 | Tổng quan: | 3600469 |
Thùy Dương, RFI, 24/10/2021
Trong một thông cáo phát đi tối hôm qua, thứ Bảy 23/10/2021, bộ Ngoại giao Mỹ cho biết giới chức ngoại giao Hoa Kỳ và Đài Loan hôm thứ Sáu 22/10 đã có một cuộc họp trực tuyến để thảo luận về những cách thức có thể cho phép Đài Loan tham gia "đáng kể" vào các công việc của Liên Hiệp Quốc. Cuộc họp diễn ra ngay vào lúc Bắc Kinh chuẩn bị chào mừng dịp 50 năm chế độ cộng sản Bắc Kinh thay thế Đài Bắc, đại diện cho Trung Quốc tại Liên Hiệp Quốc.
Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định các giới chức Hoa Kỳ tham gia cuộc họp với Đài Loan đã nhắc lại sự ủng hộ của Washington đối với khả năng Đài Loan tham gia "đáng kể" vào Tổ chức Y tế Thế giới và Công ước khung của Liên Hiệp Quốc về Biến đổi khí hậu. Đôi bên đã thảo luận về những cách giúp tăng cường khả năng đóng góp của Đài Loan về nhiều chủ đề hơn nữa. Bộ Ngoại giao Đài Loan đã cảm ơn Mỹ về sự ủng hộ mạnh mẽ của Washington.
Thông cáo của bộ Ngoại giao Mỹ được đưa ra trong bối cảnh ngày mai thứ Hai 25/10, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ có bài phát biểu nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày chính quyền cộng sản Bắc Kinh trở thành thành viên Liên Hiệp Quốc.
Reuters nhắc lại là Đài Loan, với tên gọi chính thức là Trung Hoa Dân Quốc, từng là thành viên của Liên Hiệp Quốc cho đến ngày 25/10/1971, trước khi chính quyền Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, thành lập vào năm 1949, giành được quyền đại diện cho Trung Quốc tại Liên Hiệp Quốc. Bắc Kinh luôn coi Đài Loan là chỉ một tỉnh của Trung Quốc và gần đây liên tục gia tăng áp lực chính trị và quân sự để khẳng định chủ quyền đối với Đài Loan.
Năm 1979, Washington chính thức công nhận Trung Quốc cùng lúc với việc cắt đứt "quan hệ ngoại giao" với Đài Loan cũng vào năm này. Tuy nhiên, cũng trong năm này, Hoa Kỳ ban hành Đạo luật về Quan hệ Đài Loan (Taiwan Relations Act), buộc chính quyền Mỹ cung cấp cho Đài Bắc các phương tiện để tự vệ.
Mặc dù không phải là thành viên Liên Hiệp Quốc, nhưng từ lâu nay, chính quyền Đài Loan chủ động hướng đến các mục tiêu chung của cộng đồng quốc tế, về phát triển bền vững hay khí hậu, khẳng định là một thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Báo cáo của Liên Hiệp Quốc về các Giải pháp Phát triển Bền vững (SDSN) năm 2021 xếp Đài Loan đứng đầu khu vực Đông Á về chỉ số hạnh phúc, và đứng thứ 24 thế giới. Đài Bắc đang hướng đến mục tiêu trung hòa về khí thải gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2050.
Thùy Dương
*********************
Thụy My, RFI, 23/10/2021
Có lẽ muốn tránh leo thang căng thẳng với Trung Quốc, Hoa Kỳ hôm 22/10/2021 khẳng định chính sách của Mỹ về Đài Loan không thay đổi. Tuyên bố này được đưa ra sau khi tổng thống Joe Biden tuyên bố sẵn sàng bảo vệ hòn đảo nếu Trung Quốc tấn công.
Jennifer Psaki, phát ngôn viên Nhà Trắng ngày 22/10/2021 khẳng định : Hoa Kỳ giữ nguyên trạng chính sách Đài Loan. © Reuters/Tom Brenner
Theo phát ngôn viên Nhà Trắng Jen Psaki, tổng thống Mỹ "không loan báo thay đổi chính sách". Bà nói : "Chúng tôi tôn trọng những cam kết giúp Đài Loan tự vệ và tiếp tục phản đối mọi thay đổi nguyên trạng".
Bà Psaki cũng nhắc lại phát biểu của bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ. Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Lloyd Austin tại trụ sở NATO ở Bruxelles đã nhấn mạnh : "Như nhiều chính quyền trước đã từng làm trong quá khứ, chúng tôi tiếp tục trợ giúp Đài Loan với đủ loại khả năng quân sự cần thiết để tự vệ và chúng tôi vẫn tập trung vào các biện pháp này".
Hôm 21/10/2021 được hỏi về khả năng can thiệp quân sự của Mỹ để bảo vệ Đài Loan trong trường hợp Trung Quốc tấn công, ông Joe Biden trả lời : "Vâng, chúng tôi có cam kết theo hướng này". Tuyên bố của tổng thống Mỹ chừng như ngược với chiến lược nhập nhằng lâu nay : Washington giúp Đài Loan tăng cường quốc phòng, nhưng không hứa sẽ can thiệp nếu bị xâm lăng.
Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Vương Văn Bân (Wang Wenbin) nói rằng Bắc Kinh sẽ không thỏa hiệp về các lợi ích căn bản như chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, đồng thời kêu gọi phía Mỹ "thận trọng về vấn đề Đài Loan, không gởi những tín hiệu xấu đến những người đấu tranh đòi độc lập Đài Loan để không ảnh hưởng nặng nề đến quan hệ Mỹ-Trung". Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Mỹ Ned Price không trả lời Bắc Kinh.
Hồi mùa hè, ông Joe Biden đã từng nói về những "cam kết long trọng" sẽ bảo vệ các đồng minh NATO, Canada, Châu Âu, cũng như với Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan. Năm 2001, tổng thống George W. Bush cũng tuyên bố sẽ bảo vệ Đài Loan "bằng mọi giá".
Trao đổi với AFP, nhà nghiên cứu Richard McGregor của Lowy Institute không tin rằng Joe Biden muốn thay đổi chính sách : " Có thể ông Biden không để ý tới những gì mình nói, hoặc ông cố ý dùng giọng điệu cứng rắn hơn, do Bắc Kinh liên tục quấy nhiễu Đài Loan thời gian gần đây – với 149 vụ xâm nhập vùng nhận diện phòng không Đài Loan trong bốn ngày liên tiếp".
Hoa Kỳ và Trung Quốc đối đầu trong nhiều lãnh vực, nhưng Đài Loan được coi là vấn đề duy nhất có thể gây ra xung đột vũ trang. Hoa Kỳ công nhận Cộng hòa nhân dân Trung Hoa năm 1979 khiến Đài Loan mất đi chiếc ghế ở Liên Hiệp Quốc, nhưng song song đó Quốc hội Mỹ cam kết cung cấp vũ khí cho hòn đảo để tự vệ.
Thụy My
**********************
Thanh Hà, RFI, 22/10/2021
Một câu trả lời ngắn gọn của tổng thống Hoa Kỳ, Joe Biden cũng đủ để Trung Quốc tức giận nhưng lại trấn an Đài Loan. Trên đài truyền hình CNN ngày 21/10/2021 ông Biden khẳng đỉnh Mỹ sẵn sàng bảo vệ Đài Loan trong trường hợp Trung Quốc tấn công hòn đảo này.
Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu về kế hoạch đầu tư cơ sở hạ tầng, tại Nhà hát Center
"Có, chúng tôi đã cam kết theo hướng này". Tổng thống Mỹ trả lời một cử tri tại thành phố Baltimore, bang Maryland khi được hỏi liệu rằng Hoa Kỳ có bảo vệ Đài Loan nếu hòn đảo này bị xâm chiếm hay không. Ông Biden nói thêm như để trấn an công luận rằng "Trung Quốc, Nga và phần còn lại của thế giới đều biết rằng Hoa Kỳ có sức mạnh quân sự lớn nhất thế giới".
Một lần nữa tuyên bố của chủ nhân Nhà Trắng về tình hình Đài Loan lại làm dấy lên nhiều tranh cãi về tính "mơ hồ trong chiến lược" của Washington trên vấn đề Đài Loan. Bằng chứng cụ thể nhất là ngay sau phát biểu của ông Biden, Nhà Trắng xác định với báo chí là chính sách của Hoa Kỳ về Đài Loan "không thay đổi".
Đài Bắc hoan nghênh câu trả lời của nguyên thủ Mỹ. Phát ngôn của tổng thống Thái Anh Văn, sáng nay tuyên bố "Chính phủ Mỹ, qua những hành động đích thực, đang chứng minh là họ ủng hộ Đài Loan và đó là một sự ủng hộ vững chắc".
Ngược lại tại Bắc Kinh, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Uông Văn Bân trong cuộc họp báo sáng nay kêu gọi Washington "tránh gửi đi những tín hiệu sai lầm đến những thành phần đòi độc lập cho Đài Loan".
Về lập trường của Nhà Trắng trên hồ sơ Đài Loan, giới phân tích nhắc lại tháng 8/2021 vào lúc cộng đồng quốc tế hoang mang vì Mỹ rút quân khỏi Afghanistan, trên đài ABC, tổng thống Biden đã có phát biểu tương tự về cam kết bảo vệ Đài Loan. Ông trừng nhấn mạnh Hoa Kỳ luôn luôn bảo vệ các đồng minh, từ Canada đến các nước Châu Âu, tương tự như là "đối với Nhật Bản, Hàn Quốc, hay đối với Đài Loan"
Nhà nghiên cứu về Đông Á, Richard McGregor, thuộc viện Lowy Institute của Úc được AFP trích dẫn thiên về khả năng Washington không có ý định thay đổi chiến lược về Đài Loan. Có thể là tuyên bố "cam kết bảo vệ Đài Loan nếu hòn đảo này bị tấn công", chỉ là một phản xạ vô thức của nguyên thủ Mỹ, lời nói đi quá đà.
Thụy My, RFI, 23/10/2021
Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida nhấn mạnh ý định "thúc đẩy chiến lược hiện thực một Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở" với sự hợp tác của tổng thống Mỹ Joe Biden, trong thông điệp video nhân một sự kiện ở Tokyo hôm 23/10/2021.
Thủ tướng Nhật Fumio Kishida muốn nâng cấp liên minh với Mỹ. Reuters - POOL
Hãng tin Nikkei dẫn lời ông Kishida tại Đối thoại thường niên Phú Sĩ Sơn, thế giới đang đối mặt với "nhiều thách thức, nhất là môi trường an ninh khu vực ngày càng khắc nghiệt, những sự kiện đang đe dọa các giá trị phố quát như tự do dân chủ và nhân quyền, những vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu và virus corona".
Thủ tướng Nhật Bản nói thêm, liên minh với Hoa Kỳ là nền tảng cho chính sách đối ngoại và an ninh để phát triển "ngoại giao kiên quyết" và khẳng định "sẽ đưa liên minh Nhật-Mỹ lên một tầm cao mới".
Tân chính phủ Kishida mới nhận nhiệm vụ từ đầu tháng, có một chức bộ trưởng an ninh kinh tế - lần đầu tiên tại Nhật Bản. Bộ trưởng sẽ trình dự luật xúc tiến an ninh kinh tế trong kỳ họp Quốc hội năm tới, vì vấn đề kinh tế và chuỗi cung ứng ngày càng được coi là an ninh quốc gia.
Tổng thư ký đảng Tự do Dân chủ cầm quyền, Akira Amari, cũng phát biểu trong sự kiện trên, cho rằng Nhật Bản cần giảm thiểu rủi ro, kiểm tra lại những vấn đề dễ tổn thương như năng lượng, viễn thông. Ông nêu ví dụ ngay cả những sản phẩm công nghệ thấp như khẩu trang, găng tay nếu thiếu trong đại dịch cũng dẫn đến sụp đổ đất nước. Akira Amari nhấn mạnh vì Nhật Bản là nước không giàu tài nguyên, nên "chỉ có nghiên cứu và phát triển", cần được sử dụng như "vũ khí kinh tế".
Một trong những sáng kiến là cải cách đại học thông qua một quỹ 10.000 tỉ yen, dành cho nghiên cứu cơ bản và hỗ trợ người làm luận án tiến sĩ. Ông Amari cũng kêu gọi các công ty nên phân công một người trong hội đồng quản trị phụ trách an ninh kinh tế.
Diễn đàn Phú Sĩ Sơn là sự kiện được Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Nhật Bản và Viện Đối ngoại Nhật Bản tổ chức hàng năm.
Thụy My
