Dự thảo Nghị định "quy định điều kiện kinh doanh thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, chụp hình, định vị" của Bộ Công an đang gây sửng sốt cho dư luận, bởi một quy định về "Nguyên tắc hoạt động và quản lý" tại khoản 3 điều 4 của dự thảo Nghị định là : "Chỉ cơ quan chuyên trách bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội được sử dụng thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, chụp hình, định vị phục vụ cho hoạt động bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, phòng chống tội phạm và nhiệm vụ quốc phòng".
Ảnh minh họa
Theo quy định trên thì các chủ thể khác như nhà báo, luật sư, người dân... sẽ không được sử dụng các thiết bị ngụy trang để ghi âm, ghi hình !
Trần tình trước dư luận, Bộ Công an cho rằng do tình hình kinh doanh thiết bị, phần mềm ngụy trang để ghi âm, chụp hình, định vị diễn ra rất phức tạp, gây bức xúc trong xã hội, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe dọa quốc phòng, an ninh, trật tự của đất nước. Qua công tác quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, Bộ Công an đã phát hiện nhiều vụ việc đối tượng sử dụng thiết bị, phần mềm ngụy trang để ghi âm, chụp hình, định vị trái pháp luật.
Cho nên dự thảo quy định các hoạt động kinh doanh thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, chụp hình, định vị gồm "sản xuất, lắp ráp, vận chuyển, tồn trữ, mua bán, cho thuê, sửa chữa thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, chụp hình, định vị là hoạt động kinh doanh có điều kiện, bắt buộc phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự do cơ quan thẩm quyền thuộc Bộ Công an hoặc Bộ Quốc phòng cấp".
Trong đó chỉ có 3 nhóm đối tượng được kinh doanh thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, chụp hình, định vị là : Cơ sở kinh doanh thuộc Bộ Công an, cơ sở kinh doanh thuộc Bộ Quốc phòng phục vụ cho lực lượng quân đội nhân dân và cơ sở kinh doanh không thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng được Bộ Công an có văn bản chấp thuận.
Tuy nhiên, ngoài quy định về đối tượng được kinh doanh loại hình này, hẳn là để cho "chắc ăn", dự thảo "chụp" luôn cả đối tượng được sử dụng vào khoản 3 điều 4 của dự thảo nghị định, rằng chỉ ngành an ninh mới được sử dụng các thiết bị này.
Ngay lập tức, các chuyên gia pháp lý, giới báo chí và đông đảo người dân phản ứng mạnh mẽ. Dư luận cho rằng quy định này vượt quá phạm vi điều chỉnh, hạn chế quyền tự do báo chí và giới hạn quyền con người trong công tác đấu tranh chống tiêu cực. Dẫn chứng là : Đa số các vụ vi phạm pháp luật được phát hiện là nhờ có báo chí và người dân ghi âm, ghi hình bí mật mà được đưa ra xử lý trước pháp luật.
Và không chỉ có vậy, ở đây, xin nêu thêm những cái sai nữa trong quy định của nghị định này như sau :
- Là nghị định nhưng cấm cả... luật ?
Theo hệ thống luật pháp của ta thì nghị định dưới luật. Nhưng khoản 3 điều 4 của dự thảo nghị định này quy định chỉ một số đối tượng được phép sử dụng thiết bị ghi âm ghi hình vào việc bảo vệ an ninh, như vậy là cấm cả điều 4 Bộ luật Hình sự đã quy định về "Trách nhiệm đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm" như sau :
1. Các cơ quan công an, kiểm sát, tòa án, tư pháp, thanh tra và các cơ quan hữu quan khác có trách nhiệm thi hành đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của mình, đồng thời hướng dẫn, giúp đỡ các cơ quan khác của Nhà nước, tổ chức, công dân đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm, giám sát và giáo dục người phạm tội tại cộng đồng.
2. Các cơ quan, tổ chức có nhiệm vụ giáo dục những người thuộc quyền quản lý của mình nâng cao cảnh giác, ý thức bảo vệ pháp luật và tuân theo pháp luật, tôn trọng các quy tắc của cuộc sống xã hội chủ nghĩa ; kịp thời có biện pháp loại trừ nguyên nhân và điều kiện gây ra tội phạm trong cơ quan, tổ chức của mình.
3. Mọi công dân có nghĩa vụ tích cực tham gia đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm.
Như vậy là theo điều 4 của Bộ luật Hình sự thì tất cả mọi cá nhân, cơ quan, tổ chức đều có nghĩa vụ phòng chống tội phạm, cũng tức là đều có quyền ghi âm ghi hình để tố giác các hành vi vi phạm pháp luật, theo tinh thần của Bộ luật Hình sự, chứ đâu phải chỉ ngành an ninh mới có quyền được ghi âm, ghi hình để phòng chống tội phạm như khoản 3 điều 4 của nghị định này ? Vậy mà dự thảo nghị định của Bộ Công an lại dự định cấm cả... Bộ luật ! ?
- Khóa cửa, khóa cả... người nhà ?
Theo như trần tình của Bộ Công an, thì dự thảo nghị định này có mục đích là để ngăn ngừa các hành vi phạm pháp. Như vậy là có thể coi nghị định này như là cái khóa cửa để ngăn chặn tội phạm đột nhập vào nhà, là các mối quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ. Và tất nhiên cần phải thấy rằng, làm khóa cửa là để ngăn chặn tội phạm chứ không phải ngăn chặn người nhà vào nhà của mình.
Ở đây, các loại tội phạm bằng cách dùng các thiết bị ghi âm, ghi hình đã bị các chế tài trong Bộ luật Hình sự "khóa cửa" ngăn không cho vào "nhà" rồi. Thế nhưng khốn nỗi, với thêm cái khóa cửa nữa như quy định khoản 3 điều 4 của dự thảo nghị định này, thì tất cả các cá nhân, cơ quan, tổ chức không có mục đích sử dụng các thiết bị ghi âm, ghi hình để phạm tội, thì không phải là tội phạm, nhưng cũng lại bị "cấm cửa" không được vào nhà ? Cần phải xác định rằng, tất cả các cá nhân, cơ quan, tổ chức sử dụng ghi âm, ghi hình mà không vi phạm pháp luật, thì đều là "người nhà" chứ không phải tội phạm. Vậy chẳng lẽ, Bộ Công an cấm tội phạm, nhưng cũng cấm luôn cả "người nhà" không cho vào nhà của mình ?
- Cấm dân sự sử dụng đồ... dân sự ?
Bộ luật Hình sự quy định điều 230 về "tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự" và điều 233 về "tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí thô sơ hoặc công cụ hỗ trợ". Theo quy định tại điều 3 Pháp lệnh 16/2011/UBTVQH12 thì :
- Vũ khí gồm vũ khí quân dụng, súng săn, vũ khí thô sơ, vũ khí thể thao và các loại vũ khí khác có tính năng, tác dụng tương tự.
- Vũ khí thô sơ gồm các loại dao găm, kiếm, giáo, mác, lưỡi lê, đao, mã tấu, quả đấm, quả chùy, cung, nỏ.
- Công cụ hỗ trợ gồm :
a) Các loại súng dùng để bắn đạn nhựa, đạn cao su, hơi cay, hơi ngạt, chất độc, chất gây mê, từ trường, la-de, pháo hiệu và các loại đạn sử dụng cho các loại súng này ;
b) Các loại phương tiện xịt hơi cay, hơi ngạt, chất độc, chất gây mê, chất gây ngứa ;
c) Các loại lựu đạn khói, lựu đạn cay, quả nổ ;
d) Các loại dùi cui điện, dùi cui cao su, dùi cui kim loại, khoá số tám, bàn chông, dây đinh gai, áo giáp, găng tay điện, găng tay bắt dao, lá chắn, mũ chống đạn ;
đ) Động vật nghiệp vụ.
Như vậy thiết bị ghi âm, ghi hình không phải là vũ khí quân dụng, vũ khí thô sơ hay công cụ hỗ trợ, và cũng không phải là trang bị đặc chủng của ngành an ninh như cảnh phục, lô gô, quân hàm chỉ ngành an ninh mới được sử dụng, mà trái lại, chỉ là các thiết bị dân sự mà thôi.
Vậy chẳng lẽ, nay Bộ Công an cấm dân sự sử dụng... đồ dân sự ? Quy định như vậy chẳng khác nào cấm nhân dân không được mặc quần áo dân sự.
Như vậy, xét cả về hình thức và nội dung của khoản 3 điều 4 dự thảo nghị định này thì đều lạc lõng với hệ thống pháp luật của ta. Về lý thuyết thì như vậy, còn về thực tiễn, thì bị dư luận phản đối, rất không được lòng dân. Vì vậy, rất mong Bộ Công an bỏ đi quy định này, để đảm bảo được tính thống nhất, toàn vẹn của luật pháp và quyền của người dân đã được quy định trong pháp luật.
Phạm Mạnh Hà
Nguồn : Một Thế Giới, 22/04/2017