Thông Luận

Miến Điện và Biển Đông là trọng tâm

Trọng Thành, RFI, 09/10/2024

Hội nghị cấp cao lần thứ 44 của ASEAN khai mạc hôm nay, 09/10/2024, tại Vientiane, Lào, nước chủ tịch luân phiên của khối. Miến Điện và Biển Đông là các chủ đề trọng tâm của các cuộc họp thượng đỉnh ASEAN, ASEAN +1 (ASEAN với các đối tác), hội nghị Đông Á... kéo dài trong ba ngày.

Khai mạc Hội Nghị Cấp Cao ASEAN lần thứ 44 tại thủ đô Vientiane- Lào. Ảnh ngày 09/10/2024 AP - Sakchai Lalit

Theo AFP, trong bài diễn văn khai mạc, thủ tướng Lào Sonexay Siphandone bày tỏ hy vọng là đợt hội nghị cấp cao năm nay là một "cơ hội lớn" giúp cho việc tăng cường ổn định và hòa bình tại khu vực. Thủ tướng Lào cho biết ASEAN sẽ thúc đẩy các thảo luận để "tăng cường hợp tác giữa các thành viên của khối với các đối tác khác". Tham gia hội nghị ASEAN cấp cao mở rộng năm nay có thủ tướng Trung Quốc Lý Cường (Li Qiang), ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, hay thủ tướng Nhật Shigeru Ishiba….

Nội chiến ở Miến Điện bùng lên từ năm 2021, khiến hơn 5.000 người chết, hơn 3 triệu người phải sơ tán, nổi lên như thách thức số một với ASEAN. Việc ASEAN chấp thuận để tập đoàn quân sự Miến Điện cử một đại diện cấp thấp (hay "đại diện phi chính trị", theo cách gọi của ASEAN) tham dự hội nghị lần đầu tiên từ hơn 3 năm nay hé mở hy vọng viễn cảnh tìm ra giải pháp cho xung đột.

Tuy nhiên, trong cuộc họp báo hôm qua, thứ trưởng ngoại giao Mỹ Dan Kritenbrink, phụ trách Đông Á và Thái Bình Dương, lưu ý là cho đến nay ‘’gần như không có có bất cứ tiến triển nào" trong việc thực thi Đồng Thuận 5 điểm, được ASEAN đưa ra từ đầu năm 2020, nhằm giải quyết xung đột tại Miến Điện. Thứ trưởng ngoại giao Mỹ nhấn mạnh là Washington sẽ tiếp tục "ủng hộ những nỗ lực của ASEAN và của cộng đồng quốc tế nhằm duy trì áp lực buộc tập đoàn quân sự thực hiện các bước cần thiết, như giảm bạo lực, thả tù nhân chính trị, đồng thời gia tăng viện trợ nhân đạo và thúc đẩy đối thoại với phe đối lập dân chủ".

Trả lời hãng tin Mỹ AP, bà Lina Alexandra, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Indonesia cho biết cơ hội đạt được đột phá trong hồ sơ Miến Điện là rất mong manh, và việc ASEAN chấp nhận mời một nhà ngoại giao cấp cao của tập đoàn quân sự (thư ký thường trực bộ ngoại giao Aung Kyaw Moe), có thể là một dấu hiệu cho thấy "ASEAN đang bị buộc phải thỏa hiệp", xác nhận "sự mệt mỏi về phía ASEAN" trong hồ sơ này.

Về Biển Đông, theo đài Nhật NHK, ASEAN đang chuẩn bị một tuyên bố của chủ tịch khối, kêu gọi các bên kiềm chế. Bản dự thảo tuyên bố, mà NHK có được, nêu bật quan ngại của một số quốc gia về các hoạt động "gây nguy hiểm" tại khu vực, và kêu gọi "tránh các hoạt động có thể làm phức tạp hơn tình hình".

Căng thẳng ở Biển Đông gia tăng đặc biệt với các đối đầu giữa Trung Quốc và Philippines tại nhiều địa điểm trong vùng đặc quyền kinh tế Philippines, mà Bắc Kinh đòi hỏi chủ quyền, trong những tháng gần đây. Đầu tháng 10 vừa qua, Việt Nam cũng vừa tố cáo các hành động bạo lực hiếm có của Trung Quốc nhắm vào ngư dân Việt Nam tại quần đảo Hoàng Sa.

Trong cuộc họp báo hôm qua, thứ trưởng ngoại giao Mỹ Dan Kritenbrink đã lên án "một số bước leo thang và hành xử vô trách nhiệm" của Trung Quốc tại vùng biển này, đồng thời cho biết Hoa Kỳ đang tiếp tục nỗ lực đối thoại ở cấp cao nhất với Trung Quốc, để bảo vệ lợi ích của Mỹ và các đồng minh, và "quản lý có trách nhiệm các cạnh tranh với Trung Quốc".

Trọng Thành

****************************

Thượng đỉnh ASEAN khai mạc : Biển Đông, Myanmar đứng đầu nghị trình

BBC, 09/10/2024

Thượng đỉnh ASEAN năm nay được xem là một phép thử quan trọng về sự đoàn kết trong bối cảnh căng thẳng dâng cao liên quan đến Biển Đông, chiến tranh tại Myanmar và một số bất đồng giữa các thành viên của khối.

Thượng đỉnh ASEAN lần thứ 44 tại thủ đô Vientiane (Lào) vào ngày 9/10 - Nhac Nguyen/AFP

Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 44, 45 chính thức khai mạc vào ngày thứ Tư 9/10 và sẽ kéo dài đến ngày 11/10 tại thủ đô Vientiane của Lào.

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập ngày 8/8/1967, hiện có 10 thành viên.

Cộng đồng ASEAN bao gồm ba trụ cột : chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội.

Hiện Lào đang giữ vai trò chủ tịch luân phiên của ASEAN.

Thượng đỉnh ASEAN năm nay còn có sự tham gia của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol.

Dự kiến chiến tranh tại Myanmar và Biển Đông sẽ là những nội dung trọng tâm của chương trình nghị sự.

Trước thềm hội nghị, Việt Nam đã có phản ứng mạnhvề việc lực lượng chấp pháp Trung Quốc đánh bị thương, tịch thu tài sản ngư dân Việt Nam vào ngày 29/9.

Trung Quốc và Philippines cũng đã có nhiều va chạm căng thẳng trên biển trong nhiều tháng qua.

Trong khi đó, chính quyền quân sự của Myanmar đã cử một quan chức ngoại giao cấp cao đến đến dự hội nghị, sau khi đã tẩy chay một thời gian kể từ sau cuộc đảo chính vào đầu năm 2021.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone và phu nhân Vandara Siphandone - Nhac Nguyen/AFP

Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính, Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone và Thủ tướng Campuchia Hun Manet đã có buổi ăn sáng làm việc vào sáng thứ Tư 9/10.

"Ba bên duy trì nguyên tắc không cho phép các lực lượng thù địch sử dụng lãnh thổ của nước này làm phương hại đến an ninh của nước kia ; đồng thời nhất trí tổ chức tốt Cuộc gặp thường niên giữa bộ trưởng quốc phòng ba nước và Hội nghị Bộ trưởng Campuchia - Lào - Việt Nam về phòng chống tội phạm".

"Ba thủ tướng nhất trí đánh giá nhiều cơ chế hợp tác ba bên giữa Việt Nam - Campuchia - Lào đã được hình thành và phát huy hiệu quả, góp phần thiết thực vào việc củng cố và vun đắp cho hợp tác ba nước. Hợp tác quốc phòng - an ninh tiếp tục là trụ cột quan trọng của quan hệ hợp tác ba nước", báo Tuổi Trẻ đưa tin.

Cuộc gặp giữa ba nhà lãnh đạo diễn ra trong bối cảnh cựu Thủ tướng Hun Sen mới đây đã tuyên bố Campuchia rút khỏi Tam giác Phát triển với Việt Nam và Lào vào ngày 20/9, làm xuất hiện quan ngại về những tác động liên quan đến quan hệ ngoại giao giữa ba nước láng giềng.

Bên cạnh đó, việc Campuchia khởi công kênh đào Phù Nam Techo và nâng cấp quân cảng Ream với sự hỗ trợ của Trung Quốc là những vấn đề nổi cộm trong quan hệ song phương giữa Việt Nam và Campuchia.

Phát biểu trong một sự kiện của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở thủ đô Washington (Mỹ) vào ngày 1/10, Phó Thủ tướng Campuchia Sun Chanthol nói rằng kênh đào Phù Nam Techo không phải là "trò chơi có tổng bằng không".

"Tôi chưa bao giờ nghiên cứu một dự án nào chi tiết như kênh đào Phù Nam Techo, vì chúng tôi muốn đảm bảo không có tác động nào đến cả hai quốc gia. Campuchia sẽ không thực hiện 'một trò chơi có tổng bằng không' theo đó Campuchia chiến thắng và quốc gia láng giềng Việt Nam thất bại. Chúng tôi không thể làm điều đó", ông nói.

Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản tham dự

Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 44, 45 diễn ra từ ngày 8 đến 11/10/2024 tại thủ đô Vientiane của Lào với chủ đề "ASEAN : Thúc đẩy kết nối và tự cường" - Nhac Nguyen/AFP

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken sẽ tham dự Thượng đỉnh ASEAN tại Lào và thảo luận về nhân quyền ở Myanmar, về hành xử "vô trách nhiệm" của Trung Quốc ở Biển Đông và Ukraine, theo thông báo của Trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á Daniel Kritenbrink hôm thứ Ba 8/10.

Ông Daniel Kritenbrink nói với các phóng viên rằng Tổng thống Joe Biden vẫn "có cam kết đầy đủ" với ASEAN, mặc dù sẽ không tham dự các cuộc họp lãnh đạo cấp cao.

Ông Daniel Kritenbrink nói ông không có chi tiết để chia sẻ về các kế hoạch gặp song phương tại Vientiane, bao gồm cuộc gặp có thể diễn ra với Trung Quốc, nhưng nhiều vấn đề liên quan đến Trung Quốc sẽ được nêu ra, bao gồm "những bước đi vô trách nhiệm và làm leo thang căng thẳng mà Trung Quốc thực hiện để ép buộc và tạo áp lực đối với nhiều bên có yêu sách ở Biển Đông".

Ông Daniel Kritenbrink cho biết Washington vẫn "quan ngại sâu sắc" về việc chính quyền quân sự Myanmar có kế hoạch tổ chức bầu cử. Theo ông, bầu cử không nên được tổ chức chừng nào chưa có hòa bình và hòa giải thực thụ ở trong nước.

Dịp này, tân Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba sẽ có chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau khi nhậm chức vào ngày 1/10.

"Một loạt các cuộc họp sẽ khẳng định Nhật Bản, với tư cách đối tác đáng tin cậy, sẽ tăng cường hợp tác với ASEAN", phó chánh thư ký nội các Nhật Bản Keiichiro Tachibana nói trong một cuộc họp báo.

Ông Ishiba sẽ đưa ra các thông điệp liên quan đến lập trường của Nhật Bản về các vấn đề trong khu vực và toàn cầu tại diễn đàn "quan trọng này", người phát ngôn của chính phủ Nhật Bản nói.

Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 được tổ chức tại thủ đô Jakarta, Indonesia vào tháng 9/2023 - Willy Kurniawan, Mast Irham /POOL/AFP

Ngoại trưởng Trung Quốc Lý Cường tới Lào từ ngày 9 đến 12/10 để dự Thượng đỉnh Trung Quốc-ASEAN lần thứ 27, Thượng đỉnh ASEAN+3 lần thứ 27 và Thượng đỉnh Đông Á lần thứ 19 ở thủ đô Vientiane, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh cho biết hôm thứ Ba 9/10.

"Trung Quốc hướng đến phối hợp với ASEAN và các quốc gia trong khu vực để xây dựng sự đồng thuận, làm sâu sắc sự tin cậy lẫn nhau, tăng cường hợp tác và tạo động lực mới cho nền hòa bình, ổn định, phát triển và thịnh vượng trong khu vực và trên thế giới", bà Mao Ninh nói trong phiên họp báo thường kỳ tại Bắc Kinh.

Trong một diễn biến liên quan, Bộ Ngoại giao Việt Nam ngày 8/10 cho biết Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường sẽ thăm Việt Nam từ ngày 12 đến 14/10.

Chuyến thăm diễn ra theo lời mời của Thủ tướng Phạm Minh Chính.

Đây là chuyến thăm chính thức Việt Nam đầu tiên của ông Lý Cường trên cương vị thủ tướng.

Lần gần đây nhất một thủ tướng Trung Quốc đến thăm Việt Nam là vào tháng 10/2013.

Ông Lý Cường, sinh năm 1959, làm thủ tướng Trung Quốc từ tháng 3/2023.

Từ khi ông lên nắm quyền, ghế thủ tướng bị đánh giá là ngày càng mờ nhạt trước quyền lực bao trùm của Tổng Bí thư, Chủ tịch Tập Cận Bình.

Chuyến thăm của ông Lý Cường diễn ra trong bối cảnh Việt Nam sắp bầu chủ tịch nước mới, cũng như công tác chuẩn bị nhân sự cho Đại hội 14 của Đảng đang ở giai đoạn quyết định.

Vấn đề Biển Đông có thể là một trong những nội dung quan trọng trong nghị trình.

Bất chấp việc lãnh đạo cấp cao hai nước tuyên bố sẽ đối thoại để giải quyết vấn đề Biển Đông, các xung đột trên thực địa vẫn diễn ra.

Vào ngày 29/9, tàu chấp pháp Trung Quốc đã trấn áp, đánh bị thương, tịch thu tài sản của ngư dân Việt Nam thuộc tàu cá QNg 95739 TS (tỉnh Quảng Ngãi) "tại khu vực quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam".

Bộ Ngoại giao Việt Nam đã nêu đích danh Trung Quốc trong tuyên bố vào tối thứ Tư 2/10, gọi cách đối xử của Trung Quốc với các ngư dân là "thô bạo".

Đây không phải là sự vụ duy nhất. Hội Thủy sản Việt Nam trong công văn phản đối Trung Quốc liên quan đến vụ việc ngày 29/9 đã liệt kê một số vụ khác.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng thường cho tàu khảo sát, máy bay không người lái... đi vào các khu vực mà Việt Nam nói là thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Nguồn : BBC, 09/10/2024