Hôm 28/2/2017 vừa qua, Donald Trump đã đọc một bài diễn văn trước lưỡng viện Quốc Hội với tiếng vỗ tay ào ào của Đảng Cộng Hòa. Nhưng đài BBC nhận xét rằng "với bài diễn văn của Trump, người ta nhận thấy nhiều ý tưởng vẫn như cũ... nhưng cách ông truyền tải thông điệp có vẻ êm tai hơn. Lần này, người ta thấy ông nói chứ không gào thét. Trong những bài diễn văn như thế này, câu chữ thường nhẹ về chính sách và nặng về sáo ngữ, mơ hồ".
Donald Trump tuyên bố "The time for small thinking is over", nhưng chúng ta thấy ông đang nghĩ và làm những chuyện lặt vặt, hay đưa ra các kế hoạch hoang tưởng vượt ra ngoài tầm tay của ông, hoặc nói xuôi rồi nói ngược như trở bàn tay. Trump nói : "Tôi ở đây hôm nay để đưa ra một thông điệp về đoàn kết và sức mạnh, và đó là thông điệp từ đáy lòng tôi". Nhưng ông lại đang mở cuộc chiến rất gay cấn với các cơ quan truyền thông, với các cơ quan tình báo, với Đảng Dân Chủ… và với cả tòa án !
Nghe tin Tổng thống Donald Trump xin tăng ngân sách quốc phòng 54 tỷ USD và tăng võ khi nguyên tử, tờ The Diplomat viết : "Ngành công nghiệp vũ khí thông thường và hạt nhân đang trông thấy một tương lai xán lạn, nhưng đây hoàn toàn không phải là tin vui với nhân loại".
Putin và giới tài hiệt lo ngại
Qua một tháng Donald Trump lãnh đạo chính quyền nước Mỹ theo mô thức lãnh đạo một cơ sở kinh doanh, nhóm tài phiệt Mỹ và Tổng thống Putin đang lo sợ Donald Trump sẽ làm hỏng các kế hoạch họ đã hoạch định.
Hôm 20/2/2017, hãng thông tấn NBC News loan tin cựu Thứ trưởng Ngoại giao Nga Andrei Fedorov đã cho biết Nga đang soạn một hồ sơ tâm lý của Trump cho Putin trong bối cảnh điện Kremlin đang quan ngại Donald Trump không có đủ quyền lực chính trị để cải thiện quan hệ với Nga. Ông Fedorov nói rằng việc yêu cầu báo cáo về một lãnh đạo quốc gia đồng minh hay đối thủ là bình thường, nhưng việc yêu cầu cung cấp một hồ sơ chi tiết về tâm lý như trường hợp của Trump lại là điều bất ngờ và hiếm thấy.
Tổng thống Vladimir Putin và Donald Trump - Ảnh minh họa
Tài liệu và các phân tích của các chuyên gia sẽ giúp chúng ta thấy được chính quyền Donald Trump đang đưa nước Mỹ đi về đâu. Trong bài này chúng tôi sẽ trình bày các hư chiêu mà Donald Trump đã tung ra sau một tháng cầm quyền với những hậu quả không mong muốn. Trong bài tới chúng tôi sẽ nói về những lo sợ của giới tài phiệt Mỹ và Tổng thống Putin về sự nông nổi, háo thằng và vụng về của Donald Trung có thể phá vỡ những kế hoạch mà họ muốn dùng con bài Donald Trump để thực hiện.
Donald Trump : Tề thiên đại thánh !
Khi được đắc cử, vì thiếu hiểu biết về tổ chức và lãnh đạo chính quyền, Donald Trump tưởng rằng Tổng thống là Tề thiên đại thánh, có thể "hô phong hoán vũ", muốn làm gì thì làm, nên đã làm loạn. Ông không hiểu rằng trong chế độ tam quyền phân lập của Hiến pháp Mỹ, Tổng thống chỉ có quyền thi hành các chính sách và đạo luật do Quốc Hội ấn định, chứ không có quyền làm luật. Việc thi hành luật cũng phải theo đúng các quy tắc do Hiến pháp và luật pháp ấn định, nếu không sẽ bị các cơ quan tư pháp ngăn chặn.
Về phương thức hành động, Donald Drump tin rằng có thể lãnh đạo nước Mỹ gióng như điều khiển Trump Organization : có thể dùng tiểu xảo (trick) hay mánh mung (dodge) để chiến thắng các đối thủ. Mặc dầu phải đối phó với 4.085 vụ tranh tụng, trong đó có 150 khai phá sản, nhưng với các tiểu xảo và mánh mung, Trump vẫn đưa Trump Organization đi lên. Tuy nhiên, với nước Mỹ thì khác hẳn.
Trong bài "Donald the Destroyer" (Donald Trump kẻ hủy diệt) Simon Johnson, nguyên kinh tế trưởng tại Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF) đã viết :
"Lời hứa hẹn của Trump "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại" là một sự bịp bợm chính trị. Các chính trị gia dân túy hứa hẹn bất cứ điều gì, kể cả những chính sách không tưởng có thể dẫn đến những thảm họa hiển nhiên. Các chính sách mà Trump đề xuất cũng vậy : chúng sẽ phá hoại an ninh nước Mỹ, gây khủng hoảng kinh tế và hủy hoại hệ thống tài chính".
Theo Simon Johnson, với các chính sách đó, sự sụp đổ kinh tế đầy đau đớn sẽ xảy ra, trong đó người giàu tiếp tục giàu hơn, tầng lớp trung lưu dần dần trở nên nghèo khó hơn, và mạng lưới an sinh xã hội sẽ bị xé vụn…
Chúng ta có thể kiểm chứng những gì mà chuyên gia kinh tế Simon Johnson và các chuyên gia khác tiên đoán sau quá trình Donald Trump điều khiển chính quyền trong một tháng vừa qua.
Những hư chiêu của Trump
Bỏ ra ngoài những văn kiện liên quan đến việc tổ chức và chỉnh đốn nội bộ, chúng ta thấy trong hơn 20 văn kiện mà Donald Trump đã ban hành, có 4 vấn đề đang gây tranh luận lớn đó là (1) văn kiện hủy bỏ Obamacare, (2) văn kiện về nhập cư, (3) văn kiện về xây bức tường giữa Mỹ và Mexico và (4) văn kiện tạo thêm công ăn việc làm. Văn kiện thứ tư được ca tụng như một công trình sáng tạo mới mẻ của Trump có thể đưa đất nước này đi lên, nhưng thực tế hoàn toàn trái ngược.
1. Obamacare : đạo luật nguy hiểm nhất !
Sau khi đắc cử, hai công việc ưu tiên của Donald Trump là phá bỏ hiệp định TPP và Đạo luật Chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (ACA-Affordable Care Act), thường được gọi là Obamacare. Tại sao phải ưu tiên hủy bỏ Obama Care ?
Tạp chí Economist, dưới tiêu đề "Tại sao Đảng Cộng hòa ghét Obamacare ?", đã giải thích rằng các nhà bảo thủ thuộc Đảng Cộng Hòa cho rằng Obamacare là "đạo luật nguy hiểm nhất từng được thông qua", "có tác động phá hoại tới các quyền tự do con người và cá nhân giống như Đạo luật Giải quyết Nô lệ bỏ trốn". Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ đã đứng đầu trong việc chống lại Obamacare gọi nó là một thứ "thuốc xã hội hóa" (socialised medicine), một liều thuốc nổ chính trị trong thời kỳ chống cộng dữ dội. Nói một cách rõ ràng hơn, họ thấy rằng Đạo luật Obamacare phương hại đến quyền lợi của giới kinh doanh ngành y tế nên tìm mọi cách để ngăn chặn.
Nhưng việc tiêu hủy đạo luật Obamacare không phải là chuyện dễ. Viện Urban cho biết việc hủy bỏ Obamacare sẽ khiến nước Mỹ có thêm 28,9 triệu người không được đóng bảo hiểm vào năm 2019, nâng tổng số người không đóng bảo hiểm lên 58,7 triệu người. Đặc biệt, những hộ gia đình lao động sẽ bị từ chối đóng bảo hiểm nhiều nhất, lên tới 82%, phần lớn là những lao động không có nhiều trình độ.
Trước thực trạng nói trên, Chủ tịch Hạ Viện Paul Ryan thuộc Đảng Cộng Hòa nói rằng sẽ không có quyết định nào đột ngột, mọi chuyển biến sẽ trong vòng trật tự và "không muốn 2017 là năm sẽ rút chiếc thảm dưới chân những gia đình đang khó khăn thụ hưởng Obamacare, trong khi chúng tôi đem đến sự thay thế". Đó là thất bại đầu tiên
2. Sắc lệnh nhập cư : một đòn biểu diễn vừa vi hiến vừa vi luật
Hôm 27/1/2017 Tổng thống Trump ký đã sắc lệnh tạm thời không nhận người tị nạn từ khắp nơi trên thế giới. Đặc biệt cấm vô thời hạn đối với người tị nạn Syria. Cấm công dân từ 7 quốc gia Hồi giáo là Iran, Iraq, Libya, Somalia, Sudan, Syria và Yemen nhập cảnh vào Mỹ trong 90 ngày. Nhưng Sắc lệnh này đã bị tòa án liên bang ngăn chặn vì vừa vi hiến (violates their rights to Due Process and Equal Protection guaranteed by the United States Constitution) vừa vi luật (điều 202 Đạo luật về Di trú và Quốc tịch 1965).
Về sự kiện, Bộ Tư Pháp đã đưa ra một số tài liệu cho thấy di dân đến từ 7 nước nói trên và Syria là nguy hiểm, cần phải ngăn chặn, nhưng tòa nói những gì mà Bộ Tư Pháp trình bày chỉ là những suy đoán, nên không có giá trị.
Có ba vụ khủng bố lớn đã xáy ra tại Mỹ :
- Vụ thứ nhất là vụ 9/11 phá sập tòa tháp đôi ở New York. Trong 19 thủ phạm có đến 15 người là từ Saudi Arabia.
- Vụ thứ hai là vụ hai quả bom nổ tại cuộc đua Marathon Boston vào ngày 15/4/2013, giết chết 3 người và làm bị thương 282 người khác. Hai thủ phạm Dzhokhar và Tamerlan Tsarnaev đều là người gốc Nga.
- Vụ thứ ba là vụ khủng bố xảy ra tại San Bernardino, California, ngày 2/12/2015 làm 14 người thiệt mạng. Hai thủ phạm là Syed Farook và Tashfeen Malik đếu có gốc Pakistan. Tại sao không ngăn chặn Saudi Arabia, Nga và Pakistan mà lại đi ngăn chặn Syria và 7 nước nói trên ?
Donald Trump tuyên bố rằng "tòa án xấu xa", nhưng không dám kháng cáo lên Tối Cao Pháp Viện vì biết chắc kháng cáo của ông sẽ thua 100%. Để vuốt mặt, Donald Trump ra lệnh trục xuất các cư dân bất hợp pháp dựa theo các luật lệ hiện hành và la thật lớn để chứng tỏ "ta đây đang hành động".
Nên nhớ năm 2016, Tổng thống Obama đã ra lệnh trục xuất 451.000 người, trong đó có 390.000 bị đẩy ra ngay từ biên giới, 40.000 có tiền án và 23.000 đã bị bắt ở Mỹ vì không có giấy tờ hợp pháp.
3. Sắc lệnh xây bức tường ngăn biên giới : có cũng như không.
Trong bài "Xảo thuật xây bức tường Mexico – Mỹ" chúng tôi đã đưa ra các sự kiện cho thấy với một biên giới dài 3.169 km (1.969 dặm), đi qua những địa hình rất phức tạp, Hoa Kỳ đã cho xây dựng một bức tường dài hơn 1.100 km, kèm theo một hàng rào điện tử kiểu "phòng tuyến McNamara", nhưng chẳng ngăn chặn được nạn nhập cư bất hợp pháp.
Ngày nay, các nhóm buôn bán ma túy và buôn người không vượt qua bức tường nữa mà đi qua những hệ thống đường hầm chằng chịt. Bọn buôn lậu ma túy còn xử dụng hệ thống tàu ngầm ở cả Thái Bình Dương lẫn Đại Tây Dương để chuyển hàng. Xây tường mà làm gì ?
Vả lại, việc ngăn chặn người và ma túy đi qua Mỹ tùy thuộc rất nhiều về phía chính quyền Mexico. Nếu Donald Trump bắt trả tiền hay đánh thuế cao các hàng xuất khẩu của Mexico, chính quyền Mexico sẽ thả lỏng biên giới, số người và ma túy sẽ vượt qua biên giới gấp ba hay bốn lần.
Giữ lại việc làm hay làm mất việc ?
1. Lẫn lộn giữa kinh tế vĩ mô với kinh tế vi mô
Hôm chúa nhật 4/12/20126, Donald Trump tuyên bố sẽ "có hậu quả và hình phạt" đối với những công ty Mỹ muốn chuyển công việc của người lao động Mỹ ra nước ngoài. Sau đó, Donald Trump khoe thành công bước đầu trong việc thuyết phục công ty Carrier ở Indiana, quê nhà của Phó Tổng thống Pence, giữ hơn 1.000 công việc trong nước, thay vì chuyển sang Mexico. Đổi lại, bang Indiana dành cho công ty này khoản ưu đãi thuế 7 triệu USD.
Trong khi đó tỷ phú Wilbur Ross, người vừa được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Thương mại Mỹ, đã bị các nhân vật thân cận của Trump chê trách vì chủ trương chuyển công việc ra nước ngoài. Ông "vua phá sản" này đã chuyển một số nhà máy sản xuất phụ tùng xe hơi sang Mexico, xây dựng một nhà máy bông sợi hiện đại, có vốn đầu tư tới 80 triệu đô la Mỹ và sử dụng 1.500 công nhân ở Việt Nam.
Ông Justin Wolfers, một giáo sư kinh tế và chính sách công ở Đại học Michigan nói : "Nếu đây là những gì mà nhóm của ông Trump nghĩ là chính sách kinh tế vĩ mô, thì họ không hiểu về quy mô của nền kinh tế. Thỏa thuận không phải công việc của kinh tế vĩ mô. Chúng ta nên hiểu nó là chính trị, hơn là kinh tế".
Nói cách khác, Donald Trump không phân biệt được giữa kinh tế vĩ mô (macroeconomy) và kinh tế vi mô (microeconomy), không biết rằng việc điều khiển nước Mỹ khác với việc điều hành Trump Organization rất xa. Muốn các công ty và các hãng buôn không đầu tư hay kinh doanh ở ngoại quốc, Hoa Kỳ phải có một chính sách chung cho cả nước, bao gồm tất cả các cơ sở kinh doanh, chứ không thể đi thương lượng với từng công ty như Trump đang làm được.
2. Các công ty lớn chẳng coi đe dọa của Trump ra gì
Trong bài diễn văn đọc trước Quốc Hội hôm 28/2/2017, Donald Trump khoe đã thương lượng được với các tập đoàn Ford, Fiat-Chrysler, General Motors, Sprint, Softbank, Lockeed, Intel, Walmart… để họ đầu tư ở Mỹ, nhưng trong thực tế Trump chỉ có thể thương lượng và thỏa thuận với các công ty nhỏ chứ không thể thương lượng với các công ty siêu quốc gia (metanational corporations) như Exxon Mobil, Apple, v.v.
Trữ lượng dầu mỏ của Mỹ hiện nay có thể được coi là lớn nhất thế giới, nhưng Exxon Mobil không chỉ khai thác ở Mỹ mà còn khai thác tại khoảng 50 quốc gia trên thế giới với số doanh thu hàng năm có khi lên đến 450 tỷ USD. Chính sách của Exxon Mobil về cơ bản gắn liền với đường lối của chính quyền Mỹ nhưng nếu thấy chính sách của Mỹ không phù hợp với lợi ích của họ, tập đoàn này sẵn sàng phớt lờ các giới chức cầm quyền Mỹ. Nếu ép buộc được Exxon Mobil "mua hàng Mỹ" và thuê người Mỹ" thì có thể đem về hàng triệu công ăn việc làm, nhưng chỉ ít lâu sau tập đoàn này sẽ khai phá sản.
Ngày 25/11/2016, Donald Trump đã trực tiếp yêu cầu Giám Đốc Diều Hành Tim Cook của Apple chuyển dây chuyền sản xuất của Apple về Mỹ với hứa hẹn ưu đãi thuế. Tim Cook đã đáp lại bằng câu trả lời ngắn gọn và không có lời hứa chắc chắn : "Tôi hiểu điều điều đó". Đây là một cách từ chối. Donald Trump nói : "Tôi nghĩ sẽ tạo ra ưu đãi cho ông và tôi nghĩ ông sẽ thực hiện theo. Chúng tôi sẽ cắt giảm nhiều thuế cho tập đoàn và ông sẽ hạnh phúc về việc này". Dĩ nhiên Apple không dại gì nghe lời dụ dỗ vớ vẩn của Trump.
3. Vai trò của thuế rất nhiều lắc léo
Mức thuế công ty tại Hoa Kỳ hiện nay là 35%, tức thuộc vào hạng cao nhất thế giới khiến các công ty Hoa Kỳ đua nhau chạy ra ngoại quốc. Mức thuế của Canada là 15%, Đức 16%, Anh 20%, Tây Ban Nha 25%, Ý 28%, Úc 30%, v.v.
Việc đánh thuế lên các sản phẩm ngoại nhập của Mexico hay Trung Quốc như Donald Trump đã dọa cũng có thể khơi mào một cuộc chiến thương mại. Trung Quốc đã cảnh báo rằng Bắc Kinh có thể phản kháng lại bằng cách kìm hãm doanh số của các hãng sản xuất xe hơi và điện thoại iPhone của Mỹ, và sẽ đặt mua máy bay từ hãng Airbus của Châu Âu thay vì Boeing của Mỹ.
Vào năm 2009, chính quyền Obama đã đánh thuế lên lốp xe Trung Quốc, nhằm giúp đỡ nhà sản xuất lốp xe Mỹ tránh khỏi số lượng nhập khẩu tăng vọt. Bắc Kinh trả đũa bằng cách nâng thuế trên thịt gà Mỹ lên tới 105%.
Hậu quả những chuyện Trump đang làm
Trong bài "Thời đại của chính sách giả" (The Age of Fake Policy), Paul Krugman, Giáo sư về kinh tế và là bình luận gia của tờ New York Times đã viết :
"Việc can thiệp vào từng trường hợp một từ bên trên không bao giờ có một tác động đáng kể gì đến nền kinh tế trị giá (GDP) 19 nghìn tỉ USD. Vậy tại sao những câu chuyện như vậy lại chiếm rất nhiều sự chú ý của giới truyền thông ?"
Ông cho rằng chính sách giả tạo của Trump là đối tác tự nhiên của chủ nghĩa dân túy giả tạo. Nó là một chiến lược quảng cáo cho cá nhân, ít ra là trong một thời gian. Việc thông tin lại những lời tuyên bố của Trump mà "không truyền đạt sự giả tạo của những tuyên bố đó là sự phản bội nghề làm báo".
Trên đài VOA của chính phủ Hoa Kỳ ngày 13/1/2017, ông Brian Katulis thuộc Trung tâm Tiến bộ Hoa Kỳ, nhận định :
"Về chính sách đối ngoại, ông Trump không thể hiện bất cứ kinh nghiệm nào, ông không có thành tích nào khả dĩ có thể trấn an bất cứ một ai về khả năng của ông có thể ứng phó với môi trường toàn cầu phức tạp của ngày nay".
Chuyên gia Simon Johnson cho rằng những hành động thiếu nghiên cứu kỹ càng của Trump sẽ biến Trump thành Kẻ hủy diệt (Donald the Destroyer).
Ngày 2/3/2017
Lữ Giang