Thông Luận

Trừng phạt Nga : Nhật nói một đằng làm một nẻo

Thu Hằng, RFI, 06/09/2022

Trong khi Liên Âu lao đao vì dầu khí Nga, giờ trở thành công cụ trừng phạt của tổng thống Vladimir Putin, Nhật Bản lại thắt chặt hợp tác khai thác dầu khí với nước láng giềng. Việc hai tập đoàn Mitsu và Mitsubishi tham gia dự án khai thác dầu khí Sakhalin 2 cùng với Gazprom cho thấy sự bất đồng giữa chính sách cứng rắn của chính phủ Nhật Bản và các tập đoàn tư nhân ? Hay Tokyo chỉ đoàn kết qua lời nói với phương Tây trong kế hoạch trừng phạt Moskva xâm chiếm Ukraine ? 

Thủ tướng Nhật Fumio Kishida tại trụ sở của đảng cầm quyền, LDP, Tokyo, ngày 10/07/2022. AP - Toru Hanai

Nhật Bản là một trong những nước hiếm hoi ở Châu Á hòa nhịp theo phương Tây trừng phạt Nga ngay ngày ông Putin phát động "chiến dịch quân sự đặc biệt" nhằm "giải trừ phát xít" ở Ukraine. Tokyo "lên án mạnh mẽ cuộc xâm lược này" và "sẽ không bao giờ tha thứ cho việc đơn phương dùng vũ lực thay đổi nguyên trạng". Và để trừng phạt "kẻ xấu" Nga, chính phủ Nhật Bản lần lượt ban hành nhiều biện pháp cấm vận, phối hợp chặt chẽ với các đồng minh phương Tây. 

Giơ cao đánh khẽ

Tuy nhiên, trang Challenges ngày 08/07 lưu ý rằng song song với những phát biểu "đanh thép" chỉ là những biện pháp trừng phạt "mượt như nhung". Ví dụ Tokyo cấm phát hành, mua bán trái phiếu chính phủ mới của Nga tại Nhật Bản, nhưng trái phiếu kiểu này thường không được trao đổi lúc bình thường. Tương tự, chất bán dẫn cũng bị cấm xuất sang Nga vào lúc mặt hàng này khan hiếm nghiêm trọng kể từ đại dịch Covid-19. Cuối tháng 06, nhóm G7 thống nhất cấm nhập khẩu vàng được Nga sản xuất sau ngày gây chiến ở Ukraine, nhưng trên thực tế Nhật Bản gần như không nhập vàng của Nga, Anh mới là khách hàng lớn nhất của Nga. Dĩ nhiên, phải kể đến các biện pháp phong tỏa tài sản và ngừng cấp thị thực cho nhiều cá nhân và tổ chức Nga, nhưng những biện pháp này có hiệu lực với một số ít. 

Trong khi Liên Hiệp Châu Âu xét duyệt hồ sơ thị thực lâu hơn, khó hơn đối với người Nga, tìm phương án thay thế dầu khí Nga, doanh nghiệp phương Tây rút khỏi thị trường Nga, thì những gì Nhật đang làm trên thực tế lại không theo hướng này. Theo thống kê trong tháng 09/2022 của Teikoku Databank Ltd, hơn một nửa doanh nghiệp Nhật Bản phớt lờ những lời kêu gọi rút khỏi Nga. 74/168 doanh nghiệp Nhật Bản vẫn niêm yết trên thị trường chứng khoán Nga, chỉ có 6 doanh nghiệp rút hẳn. Điều này được một chủ doanh nghiệp Nhật giải thích với báo South China Morning Post hôm 31/08 là "người Nhật vẫn thường vô cùng thận trọng, tránh đưa ra mọi lập trường khi không liên quan trực tiếp đến nước này". 

Các doanh nghiệp ở lại thị trường Nga lấy lý do không muốn đội ngũ nhân viên, đồng hành cùng với họ trong nhiều thập niên, bị thất nghiệp và cho rằng "hoạt động của họ ở Nga không có tác động gì đến chiến tranh hay các biện pháp trừng phạt". Một số khác tỏ ra thận trọng theo dõi vì sợ Nga đơn phương trừng phạt những doanh nghiệp rời nước này và khó trở lại. Đây cũng chính là điểm khác biệt, giải thích cho lập trường bề ngoài cứng rắn, đoàn kết với phương Tây của Tokyo, và khẳng định tầm nhìn trái ngược giữa Châu Âu và Hoa Kỳ và các nước Châu Á. 

Chính sách thực dụng có nguy cơ bị phản tác dụng ? 

Nói cách khác, Nhật Bản thực dụng khi áp dụng trừng phạt. Giáo sư quan hệ quốc tế Yakov Zinberg, chuyên về Đông Á tại Đại học Kokushikan ở Tokyo, nhận định Nhật Bản ưu tiên phát triển kinh tế hơn do "Ukraine ở quá xa để người ta nghĩ đến và không thực sự tác động đến cuộc sống thường nhật". Trong số những doanh nghiệp quyết định ở lại Nga có Mitsubishi Electric, Japan Tobacco, Nitendo, Toridol Holdings và Hitachi. Chính Mitsui và Mitsubishi, vào cuối tháng 08, được chính phủ Nga đồng ý cho tham gia dự án khai thác dầu khí Sakhalin 2 của tập đoàn Nhà nước Sakhalinskaya Energia, với số cổ phần lần lượt là 12,5% và 10%. Tập đoàn Nga Gazprom chiếm hơn 50% cổ phần. 

Tokyo hy vọng khoảng 60% của 10 triệu tấn khí đốt được khai thác trên đảo Sakhalin sẽ được xuất dưới dạng khí hóa lỏng, đáp ứng 9% nhu cầu của Nhật Bản. Tuy nhiên, kinh tế gia trưởng Takayuki Nogami của Viện JOGMEC của Nhật Bản, được trang SPglobal trích dẫn, lưu ý quyết định cho góp vốn khai thác dự án Sakhalin 2 không đồng nghĩa với cam kết cung cấp ổn định khí hóa lỏng cho Nhật Bản. Thứ nhất, có thể là do những bất đồng về chi tiết của hợp đồng. Thứ hai là rủi ro về chính trị vì ngoài Mitsui và Mitsubishi, tập đoàn Shell cũng tham gia dự án, trong khi hai chính phủ Nhật Bản và Anh đều bị Nga coi là "không hữu hảo".

Tuy nhiên, đây không phải lần đầu tiên Nhật Bản quay gót để tập trung vào lợi ích kinh tế. Theo nhật báo Le Monde, năm 1989, chỉ 4 tháng sau vụ thảm sát tại quảng trưởng Thiên An Môn, Trung Quốc, Nhật Bản đã "bình thường hóa" quan hệ với chế độ cầm quyền Bắc Kinh vì khó bỏ qua được thị trường khổng lồ đang trỗi dậy. 

Thu Hằng

***********************

Hành vi thù hằn đối với người Nga đang gia tăng ở Nhật Bản

Phan Minh, RFI, 23/04/2022

Trong những ngày gần đây, Nhật Bản đánh giá xung đột Nga-Ukraine đang ngăn cản các cuộc thảo luận về một hiệp ước hòa bình với Nga về quần đảo Kuril. Và không khí bài Nga ở Nhật Bản ngày càng gia tăng, đến mức các nhà chức trách Nhật Bản, thông qua tiếng nói của ngoại trưởng Yoshimasa Hayashi hôm 19/04/2022 đã phải lên tiếng kêu gọi người dân xứ hoa anh đào chấm dứt các hành vi bài ngoại đối với người Nga.

Đoàn người biểu tình phản đối việc Nga xâm lược Ukraine tại Tokyo, Nhật Bản ngày 05/03/2022. Reuters – Kim Kyung-hoon

Từ Tokyo, thông tín viên Bruno Duval tường trình :

"Cút đi, hãy cút về nước ! Đồng bọn của lũ diệt chủng chẳng có lý do gì để ở lại Nhật Bản ! Chết đi !"

Diyana nhận được những tin nhắn kiểu này hàng ngày…

Diyana nói : "Tôi đếm được hơn 300 người liên tục quấy rối tôi trên Twitter. Dù tôi có nói đi nói lại trên kênh YouTube của mình rằng tôi phản đối cuộc chiến này, thế nhưng tôi vẫn bị sỉ nhục từ sáng đến tối. Thật đáng buồn. Và điều đó đương nhiên làm tôi sợ".

Những bức thư đe dọa nặc danh, những cuộc điện thoại mang tính xúc phạm cũng là những gì Daya và mẹ mình Anastasia phải hứng chịu.

Anastasia nói : "Sự hiếu chiến này thật điên rồ, chúng tôi tham gia hiệp hội giúp đỡ những di dân Ukraine ở Nhật Bản ! Tôi thực sự lo cho con gái hai tuổi của mình. Tôi sợ rằng nếu không khí bài Nga này kéo dài, con bé sẽ bị bắt nạt trong nhà trẻ".

Một khách sạn đã giăng biển không tiếp khách Nga ở cửa. Một nhà ga tàu hỏa lớn ở Tokyo đã dẹp tất cả các biển chỉ dẫn bằng chữ Cyril, vì lo ngại chúng sẽ gây ra "cảm xúc khó chịu" cho người dân Nhật Bản. Cũng ở Tokyo, cửa sổ của một nhà hàng Nga đã bị phá hoại.

Cách đây hai năm cũng từng có một làn sóng bài ngoại tràn vào Nhật Bản. Vào thời điểm đó, các lời lẽ và hành động bài Trung Quốc đã tăng lên gấp bội. Bởi những bệnh nhân mắc Covid-19 đầu tiên được xác định ở nước này đều là những người đến từ Trung Quốc.

Phan Minh

************************

Tranh chấp lãnh thổ : Lần đầu tiên từ 2003, Nhật tỏ lập trường cứng rắn với Nga

Minh Anh, RFI, 22/04/2022

Nhật Bản hôm 22/04/2022 công bố "Sách Xanh Dương" định hướng ngoại giao hàng năm. Lần đầu tiên kể từ năm 2003, Tokyo tái khẳng định bốn hòn đảo nhỏ ở phía Bắc của quần đảo Kuril đã bị Nga "chiếm đóng bất hợp pháp". Sách Xanh Dương được công bố trong bối cảnh quan hệ Nga – Nhật đang bị xuống cấp nghiêm trọng vì cuộc chiến tại Ukraine do Nga tiến hành. 

Ảnh không ghi ngày : một tháp pháo xe tăng bị phá hủy từ hồi đệ nhị thế chiến, trên đảo Kunashiri Island, thuộc quần đảo Kuril mà Nhật gọi là Lãnh thổ phương Bắc. AP - Anonymous

Trong "Sách Xanh Dương" mới nhất, Bộ Ngoại giao Nhật Bản khẳng định : "Mối bận tâm chính giữa Nga và Nhật Bản là Những Vùng Lãnh Thổ Phía Bắc". Tokyo cho rằng đây là những "vùng lãnh thổ mà Tokyo nắm giữ quyền chủ quyền, nhưng hiện đang bị Nga chiếm đóng bất hợp pháp".

Bộ Ngoại giao Nhật Bản còn đánh giá cuộc xung đột Nga – Ukraine kể từ giờ ngăn cản việc theo đuổi các cuộc đàm phán với Nga về khả năng ký kết một hiệp ước hòa bình song phương. 

AFP nhắc lại, hồi tháng Ba, Nga đột ngột quyết định ngưng các cuộc thương lượng với Nhật Bản, khi cho rằng "khó thể nói chuyện với một Nhà nước có một lập trường rõ ràng là không thân thiện và tìm cách gây tổn hại cho các lợi ích" của Nga. Quyết định này của Nga được đưa ra sau việc Nhật Bản cùng với phương Tây ban hành các biện pháp trừng phạt chống lại Nga.  

Vùng đất lãnh thổ phía Bắc mà Nhật Bản nói đến, bao gồm bốn hòn đảo nhỏ nằm trong quần đảo Kuril, nằm gần với quần đảo Hokkaido của Nhật Bản. Bốn hòn đảo này đã bị quân đội Xô Viết chiếm giữ vào tháng 8/1945 trong những ngày cuối cùng của Đệ Nhị Thế Chiến và sau đó bị sáp nhập vào Nga.

Minh Anh

***********************

Nhật Bản lo ngại về các hoạt động quân sự của Nga

Trọng Thành, RFI, 16/04/2022

Tokyo lo ngại về mối đe dọa quân sự từ Nga. Hôm 15/04/2022, theo Japan Times, bộ trưởng Quốc Phòng Nhật Bản cho biết Tokyo sẽ "tăng cường thu thập thông tin tình báo" về các hoạt động quân sự của Nga.  

Đảo Kunashiri trong quần đảo Kuril nơi Nga và Nhật Bản cùng khẳng định chủ quyền. AP - Yoshiaki Sakamoto

Tuyên bố được đưa ra một ngày sau khi bộ Quốc Phòng Nga thông báo tầu ngầm Nga vừa bắn thử tên lửa hành trình Kalibr trên Biển Nhật Bản. Một mục tiêu chủ yếu mà Moskva nhắm đến là gây áp lực với chính quyền Nhật, hiện đang tham gia vào các trừng phạt chống Nga cùng với các nước phương Tây, để buộc Moskva lùi bước trong cuộc xâm lăng Ukraine hiện nay.  

Theo bộ Quốc Phòng Nga, cuộc tập trận hôm 14/04/2022 tại quần đảo Kuril (phía bắc Nhật Bản), đã huy động 15 tàu chiến và tàu hỗ trợ, cùng nhiều phi cơ tham gia. Căng thẳng với Nga gia tăng khiến nhiều người dân thủ đô Nhật Bản lo lắng chiến tranh.  

Thông tín viên Bruno Duval tường trình từ Tokyo:  

"Đây là lần thứ ba trong vòng chưa đầy một tháng quân đội Nga tổ chức cuộc tập trận quy mô lớn tại quần đảo Kuril, chỉ cách đảo Hokkaido của Nhật Bản vài cây số. Cũng tại Biển Nhật Bản, quân đội Nga đang tăng cường áp lực. Hôm thứ Năm 14/04, Nga đã bắn thử tên lửa hành trình tầm xa ở đó, như đã  thử trước đó vào cuối tháng Hai. 

Truyền thông Nhật Bản nói đến "gót giày xâm lược" của Nga, nhiều người Tokyo hoảng sợ. Một người đàn ông bày tỏ : "Kể từ giờ, Nga coi Nhật Bản là một quốc gia "không thân thiện". Chắc chắn không sớm thì muộn, chúng tôi cũng sẽ phải trả giá... Khi tôi xem thấy trên truyền hình Ukraine bị tàn phá bởi bom đạn, tôi tự nhủ là nếu tên lửa Nga bắn vào các thành phố đông dân của Nhật Bản chúng tôi, thì đó sẽ là một cuộc tàn sát. Tôi rất lo lắng". 

Một phụ nữ Tokyo cho biết : "Điều này làm tôi sợ. Người ta thường nói là một ngày nào đó Trung Quốc có thể xâm lược Đài Loan, nhưng tôi ngày càng ám ảnh với câu hỏi, liệu trước đó, có phải chính Nhật Bản sẽ bị  Nga tấn công hay không. Tất cả điều này thực sự khiến chúng tôi không yên tâm…".

Các chuyên gia cho biết ít nhất 320 chiến đấu cơ, oanh tạc cơ, 260 tàu khu trục và nhiều tàu ngầm hạt nhân của Nga hiện đang được bố trí tại các khu vực gần Nhật Bản. 

Thủ tướng Fumio Kishida đã bày tỏ "quan ngại sâu sắc", nhưng ông từ chối nhượng bộ trước các đe dọa lặp đi lặp lại của Nga. Người Nhật nhìn chung hoan nghênh quyết tâm của thủ tướng : các thăm dò dư luận cho thấy đa số người được hỏi phản đối việc nới lỏng các biện pháp trừng phạt". 

Trọng Thành

***********************

Trước nguy cơ đối mặt với gọng kềm Nga – Trung, Nhật Bản bám chặt theo phe phương Tây

Minh Anh, RFI, 29/03/2022

Phản ứng trước cuộc chiến xâm lược Ukraine do Nga tiến hành, Nhật Bản đã có một quyết định lịch sử : Trừng phạt Moskva và hỗ trợ vật chất cho Ukraine. Theo phân tích của nhà nghiên cứu Celine Pajon, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp (IFRI) đăng trên diễn đàn báo Libération (25/03/2022), động thái này của Tokyo phản ảnh một sự đoạn tuyệt với thái độ dè dặt truyền thống. RFI Tiếng Việt xin giới thiệu bài viết.

Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida (trái) và chủ tịch Hội Đồng Châu Âu Charles Michel trước phiên họp nhóm G7 tại Bruxelles, Bỉ, ngày 24/03/2022. AP - Geert Vanden Wijngaert

Cuộc chiến tại Ukraine đã dẫn đến một sự rạn nứt lớn trong quan hệ Nga – Nhật. Trước những lời lên án và các biện pháp trừng phạt từ Tokyo, hôm 21/03/2022, Moskva đã chính thức rút ra khỏi các cuộc đàm phán nhằm giải quyết cuộc tranh chấp quần đảo Kuril, hướng tới một hiệp ước hòa bình.

Những thất bại của Shinzo Abe

Từ khi Chiến Tranh Lạnh kết thúc, Moskva không còn là một mối đe dọa đối với Tokyo. Bị suy yếu, Nga thậm chí còn tỏ ra cởi mở với ý tưởng nhượng lại cho Nhật Bản ít nhất hai trong số bốn đảo thuộc quần đảo Nam Kuril. Thuộc chủ quyền của Nga từ năm 1945, những hòn đảo này, trước thuộc quyền cai quản của Nhật Bản, có một vị trí chiến lược ở phía bắc đảo Hokkaido và chắn biển Okhotsk. Tranh chấp lãnh thổ này cho đến nay đã ngăn cản việc ký kết một hiệp ước hòa bình chính thức.

Đích thân cựu thủ tướng Nhật Bản xem đấy như là một việc cá nhân, cha của ông, cựu ngoại trưởng, đã qua đời trước khi kết thúc các cuộc thương lượng được khởi động vào năm 1990. Trong suốt nhiệm kỳ thủ tướng (2012-2020), ông Shinzo Abe đã 30 lần gặp gỡ Vladimir Putin trong hy vọng tạo dựng được một mối quan hệ tin cậy.

Năm 2014, sau vụ sáp nhập bán đảo Crimée, tuy thông qua các biện pháp trừng phạt cực kỳ khiêm tốn, Shinzo Abe lại đề nghị gia tăng đầu tư tại Nga nhằm tạo thuận lợi cho việc giải quyết tranh chấp lãnh thổ. Một kế hoạch phát triển chung quần đảo Nam Kuril (vùng lãnh thổ phía bắc thuộc Nhật Bản) đã được quyết định vào năm 2016, nhưng chưa bao giờ được áp dụng.

Chỉ có điều những nỗ lực này của ông Abe là "hoài công vô ích" : Nga không nhượng lấy một tấc đất chủ quyền nào. Ngược lại, Moskva còn tăng cường sự hiện diện quân sự trên các đảo – 3.500 binh sĩ – và nhất là cho lắp đặt các hệ thống tên lửa địa đối không S-300 vào cuối năm 2020.

Shinzo Abe còn nhắm đến một mục tiêu chiến lược lớn hơn khi xích lại gần với Putin : Tránh để cho Nga rơi vào quỹ đạo Trung Quốc, hay chí ít, ngăn cản hình thành một mặt trận Nga – Trung đối phó với Nhật Bản trong các vấn đề lãnh thổ và lịch sử. Một lần nữa, ông lại thất bại : Sự phụ thuộc về kinh tế của Moskva đối với Bắc Kinh ngày càng sâu nặng và cả hai nước có những hợp tác về quân sự chưa từng có. Những năm gần đây, các lực lượng quân đội Trung Quốc và Nga tiến hành nhiều cuộc tập trận quy mô lớn ở vùng Viễn Đông. Tháng 12/2021, tầu chiến của hai nước còn đi vòng quanh quần đảo Nhật Bản, khiến Tokyo cảm thấy bất an.

Đương nhiên bối cảnh của năm 2022 khác xa so với năm 2014. Việc Nga gây hấn với Ukraine vượt quá mọi nguyên tắc của luật chiến tranh và luật nhân đạo, Nhật Bản không còn chọn lựa nào khác là phải thoát khỏi sự thụ động, từ bỏ chính sách kém hiệu quả của ông Abe, vốn dĩ được những người kế nhiệm tiếp nối mà không mấy gì nhiệt tình.

Nhật Bản đi theo phương Tây

Thế nên, Nhật Bản tức thì có những lời lẽ cứng rắn lên án hành động xâm lược Ukraine của Nga là đã "đơn phương thay đổi nguyên trạng bằng vũ lực" - một thuật ngữ thường được sử dụng để nói đến các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông và Biển Hoa Đông. Trong những tuyên bố chính thức, những vùng lãnh thổ phía Bắc một lần nữa được xem như là "một phần không thể tách rời" của quốc gia Nhật Bản.

Mối quan hệ với Nga vì thế cũng phải được đánh giá lại sâu rộng : Chiến lược An ninh Quốc gia mới cho năm 2022 đương nhiên sẽ xem Nga như là một quốc gia "không thân thiện". Các định hướng quốc phòng đang được cập nhật, có nguy cơ cản trở quá trình tái triển khai các lực lượng phòng vệ Nhật Bản từ bắc đến tây nam quần đảo, để đối phó với Trung Quốc.

Đáng chú ý là với một quốc gia có truyền thống sử dụng dè dặt các đòn trừng phạt, và nói chung là rất thận trọng trên trường quốc tế, Nhật Bản đã tức khắc đi theo chân Mỹ, và rộng hơn nữa là các nước khối G7. Khi thể hiện tình liên đới với phương Tây, Tokyo, ngay từ đầu tháng 2/2022 và trước khi xung đột bắt đầu, đã ủng hộ yêu cầu của Mỹ cho gởi một phần nguồn khí đốt hóa lỏng từ nguồn dự trữ để hỗ trợ Châu Âu.

Rồi một loạt các biện pháp trừng phạt đã được thông qua sau khi chiến tranh bùng nổ : Phong tỏa nguồn dự trữ bằng đồng yen của Ngân hàng Trung ương Nga, rút quy chế tối huệ quốc đã cấp cho Nga, đình chỉ xuất khẩu hơn 30 mặt hàng sang Nga, bao gồm các loại phụ tùng thay thế và xe đã qua sử dụng (hơn một nửa số xe này Nhật Bản giao cho Nga) và nhiều loại phương tiện khác.

Dẫu sao thì về mặt chiến lược, Nhật Bản vẫn lệ thuộc vào Nga về năng lượng : Tokyo nhập khẩu 9% khí đốt hóa lỏng (GNL) của Nga, 4% dầu hỏa và 14,5% than đá. Do vậy, vào lúc này, không có chuyện Mitsui và Mitsubishi thoái lui khỏi mỏ khí đốt Sakhaline 2, ở đó, các hợp đồng dài hạn bảo đảm cho Nhật một nguồn khí đốt giá rẻ với chi phí vận chuyển thấp. Nếu như Tokyo phải mua trên thị trường thế giới, giá nhập khẩu GNL có lẽ sẽ tăng vọt thêm 35%.

Những biện pháp ngoại lệ

Quy mô cuộc chiến ở Ukraine và sự huy động của Phương Tây thúc đẩy Nhật Bản đưa ra một số biện pháp đặc biệt. Về mặt nguyên tắc, nếu như Tokyo không hỗ trợ quân sự cho các bên tham chiến của cuộc xung đột, thì đây cũng là lần đầu tiên Nhật Bản quyết định gởi trang thiết bị không sát thương (mũ, áo chống đạn, máy phát điện, hỗ trợ lương thực và nhân đạo) cho Ukraine, nơi đang diễn ra các cuộc giao tranh ác liệt.

Trước thái độ hung hăng của Nga, vấn đề tăng ngân sách quốc phòng một lần nữa được đưa ra bàn thảo ở Tokyo. Trong suốt chiến dịch vận động tranh cử lập pháp hồi tháng 10/2021, đảng Tự Do – Dân Chủ (PLD) đã từng đề nghị tăng gấp đôi chi tiêu cho quân sự để có thể đạt mức 2% của GDP. Nếu như thủ tướng Fumio Kishida chưa chấp nhận đề xuất này, ông cũng phải thể hiện cho thấy ngân sách quốc phòng đang tăng lên.

Vấn đề ở đây là phải đưa ra những cam kết, không chỉ cho phe cực kỳ bảo thủ, những người đã giúp ông đắc cử lên làm lãnh đạo đảng PLD, mà còn cả với Hoa Kỳ, vào lúc Tokyo tìm cách bảo đảm cho việc duy trì lính Mỹ ở vùng Viễn Đông. Nếu như Nhật Bản quyết định thông qua các tiêu chí của NATO để tính toán ngân sách quốc phòng (chẳng hạn bao gồm cả lương của lính dự bị hay lực lượng tuần duyên), thì mức ngân sách này ước tính có thể chiếm đến 1,2% của GDP. Việc nước Đức của thủ tướng Olaf Scholz đã quyết định phá vỡ nhiều điều cấm kỵ trên phương diện quốc phòng có thể là một ví dụ điển hình, tạo thuận lợi cho cuộc bỏ phiếu thông qua một số khoản tín dụng bổ sung.

Một quyết định khác không mấy gì quen thuộc với hình ảnh Nhật Bản : Đón nhận người tị nạn Ukraine, những ai có người thân hay bạn bè tại quần đảo. Lúc bình thường, chưa có tới 1% đơn xin tị nạn (4.000 trong năm 2021) là được chấp nhận. Biện pháp ngoại lệ này được đưa ra vào lúc sự kháng cự của Ukraine chống lại Nga đã trở thành một biểu tượng của cuộc chiến dân chủ chống các chế độ chuyên chế mang tư tưởng chủ nghĩa xét lại.

Nhật Bản, khi tự xưng là sứ giả của trật tự thế giới mới được xây dựng trên nền tảng các quy tắc, đã ủng hộ việc thành lập một mặt trận dân chủ vì lẽ thái độ mập mờ bề ngoài của Trung Quốc không thể che giấu sự hậu thuẫn thực tế của họ với Moskva.

Trong sự xoay vần này của lịch sử cho thấy sự trỗi dậy của hai khối, Nhật Bản quyết định đi theo phe các nền dân chủ tự do. Đối mặt với sự tê liệt của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, Tokyo kêu gọi sự cải cách, khi đặt lại đề xuất có từ lâu : Tăng số lượng thành viên thường trực, với một ghế dành cho Nhật Bản.

Minh Anh