Thông Luận

Tai nạn trên biển Hoa Đông : Nhật lo nhiều bãi biển đẹp bị xăng trắng tàn phá (RFI, 07/02/2018)

Tai nạn tàu chở dầu ở biển Hoa Đông, đầu tháng Giêng 2018, một tháng sau thảm họa vẫn tiếp tục gây lo ngại, do các tác động đến môi trường chưa được xác định rõ. Trong lúc chính quyền Trung Quốc tuyên bố phạm vi dầu loang đang dần dần thu hẹp, một số thông tin cho biết dầu có thể lan đến nhiều vùng bờ biển Nhật Bản.

Dân cư cụm đảo Amami-Oshima, tây nam Nhật Bản, lo ngại thảm họa dầu Sanchi. Trong ảnh, một đảo nhỏ thuộc cụm đảo Oshima. Wikipedia

Đây không phải là lần đầu tiên tai nạn xảy ra tại khu vực được mệnh danh là "Tam giác Qủy" mới ở biển Hoa Đông, nơi ít nhất 33 tàu mất tích năm 2016. Tuy nhiên, thảm họa đắm tàu Sanchi gây lo ngại lớn, bởi loại dầu được chuyên chở trên tàu là "condensate" (thường gọi là xăng nhẹ hay xăng trắng).

Đây là tai nạn tàu chở xăng trắng lớn đầu tiên trên biển, cũng là tai nạn tàu dầu lớn đầu tiên tại biển Hoa Đông. Các tác động môi trường biển của loại hóa chất này còn rất ít được nghiên cứu, cho dù về mặt định lượng, số xăng dầu trên chiếc tàu gặp nạn ở biển Hoa Đông được coi là "chỉ bằng" khoảng 1 phần 5 so với lượng dầu thoát ra vùng Vịnh Mêhicô, trong thảm họa BP năm 2010.

Xăng trắng trên biển Hoa Đông sau tai nạn tàu Sanchi, đầu tháng Giêng 2018 - ảnh chụp màn hình

Hiện tại không biết rõ bao nhiêu trong số 136.000 tấn xăng trắng đã hòa vào đại dương, còn bao nhiêu đã bốc cháy. Trả lời báo La Croix hôm 23/01/2018, ông Christophe Rousseau, phó giám đốc trung tâm Pháp CEDRE (Trung tâm tư liệu và nghiên cứu về các tai nạn trên sông biển), cho biết thứ xăng thoát ra từ chiếc tàu dầu Iran là "một loại dầu thô rất nhẹ, độc hại và dễ bắt lửa".

Khó dự đoán tác động của xăng trắng

Chuyên gia Christophe Rousseau giải thích : Xăng trắng không màu, ảnh hưởng rất khác đến môi trường, so với với các loại thảm họa mà chúng ta vẫn quen gọi là "thủy triều đen". Xăng trắng bốc rất nhanh, thành các loại hơi độc. Xăng trắng, ít hòa tan trong nước biển, một phần lớn nổi lên trên mặt biển thành một lớp váng mỏng, lấp lánh như màu cầu vồng.

Để dễ hình dung, ta lấy một lượng xăng trắng bằng một thìa xúp, và đổ lên mặt nước phẳng, lượng xăng này sẽ mở rộng ra một diện tích tương đương với một sân bóng đá. Hãy tưởng tượng với hàng chục nghìn tấn ! (1)

Theo chuyên gia Pháp, về mặt lý thuyết, thảm dầu sẽ còn tiếp tục trải rộng ra, và bốc hơi, trước khi bị sóng biển làm tan đi, cùng với tác động của các vi khuẩn trong nước biển. Tuy nhiên đó chỉ là dự báo lý thuyết, vì đây là tai nạn tàu chìm đầu tiên với lượng xăng trắng lớn đến như vậy. Rất khó dự đoán điều gì xảy ra tiếp theo. Rất khó dự đoán về tác động của xăng trắng đến các loại chim biển, các loài sinh vật dưới biển, đặc biệt là loài phù du – thức ăn chính của nhiều sinh vật biển - sống ở tầng nước mặt.

Theo Le Monde, nếu như xăng trắng không tác động nhiều đến các tầng nước sâu, nguy hiểm đầu tiên là ô nhiễm không khí, và nguy cơ gây cháy gia tăng hơn nữa tại vùng biển giao thông tấp nập này. Bên cạnh đó, nếu lan về phía Trung Quốc, thảm dầu có thể đe dọa vùng biển Châu Sơn (Zhou Shan), vùng đánh cá lớn nhất của nước này, ngoài khơi tỉnh miền đông Chiến Giang (Zhejiang).

Năm 2016, khoảng 5 triệu tấn cá đã được khai thác ở đây. Châu Sơn cũng là nơi di trú của nhiều loài cá voi. Riêng các loài cá biển khơi sống ở các tầng dưới, sẽ tìm cách nhanh chóng lánh khỏi khu vực ô nhiễm trên bề mặt này, làm sụt giảm hơn nữa nguồn hải sản, vốn đã bị đánh bắt quá mức, như dự đoán của ông Christophe Rousseau.

Chính quyền Trung Quốc tỏ ra lạc quan về mức độ tác động môi trường của thảm họa đắm tàu dầu. Báo Japan Times, hôm 02/02, dẫn lời bộ Giao Thông Trung Quốc cho hay hơn 770 km² mặt nước bị ảnh hưởng "đã được phục hồi". Bộ Nông Nghiệp Trung Quốc loan báo đã trắc nghiệm hơn 100 mẫu nước biển (nhưng không rõ ở đâu), và khẳng định "không tìm thấy gì bất thường". Tuy nhiên, việc đánh bắt bị cấm tại khu vực cách điểm xảy ra tai nạn trong phạm vi khoảng 30 hải lý.

Có dấu hiệu dầu loang tới bờ biển Nhật

Về phía Nhật Bản, có một số dấu hiệu là xăng dầu từ tàu Sanchi đã lan tới một số vùng bờ biển nước này, như tại các đảo Amami-Oshima, vốn nổi tiếng về các bãi biển nguyên sơ và các rạn san hô tuyệt đẹp. Reuters hôm 02/02 dẫn lời người phát ngôn của chính phủ Nhật Bản Yoshihide Suga, cho biết Tokyo đã thành lập một nhóm đặc biệt trực thuộc văn phòng thủ tướng, để điều phối các phản ứng đối phó với các diễn biến mới của tai nạn tàu Sanchi. Cụ thể là nghiên cứu về các mảng dầu vón cục mà người dân phát hiện được trên các bãi biển, và mức độ ảnh hưởng của hiện tượng này.

Thái độ nói trên của chính phủ Nhật là ngược lại với quan điểm bình chân như vại của bộ Môi Trường Nhật Bản hồi tháng trước, khi tai nạn mới xảy ra. Trả lời AFP, một giới chức đảo Takarajima, Nhật Bản, lo ngại dầu loang có thể ảnh hưởng đến việc sinh đẻ của các loài cá di cư, có thói quen đến khu vực này vào khoảng tháng 4, tháng 5 hàng năm.

Theo dự đoán của National Oceanography Centre và đại học Southampton, thảm xăng loang sẽ dạt vào bờ biển Nhật Bản trong vòng một tháng, theo dòng hải lưu Kuroshio.

Trung Quốc và Nhật Bản phản ứng "quá trễ"

Về phản ứng từ phía chính quyền trong vụ tai nạn tàu dầu ở biển Hoa Đông, AFP dẫn quan điểm của một số chuyên gia, chỉ trích việc Bắc Kinh và Tokyo giảm thiểu nguy cơ môi trường của tai nạn. Đại diện của tổ chức Greenpeace, ông Paul Johnston kêu gọi chính quyền các nước nỗ lực tẩy rửa khu vực thảm họa, và kiểm soát chặt chẽ các vùng bờ biển.

Chuyên gia người Mỹ Mark J. Valencia, cộng tác với viện nghiên cứu về Nam Hải (tức Biển Đông) của Trung Quốc, cũng phê phán "các phản ứng quá ít, và quá trễ" của hai chính quyền Trung Quốc và Nhật Bản. Nhà nghiên cứu, vốn được đánh giá là thân Bắc Kinh, cho nguyên nhân của sự chậm trễ này là do "các căng thẳng chính trị" giữa Trung Quốc và Nhật Bản, cụ thể là các tranh chấp về chủ quyền tại vùng biển Hoa Đông, cũng như về các chồng lấn ở vùng đặc quyền kinh tế.

Theo ông Valencia, Bắc Kinh và Tokyo cần tôn trọng các đòi hỏi của Công Ước Quốc Tế về Luật Biển của Liên Hiệp Quốc (UNCLOS), yêu cầu các bên tham gia, chia sẻ các nguồn lợi tại các khu vực chồng lấn, và có cơ chế hợp tác khoa học để dự báo các tác động môi trường, sau mỗi tai nạn nghiêm trọng. Ông cũng nhấn mạnh là hai bên cần vượt qua các trở ngại chính trị, để hướng đến việc "hợp tác khẩn cấp". Tai nạn này có thể được coi là một cơ hội, nếu không, hai bên cần chuẩn bị để chung tay đối phó với một tai nạn tương tự trong tương lai.

Trọng Thành

(1) Diện tích bị ô nhiễm tại biển Hoa Đông lên đến khoảng 330 km² vào cuối tháng 1/2018 (tương đương với ba lần thành phố Paris).

*********************

Hồng Kông : Ba nhà hoạt động trẻ được tha bổng (RFI, 06/02/2018)

Ba gương mặt tiêu biểu của phong trào đòi dân chủ ở Hồng Kông đã được tha bổng trong phiên xử hôm nay, 06/02/2018. Tuy nhiên, họ không hoàn toàn hài lòng về phán quyết của tòa.

Từ trái qua : Hoàng Chi Phong (Joshua Wong), Châu Vĩnh Khang (Alex Chow) và La Quán Thông (Nathan Law) tại Hồng Kông, ngày 06/02/2018.Reuters

Hoàng Chi Phong (Joshua Wong), La Quán Thông (Nathan Law) và Châu Vĩnh Khang (Alex Chow) trong phiên xử phúc thẩm vào tháng 8/2017 đã bị kết án từ 6 đến 8 tháng do vai trò của họ trong phong trào biểu tình đòi dân chủ mang tên "phong trào Dù Vàng" vào mùa thu năm 2014. Ba nhà hoạt động trẻ này đã kháng án lên Tòa Thượng Thẩm.

Từ Hồng Kông, thông tín viên Florence de Changy gởi về bài tường trình :

"Vài phút sau phán quyết của Tòa Thượng Thẩm bác bỏ phán quyết của Tòa Phúc Thẩm, Hoàng Chi Phong, lãnh đạo trẻ biểu tượng của phong trào sinh viên đòi dân chủ ở Hồng Kông, ra phát biểu trước các ống kính truyền hình trên sân của Tòa Thượng Thẩm, nằm ở trung tâm Hồng Kông. Anh được tự do, nhưng không tỏ vẻ hài lòng.

Châu Vĩnh Khang, lớn tuổi nhất trong 3 sinh viên này, vào lúc diễn ra phong trào Dù Vàng còn là sinh viên làm luận án văn chương và là tổng thư ký liên đoàn sinh viên, thì giải thích rằng đây chỉ là một thắng lợi nửa vời. Anh nói : "Dĩ nhiên chúng tôi hiểu là nhiều người sẽ ăn mừng việc chúng tôi được tự do, nhưng nếu đọc kỹ phán quyết thì sẽ thấy phán quyết này vẫn kết luận rằng hành động bất phục tùng dân sự của chúng tôi mang tính bạo lực".

Chính điểm đó là điều có thể gây ra nhiều hệ lụy cho những hành động phản kháng sau này của ba nhà lãnh đạo trẻ của phong trào dân chủ Hồng Kông".

Thanh Phương

*********************

Đài Loan : Động đất làm ít nhất 6 người chết, 200 người bị thương (RFI, 07/02/2018)

Thành phố Hoa Liên (Hualian) của Đài Loan bị hư hại nặng nề vì một cuộc động đất với cường độ 6,4 trên bậc thang Richter vào đêm thứ Ba 06/02/2018. Nhiều cao ốc bị sụp, ngoài 6 nạn nhân thiệt mạng và hơn 200 người bị thương, không rõ số người mất tích là bao nhiêu.

Một tòa nhà ở Hoa Liên, Đài Loan, đổ nghiêng vì động đất, 07/02/2018. Reuters/Stringer

Theo AFP, sáng thứ Tư hôm nay, các toán cứu hộ khẩn cấp tìm kiếm những người mất tích sau vụ động đất tại thành phố cảng Hoa Liên, khu du lịch nổi tiếng của Đài Loan ở bờ biển phía đông.

Cơn địa chấn làm nhiều ngôi nhà sụp đổ trong đó có một khu chung cư 12 tầng bị nghiêng một cách đáng ngại. Năm tòa nhà khác, trong đó có bệnh viện, khách sạn bị hư hại, đường xá bị tách đôi.

Tổng thống Thái Anh Văn đã đến tận nơi. Các toán cứu hộ tìm thấy 6 thi hài, nhưng không rõ số phận của 88 người bị xem là "mất tích". 2.000 ngôi nhà bị mất điện.

Đài Loan nằm giữa hai mảng kiến tạo Trái đất, vì vậy thường bị động đất. Tháng 9 năm 1999, một cơn địa chấn ở cường độ 7,9 đã làm thiệt mạng 2.400 người. Cách nay hai năm, Đài Nam, một thành phố phía nam hải đảo bị động đất làm chết gần 100 người trong một cao ốc. Xây dựng không tôn trọng chuẩn mực an toàn là tệ nạn trong giới nhà thầu.

Tú Anh