 | Tổng quan: | 3066562 |
Lần đầu tiên Việt Nam nói rõ sự khác biệt với Trung Quốc trong tranh chấp Biển Đông ? (RFA, 17/01/2019)
Trong buổi họp báo ngày 16/01/2017 tại Hà Nội, Ngoại trưởng Việt Nam, ông Phạm Bình Minh nói rằng việc tiến hành soạn thảo Bộ qui tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) là chậm trễ, và nhiều điểm từ trong Tuyên bố về bộ qui tắc ứng xử (DOC) không được các bên tham gia nghiêm túc coi trọng.
Chiến hạm USS McCampbell của Mỹ hoạt động tại Thái Bình Dương, năm 2005. Chiến hạm này đã hành quân vào Hoàng Sa đầu tháng 1/2019. AFP
Ngoài ra trong buổi họp báo ông Phạm Bình Minh còn đưa ra những bình luận khác về quan hệ với các cường quốc trên Biển Đông, về những nghi ngờ tiết lộ nội dung việc thương lượng giữa các bên.
Nội dung của cuộc họp báo này được trang tiếng Anh Vietnam News của nhà nước Việt Nam đăng tải, trong khi đó tất cả các tờ báo lớn bằng tiếng Việt lại không có.
Đánh giá về những phát biểu của ông Phạm Bình Minh, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, một nhà quan sát độc lập làm việc tại Singapore nói với RFA :
"Điều ông ấy nói rất là mới, từ trước giờ chưa có ai Bộ trưởng Ngoại giao nói thẳng như thế cả. Mà nói thẳng ra lúc này là tốt, vì cái khác biệt giữa Việt Nam và Trung Quốc từ trước đến nay ai cũng rõ nhưng chưa ai nói rõ cả, nói rõ như vậy là rất tốt, nhất là với quốc tế".
DOC được đưa ra từ năm 2002, đến 2012 thì COC bắt đầu được soạn thảo với mong muốn điều tiết được những xung đột trên Biển Đông giữa các quốc gia Việt Nam, Trung Quốc, Philippines, Malaysia, và Brunei là những nước đang có những tranh chấp về lãnh hải trên biển.
Ông Phạm Bình Minh có nói đến việc COC phải là một văn bản có sự ràng buộc về pháp lý. Ông không đề cập đến Trung Quốc, nhưng nhiều nhà quan sát cho rằng chính Bắc Kinh là quốc gia không muốn có một sự ràng buộc về pháp lý, để có thể dễ dàng thao túng khi tranh chấp với các quốc gia Đông Nam Á nhỏ và yếu hơn.
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp nói tiếp :
"COC là phải có tính pháp lý, không chỉ Việt Nam mà những nước khác nữa, chỉ có Trung Quốc thì quan niệm rằng biển đảo là của họ, các nước khác phải khai thác chung với họ, nói như thế ai mà chịu được".
Trích dẫn những phát biểu của ông Phạm Bình Minh, tác giả Keegan Elmer của tờ Bưu điện Hoa Nam tại Hong Kong cho rằng Việt Nam đang mệt mỏi và mất kiên nhẫn với tiến trình đàm phán trên Biển Đông.
Ông Hà Hoàng Hợp cho rằng tựa đề đó trên tờ Bưu Điện Hoa Nam là không đúng, vì ông Phạm Bình Minh chỉ nói rõ ra quan điểm của Việt Nam xưa nay mà thôi. Ngoài ra ông Hà Hoàng Hợp còn nói rằng ông Phạm Bình Minh cũng muốn ám chỉ là Trung Quốc đang câu giờ để họ có thể từ từ chiếm đóng các đảo, xây đảo nhân tạo, lập nên một hiện trạng và bắt các quốc gia khác phải công nhận.
Liên quan đến sự hiện diện của các cường quốc như Mỹ, Anh, Nhật Bản trong khu vực Biển Đông, ông Phạm Bình Minh nói rằng việc các cường quốc tìm kiếm đồng minh là một lẽ tự nhiên, và Việt Nam cũng như các quốc gia nhỏ khác cũng phải tìm cách sống còn trong sự cạnh tranh đó.
Ông nhấn mạnh rằng Việt Nam luôn duy trì một đường lối đối ngoại độc lập.
Cuộc họp báo của ông Phạm Bình Minh diễn ra vài ngày sau việc chiến hạm Mỹ USS McCampell đi sát các đảo do Trung Quốc chiếm giữ tại quần đảo Hoàng Sa.
Đây là diễn biến mới nhất của cái gọi là chiến dịch tự do hàng hải do Mỹ chủ xướng cùng các đồng minh Anh, Úc, Pháp kéo dài trong ba năm qua nhằm thách thức tất cả những đòi hỏi chủ quyền biển xung quanh những đảo đá nhỏ trên Biển Đông.
Bộ ngoại giao Việt Nam lên tiếng khẳng định chủ quyền của mình tại Hoàng Sa.
Cũng tác giá Keegan Elmer, dựa theo tuyên bố của Bộ Ngoại giao Việt Nam viết trên tờ Bưu điện Hoa Nam cho rằng Việt Nam đang lợi dụng việc Mỹ và đồng minh phương Tây tiến hành chiến dịch tự do hàng hải để tái khẳng định chủ quyền của mình, hơn nữa theo tác giả này Việt Nam muốn thể hiện sự ủng hộ của mình với các "đồng minh" phương Tây, và điều này có thể làm Trung Quốc giận dữ.
Theo ông Hà Hoàng Hợp, tác giả này nhìn sai những động thái của Việt Nam, vì thực ra quan điểm và hành động của Việt Nam đối với các cuộc tuần tra tự do hàng hải từ trước đến nay không có gì thay đổi.
Ông Hà Hoàng Hợp nói về quan hệ của Việt Nam với các cường quốc bên ngoài khi các nước này can dự vào Biển Đông :
"Khi Trung Quốc bắt nạt một nước nhỏ, mà có một nước khác chống lại việc đó thì không chỉ Việt Nam có lợi mà bất cứ nước nhỏ nào rơi vào hoàn cảnh đó cũng đều có lợi".
Một tác giả trong nước là nhà nghiên cứu Biển Đông, Thạc sĩ Hoàng Việt cũng có ý kiến tương tự như ông Hà Hoàng Hợp, ông nói với hãng BBC rằng :
Nếu nhận định rằng Việt Nam nhân cơ hội McCampbell để tái khẳng định chủ quyền trên Biển Đông thì tôi cho rằng có thể họ đã không theo sát các phát biểu của Việt Nam. Cá nhân tôi cho rằng trong các vấn đề liên quan đến Biển Đông, đặc biệt khi có tầu tuần tra tới khu vực này, Việt Nam luôn lên tiếng khẳng định chủ quyền của mình
Liên quan đến nhận định rằng Việt Nam lần đầu tiên trở nên cứng rắn hơn với Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông, ông Hoàng Việt nhận định :
"Không phải là bây giờ Việt Nam mới cứng rắn hơn. Một mặt Việt Nam vẫn muốn duy trì quan hệ với Trung Quốc, thúc đẩy quan hệ với Hoa Kỳ, và Việt Nam cần phải bảo vệ những lợi ích của Việt Nam ở Biển Đông mà những lợi ích này hoàn toàn được quốc tế công nhận. Nên Việt Nam phải cương quyết điều đó vì nếu Việt Nam không giữ được thì Việt Nam sẽ mất hết. Quan điểm của Việt Nam từ trước là thống nhất như vậy".
Thông tin Việt Nam trở nên cứng rắn với Bắc Kinh được hãng Reuters loan báo trước đây ít lâu, nói rằng đã xem được bản nháp của văn bản COC tại cuộc họp giữa ASEAN và Trung Quốc tại Vientiane, Lào.
Tại cuộc họp báo ngày 16/1/2019, trả lời câu hỏi về những thông tin rò rỉ rằng ASEAN và Trung Quốc có những bất đồng không thể dàn xếp được, ông Phạm Bình Minh nói rằng việc thương thảo ASEAN Trung Quốc diễn ra trong những cuộc họp kín, còn ngoài ra là những lời đồn đoán.
Ông Hà Hoàng Hợp nhận định với đài RFA :
"Tôi không đồn đoán nhưng nói thẳng vào sự việc thì Trung Quốc cho rằng những vùng nằm trong đường chín đoạn là của họ. Trong khi những quốc gia khác cũng có tranh chấp, thì như vậy là khác nhau về mặc nguyên tắc rồi".
Ông Hà Hoàng Hợp nói thêm về những điểm bất đồng mà Trung Quốc khó chấp nhận khi Việt Nam đưa vào COC, ví dụ như không tuyên bố vùng nhận diện phòng không trên Biển Đông, không quân sự hóa Biển Đông,…
Việc đàm phán COC trở nên nhanh hơn trong hai năm gần đây khi Trung Quốc có vẻ tích cực hơn trong việc đàm phán cũng các đối tác ASEAN. Theo ông Hoàng Việt mặc dù việc hình thành COC còn xa nhưng cũng có hy vọng là Trung Quốc sẽ bị sức ép của cộng đồng quốc tế sẽ phải nhường bước, và trong sức ép đó có sự nao núng của Trung Quốc trong cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ diễn ra trong năm 2018.
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp có nhận định khác, ông cho rằng cuộc chiến thương mại Mỹ Trung hiện nay nằm ở tầm mức khác, là cuộc cạnh tranh giữa một siêu cường lâu đời và một cường quốc đang lên, Việt Nam chưa chắc có lợi gì trong cuộc cạnh tranh này.
Kính Hòa
********************
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm 15/1 nói rằng Bắc Kinh và Hà Nội đã đạt đồng thuận về việc "1.450 km đường biên giới trên bộ giữa hai bên trở thành cầu nối hợp tác và hữu nghị".
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh.
Tuyên bố của bà Hoa Xuân Oánh được đưa ra trong cuộc họp báo ở Bắc Kinh, một ngày sau khi diễn ra cuộc đàm phán cấp chính phủ về biên giới lãnh thổ Việt Nam - Trung Quốc tại tỉnh Lào Cai.
Tuyên bố của nữ phát ngôn viên được đăng trên trang web của Bộ Ngoại giao Trung Quốc còn có đoạn nói rằng "cơ chế đàm phán về biên giới được thiết lập dưới sự quan tâm và chỉ dẫn của lãnh đạo hai đảng và hai nhà nước", "cho phép đôi bên duy trì liên lạc chặt chẽ về biên giới trên bộ và các vấn đề hàng hải".
Theo tìm hiểu của phóng viên VOA tiếng Việt, bài viết về cuộc gặp của phái đoàn hai nước do thứ trưởng ngoại giao dẫn đầu, được trên trang web của Ủy ban Biên giới Quốc gia Việt Nam, không đề cập tới điều bà Oánh nói.
Trang này nói thêm rằng "hai bên đã trao đổi một cách toàn diện, sâu sắc các vấn đề biên giới lãnh thổ và quan hệ hai nước trong thời gian qua và bàn phương hướng hợp tác và thúc đẩy giải quyết các vấn đề biên giới lãnh thổ còn tồn đọng, kế hoạch triển khai quan hệ trong năm 2019 qua đó góp phần tăng cường hơn nữa quan hệ hợp tác đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Trung Quốc".
Theo Ủy ban Biên giới Quốc gia Việt Nam, Hà Nội và Bắc Kinh cũng nhất trí "triển khai hiệu quả hiệp định hợp tác bảo vệ và khai thác tài nguyên du lịch thác Bản Giốc".
Về vấn đề trên biển, tin cho hay, "phía Việt Nam đã bày tỏ quan ngại về một số diễn biến phức tạp trên Biển Đông trong thời gian qua không có lợi cho hòa bình, ổn định và hợp tác trong khu vực".
"Hai bên khẳng định tuân thủ nghiêm túc nhận thức chung quan trọng giữa Lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước và ‘Thỏa thuận những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam - Trung Quốc’, nhất trí thúc đẩy giải quyết vấn đề trên biển phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Luật Biển năm 1982; kiểm soát tốt bất đồng, xử lý thỏa đáng các vấn đề trên biển, không làm phức tạp tình hình, thúc đẩy hợp tác phù hợp, cùng nhau gìn giữ hòa bình, ổn định trên biển", Ủy ban Biên giới Quốc gia Việt Nam viết.
Trong khi đó, nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cho biết, "một điểm quan trọng là hai nước cùng cho rằng hàng hải là vấn đề duy nhất vẫn chờ được giải quyết giữa Trung Quốc và Việt Nam".
********************
Việt Nam xuất hiện nhiều lần trong phúc trình tình báo quốc phòng của Mỹ, đánh giá về sức mạnh quân sự của Trung Quốc, công bố hôm 15/1, trong đó nhận định rằng "hành động quân sự là một phần không thể thiếu trong các cuộc đàm phán ngoại giao của Trung Quốc".
Máy bay chiến đấu J-10B của không lực Trung Quốc trình diễn tại tỉnh Quảng Đông.
Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ (DIA) nói rằng báo cáo dài 140 trang, có tên gọi "Sức mạnh quân sự Trung Quốc – Hiện đại hóa lực lượng để chiến đấu và giành thắng lợi", được thực hiện nhằm "cung cấp chi tiết về các ý định, kế hoạch, chiến lược và mục tiêu quân sự cũng như quốc phòng của Trung Quốc".
Theo phúc trình mà phóng viên VOA Việt Ngữ có trong tay, trong phần mở đầu, Trung tướng Robert P. Ashley, Jr., Giám đốc DIA, nói rằng "trong khi Trung Quốc tiếp tục lớn mạnh và tự tin, các lãnh đạo của đất nước chúng ta [Mỹ] đối mặt với một Trung Quốc kiên quyết muốn có một tiếng nói lớn hơn trên toàn cầu mà đôi lúc có thể đối chọi lại các quyền lợi của Mỹ".
Ông Ashley nói tiếp rằng "các lãnh đạo Trung Quốc có truyền thống sẵn lòng sử dụng quân lực, đôi khi là phủđầu, đối với các mối đe dọa với chế độ của họ, cho dù là nước ngoài hay nội địa".
Giám đốc DIA nhận định thêm rằng "việc không tham gia nhiều vào các chiến dịch quân sự trong vòng vài thập kỷ qua đã dẫn tới cảm giác bất an trong Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), trong khi tìm cách hiện đại hóa thành một cường quốc lớn về quân sự".
Ông Ashley cho rằng việc Trung Quốc tranh chấp về lãnh hải với Việt Nam và một số nước khác [ở Biển Đông] và Nhật Bản [ở biển Hoa Đông] "có thể một phần nào đó lý giải cho động cơ phát triển ấn tượng của Hải quân PLA" cũng như "việc đặt trọng tâm mới về chuyện tăng cường khả năng của lực lượng chấp pháp hàng hải".
Trung tướng Robert P. Ashley, Jr., Giám đốc Cơ quan Tình báo Qu ốc phòng Mỹ.
Ông cũng nhắc tới cuộc chiến biên giới giữa Trung Quốc và Việt Nam, và nói rằng "hành động quân sự là một phần không thể thiếu trong quá trình đàm phán ngoại giao của Trung Quốc".
"Các lãnh đạo Trung Quốc thường nói rằng chương trình hiện đại hóa quân sự lâu dài của Trung Quốc là cần thiết để đạt được vị thế cường quốc vĩ đại. Nhưng thực tế, Trung Quốc đang xây dựng một lực lượng mạnh mẽ, gây chết chóc với khả năng bao trùm trên không, trên biển, trên không gian và lĩnh vực thông tin, và điều đó cho phép Trung Quốc áp đặt ý chí của mình tại khu vực", Giám đốc DIA nói.
Tính tới tối ngày 15/1, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng như Việt Nam chưa có phản ứng nào về phúc trình của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ.
Bắc Kinh thời gian qua đã tăng cường tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, gây quan ngại cũng như phản đối từ các nước khác, trong đó có Việt Nam.
Phúc trình của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ nói rằng "Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã mở rộng và quân sự hóa các tiền đồn ở Biển Đông" và "Lực lượng Tuần duyên Trung Quốc, với sự hỗ trợ của Hải quân PLA, thường quấy rối các tàu Philippines và Việt Nam trong khu vực".
Theo thống kê của DIA, kể từ năm 2002, Việt Nam là một trong 65 nước đã nhận vũ khí của Trung Quốc. Trong danh sách khách hàng của Bắc Kinh, đáng chú ý còn có Bắc Hàn, Venezuela, Campuchia và Cuba.
Báo cáo về sức mạnh quân sự của Trung Quốc nói rằng nước này "tiến hành các vụ mua bán vũ khí kết hợp với hỗ trợ phát triển và trợ giúp kinh tế nhằm thúc đẩy các muc tiêu chính sách đối ngoại lớn hơn nhằm tiếp cận tài nguyên thiên nhiên, thị trường xuất khẩu cũng như thúc đẩy ảnh hưởng chính trị, nhất là với giới tinh hoa ở nước sở tại".
