báo xuất hiện khắp nơi : tin tặc tấn công Quốc hội Đức và văn phòng bà Angela Merkel năm 2015, nghi vấn Nga can thiệp vào chiến dịch Brexit và bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016… Pháp cũng như các nước phương Tây khác ngỡ rằng sự sụp đổ của bức tường Berlin đánh dấu chiến tranh kết thúc, sự cạnh tranh giữa các nước chỉ còn trên lãnh vực kinh tế. Trên thực tế, chiến tranh chưa bao giờ ngưng : Putin từ hai mươi năm qua âm thầm chuẩn bị cho "cuộc đối đầu lớn" với phương Tây. Trao đổi với L'Obs, nghị sĩ Raphaël Glucksmann, chủ tịch ủy ban về tình trạng nước ngoài xâm nhập lấy làm tiếc vì "Chúng ta cứ ngỡ rằng không bị Nga đe dọa". 

Các nhà lãnh đạo Châu Âu trong nhiều năm trời để yên cho Nga và Trung Quốc mua chuộc giới tinh hoa, đầu tư vào những lãnh vực chiến lược để tạo sự lệ thuộc, đàn áp thậm chí ám sát các nhà đối lập ngay trên lãnh thổ phương Tây, can thiệp vào bầu cử, tài trợ cho các phong trào chính trị thù địch với Liên Hiệp Châu Âu mà chưa bao giờ phải trả giá cho các vụ tấn công này. Riêng về cuộc chiến thông tin, Nga dành đến 400 triệu euro một năm cho hai kênh tuyên truyền quốc tế là RT và Sputnik. Để so sánh, ngân sách dành cho France 24 chỉ là 70 triệu euro. Sau khi hai kênh trên bị cấm hoạt động, cuộc chiến ẩn danh diễn ra trên mạng xã hội với những danh khoản giả của các đội quân dư luận viên đông đảo.

CPE, tập thể 47 nước Châu Âu thách đố Putin

Trên phương diện ngoại giao, La Croix số cuối tuần vui mừng nhận thấy "Đối mặt với Nga là một Châu Âu 47 nước !". Sự hiện diện của 47 tổng thống, thủ tướng Châu Âu tại thủ đô Moldova sát bên Ukraine đang trong chiến tranh, cho thấy tính đa dạng và sự đoàn kết của châu lục.

Ý tưởng về Cộng đồng Chính trị Châu Âu (European Political Community – EPC / Communauté politique européenne - CPE) bắt đầu nhen nhóm sau cuộc xâm lăng, được tổng thống Emmanuel Macron đưa ra trước Nghị Viện Châu Âu và nhanh chóng nhận được sự ủng hộ. Mục tiêu là tập hợp châu lục, chứng tỏ sự đối kháng giữa hai tầm nhìn : một bên dựa trên hợp tác và tôn trọng luật pháp, bên kia là luật của kẻ mạnh. Bên cạnh đó còn giúp ổn định những nước bị tác động bởi cú sốc từ Nga. Các quốc gia thuộc Liên Hiệp Châu Âu (EU) có thể trông cậy vào cộng đồng, trong khi những nước khác phải tự lực. Các nước ứng cử viên EU cũng có thể làm quen với các tiêu chuẩn cao hơn.

Cho dù là một định chế linh hoạt, không có ban thư ký, nhưng EPC/CPE có thể là phác họa cho một Châu Âu tương lai. Trừ phi có sự thay đổi chế độ ở Moskva, sẽ có sự đối địch lâu dài giữa Nga và NATO. Các nền kinh tế sẽ tách biệt, trao đối văn hóa hạn chế, dấu ấn in đậm lên cả một thế hệ. EU sẽ là động lực chính của một Châu Âu mới nhưng với những thay đổi sâu sắc. Việc mở rộng cho hơn một chục nước nữa để Nga không còn đất tung hoành, dẫn đến những cải cách trong tổ chức EU. CPE là cánh cửa mở ra viễn cảnh này, hướng về sự ổn định của châu lục.

Nghịch lý EU : Nương nhẹ Thổ Nhĩ Kỳ, gắt gao với Ukraine

Ngược lại, Le Point tỏ ra bất bình khi cho rằng Châu Âu "Xét nét với Zelensky nhưng lại khom lưng trước Erdogan". Có vẻ như là chuyện đùa, nhưng về mặt chính thức Châu Âu vẫn đang thương lượng với Thổ Nhĩ Kỳ về việc gia nhập, tuy nước này dường như không còn nghĩ tới, trong khi đó lại đòi hỏi nhiều thứ nơi Ukraine. Recep Tayyip Erdogan cầm quyền từ 20 năm qua và sẽ còn trị vì không biết đến bao giờ, nhưng EU tiếp tục tìm kiếm tương lai chung với một chế độ thù ghét người Kurdistan và người Armenia.

"Ứng cử viên" này không ngần ngại gởi hải quân đến biển Aegean để đe dọa một thành viên EU là Hy Lạp, hỗ trợ tổ chức Huynh đệ Hồi giáo, có những hành động thù địch với phương Tây tại Châu Phi, Trung Đông và ngay tại Châu Âu. Sự hung hăng sẽ không giảm xuống với xu hướng dân tộc chủ nghĩa, một Erdogan có thể còn tệ hại hơn trước, mà Châu Âu vẫn như con đà điểu vùi đầu trong cát. Nguyên do trước hết là bị bắt bí : Erdogan dọa sẽ đẩy hàng triệu di dân sang Tây Âu, tiếp theo là vị trí địa lý chiến lược. Nhưng màn kịch đã kéo quá dài, nên chấm dứt thương thảo.

Ngược lại, EU có vẻ khó khăn một cách quá đáng trước việc tiếp nhận Ukraine. Tất nhiên Kiev chưa thể đáp ứng được các tiêu chí đòi hỏi, nhưng quốc gia này đang bị xâm lược. Năm 1990 khi thống nhất nước Đức, thủ tướng Helmut Kohl đã áp đặt một công thức bất hợp lý nhưng cần thiết về chính trị : một đồng mark Đông Đức tương đương với một đồng mark Tây Đức. Buộc Ukraine trước hết phải thực hiện một loạt cải cách – và Kiev cũng đang rất cố gắng – trong lúc nước này đang phải chiến đấu để sống còn, là vô nghĩa và thảm hại. Theo tờ báo, EU nên chính thức mở đàm phán, dù sao đi nữa thủ tục gia nhập còn phải kéo dài nhiều năm.

Belarus, số phận của một đất nước bị mất chủ quyền

Bên cạnh đó L'Obs không quên nghĩ đến "Số phận đáng buồn của Belarus". Phía đông Liên hiệp Châu Âu, không chỉ có Ukraine đang lâm chiến và Moldova đang bị đe dọa, mà còn có Belarus, đất nước kém may mắn nhất trong khu vực này.

Alexander Lukashenko sau cuộc bầu cử gian lận bị người dân biểu tình phản đối, đã quay sang Putin. Đây là nụ hôn tử thần cho chủ quyền đất nước. Tổng thống trở thành phát ngôn viên của Kremlin, loan báo rằng vũ khí nguyên tử Nga đang được chuyển sang Belarus. Lukashenko biết rằng sẽ không sống sót nếu ông chủ điện Kremlin bại trận, nhưng với người dân Belarus, chiến thắng của Ukraine cũng sẽ là của họ, cả về ngắn hạn lẫn trung hạn.

Thụy My

Drone tấn công thủ đô Nga, dân Moskva bắt đầu nếm mùi chiến tranh

Sự kiện drone tấn công vào thủ đô nước Nga chẳng là gì so với bom đạn mà người dân Ukraine phải chịu đựng từ nhiều tháng qua. Nhưng như vậy cũng đủ để tạo cảm giác bất an cho cư dân Moskva : chiến tranh đang ở rất gần, và Putin chẳng phải toàn năng. Đây là một trong những chủ đề được các báo Pháp ra ngày 31/05/2023 quan tâm.

Kiểm tra thiệt hại tại một căn hộ bị ở Moskva, Nga bị drone tấn công ngày 30/05/2023. Ảnh chụp lại từ video. AP

Libération hôm nay dành trang nhất cho liên minh cánh tả Nupes, một năm sau khi thành lập. Le Figaro chạy tựa "Hiện tượng Airbnb gây mất thăng bằng cho trung tâm các thành phố", La Croix quan tâm đến "Pháp-Ý, đường biên giới dưới áp lực" khi di dân kéo sang Ý ngày càng nhiều. Le Monde nhận xét "Thổ Nhĩ Kỳ : Erdogan chiến thắng, kinh tế chao đảo". Nhật báo kinh tế Les Echos chú ý đến "Nvidia, người khổng lồ đứng đầu về trí thông minh nhân tạo". Về thời sự quốc tế, sự kiện drone tấn công vào thủ đô nước Nga được các báo chú ý nhiều nhất.

La Croix đưa tin "Moskva trở thành mục tiêu trực tiếp của drone", Libération mô tả "Khi chiến tranh ở Ukraine xâm nhập vào Nga". Le Figaro nhận thấy "Moskva bị drone tập kích ồ ạt nhất kể từ đầu cuộc chiến", Les Echos cho rằng "Bị drone tấn công, Moskva nửa lo ngại nửa thờ ơ".

Dân Moskva bắt đầu nếm chút ít mùi vị chiến tranh

Bộ quốc phòng Nga lên án "hành động khủng bố", phát ngôn viên Kremlin tố cáo "Kiev trả đũa" những cuộc tấn công mới đây của Nga vào Ukraine. Vụ tập kích ồ ạt sáng hôm qua bằng 8 drone theo chính quyền, và hơn 30 theo các nguồn không chính thức, nhắm vào các tòa nhà ở Moskva và ngoại ô. Không có ai thiệt mạng, thiệt hại vật chất cũng không đáng kể. Một drone rơi gần phi trường Moskva, ba chiếc khác tại một khu ngoại ô sang trọng của giới tinh hoa, cách nhà nghỉ của Vladimir Putin khoảng mười mấy phút xe chạy. La Croix dẫn lời Ủy ban điều tra nói rằng đa số drone bị bắn rơi gần thủ đô, và có một chiếc xuyên vào một căn hộ ở tầng 14 của tòa nhà nằm trên một đại lộ chính.

Phát ngôn viên Dimitri Peskov vẫn khẳng định "hệ thống phòng không hoạt động tốt", "hiện cư dân không bị đe dọa". Một người dân nhìn nhận "chiến tranh rõ ràng đã đến gần chúng tôi", người khác lo ngại những cuộc tấn công sẽ gia tăng với những drone có kích thước nhỏ khó nhận ra. Vladmir Soloviov, một trong những cái loa tuyên truyền của Kremlin nói rằng "phòng không Nga tiêu diệt được hầu hết mục tiêu", đồng thời dọa dẫm ai đưa "fake news" có nguy cơ lãnh đến 15 năm tù. Les Echos cho biết dù vậy, nhưng tin tức vẫn lan truyền trên mạng và khác hẳn với thông cáo chính thức.

Chuyên gia Andrei Kolesnikov của Quỹ Carnegie, một trong số hiếm hoi những nhà phản biện vẫn còn ở lại thủ đô Nga nhận xét, người dân Moskva chỉ cảm nhận được một ít so với cư dân các thành phố Ukraine, dưới bom đạn từ nhiều tháng qua. Nhưng như vậy cũng đủ để họ suy nghĩ một ít về chiến tranh. "Những cuộc tấn công này có thể tạo cảm giác bất an, kiểu như nhắc lại rằng chiến tranh ở rất gần, và Putin chẳng phải toàn năng".

Phe cực đoan Nga thêm khích động

Dư luận Nga có thể rúng động, nhưng cũng là cái cớ để phe dân tộc chủ nghĩa hung hăng hơn. Yevgeny Prigozhin, ông chủ Wagner chất vấn Bộ quốc phòng : "Tại sao lại để những drone này bay trên bầu trời Moskva ?". Libération nhận xét ngay cả đối với những người từng vào tù ra khám, ngôn từ của Prigozhin rất khó dịch, vì chạm đến cái ngưỡng của sự thô tục. Đại khái nhẹ nhất đối với Bộ quốc phòng là : "Lũ súc vật hôi hám kia, bọn mày đang làm gì vậy ? Nhích mông ra khỏi chiếc ghế đã được cho ngồi vào để bảo vệ đất nước !".

Nhưng đây cũng là biểu lộ sự giận dữ của phe cực đoan. Làm thế nào điều này có thể xảy ra, trong khi Moskva có lực lượng phòng không hùng hậu gồm nhiều giàn hỏa tiễn địa-không S-400 cùng với Pantsir, được cho là hiệu quả nhất thế giới ? Nhất là Kremlin vừa bị tấn công cách đó vài tuần, và mới tuần trước Belgorod bị đột kích ! Le Figaro nhận xét, hình ảnh trên internet cho thấy có thể là những drone Raybird-3 có tầm bay lý thuyết từ 400 đến 1.000 kilomet, như vậy có thể phóng đi từ Ukraine. Ngược lại chuyên gia quân sự Vladislav Churygin cho rằng những drone tấn công Moskva có thể xuất phát từ lãnh thổ Nga.

Một nhân vật dân tộc chủ nghĩa mỉa mai : "Xin chào Moskva, hoan nghênh đến Donetsk" - vì sau khi hứa hẹn chiếm được Ukraine chỉ trong vài ngày, lâu nay bộ phận tuyên truyền của Vladimir Putin chuyển sang khoe khoang chất lượng phòng vệ thủ đô. Phản ứng chính thức của Moskva cũng rất yếu ớt. Như mọi lần đất Nga bị tấn công, thông điệp của Kremlin luôn là, mọi việc điều ổn, chẳng có gì đáng nói.

Cuộc chiến "low cost" của Moskva

Trả đũa vào thường dân trở thành chuyện bình thường đối với Moskva. Hôm qua, thủ đô Ukraine bị drone Nga đánh vào đến lần thứ ba trong vòng 24 giờ, giết chết một người dân và làm mười mấy người khác bị thương. Les Echos nhận thấy Nga tiến hành một cuộc chiến "low cost" để duy trì áp lực lên Kiev.

Có 31 drone Shahed của Iran đã được Nga sử dụng, trong đó 21 bị phòng không Ukraine bắn hạ. Cư dân một tòa nhà ở khu phố Holossiiv phải sơ tán vì mảnh vỡ của drone gây hỏa hoạn, hai tầng dưới bị phá hủy và có thể còn nạn nhân phía dưới. Đây là đợt tấn công thứ 17 trong tháng 5, sau một đợt hỏa tiễn đạn đạo và drone đêm Chủ nhật rạng sáng thứ Hai. Financial Times dẫn lời phát ngôn viên Yuri Ignat của Không quân Ukraine cho biết hệ thống Patriot của Mỹ đã bảo vệ được thủ đô trong lúc Nga tấn công dồn dập.

Tổng cộng : 23 Shahed, 2 drone Orlan-10 và Merlin-BP, 10 hỏa tiễn X-101 và X-555 đã bị bắn hạ trên bầu trời Kiev hôm 26/05 ; 52 chiếc drone Shahed hôm 28/05, 29 drone và 37 hỏa tiễn loại X-101, X-555 ngày 29/05. Từ đầu cuộc xâm lăng, hỏa tiễn và drone Nga đã sát hại hàng ngàn thường dân Ukraine, gây thiệt hại nhiều tỉ euro. Các cuộc tấn công dồn dập vào mùa đông để làm dân Ukraine "chết cóng" bằng cách tập trung vào cơ sở hạ tầng - điện và hệ thống sưởi. Nhưng các đồng minh của Kiev đã dần dà cung ứng các hệ thống phòng không ngày càng tân tiến hơn.

Theo Andriy Yusov, phát ngôn viên tình báo quân sự Ukraine, số hỏa tiễn dự trữ của Nga đã giảm xuống rất nhiều, kỹ nghệ quốc phòng đang bị trừng phạt khó thể bổ sung kịp. Nga có nhiều hỏa tiễn S-300 đang đe dọa dọc theo vùng giới tuyến, nhưng số hỏa tiễn có độ chính xác cao Kinzhal và Kalibr còn rất ít. Moskva nay dùng các drone Shahed được đặt tên lại là Geran, khoảng 20.000 đô la một chiếc. Những drone khá thô sơ này có thể mang 40 ký chất nổ, gây thiệt hại lớn cho cơ sở hạ tầng của Ukraine. Theo tổng thống Volodymyr Zelensky, Nga đặt mua 2.400 chiếc Shahed của Iran.

Đối lập lưu vong hy vọng một nước Nga không Putin

Về phía đối lập Nga, Libération cho biết "Tại Vilnius, các nhà ly khai mới nuôi hy vọng về một nước Nga không còn Putin". Đã gần một năm Anastasya Chevchenko sống tại thủ đô Litva, nhưng vẫn sẵn sàng va li để quay lại nước Nga, dù các con đang đi học và đã hòa nhập vào cuộc sống mới. Bà sang đây vì cùng múi giờ với Nga, thay vì đi Mỹ hoặc Tây Âu, và Litva đang mang dáng vẻ một "nước Nga không có Putin" với cộng đồng người Nga tị nạn đông đảo, và các nhà hoạt động trong đội ngũ của bà luôn rất tích cực.

Anastasya không phải là vô danh trong giới đối lập với Vladimir Putin. Nhà báo kiêm nhà giáo này đã phải trả cái giá rất đắt vì chống lại việc gây chiến với Ukraine năm 2014 : bị bắt một cách thô bạo và bị tống giam năm 2019. Những gì diễn ra sau đó là đề tài của một bộ phim mang tên "Anastasya" từng gây tiếng vang ở Hoa Kỳ và được chọn vào danh sách tranh giải Oscar. Trong lúc tạm giam, Anastasya bị từ chối cho về thăm con gái ở bệnh viện và sau đó đứa con đã qua đời. Sáu tháng trước khi bị bắt, bà phát hiện có camera đặt phía trên giường, y như trong phim "La Vie des autres" (Cuộc sống của những người khác) về gián điệp thời Đông Đức, từng đoạt Oscar năm 2006.

Trong hai năm trời, sống với nỗi đau mất con và bị tước quyền nuôi dạy hai người con khác, bị quản thúc… tưởng chừng đã tận cùng nỗi đau. Nhưng cuộc xâm lăng Ukraine ngày 24/02/2022 vẫn gây ra chấn thương nặng nề. Vì mang một biểu ngữ chống lại Putin, Anastasya lại bị kết án và phải trốn sang Litva cùng với hai con. Cũng như Anastasya, tất cả những người Nga lưu vong mà Le Figaro tiếp xúc đều không ngừng suy nghĩ về tương lai đất nước, cũng giống như đợt di cư của người Nga trong thập niên 20 sau cuộc cách mạng bôn-sê-vích. Điểm khác biệt là internet với họ đã trở thành vũ khí phản tuyên truyền chống lại Putin.

Chẳng hạn một nhà báo khác là Tania Felgengauer, luôn duy trì đối thoại với những người theo dõi trên YouTube và độc giả trang web. Bà kêu gọi nên phân biệt một Nhà nước tội phạm với nước Nga. Có lẽ cùng ý nghĩ này, nhiều thủ lãnh đối lập Nga trong đó có tỉ phú, tù nhân lương tâm Mikhail Khodorkovski và cựu vô địch cờ vua Garry Kasparov đưa ra sáng kiến thúc đẩy đồng hương Nga ký vào "Tuyên bố Berlin", lên án chiến tranh, đòi bồi thường thiệt hại, trừng phạt những người có trách nhiệm ở Moskva.

Erdogan chiến thắng, kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ u ám

Xã luận của Le Monde nói về "Bóng ma tương lai u ám ở Thổ Nhĩ Kỳ". Tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba hôm Chủ nhật với 52% số phiếu, ông Recep Tayyip Erdogan hoàn toàn nắm trong tay mọi quyền lực. Việc lần đầu tiên Erdogan phải đợi đến vòng hai mới thắng được, chỉ là một niềm an ủi nhỏ bé cho phe đối lập, dù đã đoàn kết nhưng vẫn không chặn được cỗ máy tranh cử hùng mạnh của tổng thống mãn nhiệm. Khủng hoảng kinh tế, cứu hộ chậm trễ sau trận động đất ngày 06/02, sự độc đoán của chế độ (200.000 người bị điều tra vì lăng mạ tổng thống), không làm giảm đi tầng lớp cử tri bảo thủ. Trong thời kỳ khó khăn với lạm phát phi mã khiến dân chúng thêm chật vật, cuộc chiến Nga-Ukraine sát bên, hàng triệu người tị nạn Syria, đa số người Thổ muốn nhìn thấy nơi Erdogan một sự bảo đảm ổn định chính trị.

Tuy vậy trách nhiệm của tổng thống mãn nhiệm về tình hình kinh tế đất nước là rất lớn. Bất chấp mọi logic kinh tế, trước siêu lạm phát Erdogan nhất định giảm lãi suất với cớ hỗ trợ xuất khẩu, nhưng chỉ đổ dầu vào lửa, làm sức mua càng suy giảm. Sau khi cách chức liên tiếp ba thống đốc ngân hàng trong hai năm do không ngoan ngoãn nghe theo, những tuần lễ gần đây Recep Tayyip Erdogan lao vào cuộc chiến tranh cử, làm cạn kiệt dự trữ ngoại hối để kìm giá đồng lira. Cụ thể, theo chỉ thị của ông, Ngân hàng Trung ương đã chi ra gần 200 tỉ đô la trong một năm rưỡi qua, khiến lần đầu tiên kể từ 2002 dự trữ ngoại tệ ở mức âm.

Erdogan ca khúc khải hoàn, nhưng đồng tiền quốc gia ngay sau đó bị mất giá và tiếp tục xuống dốc, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ vẫn "xài trước, trả sau" khí đốt Nga để vận hành nền kỹ nghệ. Thị trường tài chính mỗi lúc càng thêm nghi ngờ. Làm thế nào vực dậy đồng lira nếu không còn ngoại tệ dự trữ, các nhà đầu tư ra đi ? Theo Bloomberg, tích sản của nước ngoài bằng cổ phiếu và trái phiếu Thổ Nhĩ Kỳ giảm mất 85%, tương đương 130 tỉ đô la. Giáo sư Daron Acemoglu của MIT cho rằng tình hình sẽ không cải thiện. Thu nhập từ du lịch, tín dụng của các nước vùng Vịnh và có thể của Nga giúp trụ được một thời gian, nhưng về lâu về dài rất khó. Trừ phi tư nhân hóa một số ngọn cờ đầu của nền kinh tế như Turkish Airlines hay Botas, công ty quốc doanh vận chuyển, phân phối dầu khí. Botas hiện đang trong tầm ngắm của Kremlin.

Nắm trong tay mọi đòn bẩy chính trị, chính sách có thay đổi ?

Ngược lại về chính trị, Erdogan nay ở vị trí lý tưởng để thực hiện các dự án của mình. Sau khi bịt miệng tư pháp, báo chí, các định chế của Nhà nước pháp quyền, dùng tôn giáo làm công cụ, ông ta giờ đây có mọi đòn bẩy nhằm để lại dấu ấn trong lịch sử. Kỷ niệm 100 năm nước cộng hòa do Mustafa Kemal Atatürk thành lập, ngày 29/10/2023 sẽ là dịp phác họa ra một Thổ Nhĩ Kỳ Hồi giáo hơn, dân tộc chủ nghĩa hơn bao giờ hết, nhưng lại bấp bênh về kinh tế.

Theo Le Monde, chiến thắng sát nút này sẽ khiến Recep Tayyip Erdogan phải nhìn lại những sai lầm. Người Thổ Nhĩ Kỳ chẳng có lợi gì khi thiên về độc tài, khiến Ankara càng rời xa phương Tây để xích gần lại Nga và Trung Quốc. Le Figaro cho rằng là người thực dụng, quan hệ với Nga sẽ không thay đổi vì Thổ Nhĩ Kỳ đang bị lệ thuộc, nhưng Erdogan vẫn giữ vai trò trung gian giữa Moskva với Kiev. Quá trình tan băng với các nước trong khu vực vẫn tiếp tục, và Ankara có thể quay lại bàn thương lượng về việc Thụy Điển được gia nhập NATO. Một số người cho rằng việc Erdogan ngáng chân Thụy Điển những tháng gần đây là do ông ta cần lá phiếu của phe dân tộc chủ nghĩa.

Thụy My

Nhờ phòng không Ukraine, hỏa tiễn Nga không còn dọa được dân Kiev

Hôm 29/05/2023 lễ Pentecôte (Chúa Thánh thần hiện xuống), chỉ có Le Figaro xuất bản và Le Monde ra từ cuối tuần qua, các báo khác cập nhật tin trên trang web. Chiến tranh ở Ukraine, ông Recep Tayyip Erdogan tái đắc cử tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, trần nợ Mỹ là những đề tài được chú ý nhiều nhất.

Một drone của Nga bị bắn hạ trên bầu trời Kiev trong đợt tấn công vào thủ đô Ukraine ngày 28/05/2023. Reuters – Gleb Garanich

Hầu hết dân thủ đô Ukraine vẫn ở yên khi báo động oanh kích

Liên quan đến Ukraine, trang web La Croix nhận thấy "Tại Kiev, sống với những cuộc tấn công thường lệ vào ban đêm của Nga". Đa số dân chúng thủ đô không còn chạy đến tạm trú trong métro, do lực lượng phòng không dùng vũ khí phương Tây viện trợ tiêu diệt được hầu hết hỏa tiễn và drone Nga.

Khi còi báo động hú vang lúc 1 giờ sáng, cô Bohdana vơ lấy chiếc túi xách ở chân giường, đựng một chai nước, một chiếc mền mỏng và một tấm lót để qua đêm trong ga tàu điện ngầm. Đa số những người đi trên đường là các bà mẹ, đôi khi đẩy xe nôi, bên cạnh là con nhỏ. Bohdana ngủ được vài tiếng rồi trở về, bắt đầu một ngày làm việc. Các công ty đã quen với việc nhân viên đến hơi trễ, hay tranh thủ chợp mắt tại văn phòng. Nhưng theo nhà hoạt động chuyên quyên góp để giúp quân đội, những người chạy vào metro như cô chỉ là thiểu số, có người chỉ cần ngủ ở xa cửa sổ, và đại đa số thì vẫn ở yên trên giường.

Kể từ đầu tháng Năm, còi báo động réo lên khoảng ba lần một tuần. Đêm thứ Bảy rạng sáng Chủ nhật 28/05 chẳng hạn, phòng không Ukraine loan báo đã bắn hạ được 52/54 drone do Iran sản xuất, trong đó có trên 40 chiếc tấn công vào thủ đô. Tại Kiev, những mảnh vỡ của drone rơi xuống một trạm xăng đã làm một người thiệt mạng và hai người khác bị thương. Nhưng các nạn nhân ngày càng hiếm hoi nhờ các giàn hỏa tiễn địa-không hoạt động hiệu quả.

Mất nhiều xe tăng ở Vuhledar, Nga tấn công thường dân để trả đũa

Le Figaro tả lại những chuyến đi cứu trợ của linh mục Chính thống giáo Oleh Tkachenko ở Vuhledar, thành phố ở phía nam Donbass, nơi từng diễn ra một trận chiến xe tăng ác liệt. Vị linh mục là người duy nhất còn đến cứu trợ Vuhledar, hai hoặc ba lần một tuần, cùng với người trợ lý. Chỉ còn vài trăm người trong số hơn 15.000 dân trụ lại đây. Thành phố dành cho công nhân mỏ có ba trường học và sáu nhà trẻ, nay không còn một trẻ em nào, bé cuối cùng đã được di tản vào mùa thu.

Hồi mùa đông, Lữ đoàn 155 của Nga tấn công ồ ạt vào Vuhledar nhưng bị đánh bại sau nhiều ngày chiến đấu, bị tiêu hủy mất 130 xe tăng và thiết giáp. Một chiến thắng mà thành phố nhỏ bé phải trả giá đắt, vì quân Nga cay cú bắn phá thường xuyên. Hôm 22/04, sáu quả bom FAB-500 có thiết bị dẫn đường loại mới đã ném xuống Vuhledar, trong số đó một quả đã làm một tòa nhà 8 tầng tan thành tro bụi. Quảng trường trung tâm giờ là một hố lớn sâu ít nhất hai mét. Cách đây vài ngày lại thêm một loạt hỏa tiễn Grad, quân Nga dùng cả bom phốt-pho gây cháy.

Nhật báo công giáo La Croix không quên nhắc lại lời Giáo hoàng Francis trong thánh lễ hôm Chủ nhật 28/05 tại đại giáo đường Thánh Phêrô ở Roma. Ngài than thở "Quá nhiều chiến tranh (…), điều ác mà con người làm ra thật khó thể tin được". Đồng thời cảnh báo : "Ngày nay trên thế giới, có quá nhiều bất hòa, chia rẽ. Chúng ta đều liên quan với nhau nhưng lại tách rời nhau, bị tê liệt bởi vô cảm và bị sự cô đơn chế ngự".

Dniepr, dòng sông Ukraine trở thành giới tuyến

Đặc phái viên Le Figaro cũng tìm đến bên dòng sông Dniepr của Ukraine, mà quân Nga đã biến thành một giới tuyến. Thành phố Enerhodar đang bị Nga chiếm đóng, chính quyền chọn cách lưu vong thay vì hợp tác với quân xâm lược. Thị trưởng Dmytro Orlov vốn là kỹ sư của nhà máy điện nguyên tử Zaporijia nằm trong thành phố cho biết, nhà máy không chỉ chịu nhiều nguy cơ vì bom mìn của Nga, mà còn bị đe dọa vì mực nước sông Dniepr xuống thấp : trung bình 16 mét nay chỉ còn 13 mét. Ở dưới mức 12 sẽ rất nguy hiểm vì ngay cả khi nhà máy hoàn toàn ngưng hoạt động, vẫn phải làm mát bằng nước sông. Nếu không vật liệu phóng xạ sẽ bị nóng lên, làm tan chảy cấu trúc, phóng xạ đầu độc đất và dòng sông.

Theo ông Orlov, nước sông xuống thấp là do Nga. Đập Kakhovka ở thượng nguồn Enerhodar bị Nga nắm quyền kiểm soát, bị đặt mìn, ngày càng hư hại nhiều hơn, nước thoát đi nhiều làm cho khúc sông Dniepr chảy đến Zaporijia ít nước hẳn đi. Vào mùa hè, gần 1 triệu cư dân trong vùng có nguy cơ thiếu nước uống, chưa kể nông dân không còn nước tưới. Việc thao túng nguồn nước còn mang tính chiến lược : trên toàn chiến tuyến Dniepr, quân Nga ở thế thủ. Làm nước dâng lên ở Kherson sẽ hạn chế việc quân Ukraine băng qua, còn ở khúc Zaporijia dù mực nước thấp vẫn là trở ngại vì bề rộng dòng sông ở đây rộng đến 20 kilomet. Nga dùng sông Dniepr để biến toàn bộ Ukraine thành con tin, Kiev không dám tấn công mạnh để tránh một thảm họa nguyên tử quốc gia, thậm chí cho cả châu lục.

Belarus khủng bố những người phản kháng

Ở Belarus, nước láng giềng và là chư hầu của Moskva, Le Monde nhận thấy "một không khí khủng bố toàn diện". Kể từ khi Nga xâm lăng Ukraine, chế độ Minsk đã gia tăng đàn áp, bóp nghẹt mọi ý hướng chống đối. Nhà độc tài Alexander Lukashenko còn cho chận cả máy bay thương mại để bắt một nhà báo đối lập, tổ chức cả một cuộc khủng hoảng di dân khổng lồ ở biên giới Châu Âu và cho Vladimir Putin mượn lãnh thổ của mình để xâm lăng Ukraine. Hoàn toàn thần phục ông chủ điện Kremlin, Lukashenko cũng cho phép đặt các đầu đạn nguyên tử Nga trên đất Belarus. Theo một điều tra của cơ quan tư vấn Chatham House, đến 74% dân Belarus chống lại việc này.

Trước đó phong trào biểu tình chống bầu cử gian lận đã bị đè bẹp, hàng ngàn người bị tống giam hay phải lưu vong, báo chí độc lập bị khóa miệng, xã hội dân sự bị tiêu diệt. Gần ba năm đã trôi qua nhưng trấn áp vẫn tiếp diễn. Chỉ một cái "like" dưới một bài đăng từ hai năm trước trên mạng xã hội có thể dẫn đến nhà tù ; bị lãnh án nặng vì lên tiếng phản đối chiến tranh hay đưa hình quốc kỳ Ukraine. Người tù bị hành hạ, tra tấn, lăng nhục và đôi khi còn xâm hại tình dục.

Belarus hiện có trên 1.500 tù chính trị, nhưng còn mấy ngàn nhà đối lập khác vẫn bị giam giữ trong những điều kiện khắc nghiệt. Nhiều người dân nói với Le Monde nạn đàn áp thô bạo như vậy là chưa từng thấy kể từ nhiều thập niên - bắt giam bừa bãi, giám sát ngặt nghèo. Họ phải sống thu mình lại, và một thiểu số tiếp tục đấu tranh bí mật như thời Liên Xô cũ. Không ít người đặt hy vọng cuối cùng vào một chiến thắng của Ukraine.

Erdogan tái đắc cử : Nga ủng hộ vì lợi ích trước mắt

Tại Thổ Nhĩ Kỳ, sau khi "Erdogan tuyên bố chiến thắng", thông tín viên Le Figaro cho biết ngay trong đêm qua tổng thống tái đắc cử kêu gọi "đoàn kết và tương trợ". Đứng trên nóc một chiếc xe buýt ở khu phố Uskudar nơi ông đi bỏ phiếu, Recep Tayyip Erdogan sau khi nói lời cảm ơn đã mỉa mai đối thủ Kemal Kiliçdaroglu : "Bye bye Kemal", dưới những tràng pháo tay vang dội. Phe đối lập đầy thất vọng, cho rằng cuộc bầu cử này "bất công nhất" trong lịch sử đất nước.

Trên trang web L’Express, nhà phân tích Kerim Has nhận xét, Vladimir Putin đã ủng hộ mạnh mẽ chiến dịch tranh cử của Erdogan, và Gazprom hoãn việc trả nợ đến sang năm. Nhưng chưa hẳn việc Erdogan tái đắc cử có lợi cho Moskva, vì tính khí của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ rất bất định. Khó thể biết ông ta có tiếp tục hỗ trợ Ukraine hay không, bên cạnh đó còn giúp Azerbaidjan gây áp lực với Armenia, đồng minh của Nga, ảnh hưởng đến lợi ích Moskva ở vùng Caucase (Kavkaz). Tương tự, quân Thổ vẫn đóng ở Syria, dù Bachar Al Assad, đồng minh quan trọng của Nga luôn đòi rút đi. Trong tương lai Erdogan hoàn toàn có thể cung cấp drone tác chiến cho Moldova, siết chặt quan hệ quân sự với Kazakhstan và các nước Trung Á khác.

Nhưng Moskva ủng hộ Erdogan vì quyền lợi trước mắt. Trước cuộc chiến kéo dài với Ukraine, Putin cố tránh cho nền kinh tế khỏi sụp đổ do cấm vận của phương Tây, và Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những nước chủ yếu giúp Nga tránh né trừng phạt. Cũng theo Kerim Has, chính khách nhiều thủ đoạn này chận không cho Thụy Điển vào NATO để kiếm phiếu của phe dân tộc chủ nghĩa, nhưng sau bầu cử rất có thể Erdogan sẽ không còn chống đối.

Nhật Bản "phân vân giữa đôi dòng"

Về Châu Á, đặc phái viên Le Monde có bài điều tra "Nhật Bản : Một quần đảo giữa hai dòng nước". Ngọn gió độc chiến tranh Nga-Ukraine đã thổi tới tận vùng Viễn Đông, trong bối cảnh chiến tranh lạnh Mỹ-Trung. Tokyo tăng gấp đôi ngân sách quốc phòng với trên 300 tỉ euro, thay đổi chủ thuyết quân sự, đi xa dần Hiến pháp chủ hòa sau Đệ nhị Thế chiến.

Nhật hiện có 4 tàu chở trực thăng và hàng không mẫu hạm, 20 tàu ngầm tấn công, hơn 100 phi cơ tiêm kích trong đó có những chiếc F-35 đời mới nhất. Sắp tới sẽ tự sản xuất vũ khí và mua thêm 400 hỏa tiễn hành trình Tomahawk của Mỹ, để đạt đến những mục tiêu cách xa 1.000 kilomet từ căn cứ ở đảo Cửu Châu (Kyushu).

Giáo sư Mitsuhisa Fukutomi của đại học Hitotshbashi ở Tokyo phân tích, chính phủ đảng Dân chủ Tự do (PLD) của thủ tướng Fumio Kishida một mặt muốn sửa đổi Hiến pháp, mặt khác buộc phải tính đến dư luận vốn rất nhạy cảm về vấn đề này. Chiến lược mới nhằm bảo đảm răn đe hiệu quả, trước sự hung hăng của Trung Quốc, đe dọa từ Bắc Triều Tiên và những động thái đáng ngại của Nga từ sau khi gây chiến với Ukraine, xung quanh "Lãnh thổ phương Bắc" - mà Moskva gọi là "quần đảo Nam Kuril", bị Nga chiếm đóng vào cuối Đệ nhị Thế chiến.

Nhà cựu ngoại giao Kuni Miyake nhận xét : "Những người cuối cùng thuộc thế hệ baby-boomer cánh tả vốn chống Mỹ, chống chế độ, chống tư bản chủ nghĩa và thân Trung Quốc đã về hưu hoặc qua đời, để lại một thế hệ quyết tâm hơn trong việc tăng cường khả năng chiến lược của đất nước".

Trần nợ công Mỹ gây bất ổn cho kinh tế thế giới

Nhìn sang nước Mỹ, Le Figaro "Biden và Cộng Hòa thỏa thuận về hồ sơ gai góc : Nợ" sau một tuần thương lượng gay go, và bên nào cũng cho rằng mình thắng. Cộng hòa khoe giảm được chi tiêu mà không phải tăng thuế, còn Nhà Trắng dù có vài nhượng bộ nhưng vẫn cứu vãn được những điểm chính của chương trình. Tuy nhiên văn bản này còn phải được lưỡng viện thông qua rồi mới chuyển lên tổng thống phê chuẩn, và phe cực đoan của mỗi đảng đều tỏ ra không hài lòng. Nếu không thỏa thuận được với Quốc hội, chính phủ có nguy cơ thiếu tiền trước ngày 5/6. Một tình huống phi lý lặp đi lặp lại trong lịch sử, có nguy cơ làm xáo trộn sự ổn định tài chánh toàn cầu.

Le Monde cho rằng "Nên chấm dứt với "cơn lên đồng tập thể" về trần nợ công". Thêm một lần nữa, Hoa Kỳ lại rơi vào cơn ác mộng, việc thương lượng về mức trần nợ công luôn khiến thế giới nín thở chờ đợi. Nền kinh tế đứng đầu toàn cầu nếu vỡ nợ sẽ gây ra cơn địa chấn lớn. Tuy nhiên theo tờ báo, có thể tương đối lạc quan. Trần nợ công của Mỹ đã được nâng lên 78 lần kể từ 1960, nhưng trong lần khủng hoảng gần đây, suýt nữa điều tệ hại nhất đã xảy ra. Năm 2011 dưới thời Obama, cơ quan Standard & Poor’s đã đánh hạ bậc AAA của Hoa Kỳ. Hôm 25/05, Fitch đặt Mỹ dưới sự giám sát "tiêu cực".

Hoa Kỳ là một trong những nước hiếm hoi có cơ chế trần nợ, trao cho đảng Cộng Hòa một đòn bẩy để bắt bí. Những phương thuốc thường xuyên được đề nghị, chẳng hạn nêu ra Tu chính án 14 theo đó "giá trị nợ công của Hoa Kỳ được luật pháp cho phép (…) không thể được đặt lại vấn đề". Hay cho đúc một đồng bạch kim trị giá 1.000 tỉ đô la, nhập vào Quỹ Dự trữ Liên bang, sau đó phát hành trái phiếu... Những giải pháp khó thực hiện về pháp lý, cho thấy tính giả tạo đáng buồn cười của tình hình.

Lãnh đạo Cộng hòa ở Hạ Viện, Kevin McCarthy, được bầu sau 15 vòng bỏ phiếu, khó thể xoay sở trước phe dân túy cực hữu luôn muốn phá những thỏa thuận với Nhà Trắng. Theo Le Monde, việc Hoa Kỳ muốn kiểm soát số nợ của mình hoàn toàn chính đáng, nhưng lại vận dụng một cơ chế gần như trò chơi chính trị có nguy cơ gây bất ổn tài chánh thế giới. Một sự đồng thuận chính trị cần có trước, với các quy định cụ thể, chứ không phải là một ván bài tẩy mà số phận kinh tế thế giới bị lệ thuộc vào đó.

Thụy My

Washington cảnh cáo Kiev không sử dụng thiết bị quân sự Mỹ trên đất Nga

Minh Anh, RFI, 26/05/2023

Chính quyền Biden hôm 25/06/2023, nhắc lại lập trường không ủng hộ việc Kiev sử dụng thiết bị quân sự do Mỹ viện trợ để tấn công vào các mục tiêu trên lãnh thổ Nga.

Chiến đấu cơ F-16 của Mỹ, ngày 19/12/2001, tại căn cứ của Lực lượng Phòng không Quốc gia ở South Burlington, Hoa Kỳ. AP - Toby Talbot

Trả lời kênh truyền hình Mỹ CNN, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia của Nhà Trắng, ông John Kirby, một lần nữa nói rõ là Mỹ "không khuyến khích hay cho phép (…) một thiết bị quân sự do Mỹ sản xuất được sử dụng để tấn công trên lãnh thổ Nga". 

Phát biểu này của ông Kirby được đưa ra sau vụ nhiều quân nhân người Nga chiến đấu bên cạnh Ukraine đã xâm nhập vào vùng Belgorod của Nga, giáp biên giới với Ukraine. Nhiều tường thuật báo chí tiết lộ một số phương tiện quân sự như Humvee và MaxxPro do Mỹ sản xuất và viện trợ cho Ukraine đã được tìm thấy ở Nga. Nhà Trắng cho biết đã mở điều tra về những thông tin này.

Nga tiếp tục oanh kích vào Ukraine

Về tình hình chiến sự, Ukraine loan báo từ 22 giờ hôm qua đến 5 giờ sáng hôm nay, 26/05/2023, Nga đã liên tục nã 17 tên lửa và 31 drone, trong đó có 23 chiếc do Iran sản xuất, nhắm vào thủ đô Kiev, thành phố Dnipro và nhiều vùng phía đông. Không quân Ukraine khẳng định đã bắn hạ 10 tên lửa Nga được bắn đi từ vùng biển Caspi.

Các vụ bắn phá vào ban đêm của Nga đã đánh sập một bệnh viện, khiến ít nhất một người chết và 15 người khác bị thương ở Dnipro, đồng thời làm hư hại nhiều trang thiết bị tại một kho trữ nhiên liệu ở vùng Kharkiv. 

Theo Reuters, trong tháng Năm này, Nga đã gia tăng các cuộc tấn công Ukraine bằng tên lửa và drone, chủ yếu nhắm vào các cơ sở hậu cần và hạ tầng vào lúc quân đội Ukraine chuẩn bị phản công. 

Tuy nhiên, tham mưu trưởng quân đội Mỹ, tướng Mark Milley, hôm qua cảnh báo : Nga không thể thắng cuộc chiến chỉ bằng con đường quân sự, nhưng Ukraine cũng khó thể nhanh chóng đẩy lùi tất cả lực lượng Nga ra khỏi lãnh thổ. Ông nói rõ : "Điều đó có nghĩa là chiến sự vẫn tiếp diễn, các cuộc giao tranh sẽ rất đẫm máu và sẽ rất khó khăn. Đến một thời điểm nào đó, cả hai bên hoặc sẽ phải đàm phán, hoặc phải có được một kết quả quân sự". 

Minh Anh

****************************

Vụ đột kích vào Belgorod : Quân đội Nga bất tài, Điện Kremlin vụng về trấn an

Thu Hằng, RFI, 25/05/2023

Kremlin khẳng định "đè bẹp" hơn 70 "phần tử dân tộc Ukraine" trong cuộc đột kích ngoạn mục hôm 22/05/2023 vào ba làng Zamostié, Glotov và Graivoron ở vùng Belgorod, giáp với Ukraine, phá hủy 4 xe bọc thép, 5 xe bán tải và đẩy lùi số phần tử còn lại khỏi biên giới. Cuộc đột kích có quy mô chưa từng có cho thấy những yếu kém trong hệ thống phòng thủ, cũng như những lúng túng trong đáp trả và bất nhất trong cách trấn an người dân của Nga.

Các xe tăng của quân đội Nga bị hư hại nặng sau trận chiến ở Belgorod, vùng biên giới giữa Nga và Ukraine, ngày 23/05/2023. © AP/Russian Defense Ministry Press Service

Chính quyền Nga nhắc đến những "kẻ khủng bố", "phần tử phá hoại" hay "thành phần dân tộc Ukraine" nhưng lại "quên" nói rõ đó là những "công dân Nga" (thuộc hai tổ chức vũ trang Quân đoàn Tự do Nga và Quân đoàn Tình nguyện Nga) tấn công chính nước Nga. Đó là một cú tát cho điện Kremlin, theo chuyên gia Carole Grimaud, Viện Quan sát Địa chiến lược Geneve, được trang 20 minutes trích dẫn ngày 23/05, vì "đối với người Nga, đó là điều gì đó rất mạnh từ đầu cuộc chiến đến giờ".

Quân đội, rồi điện Kremlin quả quyết đã "đè bẹp" nhóm vũ trang nhờ "các cuộc oanh kích, không kích và hoạt động của các đơn vị biên phòng của Quân Khu Miền Tây". Nói một cách khác, cả một lực lượng hùng hậu được liệt kê để trấn an người dân và công luận. Nhưng nếu có lực lượng hiệu quả như vậy thì tại sao lại để lọt lưới vài chục người có vũ trang vượt qua được biên giới ? Câu hỏi này khiến giới ủng hộ chiến tranh ở Nga phẫn nộ vì tuyến phòng thủ và những bãi mìn tiêu tốn đến 10 tỉ rúp (khoảng 125 triệu euro), theo tuần báo Pháp L’Express. Người phát ngôn điện Kremlin Dmitri Peskov phải thừa nhận trong buổi họp báo ngày 23/05 rằng "chuyện xảy ra hôm qua (22/05) gây lo ngại rất lớn" nhưng theo ông, đó lại càng là lý do để "chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine phải được tiếp tục nhằm ngăn những vụ đột kích tương tự".

Chiến dịch trấn an "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược"

Theo cơ quan truyền thông lưu vong Vrestka, cuộc đột kích Belgorod đã thu hút gấp đôi số lượt tìm kiếm so với tin Nga chiếm Bakhmut. Mạng xã hội và truyền thông Nga rối bời, hoang mang vì những thông tin trái chiều, hình ảnh sai lệch bị chắp ghép từ những sự kiện trước. Chiều 22/05, trang Russia Today biện minh cho vụ đột kích Belgorod là "cái bẫy" mà quân đội Nga giăng ra để những kẻ phá hoại Ukraine tiến đến Graivoron và "trừ khử chúng".

Lập luận được cơ quan truyền thông Nhà nước Nga đưa ra đã lập tức bị tài khoản mạng xã hội Telegram Gray Zone, thuộc công ty bán quân sự Wagner, chế nhạo : "Chúng ta đã cố tình bỏ vùng Sumy để kẻ thù có thể tiến đến biên giới với Nga. Sau đó, tình báo của chúng ta đã cố tình không thấy kẻ thù lập cả một đội xe bọc thép và tiến vào lãnh thổ của chúng ta. Ba tiếng sau, chúng ta lại cố tình không phản ứng khi kẻ thù dùng xe tăng oanh kích đồn biên phòng. Người Ukraine đã cắn câu, thế là họ tiêu đời".

Chưa dừng ở đó, đến chiều 23/05, bộ trưởng quốc phòng Nga Serguei Shoigu khẳng định đã đẩy lùi cuộc đột kích và tiêu diệt 70 kẻ phá hoại. Thế nhưng, một ngày sau, những "người chết" này như đội mồ sống dậy, tổ chức họp báo ở một khu vực miền đông Ukraine, giáp biên giới Nga để quảng bá "thắng lợi", bắn hạ một máy bay trực thăng Nga và tịch thu một xe bọc thép Nga làm "chiến lợi phẩm". Nhiều người sử dụng internet Nga cũng phát hiện rằng quân phục của quân đột kích trong các đoạn video do hai tổ chức vũ trang này đăng trên mạng Telegram khác với quân phục của những kẻ khủng bố được cho là bị bắn hạ ở Belgorod trong những bức ảnh và video được nhiều tài khoản Telegram thân quân đội Nga đăng tải.

Lo sợ thường trực ở vùng biên giáp ranh Ukraine

Vụ đột kích hôm 22/05 không phải là vụ tấn công đầu tiên vào lãnh thổ Nga, nhưng là vụ lớn nhất, táo bạo nhất. Nhiều đoàn xe nối đuôi nhau rời khu vực, người dân bàng hoàng vì không còn cảm giác "chiến tranh ở đâu đó", như nhận định với RFI ngày 24/05 của một người dân Nga xin ẩn danh ở vùng Belgorod :

"Chúng tôi liên tục sống dưới áp lực thường trực, chúng tôi thường xuyên lo lắng. Các điểm kiểm tra vẫn hoạt động đều trong những tháng qua, dừng xe, kiểm tra giấy tờ, giờ thì chỉ thường xuyên hơn một chút. Ban đêm, tôi nằm đếm số vụ nổ. Chỉ cần nghe tiếng nổ, người ta biết được ngay ở khoảng cách nào và nếu thực sự rất gần thì tôi tỉnh ngay lập tức. Đó là lúc mà người ta không biết là nên bịt tai ngủ tiếp hay là nên thức để chắc là không bị lỡ điều gì hệ trọng. Lúc đầu thật là sợ, áp lực, thực sự kinh khủng. Giờ tôi có cảm giác đây như là một kiểu hiểu lầm không hồi kết mỗi ngày. Làm thế nào mà chuyện lại có thể xảy ra và đến khi nào mới kết thúc".

Hai tổ chức vũ trang Nga tuyên bố sẽ còn nhiều vụ đột kích tương tự. Cũng có khả năng đây là chiến dịch "đánh lạc hướng" để "thu hút lực lượng dự bị Nga đến khu vực này để Ukraine dễ bề tổ chức phản công". Tuy nhiên, chuyên gia Carole Grimaud cho rằng "cần phải có đòn bầy mạnh hơn, có sức tấn công hơn để phân tán các lực lượng Nga ở trong vùng".

Thu Hằng

**************************

Hai nhóm vũ trang Nga đánh vào Belgorod khẳng định sẽ mở rộng các vụ đột kích

Thu Hằng, RFI, 25/05/2023

Trong khi điện Kremlin khẳng định đã triệt hết "phần tử phá hoại" từ Ukraine tấn công vùng Belgorod và "sẽ tiếp tục đáp trả một cách nghiêm khắc nhất những hành động tương tự", thì một số thành viên hai nhóm vũ trang trở về và tổ chức họp báo ngày 24/05/2023 tại vùng Sumy, miền đông Ukraine. Theo hai nhóm này, họ sẽ tiếp tục hành động trong tương lai.

Các thành viên của Binh đoàn Tình nguyện Nga bên cạnh một xe thiết giáp. Ảnh tư liệu không ghi ngày chụp, Reuters có được vào ngày 23/05/2023. via Reuters – Russian Volunteer Corps

Hai tổ chức vũ trang Quân đoàn Tự do Nga và Quân đoàn Tình nguyện Nga đã ca ngợi "thành công" của chiến dịch, được đánh giá là vụ thâm nhập ngoạn mục nhất vào lãnh thổ Nga kể từ khi Moskva xâm lược Ukraine cách đây 15 tháng. Vụ tấn công cho thấy những điểm yếu của hệ thống phòng thủ Nga và theo những chiến binh này, sẽ còn có nhiều vụ thâm nhập tương tự để lật đổ chế độ Vladimir Putin.

Tại vùng Sumy, thủ lĩnh của hai tổ chức vũ trang này đã trả lời thông tín viên RFI Stéphane Siohan :

"Đối diện với khoảng một trăm nhà báo là khoảng 20 chiến binh, một số người đứng trên chiếc xe bọc thép lấy từ tay lực lượng của Tổng cục An ninh Liên bang Nga - FSB, công tác tuyên truyền chính trị được tiến hành trôi chảy. Caesar, đại diện cho Quân đoàn Tự do Nga, giải thích tại sao những người tình nguyện Nga liên kết với Kiev, đã quyết định ra tay trên quê hương của họ.

Ông nói : "Mục tiêu đầu tiên của chúng tôi là chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. Mục tiêu thứ hai là lật đổ chế độ Putin, chúng tôi muốn giải phóng đất nước mình. Quân đội Nga như gã khổng lồ đứng trên chân đất sét. Mọi người đều nhận ra rằng biên giới không hề được kiểm soát chặt chẽ. Và nếu hôm qua (23/05), chúng tôi đã hoạt động trong khu vực vài chục km vuông thì ngày mai chúng tôi sẽ tấn công ở vài trăm km vuông, không chỉ ở làng mạc mà còn ở thủ phủ các vùng".

Chính quyền Ukraine từ chối nhận trách nhiệm về các hành động xảy ra ở vùng Belgorod và nhấn mạnh rằng đó là việc làm của các binh đoàn giải phóng Nga. Tuy nhiên, Denis Kapoustine, còn được gọi là "White Rex", đứng đầu Quân đoàn Tình nguyện Nga, một lực lượng cực hữu, lại thừa nhận được quân đội Ukraine hỗ trợ.

Ông cho biết : "Mọi việc chúng tôi làm bên trong Ukraine, dĩ nhiên chúng tôi phối hợp với quân đội Ukraine. Nhưng mọi hành động hay quyết định bên ngoài biên giới, thì do chúng tôi tự quyết. Dĩ nhiên, chúng tôi đề nghị các chiến hữu Ukraine giúp lập kế hoạch : Liệu việc đó có giúp ích gì cho Ukraine hay ngược lại sẽ khiến mọi việc trở nên khó khăn hơn ? Họ nói có hoặc không nếu như đó là một ý tưởng hay hoặc không hay. Mọi chuyện diễn ra như thế".

Dù ai là đầu não thì điều chắc chắn là cuộc thâm nhập vũ trang vào vùng Belgorod sẽ khiến các kế hoạch của Nga thêm phức tạp hơn nhiều vào lúc Ukraine phản công".

Thu Hằng

Ukraine chuẩn bị phản công đẩy lùi quân Nga trong ít ngày tới

Trọng Thành, RFI, 27/05/2023

Cuộc phản công có thể bắt đầu "ngay vào ngày mai, ngày mốt hoặc trong vòng một tuần" là tuyên bố của một lãnh đạo cao cấp Ukraine, trả lời truyền thông Anh quốc, được báo chí Ukraine hôm nay 27/05/2023, dẫn lại.

Tổng thống Volodymyr Zelensky gặp các chỉ huy quân đội trong chuyến thị sát vùng Donetsk, Ukraine, ngày 23/05/2023. AP

Hãng tin Nhà nước Ukraine Ukrinform cho biết, theo ông Oleksiy Danilov, thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, một cuộc tấn công chiếm lại các vùng lãnh thổ từ lực lượng chiếm đóng của Nga có thể sớm bắt đầu. Nhà lãnh đạo Ukraine nói trên cũng cảnh báo là chính phủ Ukraine "không có quyền phạm sai lầm" về quyết định này, vì đây là một "cơ hội lịch sử", "không thể để mất".

Thư ký Oleksiy Danilov là nhân vật số hai của Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, đứng đầu là tổng thống Volodymyr Zelensky. Báo Pháp Le Monde cho biết cụ thể là, với tư cách thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia, ông Oleksiy Danilov cũng là thành viên của bộ máy đầu não chỉ huy cuộc chiến chống Nga. Cuộc trả lời phỏng vấn truyền thông Anh "bị ngắt giữa chừng do nhận một tin nhắn qua điện thoại của tổng thống Zelensky" triệu tập ông Danilov tham gia một cuộc họp bàn về kế hoạch phản công.

Cũng hôm nay, tư lệnh Quân đội Ukraine, tướng Valery Zalujny, đưa lên mạng Telegram một đoạn video, thông báo "thời khắc lấy lại những gì thuộc về chúng ta đã điểm!". Đoạn video ngắn chừng một phút cho thấy cảnh sẵn sàng chiến đấu của các đơn vị quân đội Ukraine.

Thêm nhiều drone tấn công các tỉnh biên giới Nga

Nhiều tỉnh biên giới của Nga tiếp tục bị tấn công bằng drone, theo chính quyền địa phương. AFP dẫn lại thông báo của tỉnh trưởng tỉnh Pskov, miền tây, cho biết một tòa nhà hành chính quản lý một đường ống dầu khí trong vùng bị oanh kích. Địa điểm bị tấn công thuộc huyện Nevelsky, cách biên giới với Belarus khoảng 10 km. Hôm qua, chính quyền Nga cho biết hai drone gây hư hại một số tòa nhà tại trung tâm thành phố Krasnodar, miền nam, giáp với Ukraine.

Tuy nhiên, với Nga hiện tại tâm điểm căng thẳng biên giới tập trung vào hai tỉnh Belgorod và Kursk. Tỉnh trưởng Belgorod hôm qua cho biết ủng hộ việc cung cấp vũ khí cho các nhóm tự vệ tình nguyện tại các vùng dọc biên giới. Tỉnh trưởng Kursk cũng khẳng định ủng hộ sáng kiến này.

Cho đến nay, chính quyền Ukraine luôn phủ nhận trách nhiệm về các vụ tấn công trong lãnh thổ Nga.

Trọng Thành

***************************

Ukraine hối thúc đồng minh viện trợ tên lửa tầm xa và chiến đấu cơ F-16

Minh Anh, RFI, 27/05/2023

Vào lúc có nhiều thông tin cho rằng Ukraine đã sẵn sàng và sớm có cuộc phản công, chính quyền Kiev trong những ngày gần đây liên tục hối thúc đồng minh cung cấp thêm vũ khí, đặc biệt là các loại tên lửa tầm xa và chiến đấu cơ F-16. 

Chiến đấu cơ F-16 của Mỹ, thứ vũ khí mà Kiev đang rất cần cho cuộc chiến chống Nga xâm lược. (Hình tư liệu : chiến đấu cơ F16 của không lực Hoa Kỳ diễn tập trên bầu trời Hàn Quốc hồi năm 2017.) AP - Ahn Young-joon

Phát ngôn viên Bộ quốc phòng Đức hôm nay, 27/05/2023 cho biết đã nhận được yêu cầu chính thức từ phía Kiev đề nghị cấp tên lửa hành trình không – địa, loại Taurus có tầm bắn ít nhất là 500 km, nhưng không cho biết cụ thể về số lượng.  

Tên lửa hành trình Taurus, có thể được trang bị cho chiến đấu cơ là do tập đoàn Đức – Thụy Điển cùng tên chế tạo. Loại tên lửa này có thể bắn trúng các mục tiêu nằm rất sâu sau đường chiến tuyến hiện tại ở Đông Ukraine.  

Ngoài loại tên lửa Taurus, hôm qua khi tiếp nghị sĩ đảng Cộng Hòa Mỹ Lindsey Graham, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng bày tỏ mong muốn Washington hỗ trợ các loại tên lửa ATACMS có tầm bắn đến 300 km. Trong chuyến thăm Kiev lần thứ ba này, ông Graham tuyên bố sẽ thúc đẩy các đồng nghiệp Mỹ ở Thượng Viện và chính quyền Biden nhanh chóng thông qua khoản viện trợ này. 

Tuy nhiên, theo AFP, tên lửa hành trình tầm xa là những loại vũ khí hiện cả Đức và Mỹ đều do dự và tỏ ra thận trọng không muốn cung cấp, khi e ngại Ukraine sử dụng chúng để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga. Hôm thứ Năm, phát ngôn viên Hội Đồng An Ninh Quốc Gia của Nhà Trắng ông John Kirby, trả lời phỏng vấn CNN đã nhắc lại lập trường Hoa Kỳ phản đối Ukraine sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp đến tấn công các mục tiêu trên lãnh thổ Nga.    

Cùng với các loại tên lửa, Bộ quốc phòng Ukraine, trên mạng xã hội Twitter tuyên bố cần "48 chiến đấu cơ F-16" để có thể "giải phóng đất nước khỏi quân xâm lược". 

Theo thông tin từ Bloomberg, Hà Lan đang tính đến việc gởi F-16 cho Kiev. Không quân Hà Lan hiện có 42 chiếc trong đó có 24 chiếc hiện đang được quân đội sử dụng và không thể gởi đến Ukraine trước giữa năm 2024. Khoảng một chục trong số 18 chiếc còn lại đã được bán cho Draken International – một tập đoàn quân sự tư nhân của Mỹ - nhưng chính phủ Hà Lan đã trì hoãn việc chuyển giao vào tháng 12/2022 mà không đưa ra giải thích nào khi chỉ viện dẫn "tính bảo mật thương mại". 

Minh Anh

*************************

Vụ tấn công tỉnh biên giới Nga : Truyền thông Ukraine chào mừng "Cộng hòa Nhân dân Belgorod"

Trọng Thành, RFI, 24/05/2023

Các cuộc xâm nhập và tấn công tại tỉnh biên giới Belgorod, miền tây nam nước Nga, của một số lực lượng xuất kích từ Ukraine là một dịp để truyền thông Ukraine đả kích nhà cầm quyền Nga.

Ảnh do thống đốc vùng Belgorod Vyacheslav Gladkov đăng trên mạng Telegram : Một ngôi nhà ở vùng Belgorod, Nga, bị phá hủy ngày 23/05/2023. AP

Theo quan điểm chính thức của Kiev, tác giả của các cuộc tấn công là những lực lượng nổi dậy người Nga chống chế độ Putin. Trong khi đó trên truyền thông Ukraine, nhiều người đã ca ngợi sự ra đời của một nước "Cộng hòa Nhân dân Belgorod" ngay trong lòng lãnh thổ Nga. Đối với họ, Moskva gieo gió thì gặt bão : Kẻ hậu thuẫn các lực lượng ly khai trên đất Ukraine giờ đây đang chứng kiến cảnh người Nga đòi quyền tự trị.

Thông tín viên Stéphane Siohan tường trình từ Poltava, Ukraine :

"Theo thông tin mới nhất, hai nhóm chiến binh người Nga, liên minh với Ukraine, xâm nhập vào tỉnh Belgorod, hiện vẫn đang kiểm soát một số địa phương trên lãnh thổ Nga. Họ còn lâu mới bị tiêu diệt hoàn toàn, như các tuyên bố hùng hồn của điện Kremlin, bởi vài người trong số họ đã trở về lãnh thổ Ukraine.

Chính quyền Ukraine cũng đang chuẩn bị tiết lộ các chiến công của họ với báo chí, cố gắng khai thác ý nghĩa chính trị của các sự kiện trong vòng 24 giờ qua, với một tài bẩm sinh của dân Ukraine châm biếm đối thủ .

Nhìn từ phía Kiev, đó là một "bí mật" mà ai cũng đã biết. Điều rõ ràng là các lực lượng "Quân đoàn Tự do Nga" và "Quân đoàn Tình nguyện Nga" nằm dưới quyền chỉ huy của tình báo quân đội Ukraine, và người ta thậm chí đã không cần cố gắng để che giấu điều đó.

Tuy nhiên, chỉ đến lúc này, các nhà bình luận, chính trị gia và giới truyền thông Ukraine mới công khai bày tỏ niềm vui về cuộc đột nhập của các lực lượng ly khai trên chính lãnh thổ Nga và sự ra đời của "Cộng hòa Nhân dân Belgorod", danh xưng ngụ ý nhắc đến các nước cộng hòa ly khai tự xưng Donetsk và Lugansk, ở miền đông Ukraine, mà Nga hậu thuẫn. 

Trên thực tế, những gì mà người Ukraine bày tỏ đang mang lại các tác động tâm lý quan trọng, khi mọi người thấy rõ gậy ông đập lưng ông, kẻ nào gieo gió thì phải gặt bão. Kiev đã giúp cho người Nga thấy rằng các tội ác mà điện Kremlin đã gây ra với người dân Ukraine vào mùa xuân năm 2014 đang để lại những hậu quả như thế nào".

Trọng Thành

**************************

Nga : Vùng Belgorod lại bị drone tấn công sau khi Moskva tuyên bố tiêu diệt quân đột kích

Trọng Nghĩa, RFI, 24/05/2023

Tình hình vùng Belgorod ở miền nam nước Nga, giáp với Ukraine, tiếp tục căng thẳng. Một hôm sau khi Moskva khẳng định đã phá tan cuộc đột kích từ lãnh thổ Ukraine đánh vào vùng này, chính thống đốc Belgorod hôm nay, 24/05/2023, cho biết là "nhiều" cuộc tấn công bằng drone vào Belgorod đã lại xẩy ra đêm qua, rạng sáng hôm nay, nhưng "một số lượng lớn" đã bị bắn hạ.

Một tòa nhà bị hư hại nặng nề tại Kozinka, vùng Belgorod, Nga, ngày 23/05/2023 © via Reuters / Russian Volunteer Corps

Trong một thông báo đăng trên mạng Telegram, ông Vyacheslav Gladkov cho biết là các vụ tấn công không làm ai bị thương, nhưng nhiều tòa nhà hành chính, chung cư và xe cộ đã bị hư hại.

Hôm qua, chính quyền Nga khẳng định đã đẩy lùi một cuộc đột kích nghiêm trọng nhất từ trước đến nay xuất phát từ lãnh thổ Ukraine và đánh vào Belgorod. Theo Bộ quốc phòng Nga, hơn 70 kẻ tấn công đã bị "tiêu diệt" trong trận giao tranh kéo dài khoảng 24 tiếng đồng hồ ở Belgorod, huy động đến cả pháo binh và không quân.

Chính quyền không đề cập đến thương vong bên phía lực lượng Nga, chỉ cho biết là đã có 12 thường dân bị thương trong vụ tấn công và 2 người thiệt mạng, trong đó có 1 người bị suy tim khi được sơ tán.

Moskva đã quy trách nhiệm vụ tấn công cho các "phần tử phá hoại" đến từ Ukraine, trong lúc Kiev lại cho đấy là một cuộc nổi dậy của chính người dân Nga chống lại điện Kremlin. Các nhóm vũ trang Nga có cơ sở tại Ukraine muốn lật đổ chế độ Putin đã tự nhận là tác giả vụ đột kích.

Theo ghi nhận của thông tín viên RFI Anissa el Jabri tại Moskva, như thường lệ, tổng thống Nga Vladimir Putin không phản ứng ngay lập tức, và một hội đồng quốc phòng thường kỳ sẽ được triệu tập vào thứ Sáu 26/05. Điều đáng chú ý là sau khi đã tỏ ra rất kín đáo, vào tối qua, các phương tiện truyền thông nhà nước rầm rộ đưa vụ việc lên hàng đầu của thời sự.

"Sau 24 giờ im ắng, các kênh truyền hình Nga tối hôm qua đã đưa kết quả chiến dịch phản công tại Belgorod lên đầu bản tin, với các hình ảnh do Bộ quốc phòng Nga cung cấp, cho thấy các loại xe được cho là của Mỹ đã được sử dụng để xâm nhập vào khu vực Belgorod, với một chiếc bên trên có dòng chữ "Vì Bakhmut".

Nhiều hình ảnh khác cũng cho thấy - và đây là điều rất hiếm tại Nga - thi thể của những kẻ tấn công bị hạ sát, xếp cạnh nhau trong rừng, với các thùng đạn và vũ khí bị tịch thu.

Các hình ảnh kể trên nhằm chứng minh một cách mạnh mẽ hiệu năng của lực lượng an ninh, thế nhưng vào buổi tối, sau khi đi thăm các ngôi làng biên giới bị tấn công trở về, trong một đoạn video trên trang V Kontakt (tương đương với Facebook tại Nga), thống đốc Belgorod đã tuyên bố với người dân : "Tôi thậm chí còn có nhiều câu hỏi hơn quý vị để chất vấn Bộ quốc phòng".

Cho đến nay, chỉ duy nhất một thống đốc khác là dám chỉ trích Bộ quốc phòng, đó lã lãnh đạo vùng Kursk, một vùng biên giới khác. Tháng 10 năm ngoái, nhân vật này đã nêu bật tình trạng rối loạn tổ chức của chiến dịch động viên".

Trọng Nghĩa

************************

Tỉnh biên giới Belgorod của Nga bị tấn công trên bộ và bằng drone

Trọng Thành, RFI, 23/05/2023

Vùng Belgorod của Nga, giáp với biên giới phía đông bắc Ukraine, được đặt trong tình trạng "chống khủng bố". Theo AFP, quyết định được Cơ quan An ninh Nga FSB đưa ra trưa hôm qua, 22/05/2023, sau khi nhiều địa điểm giáp biên bị một số nhóm vũ trang tấn công trên bộ, trước khi bị oanh kích bằng drone. Phát ngôn viên điện Kremlin, Dmitri Peskov, ngay lập tức quy trách nhiệm cho Ukraine tiến hành "các vụ phá hoại" trên đất Nga, để đánh lạc hướng về "thất bại" tại Bakhmut.

Ảnh tư liệu do thống đốc vùng Belgorod, Nga, Vyacheslav Gladkov đăng trên mạng Telegram về một vụ nổ tại thành phố này ngày 21/04/2023. AP

Theo thống đốc vùng Belgorod, Viatcheslav Gladkov, chiến sự đã khiến 8 người bị thương, và toàn bộ thường dân các khu vực liên quan đều đã được sơ tán. Lãnh đạo vùng Belgorod cho biết cụ thể là thị trấn Graivoron, cách biên giới khoảng 5 km đường chim bay, đã bị xâm nhập.

Đây là lần đầu tiên kể từ đầu cuộc chiến xâm lăng Ukraine, một khu vực tại Nga được đặt trong tình trạng đặc biệt chống khủng bố.

Thông tín viên Anissa el Jabri tường trình từ Moskva :

"Các lực lượng an ninh có thể lục soát mọi khu vực thuộc sở hữu tư nhân mà không cần lệnh khám xét, trưng dụng tất cả các phương tiện, kiểm soát mọi cuộc trao đổi qua điện thoại hay trên các mạng xã hội. Vào buổi chiều thứ Hai, theo nhiều nhân chứng, tốc độ đường truyền internet dường như đã chậm hẳn lại, thậm chí mạng bị ngắt tại một số địa điểm.

Tranh luận trong giới dân tộc chủ nghĩa cực đoan lại trở nên dữ dội hẳn lên xung quanh các chủ đề như phải chăng đây là một nỗ đánh lạc hướng khỏi vị trí mà đối phương chuẩn bị tấn công đầu tiên trong đợt phản công dự kiến, và nhất là làm thế nào mà một cuộc xâm nhập như vậy có thể xảy ra ?

Trên mạng Telegram, thông tín viên về quân sự của tờ Komsomoskaya Pravda, trung thành với điện Kremlin, nhận định : "Có một số câu hỏi mà chúng ta hiện chưa có câu trả lời. Và đây là những câu hỏi rất gây khó chịu". Thông tín viên Alexandre Kots nhấn mạnh : "Hệ thống kiểm soát biên giới của chúng ta ở trong tình trạng nào ? Vũ khí chống tăng ở đâu ? Làm thế nào mà kẻ thù có thể xâm nhập sâu đến như vậy vào lãnh thổ của chúng ta ?".

Trong khi chờ đợi, tờ RBK dẫn ra một nghiên cứu, theo đó, các doanh nghiệp trong vùng Belgorod, bị coi là nằm trong tầm bắn của pháo binh Ukraine, kể từ giờ khó tìm được công ty bảo hiểm và nhân công".

Ukraine : Lực lượng tấn công là đối lập vũ trang Nga chống Putin 

Chính quyền Ukraine như thường lệ đã bác bỏ mọi cáo buộc của Moskva. Theo Kiev, các lực lượng người Nga chống Putin chính là tác giả của vụ tấn công. Reuters dẫn lại thông tin từ báo Ukraine Hromadske cho hay, theo lời phát ngôn viên Cơ quan Tình báo Quân sự Ukraine Andriy Yusov, các lực lượng tham gia vào cuộc tấn công tại Belgorod là "Quân đoàn Tự do Nga" và "Quân đoàn Tình nguyện Nga". Trên Telegram, "Quân đoàn Tự do Nga" khẳng định là một lực lượng người Nga đang chiến đấu bên cạnh người Ukraine và đã từng tiến hành một số vụ tấn công trước đó tại cùng khu vực.

Phát ngôn viên Cơ quan Tình báo Quân sự Ukraine hoan nghênh các hành động của "đối lập vũ trang Nga chống chế độ tội phạm của (tổng thống) Vladimir Putin", và khẳng định chiến dịch này sẽ "tạo ra một khu vực an toàn" để bảo vệ người Ukraine khỏi các cuộc tấn công xuyên biên giới của Nga.

Hôm qua, 22/05, theo tình báo Ukraine, Nga đã phải sơ tán khẩn cấp kho vũ khí hạt nhân Belgorod – 22, được bố trí gần thị trấn Graivoron vừa bị tấn công.

Trọng Thành

Đối lập Nga tấn công từ Ukraine : Gậy ông đập lưng ông cho Putin

Dự kiến chiếm thủ đô Kiev trong vòng ba ngày, cuộc chiến xâm lược của Nga đã chuyển sang một bước ngoặt không ai ngờ được, rất đáng lo cho ông chủ điện Kremlin. Cuộc đột kích của đối lập Nga sang Belgorod cho thấy quân Nga khó thể bảo vệ đường biên giới. Những hoạt động này cũng góp phần giúp Ukraine chuẩn bị cuộc phản công.

Thủ lãnh Binh đoàn Tình nguyện Nga, Denis Kapustin (biệt danh "Rex"), gần biên giới giữa Ukraine và Nga ngày 24/05/2023. Reuters – Yacheslav Ratynskyi

Bước ngoặt bất ngờ khiến Kremlin lo sợ

Les Echos nhận thấy "Lãnh thổ Nga ngày càng dễ tổn thương trước những vụ tấn công từ Ukraine". "Chiến dịch quân sự đặc biệt" của Vladimir Putin dự kiến chiếm thủ đô Kiev trong vòng ba ngày, đã chuyển sang một bước ngoặt kỳ lạ và đáng ngại cho Kremlin.

Tờ báo tóm tắt : Những chiến binh người Nga ủng hộ Ukraine đã dùng xe thiết giáp vượt biên giới, chiếm nhiều ngôi làng ở vùng Belgorod. Sau khi tấn công một đồn biên phòng, họ kiểm soát những ngôi làng ở Grayvoron và Kozinka, và hôm sau bị đẩy lùi - theo chính quyền Nga. Cư dân vùng này hoảng loạn, hàng trăm người phải di tản. Bộ Quốc Phòng Nga khẳng định đã "dẹp tan", bộ trưởng Sergueï Choïgou còn nói rằng đã tiêu diệt được "70 kẻ dân tộc chủ nghĩa Ukraine", 4 thiết giáp, 5 xe jeep. Nhưng theo Le Figaro, trong màn sương của chiến tranh đa diện, khó thể biết được sự thật.

Kiev bác bỏ mọi liên can, khẳng định những chiến binh trên đều là "công dân Nga". Hai lực lượng Nước Nga Tự Do (Svoboda Rossii) và Binh đoàn Tình nguyện Nga (RDK) nói rằng chỉ có vài chiến binh bị thương, và vẫn tiếp tục chiến dịch. Cho dù cuộc xâm nhập có kết thúc, việc họ dễ dàng vượt biên giới gây hoảng sợ trên đất Nga, có thể buộc Kremlin phải triển khai thêm một số đơn vị ở vùng biên.

Đối lập vũ trang "hẹn quay lại"

Le Figaro tả lại "Sự trở về được truyền thông rộng rãi của binh đoàn Nước Nga Tự Do". Sau vụ đột kích, lực lượng này cùng với Binh đoàn Tình nguyện Nga đã tự hào trình diện trước báo chí, xung quanh một xe thiết giáp loại BTR tịch thu được của địch. Cuộc họp báo được tổ chức tại một căn cứ quân sự gần biên giới Nga. "Caesar", nhân vật số hai của Nước Nga Tự Do khẳng định đã "diệt trừ được khoảng 60 lính và phá hủy 10 xe của địch", "vô hiệu hóa toàn bộ một đại đội cơ giới Nga".

Theo chiến binh này, chiến thắng chủ yếu là đã "oanh tạc" chế độ Putin bằng một loạt thông tin bất lợi. Caesar nói thêm, trong suốt nửa ngày trời, báo chí nhà nước Nga sững sờ, hoàn toàn im lặng vì chưa nhận được chỉ thị. Denis Kapustine tức "Rex", thủ lãnh Binh đoàn Tình nguyện Nga cho biết lấy ý tưởng từ thời Đệ nhất Thế chiến, họ đã phân phát truyền đơn với dòng chữ "Cư dân vùng Briansk, chúng tôi sẽ thả bom". Cả hai đơn vị đã chiếm được ba ngôi làng có diện tích 40 kilomet vuông trước khi rút lui. Caesar hứa hẹn : "Đó chỉ mới là khởi đầu, chúng tôi sẽ sớm quay lại".

Về nguồn gốc các loại xe dùng để tiến vào đất Nga, họ không muốn nói rõ. Nhiều video cho thấy họ được trang bị những chiếc Humvee và ít nhất ba chiếc xe chở binh lính có khả năng chống mìn. Nhiều nước sở hữu các loại xe quân sự này, nhưng hiện chỉ có Hoa Kỳ thông báo chuyển giao cho Ukraine. Mykhailo Podoliak, cố vấn của tổng thống Zelensky, viết trên Twitter là xe tăng có thể mua được từ nguồn thặng dư ở nhiều nơi. Một cách để mỉa mai câu nói của Vladimir Putin hồi năm 2014 về sự hiện diện của lính Nga ở Donbass : "Rất dễ tìm thấy quân phục Nga ở nguồn thặng dư của quân đội…".

Theo Nước Nga Tự Do, đồn biên phòng bị tấn công sáng thứ Hai chỉ có vài chục lính Nga và hầu như không chống cự. Caesar cho biết phía Nga phải mất nhiều tiếng đồng hồ mới huy động được đợt quân thứ hai để phản công, nhận định phản ứng của Nga là "ngu ngốc, chậm chạp và không thích hợp".

Ukraine chuẩn bị chiến trường trước khi phản công

Về phía Kiev, Le Monde giải thích "Ukraine "dọn đường" ở biên giới trước khi tung ra cuộc phản công như thế nào". Chuyên gia Thibault Fouillet của Quỹ Nghiên cứu Chiến lược (FRS) cho rằng khó thể đoán được ở đâu và khi nào sẽ khởi động. Nhưng điều chắc chắn là quân đội Ukraine đang tích cực chuẩn bị. Từ nhiều tuần qua, hàng ngày đều có những kho xăng dầu, đạn dược, đầu mối đường sắt, cơ sở hạ tầng viễn thông, vị trí của quân Nga bị rốc-kết, đạn pháo và drone Ukraine chiếu cố, cả ở các vùng chiếm đóng lẫn trên đất Nga.

Chiến dịch oanh kích được gọi là "shaping" trong ngôn ngữ quân sự, rất cần thiết cho mọi cuộc tấn công quy mô để uy hiếp địch quân, buộc phải lùi xa tiền tuyến. Kiev được lợi vì Nga có truyền thống dùng xe lửa để tiếp liệu thay vì đường bộ, trong khi đường sắt dễ phá hủy và khó sửa chữa hơn. Ukraine sở hữu Himars có tầm bắn 70 đến 150 kilomet, và lại vừa nhận được hỏa tiễn địa-không Storm Shadow của Anh tầm xa ít nhất 250 kilomet. Tác động của vũ khí mới đã được nhìn thấy tại Luhansk thuộc Donbass, hay một căn cứ không quân ở Berdiansk, gần Mariupol. Bên cạnh đó là những hoạt động phá hoại.

Ngoài lợi ích chiến thuật, việc "dọn sân bãi" còn gây rối loạn, nghi binh với vô số hoạt động khiến Nga không biết phải tập trung đối phó nơi nào. Tuy nhiên phải tiết kiệm đạn : Kiev đã bắn gần 1 triệu quả đạn 155 ly trong 11 tháng chiến đấu, còn Nga đã gia cố vùng giới tuyến. Không loại trừ những bất ngờ như hồi tái chiếm Kharkiv, dù không oanh kích trước nhưng chỉ trong vài ngày quân đội Ukraine đã giải phóng được 500 địa điểm và 12.000 kilomet vuông lãnh thổ.

Wagner "hoàn thành nhiệm vụ" ở Bakhmut ?

Ở phía Nga, Le Figaro đặt vấn đề : Prigozhin, thủ lãnh Wagner, muốn gì nơi nước Nga của Putin ? Những tuyên bố gây sốc liên tiếp của chủ nhân lực lượng lính đánh thuê vừa chiếm được Bakhmut luôn khiến người ta thắc mắc, động cơ và tham vọng chính trị của ông ta là gì. Ảnh hưởng của Prigozhin đang ở mức cao. Theo một thăm dò vào đầu năm về 10 nhân vật được biết nhiều nhất ở Nga, Sergey Shoigu đã rời khỏi "top 10", còn Yevgeny Prigozhin lên hàng thứ hai, tuy bị Vladimir Putin bỏ xa nhưng lại đứng trên nhà đối lập Alexei Navalny.

Theo chuyên gia Arnaud Pertsev, trọng lượng của Yevgeny Prigozhin dựa vào những thành công quân sự, nhưng nếu không thắng được, ông ta sẽ rơi vào thế bất ổn. Tuy nhiên, không chỉ có Wagner, mà còn khoảng 20 tổ chức dân quân khác theo chân để tham gia cuộc chiến ở Ukraine. Trong đó có Patriot, công ty quân sự tư nhân được cho là thuộc bộ trưởng quốc phòng Shoigu, cạnh tranh với Wagner.

Redut, công ty gần tương đương với lực lượng của Yevgeny Prigozhin về số lượng và kinh nghiệm, thì được các thành viên cũ của lực lượng đặc biệt (Spetsnaz) và tình báo quân đội thành lập từ 2018. Hai nhóm mang tính độc lập cao nhất vẫn là Wagner và lực lượng Akhmat của thủ lãnh Chechnya. Dù sao đi nữa, Wagner vừa được Vladimir Putin hợp thức hóa với lời khen ngợi đã "chiếm" được Bakhmut, tuy với cái giá 20.000 mạng lính đánh thuê mà chính Prigozhin đã công nhận.

Nhưng phóng sự của Les Echos cho thấy "Tại Donbass, các quân nhân Ukraine không tin rằng Bakhmut bị chiếm". Người chỉ huy tiểu đoàn 214 OPFOR khẳng định những tuyên bố của "ông đầu bếp" chỉ để tuyên truyền, Wagner không làm chủ hoàn toàn thành phố. Đặc phái viên Le Monde đến với các đơn vị thám báo Ukraine ở Kherson và căn cứ Mykolaiv, dẫn lời tướng Dmytro Marchenko : "Tôi cho rằng tinh thần lính Nga xuống thấp hơn năm ngoái". Qua những cuộc đối thoại mà Ukraine nghe trộm được, lính Nga nói với thân nhân rằng, nếu bị tấn công, họ sẽ không chiến đấu mà chạy sang Crimea.

Chiếm Đài Loan : Giấc mộng Trung Hoa năm 2024, 2027 hoặc 2049

Nhìn sang châu Á, Les Echos nhận định "Giữa Trung Quốc và Đài Loan, không thể tránh được xung đột". Bắc Kinh luôn ám ảnh về việc nuốt chửng "hòn đảo nổi dậy", nhưng việc thống nhất một cách hòa bình ngày càng ít khả thi. Một ngày nào đó, Trung Quốc sẽ tấn công Đài Loan. Tất cả đều cho thấy khả năng kịch bản thảm họa, sẽ dẫn đến đối đầu kinh tế, thậm chí quân sự giữa Bắc Kinh và Hoa Kỳ, có sự can dự của các nước châu Âu, và có thể cả Philippines, Nhật Bản, Úc, Việt Nam và Ấn Độ, vì một chiến thắng của Trung Quốc sẽ giúp nước này thống trị toàn bộ châu Á-Thái Bình Dương.

Tập Cận Bình luôn muốn chiếm Đài Loan với cái cớ vùng đất này là của Trung Quốc, cho dù thực ra Bắc Kinh chỉ kiểm soát từ 1683 đến 1895, thời gian còn lại, Đài Loan nằm trong tay Bồ Đào Nha, Hà Lan rồi Nhật Bản cho đến khi Quốc dân đảng thua Mao Trạch Đông, chạy sang năm 1949. Nhiều khả năng ông Tập sẽ thực hiện "giấc mộng Trung Hoa" bằng vũ lực : chỉ có 6 % trong số 24 triệu người Đài Loan muốn thống nhất với Trung Quốc, 8 % tự coi là người Trung Hoa trong khi đa số thuộc Hán tộc. Và có đến 3/4 cho biết sẵn sàng bảo vệ hòn đảo nếu có chiến tranh. Công thức "nhất quốc, lưỡng chế" dẫn đến việc chà đạp lên dân chủ và Nhà nước pháp quyền ở Hồng Kông là tấm gương cho người Đài Loan.

Có ý kiến cho rằng Trung Quốc sẽ không bao giờ dám đánh Đài Loan, vì sẽ phải trả giá rất đắt về kinh tế do phương Tây trừng phạt, tuy nhiên họ đã lầm khi với cùng lý lẽ này đã loại bỏ khả năng Nga xâm lược Ukraine. Công xưởng thế giới có thể tin rằng phương Tây cần mình hơn. Đô đốc Michael Studeman, phụ trách tình báo Hải quân Mỹ, nhận định "vấn đề không phải là Bắc Kinh có tấn công hay không, mà là khi nào". Trung Quốc cân nhắc dựa theo sức mạnh quân sự, kinh tế của mình, và quyết tâm của phương Tây.

Bắc Kinh muốn chiếm hòn đảo quốc này trước kỷ niệm 100 năm lập quốc vào 2049, hay từ 2027 nhân 100 năm thành lập Giải phóng quân Trung Quốc. Một thời điểm khác gần hơn, là nếu Joe Biden không tái đắc cử tháng 11/2024, ông sẽ trở thành tổng thống "lame duck" (vịt què). Ba tháng sau phải chuyển giao quyền lực, Biden khó thể đưa ra quyết định quan trọng nhất kể từ 1941 : can thiệp quân sự chống lại một cường quốc nguyên tử.

Phong tỏa hay đổ bộ : Bài toán của Bắc Kinh

Có hai phương án : phong tỏa hoặc đưa quân đổ bộ lên đảo quốc. Phong tỏa nghe có vẻ dễ dàng, vì Đài Loan phải nhập cảng 2/3 thực phẩm và hầu như toàn bộ năng lượng, dự trữ hàng hóa thiết yếu chỉ đủ cho vài tuần ; nhưng phương Tây và đồng minh sẽ trừng phạt kinh tế nặng nề. Lịch sử cho thấy việc phong tỏa rất khó khăn và dễ gây leo thang, nhất là tại eo biển có phân nửa số tàu chở container trên thế giới đi qua. Bắc Kinh cũng có thể áp dụng kế "bất chiến tự nhiên thành", liên tục cho máy bay xâm nhập đe dọa, bất ngờ cấm vận... để Đài Bắc mệt mỏi xuôi tay, đặc biệt trong dịp bầu cử tổng thống sắp tới.

Còn lại khả năng cao nhất là xâm lược. Hoặc trút xuống một trận mưa hỏa tiễn, để hòn đảo đã thành bình địa phải đầu hàng. Hoặc tấn công phối hợp từ trên không và trên biển với lực lượng đổ bộ 1,3 triệu quân, xuyên qua eo biển 180 km. Bắc Kinh sở hữu khoảng 500 chiến hạm nhưng chỉ có 7 tàu tấn công đổ bộ loại 071, tuy nhiên có thể trưng dụng hàng trăm tàu khác. Nhiều phương án giả định trên máy tính cho thấy Bắc Kinh có thể chiếm được Đài Loan trong vài tuần, nhưng thua cuộc nếu Mỹ can thiệp mạnh.

Hai bên đều thiệt hại nặng nề, nhất là nếu các hỏa tiễn "sát thủ hàng không mẫu hạm" DF21 phát huy tác dụng như đã khoe. Ngược lại, không ai biết được lính Trung Quốc sẽ "đánh đấm" như thế nào trong một cuộc chiến thực sự. Binh sĩ cuối cùng tham gia cuộc chiến thất bại trước Việt Nam năm 1979 đã về hưu từ lâu. Tuy nhiên, trước tác hại cho sự thịnh vượng của 1,45 tỉ người dân -không phải luôn ngoan ngoãn - và nguy cơ bại trận của Putin ở Ukraine, có thể khiến Tập Cận Bình cân nhắc.

Bên cạnh đó, một cuộc đổ bộ quy mô như vậy cần có sự chuẩn bị rất lớn. Phải chuyển tài sản ở nước ngoài về, phong tỏa tài sản của các nước ở Hoa lục, từ bỏ giao dịch bằng đô la, dự trữ nguyên vật liệu thiết yếu. Việc gia tăng sản xuất hỏa tiễn và đạn dược trong nhiều tháng, hạ thủy các tàu đổ bộ, cấm xuất cảnh những nhân sự thiết yếu... khó thể qua mắt tình báo và vệ tinh. Dịch chuyển các trung tâm bảo trì không quân và hải quân ngoài tầm bắn của hỏa tiễn Đài Loan, triển khai quân và vũ khí gần eo biển, tập trận phối hợp ba binh chủng, tấn công mạng, huy động nhân viên quân sự, trưng dụng xe lửa, máy bay, tàu biển… là những động thái sẽ nhận ra được trước đó sáu tháng.

Thụy My 

Ukraine và chiến lược "chích hàng ngàn mũi" để làm gấu Nga hoảng loạn

Le Figaro nhận định tuy những hoạt động tấn công vào đất Nga của các binh đoàn người Nga chống Putin không làm thay đổi hẳn diện mạo cuộc chiến, nhưng cũng đủ để Kremlin phải "quan ngại sâu sắc". Trong cuộc chiến tranh đầy những diễn biến bất ngờ, người Ukraine vừa tung ra một vũ khí mới, đó là người Nga. Mai đây họ sẽ dành những gì nữa cho kẻ xâm lăng ?

Các thành viên của Binh đoàn Tình nguyện Nga bên cạnh một xe thiết giáp tại cửa khẩu biên giới Graivoron thuộc Kozinka, vùng Belgorod của Nga. Ảnh được công bố ngày 23/05/2023 via Reuters – Russian Volunteer Corps

Các cuộc tấn công vào Belgorod đã che khuất Bakhmut

La Croix nói về "Những chiến binh chống Putin đẩy lùi quân đội Nga ngay trên đất của họ". Tuy không phải là cuộc phản công đã loan báo nhiều lần, nhưng chừng như cuộc chiến đã bước vào một giai đoạn mới. Quân đội Nga đã phải huy động cả trực thăng, vũ khí hạng nặng, thậm chí phải cắt mạng điện thoại di động, di tản dân ở ít nhất 9 địa phương. Chưa bao giờ Nga phải đối phó với một cuộc tấn công quy mô như vậy ở Belgorod. Các chuyên gia quân sự nhấn mạnh đến tầm vóc cả về chiến thuật lẫn tâm lý của các vụ tấn công này - quân Nga bị đánh ở xa tiền tuyến và làm nổi bật lên những yếu kém. Belgorod đã làm chìm khuất Bakhmut !

Le Monde cho rằng "Xâm nhập vào lãnh thổ Nga, một sự sỉ nhục cho Moskva". Cú sốc tâm lý thấy rõ nơi phía Nga, có thể mạnh hơn cả vụ drone tấn công điện Kremlin hôm 03/05. Chương trình tin tức buổi tối trên truyền hình chỉ dành chưa đầy một phút cho sự kiện, nhưng hình ảnh người dân lũ lượt đi sơ tán, và nhất hàng dài vô tận xe hơi tìm cách chạy khỏi Belgorod gây ấn tượng mạnh. Tờ báo nhắc lại quyết định đặt vùng này dưới chế độ "chống khủng bố" là chưa từng có kể từ thập niên 90, khi xung đột vũ trang lan ra tại vùng Kavkaz rộng lớn.

Người Nga lưu vong chống Putin : Đủ khuynh hướng từ cánh tả đến tân quốc xã

Những ai đã làm nên chiến công bất ngờ này ? Le Figaro có bài phóng sự về "Những người Nga chiến đấu với Putin". Đó là những nhóm khác biệt về lý tưởng, nhưng có chung mục đích là lật đổ chế độ độc tài ở Kremlin.Hàng ngàn người Nga lưu vong ở Ukraine đã tham gia Binh đoàn Nước Nga Tự Do đấu tranh cho dân chủ, và Binh đoàn Tình nguyện Nga, có xu hướng tân quốc xã.

Đặc phái viên tờ báo tìm gặp Denis Kapustine, biệt danh "Rex", nhân vật "nhiều màu sắc" nhất. Doanh nhân, cựu hooligan, người sáng lập một thương hiệu thời trang, Kapustine lớn lên ở Đức, nhưng sau bị cấm vào không gian Schengen vì ý hướng phát-xít mới. Tại Kiev, anh có hai vệ sĩ bịt mặt đeo kalachnikov hộ tống. Nói thông thạo cả tiếng Anh, Đức, Nga, "Rex" từng tham gia cuộc cách mạng Maidan. Vài tuần sau cuộc xâm lăng, thấy có những đơn vị người Gruzia, Chechnya, Belarus, Ba Lan trong đội quân tình nguyện nước ngoài, "Rex" bèn thành lập một "binh đoàn" gồm toàn người Nga lưu vong để giúp bảo vệ Ukraine, và bản thân từng chiến đấu tại Zaporijia.

Ilya Bogdanov, xuất hiện trên những tấm ảnh được phe nổi dậy ở Belgorod đăng lên gần đây, cũng thuộc Binh đoàn Tình nguyện Nga (RDK). Người cựu nhân viên tình báo (FSB) 34 tuổi đã rời nước Nga đến tham gia cuộc cách mạng Maidan, rồi chiến đấu trong nhóm dân quân dân tộc chủ nghĩa. Tháng 2/2022 khi chiến tranh bắt đầu, Bogdanov gia nhập một nhóm tình nguyện được tình báo quân đội Ukraine (GUR) trang bị hỏa tiễn chống tăng, tấn công những đoàn xe Nga ở Kiev. Một tháng sau bị thương, anh nhập vào binh đoàn của Denis Kapustine.

Còn Roman Popkov và Elena Boroskva, hai nhà báo đồng thời là nhà hoạt động Nga, xưa nay vẫn đối lập với Vladimir Putin, đã rời khỏi Moskva đến tị nạn ở Kiev vài tháng trước cuộc xâm lăng. Cả hai nói rằng đã thành lập kênh Telegram mang tên "Rospartisan" có 30.000 theo dõi, chuyên thống kê những hành động phá hoại trên đất Nga như phóng hỏa văn phòng tuyển mộ, phá đường sắt dành cho các đoàn tàu quân sự… Nhà đối lập Ilya Ponomarev, từ một năm qua cố gắng nối kết các nhóm vũ trang và đối lập, nhấn mạnh rằng họ "không phải là khủng bố mà là những chiến binh cho tự do".

Chiến lược "chích hàng ngàn mũi" để làm gấu Nga hoảng loạn

Trong bài xã luận "Ukraine : Chiến lược chích hàng ngàn mũi vào gấu Nga", Le Figaro nhận định tuy những hoạt động trên đây không làm thay đổi hẳn diện mạo cuộc chiến, nhưng cũng đủ để Kremlin phải "quan ngại sâu sắc".

Trong số những nhà đối lập với Vladimir Putin, có những thủ lãnh chính trị bị ám sát như Boris Nemtsov, bị tống giam như Alexei Navalny và Vladimir Kara-Mourza, phải lưu vong như Ilya Ponomarev ở Kiev. Và nay những chiến binh của Ponomarev đi chiến đấu bằng cùng một phương cách với chế độ, tiến hành "hoạt động gìn giữ hòa bình theo yêu cầu của cư dân Belgorod" !

Hai nhóm đối thủ về ý thức hệ dường như đã có thỏa thuận qua trung gian của Ponomarev, hợp tác cho đến khi lật đổ được chế độ Putin. Khó thể nói đội đặc nhiệm đang tiếp tục cuộc tấn công ngoạn mục bên kia biên giới, hay đã bị máy bay và pháo "đập tan" như bộ tham mưu Nga tuyên bố. Dù sao đi nữa, những giờ phút huy hoàng của họ là thách thức cho ông chủ điện Kremlin, "người bảo vệ" đất nước, và các tướng lãnh của ông ta. Các cảm tử quân chỉ muốn trắc nghiệm, và khi thấy sự kháng cự của Nga là con số không, đã tự cho phép dấn lên, gây tiếng vang lớn.

Vụ này trước hết cho thấy tính dễ tổn thương của một đất nước rộng lớn nhất thế giới, rất vất vả để bảo vệ 1.500 kilomet đường biên giới với Ukraine, đồng thời vụ chứng tỏ khả năng đánh lạc hướng, gây bất ngờ mà Kiev có thể khai thác vào lúc tổng phản công. Đó còn là dấu hiệu biểu hiện tất cả đều có thể, kể cả việc mở rộng cuộc chiến mà không dùng đến vũ khí do phương Tây cung cấp. Không phải để tràn sang Nga, mà trong chiến lược chích hàng ngàn mũi để làm con gấu ở Kremlin hoảng loạn. Trong cuộc chiến tranh mà mọi việc chưa thể lường hết, người Ukraine vừa tung ra một vũ khí mới, đó là người Nga. Mai đây họ sẽ dành những gì nữa cho kẻ xâm lăng thiếu suy xét ?

Rzeszow, "thành phố cứu rỗi" của Ba Lan

Le Figaro ghi nhận Rzeszow, thành phố ở miền đông Ba Lan đang là tuyến đầu trong hệ thống hậu cần quân sự cung ứng cho quân đội Ukraine. Vào cao điểm khủng hoảng nhân đạo tháng Tư năm ngoái, 200.000 dân thành phố này đã đón tiếp 100.000 người tị nạn Ukraine. Nằm cách biên giới khoảng 1 giờ xe hơi, Rzeszow kể từ cuộc xâm lăng đã biến thành hậu phương lớn của lực lượng đồng minh.

Giám đốc khách sạn Manoir Ostoya, bà Karina Guzek-Buk cho biết cư dân chưa bao giờ thấy nhiều quốc tịch đến đây như thế. Khách sạn từng là nơi tạm trú cho 1.500 người Ấn Độ di tản khỏi Ukraine trong tuần lễ đầu tiên, rồi đến người tị nạn Ukraine, và nay 95% số phòng được các nhân viên làm việc cho quân đội Mỹ mướn. Sân bay nhờ có phi đạo dài thứ nhì trên cả nước, hàng ngày khoảng vài chục phi cơ vận tải phương Tây hạ cánh. Nhịp độ đang tăng lên, cho thấy cuộc phản công của Ukraine không còn quá xa.

Đài Loan : Quốc dân đảng nêu nguy cơ chiến tranh với Trung Quốc để tranh cử

Nhìn sang châu Á, Le Monde nhận thấy "Tại Đài Loan, một cuộc bầu cử dưới chiếc bóng Trung Quốc bao trùm". Chuẩn bị cho cuộc tranh cử tổng thống tháng Giêng 2024, Quốc dân đảng đưa ra những lời hứa hẹn trấn an dân chúng trước mối đe dọa từ Bắc Kinh. Giáo sư Hoàng Giới Chính (Alexander Chieh Cheng), nhà chiến lược của Quốc dân đảng, khẳng định : "Trên thang bậc từ 1 đến 10, nguy cơ xảy ra chiến tranh ở eo biển Đài Loan là 0 trong năm 2023. Nếu đảng Dân Tiến tiếp tục cầm quyền, nguy cơ này sẽ tăng lên mức 3 thậm chí 5, còn nếu Quốc dân đảng được bầu, là 0".

Nhấn mạnh vào hòa bình với Trung Quốc, đảng này hy vọng sẽ giành được ghế tổng thống. Ứng cử viên được chọn là Hầu Hữu Nghi (Hou You Yi), 65 tuổi, cựu cảnh sát, thị trưởng Tân Bắc (New Taipei City), sẽ đối đầu với ông Lại Thanh Đức (Lai Ching Te), 63 tuổi, đương kim phó tổng thống, thị trưởng Đài Nam và chủ tịch đảng Dân Tiến, xuất thân từ ngành y.

Việc chọn Hầu Hữu Nghi, một người Đài Loan "gốc", đánh dấu một bước ngoặt, vì giới tinh hoa Quốc dân đảng lâu nay đều từ Hoa lục. Tuy nhiên, ông này không có được những bằng cấp danh giá, chưa từng giữ chức vụ quan trọng trong chính phủ, và mới đây còn bị cáo buộc tham nhũng. Khi còn là cảnh sát ở Đài Bắc, Hầu Hữu Nghi bị chỉ trích vì từ chối mở điều tra về vụ xe cấp cứu đến trễ dẫn đến cái chết của một em bé thời Covid, và liên can đến một vụ tự thiêu.

Mỹ-Việt đang trong tuần trăng mật

Tại Đông Nam Á, trong số 10 nước ASEAN, có nước nằm trong lục địa, và có những nước sở hữu những bờ biển dài như Việt Nam, Thái Lan, hoặc là quần đảo như Indonesia, Philippines - một thế giới thu nhỏ để nghiên cứu, theo nhà Trung Quốc học David Shambaugh.

Chiến thắng của các lực lượng cấp tiến ở Thái Lan cho thấy dân chủ vẫn là viễn cảnh được mong muốn ở Đông Nam Á, cho dù đảng Move Forward còn phải vất vả để lập được liên minh. Thế hệ trẻ này đã từng liên kết với giới trẻ Thái Lan, Đài Loan, Hồng Kông trong "liên minh trà sữa" để chống lại sự ngạo mạn của phe dân tộc chủ nghĩa Trung Quốc trong đại dịch Covid.

Le Monde nhận thấy Hoa Kỳ được ưa thích trong khu vực, đang trong tuần trăng mật với Việt Nam, quốc gia được viện trợ một lượng lớn vac-xin ngừa Covid. Tại Philippines, "Bongbong" Marcos đồng ý mở cửa thêm bốn căn cứ quân sự cho Hải quân Mỹ. Washington cũng giúp đỡ lực lượng tuần duyên của các nước tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông với Bắc Kinh (Việt Nam, Philippines, Malaysia, Indonesia, Brunei).

Những nước lớn của ASEAN (Indonesia, Việt Nam, Malaysia, Singapore, Thái Lan, Philippines) tham gia sáng kiến Indo-Pacific Economic Framework (Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ-Thái Bình Dương - IPEF) do Mỹ đưa ra từ tháng 5/2022, ít nhắm vào tự do mậu dịch và đầu tư, chú trọng đến mở rộng hợp tác về các tiêu chí, chống tham nhũng, không nhấn mạnh đến nhân quyền.

Đông Nam Á, trung tâm xung đột Mỹ-Trung

Các nước trên được hưởng lợi từ việc "tái cân bằng" chuỗi sản xuất toàn cầu từ sau đại dịch, nên thị phần Mỹ giờ đây lớn hơn so với Trung Quốc. Nhật Bản đầu tư vào Đông Nam Á nhiều hơn, Hàn Quốc trở thành đối tác chủ chốt của Việt Nam về kinh tế (Samsung sản xuất smartphone tại đây) và cả quân sự : Hà Nội muốn đa dạng hóa nguồn cung trong khi vũ khí lâu nay hầu hết mua từ Nga.

Nếu Ấn Độ-Thái Bình Dương là nơi đối đầu giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ, thì "Đông Nam Á là trung tâm của "ván bài lớn" này". Bắc Kinh hứa hẹn hiện đại hóa, nhưng không có tự do chính trị. Tất cả các nước ASEAN đều đã ký kết Sáng kiến Vành đai Con đường với Bắc Kinh. Trung Quốc đã xây tuyến đường sắt đến Lào, chuẩn bị nối dài đến Thái Lan, Miến Điện. Nhưng Lào đang trên đà phá sản, Philippines và Malaysia xem lại các dự án Trung Quốc, còn tại Indonesia, tàu cao tốc Trung Quốc đội giá rất cao so với loan báo. "Con đường tơ lụa mới" còn dẫn đến việc các mạng lưới tội phạm lan tràn ở Cam Bốt, Lào, Miến Điện, nên Đông Nam Á hậu Covid đều ngờ vực.

Theo David Shambaugh, Bắc Kinh đã đi quá xa, áp đặt, cưỡng bức, xâm nhập, bóp nghẹt các nhà nước và xã hội Đông Nam Á. Trung Quốc quá mạnh và quá gần khiến các nước này e sợ. Việc Trung Quốc thống trị Cam Bốt, nơi Bắc Kinh có những cơ sở hạ tầng lưỡng dụng gây lo ngại cho Washington, nhưng nhất là cho Hà Nội và Bangkok. Điều chắc chắn là "ván bài lớn" ở Đông Nam Á chỉ mới bắt đầu.

Thụy My