Thông Luận

Biển Đông : Các nước nhỏ có thể buộc Bắc Kinh phải dè chừng (RFI, 30/12/2019)

Trung Quốc muốn biến Biển Đông thành ao nhà, với "ưu thế quân sự áp đảo" tại khu vực và sức mạnh kinh tế đang lên. Các quốc gia láng giềng, bị Trung Quốc chèn ép tại Biển Đông, đang rơi vào thế bất lợi nhiều hơn. Tuy nhiên, các nước nhỏ vẫn có phương tiện buộc Bắc Kinh phải dè chừng. Trên đây là nhận định của một cựu chỉ huy Hải Quân Nhật Bản, phó đô đốc Yoji Koda.

Hình ảnh vệ tinh của AMTI cho thấy Trung Quốc triển khai hệ thống vũ khí mới trên đảo Phú Lâm (Woody Island) thuộc quần đảo Hoàng Sa, ngày 12/05/2018. CSIS AMTI/Handout via Reuters

Trong bài "Japan’s Options in the South China Sea" đăng tải trên mạng The Diplomat, ngày 09/12/2019, hai tuần trước chuyến công du của thủ tướng Nhật đến Trung Quốc, cựu chỉ huy Hải Quân Nhật khẳng định cho dù Bắc Kinh đang chiếm ưu thế về quân sự tại Biển Đông, nhưng Hoa Kỳ, Nhật Bản và các nước khác trong khu vực, vẫn có nhiều dư địa để hóa giải thách thức Trung Quốc tại vùng biển này.

Một điểm then chốt mà bài viết lưu ý là các đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp và quân sự hóa quy mô đang trở thành mối đe dọa đáng sợ đối với tất cả các lực lượng khác tại Biển Đông. Đặc biệt kể từ năm 2015, Trung Quốc đã hoàn thành việc xây dựng các sân bay lớn trên đảo Phú Lâm (Woody island) ở quần đảo Hoàng Sa, và ba đảo nhân tạo khác ở quần đảo Trường Sa. Quân đội Trung Quốc đã triển khai các phi cơ tiêm kích J-11 và oanh tạc cơ H-6K tại đảo Phú Lâm, và các phương tiện này cũng có thể sớm được triển khai tại ba đảo nhân tạo Đá Chữ Thập (Fiery Cross Reef), Đá Subi (SubiReef) và Đá Vành Khăn (Mischief Reef).

Trên các đảo nhân tạo, Trung Quốc đã xây dựng nhiều công trình quân sự kiên cố, và triển khai nhiều phương tiện và vũ khí hiện đại như radar, tên lửa phòng không, tên lửa chống hạm, pháo, các phương tiện chiến tranh điện tử. Bắc Kinh ngang nhiên xây dựng các căn cứ quân sự tại Biển Đông đúng vào khoảng thời gian đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc tại vùng biển này bị một tòa án quốc tế bác bỏ (năm 2016, với vụ kiện của Philippines).

Tuy nhiên, cựu chỉ huy Hải Quân Nhật khẳng định các hòn đảo được quân sự hóa nói trên hoàn toàn không phải là những pháo đài bất khả xâm phạm. Tại khu vực Biển Đông, Quân Đội Trung Quốc cũng hoàn toàn không phải một "siêu nhân" (superman), vì nhiều lý do. Tác giả đặc biệt lưu ý đến chiến lược "vô hiệu hóa các đảo nhân tạo của Trung Quốc" là biện pháp cần được ưu tiên.

Ông Yoji Koda nêu "bài học đau đớn" của nước Nhật đế quốc trong thời gian Thế Chiến Hai. Mọi căn cứ trên các hòn đảo xa hậu phương tại khu vực Thái Bình Dương của Nhật đều không thể trụ lại trước các cuộc tấn công của Hải Quân và lực lượng thủy quân lục chiến Hoa Kỳ. Cựu chỉ huy Hải Quân Nhật ví các hòn đảo xa hậu phương mà Trung Quốc kiểm soát trên Biển Đông chỉ như "những khúc củi khô", khi chiến sự nổ ra.

Trong hiện tại, ở Biển Đông, Quân Đội Mỹ vẫn có vai trò hàng đầu trong việc ngăn chặn các thách thức của Quân Đội Trung Quốc, tuy nhiên, các nước láng giềng ven bờ bị Trung Quốc chèn ép, đặc biệt là Việt Nam và Phiippines, có thể buộc Bắc Kinh phải trả giá rất lớn trong việc tìm cách đối phó với các đe dọa, hoặc nhắm trực tiếp vào các hòn đảo xa xôi ở quần đảo Trường Sa, hoặc nhắm vào nguồn cung cấp hậu cầu cho các đảo nhân tạo này.

Lợi thế của Việt Nam là bờ biển nằm sát đảo Hải Nam và quần đảo Hoàng Sa. Lợi thế của đảo lớn Palawan của Philippines là nằm sát quần đảo Trường Sa. Chỉ cần Việt Nam và Philippines bố trí các tên lửa trên đất liền đúng vị trí, với tầm bắn đủ để trúng vào các đảo nhân tạo, thì cục diện của cuộc chơi đã thay đổi. Các đảo nhân tạo của Trung Quốc sẽ chẳng khác nào "một đàn ếch tuyệt vọng trước một con rắn lớn", theo ví von của tác giả bài viết.

Riêng đối với Việt Nam, còn có một chiến lược khác, để buộc Trung Quốc phải lo sợ. Đó là sử dụng sáu tầu ngầm lớp Kilo để cô lập đảo Phú Lâm, được coi là thủ phủ của Trung Quốc tại Biển Đông (hòn đảo mà Việt Nam đòi hỏi chủ quyền). Trong trường hợp này, khả năng tiếp tế của Trung Quốc cho các đảo Trường Sa sẽ trở nên hết sức khó khăn. Các biện pháp được miêu tả nói trên có thể là tương đối không đáng kể, thế nhưng chúng sẽ buộc Quân Đội Trung Quốc phải tăng cường nỗ lực và cái giá phải trả sẽ vượt quá các nguồn lực hiện có.

Tác giả cũng cảnh báo là cần phải hết sức chú ý các hoạt động của Bắc Kinh tại Biển Đông, trong bối cảnh Trung Quốc lợi dụng tình hình quốc tế đang sôi sục với nhiều điểm nóng, như chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, căng thẳng Bắc Triều Tiên trong vấn đề hạt nhân hay phong trào phản kháng Hồng Kông, để âm thầm thúc đẩy quân sự hóa vùng biển này.

Cựu chỉ huy Hải Quân Nhật khép lại bài viết với nhận định là Hoa Kỳ và Nhật Bản đương nhiên sẽ phải có các biện pháp kiên quyết với Trung Quốc, thế nhưng cục diện ở Biển Đông cũng đồng thời phụ thuộc nhiều vào các quốc gia trong vùng. Với chiến lược kể trên liên quan đến các đảo nhân tạo Trung Quốc kiểm soát, các nước nhỏ có thể trở thành một sức mạnh đáng sợ buộc một đại cường phải dè chừng.

Trọng Thành

***************

Đài Loan : Bắc Kinh càng cứng rắn, Thái Anh Văn càng hy vọng tái đắc cử (RFI, 30/12/2019)

Chỉ còn chưa đầy 2 tuần nữa đến ngày 11 tháng Giêng 2020, Đài Loan bước vào cuộc bầu cử tổng thống. Ứng viên, tổng thống mãn nhiệm Thái Anh Văn, cái gai trong mắt Bắc Kinh tiếp tục dẫn đầu trong tất cả các cuộc thăm dò dư luận, bỏ xa đối thủ thuộc Quốc Dân Đảng, chủ trương xích lại gần với Hoa Lục. Cơ hội tái đắc cử dường như đang mở rộng với ứng viên có lập trường dứt khoát bảo vệ độc lập hòn đảo, sẵn sàng đương đầu với mọi đe dọa từ Bắc Kinh.

Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn tại lễ mừng Quốc Khánh Đài Loan ở Đài Bắc (Đài Loan), ngày 10/10/2019. Reuters/Eason Lam/File Photo

Cách đây một năm, trong cuộc bầu cử địa phương ngày 24/11/2018, đảng Dân Tiến của bà Thái Anh Văn đã bị thất bại nặng nề trước đối lập Quốc Dân Đảng. Cuộc cải cách hưu trí và thừa nhận hôn nhân đồng tính đã làm tỷ lệ được lòng dân của Thái Anh Văn sụt giảm xuống mức kỷ lục, từ 70% còn 30%. Không mấy ai nghĩ rằng bà tổng thống có thể tái đắc cử nhiệm kỳ mới.

Thế nhưng tình thế ở cuộc bầu cử tổng thống này đang đảo chiều nhanh chóng. Chính khủng hoảng Hồng Kông, bùng lên từ bàn tay can thiệp thao túng ngày càng sâu của Bắc Kinh và chính sách cứng rắn quyết tâm thu hồi Đài Loan của Trung Quốc đã giúp bà Thái Anh Văn lấy lại uy tín trong dân Đài Loan.

Liên tiếp trong các cuộc thăm dò dư luận gần đây, ứng viên Thái Anh Văn luôn giữ được 40% đến 50% ý định bỏ phiếu, trong khi đối thủ Hàn Quốc Du của Quốc Dân Đảng chưa bao giờ vượt quá 30% phiếu bầu.

Đề tài xuyên suốt của chiến dịch tranh cử tổng thống Đài Loan lần này là quan hệ với Bắc Kinh. Như đã thấy, từ khi bà Thái Anh Văn lên cầm quyền Bắc Kinh đã liên tục gia tăng sức ép với hòn đảo Đài Loan. Giới quan sát nhận định chính sách cứng rắn với Đài Loan của Tập Cận Bình như là viên đạn tự bắn vào chân mình. Ngày 2 tháng Giêng năm nay lãnh đạo Trung Quốc đã có bài diễn văn dành cho "các đồng bào" của mình ở Đài Loan, nhưng với giọng điệu đầy hăm dọa khi tuyên bố sẽ phải thống nhất Đài Loan với Trung Quốc, không đợi đến thế hệ sau và không loại trừ việc dùng vũ lực để làm việc đó. Theo ông Tập Cận Bình, tương lai của Đài Loan sẽ phải là chấp nhận nguyên tắc "một đất nước hai chế độ", giống như trường hợp của Macao và Hồng Kông.

Hiểu được giá trị của thể chế dân chủ đang có và bài học nhãn tiền khủng hoảng Hồng Kông, người dân Đài Loan không thể chấp nhận được viễn cảnh mà Bắc Kinh vẽ ra.

Cho dù bà Thái Anh văn chưa thể tuyên bố độc lập chính thức cho hòn đảo, nhưng bà vẫn đấu tranh để Bắc Kinh phải tôn trọng chủ quyền của Đài Loan. Trong một mít tinh tranh cử bà đã tuyên bố : "Trung Quốc phải đối mặt với thực tế tồn tại của Trung Hoa Dân Quốc (tức Đài Loan) và không được phủ nhận hệ thống dân chủ mà người dân Đài Loan đã cùng nhau xây dựng". Từ sau tuyên bố đó, uy tín của ứng viên Thái Anh Văn tăng lên không ngừng.

Theo nhà nghiên cứu chính trị, Đại học Quốc gia Đài Loan, Vương Nghiệp Lập (Wang Yeh Lih), ở Đài Loan, "tâm lý chống Trung Quốc đã trở thành một nhân tố chủ chốt trong các cuộc thăm dò dư luận" vì thế mà khẩu hiệu gây được tiếng vang nhất của bà tổng thống trong tranh cử là "kháng cự lại Trung Quốc, bảo vệ Đài Loan".

Chuyên gia Vương Nghiệp Lập giải thích : "Phe của bà Thái gắn cho ông Hàn cái mác ứng viên thân Bắc Kinh và thuyết phục cử tri rằng những gì xảy ra hôm nay ở Hồng Kông có thể diễn ra ở Đài Loan ngày mai". Thực tế là người Đài Loan quan sát tình hình Hồng Kông trong nhiều tháng qua với nhiều ái ngại. Họ không thể không suy ngẫm đến chiếc bẫy "một đất nước hai chế độ".

Trong khi đó, ứng viên của Quốc Dân Đảng đưa ra lựa chọn giữa "Hòa bình và khủng hoảng" với Trung Quốc, coi chủ trương xích lại với Bắc Kinh là vì "an ninh cho Đài Loan và giàu có cho người dân". Ông cũng ủng hộ người biểu tình Hồng Kông từ chối nguyên tắc "một đất nước hai chế độ" cho Đài Loan. Nhưng cử tri Đài Loan hẳn vẫn còn nhớ vòng công du Hồng Kông, Macao rồi qua Hoa Lục hồi đầu năm nay của ứng viên Quốc Dân Đảng.

Đối với ứng cử viên Quốc Dân Đảng, chứng minh những số liệu thăm dò dư luận là sai dường như là nhiệm vụ khó khăn. Từ nay đến ngày 11 tháng Giêng có thể có những đột biến xảy ra với các ứng cử viên. Có điều chắc chắn yếu tố Trung Quốc là nỗi ám ảnh của cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan lần này.

Anh Vũ

********************

Ứng viên Tổng thống Thái Anh Văn kêu gọi không để "Đài Loan là Hồng Kông thứ 2" (RFI, 30/12/2019)

Đài Loan, hòn đảo độc lập với 24 triệu dân luôn bị Trung Quốc coi là một tỉnh ly khai và đe dọa sẽ lấy lại bằng vũ lực, chuẩn bị bước vào kỳ bầu cử tổng thống ngày 11 tháng Giêng tới. Vấn đề quan hệ với Trung Quốc là tâm điểm của cuộc vận động tranh cử. Hôm qua 29/12/2017, đã diễn cuộc tranh luận trên truyền hình cuối cùng giữa hai ứng viên trước khi cử tri đi bỏ phiếu.

Thái Anh Văn, Tống Sở Du, và Hàn Quốc Du : 3 ứng cử viên tổng thống Đài Loan gặp nhau nhân cuộc tranh luận truyền hình đầu tiên ngày 18/12/2019. The Central Election Commission/Pool via Reuters

Mối đe dọa từ Trung Quốc lại nổi lên là chủ đề lớn trong tranh luận giữa ứng viên tổng thống mãn nhiệm Thái Anh Văn và ứng viên Hàn Quốc Du của Quốc Dân Đảng.

Thông tín viên RFI tại Đài Bắc Adrien Simorre cho biết thêm chi tiết :

Làm sao bảo vệ được Đài loan trước áp lực của Trung Quốc ? Câu hỏi này một lần nữa đã được hai ứng cử viên chính của cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan tranh cãi gay gắt.

Ngay khi mở đầu phần phát biểu của mình, ứng viên của Quốc Dân Đảng Hàn Quốc Du đã tấn công vào lập trường ly khai của lãnh đạo đương nhiệm Đài Loan. Bằng phong cách rất kịch, ông tự giới thiệu mình như là người bảo vệ duy nhất Trung Hoa Dân Quốc, tên chính thức của Đài Loan từ khi thành lập năm 1949.

Đối mặt với ông, bà tổng thống mãn nhiệm đã nhắc lại quan điểm chống lại nguyên tắc một nước Trung Quốc duy nhất như Bắc Kinh vẫn đòi hỏi. Bà nói : "Chúng ta sẽ không để Đài loan trở thành Hồng Kông thứ hai" và kêu gọi người Đài Loan hãy bảo vệ hệ thống dân chủ của mình qua lá phiếu.

Cần nói thêm về các cuộc thăm dò dư luận, cử tri dường như đã quyết ủng hộ bà tổng thống với lập trường bảo vệ toàn vẹn chủ quyền. Theo những số liệu mới nhất, tổng thống mãn nhiệm đang bỏ xa ứng viên của Quốc Dân Đảng.

Anh Vũ

********************

Financial Times : Hoàng Chi Phong, một trong 50 người làm nên thập kỷ (RFI, 29/12/2019)

Trong danh sách "50 nhân vật đã định hình thập kỷ" được nhật báo uy tín Financial Times của Anh chọn lựa và công bố trong dịp cuối năm 2019, có lãnh tụ sinh viên Hồng Kông Hoàng Chi Phong (Joshua Wong).

Hoàng Chi Phong, nhà hoạt động dân chủ trẻ tuổi sau khi bị bắt vì tổ chức biểu tình tại Hồng Kông ngày 30/08/2019. Đây cũng là một trong những bức ảnh tiêu biểu của năm 2019 được Reuters chọn. Reuters/Tyrone Siu

Tên của nhà hoạt động chính trị Hoàng Chi Phong được nêu ra bên cạnh các nhà lãnh đạo thế giới như Donald Trump, Tập Cận Bình, Emmanuel Macron, Vladimir Putin, Barack Obama… Trong mục "chính trị" còn có Mohamed Bouazizi, người bán hàng rong tự thiêu năm 2010 làm bùng nổ Mùa Xuân Ả Rập ; giải Nobel hòa bình trẻ tuổi Malala Yousafzai, nhân viên tình báo Mỹ Edward Snowden…

Về kinh tế và công nghệ có các tỉ phú Bernard Arnaud (Pháp), nhà sáng lập Amazon Jeff Bezos (Mỹ), Mã Vân, Nhậm Chính Phi (Trung Quốc)…

Tờ báo nhận định, thập niên thứ nhì của thế kỷ 21 bắt đầu với những biện pháp khắc khổ nhằm đối phó với việc tăng trưởng đang chậm lại, do cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, và kết thúc với các chính phủ dân túy, các chế độ độc tài trên thế giới.

"Năm mươi nhân vật đã định hình thập kỷ" được Financial Times chọn lựa phản ánh diễn tiến này, với những chính khách cách mạng, các nhà lãnh đạo nhiều ảnh hưởng trong lãnh vực ngân hàng, kỹ nghệ ; các nhân vật nổi bật về văn hóa, truyền thông, thể thao. Sự thống trị của máy tính và điện thoại thông minh trong cuộc sống hiện nay, giải thích cho sự hiện diện của các khuôn mặt tiêu biểu về công nghệ.

Thụy My

**************

Người Hồng Kông phản đối khách Hoa lục gom hàng, biểu tình tiếp diễn (RFI, 29/12/2019)

Hôm nay 29/12/2019, hơn 1.000 người tập hợp trong một công viên ở khu phố tài chính Hồng Kông dưới cơn mưa tầm tã, hô những khẩu hiệu đòi dân chủ. Reuters cho biết đám đông cả già lẫn trẻ đều mặc trang phục màu đen, đeo khẩu trang che mặt, che những chiếc dù đã trở thành biểu tượng, bày tỏ quyết tâm đấu tranh không ngơi nghỉ. 

Người đi sắm đồ từ Hoa lục chạy trốn người biểu tình ở trung tâm thương mại trong khu Thượng Thủy ngày 28/12/2019. Reuters/Lucy Nicholson

Tối qua, cảnh sát lại ập vào một trung tâm thương mại gần biên giới Hoa lục, có ít nhất 15 người bị bắt giữ. Người biểu tình đòi dân chủ muốn tố cáo khách du lịch từ Trung Quốc sang gom hàng vì ở Hồng Kông giá rẻ hơn và bảo đảm chất lượng hơn.

Từ Hồng Kông, thông tín viên Stéphane Lagarde tường thuật :

Rõ ràng những người khách từ Hoa lục là đích nhắm của hình thức phản kháng mới được gọi là "shopping". Những lời kêu gọi trên các ứng dụng tin nhắn mã hóa đề nghị người đấu tranh dân chủ "đi mua sắm" tại nhà ga Thượng Thủy (Sheung Shui). Đây là trạm xe điện ngầm cuối cùng của Hồng Kông trước khi đến Thâm Quyến, thành phố đóng vai trò tủ kính trưng bày cho chủ nghĩa tư bản đỏ của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Vào lúc 15 giờ, trên cầu vượt dành cho người đi bộ dẫn đến trung tâm thương mại Land Mark North bên cạnh, những người phản kháng cố gắng ngăn trở hành khách. Một số tung những cú đá vào các túi xách, những tiếng kêu la, những chiếc va li được kéo chạy hỗn loạn cầu cứu, và theo South China Morning Post, có một người đàn ông đã bị thương.

"Quay về Hoa lục !", "Về Trung Quốc mà mua sắm !". Những người biểu tình hô to những câu như vậy, cùng với các khẩu hiệu của phong trào chống chính quyền Hồng Kông đã kéo dài gần bảy tháng.

Đến 16 giờ, đa số các cửa hiệu đã đóng cửa, một số khách hàng vẫn còn ở lại bên trong. Cảnh sát chống bạo động đến can thiệp, bắn hơi cay vào giữa những cửa hàng. Lực lượng cảnh sát tiến hành những vụ bắt người đôi khi rất thô bạo, những hình ảnh này được phổ biến trên các mạng xã hội hôm nay, Chủ nhật, làm tăng thêm oán hận đối với cảnh sát. Từ đầu tuần đến nay, đã có hơn 350 người bị bắt giữ.

Thụy My