Thông Luận

Biển Đông, một trong những điểm nóng nhất của Mỹ năm 2019 (RFI, 19/12/2018)

Cho dù ở cách xa nước Mỹ hàng vạn cây số, Biển Đông có thể trở thành một trong những cuộc khủng hoảng lớn - thậm chí một cuộc xung đột võ trang với đối thủ là Trung Quốc - mà chính quyền Donald Trump phải đối mặt trong năm 2019. Đây là thẩm định của giới chuyên gia đối ngoại Mỹ được nêu bật trong báo cáo công bố hôm 18/12/2018 của trung tâm tham vấn CFR, tức Hội Đồng Đối Ngoại (Council on Foreign Relations).

Chiến hạm Mỹ USS Cowopens ghé cảng Philippines. (Ảnh chụp ngày 13/03/2013). JAY DIRECTO / AFP

Trong bản báo cáo thường niên, Trung Tâm Nghiên Cứu Hành Động Dự Phòng (Centre for Preventive Action), thuộc CFR, như thông lệ từ năm 2008 đến nay đã liệt kê 30 "điểm" nóng đang tồn tại hoặc sắp xảy ra tại Mỹ hay trên thế giới, được cho là có tác động đến lợi ích quốc gia của Mỹ. Mục tiêu là giúp cho các nhà hoạch định chính sách của Mỹ có cơ sở để đề ra cách thức ngăn chặn xung đột bùng nổ.

Đứng đầu danh sách các nguy cơ hạng 1 là 5 điểm nóng, được cho là các tác động mạnh nhất đến Mỹ. Trong số này, các chuyên gia Mỹ đã nêu lên trường hợp Biển Đông, với nguy cơ "Xung đột vũ trang bùng nổ do tranh chấp chủ quyền trên biển giữa Trung Quốc với một hay nhiều nước Đông Nam Á cũng có yêu sách chủ quyền (Brunei, Malaysia, Philippines, Việt Nam) hoặc là Đài Loan.

Theo bản nghiên cứu, khả năng xảy ra một cuộc xung đột ở Biển Đông được xếp vào diện "vừa phải", nhưng sẽ có tác động thuộc diện "cao" đối với Mỹ, có nghĩa là một "tình huống đe dọa trực tiếp Hoa Kỳ, một đồng minh có hiệp ước phòng thủ với Hoa Kỳ, hoặc lợi ích chiến lược quan trọng của Hoa Kỳ, và do đó có khả năng buộc Mỹ phải phản ứng mạnh bằng quân sự".

Phải nói là trong thời gian một năm nay, căng thẳng Mỹ-Trung ở Biển Đông có xu hướng leo thang, với việc chính quyền Donald Trump gia tăng chỉ trích các hành vi của Trung Quốc "quân sự hóa" vùng biển này, hù dọa các nước nhỏ trong vùng, và khiêu khích lực lượng Mỹ có mặt tại chỗ.

Hồi tháng 9 vừa qua, tàu chiến của Mỹ và Trung Quốc còn suýt va chạm nhau ở Biển Đông.

Đặc biệt, dưới thời tổng thống Trump, Washington đã cho tiến hành tổng cộng 9 đợt tuần tra tự do hàng hải ở Biển Đông để thách thức các yêu sách chủ quyền "quá đáng" của Trung Quốc, cả ở khu vực Trường Sa, nơi Trung Quốc đã xây dựng nhiều tiền đồn mới, lẫn ở quần đảo Hoàng Sa, đã bị Bắc Kinh chiếm trọn từ năm 1974.

Mặc dù có căng thẳng như trên, cả Mỹ và Trung Quốc đều muốn tránh một cuộc xung đột quân sự ở vùng biển Biển Đông. Thế nhưng, các chuyên gia Mỹ không loại trừ xung đột nổ ra.

Báo cáo của CPA ghi nhận : "Chính quyền Donald Trump đến nay chưa phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng quốc tế nghiêm trọng nào, trong đó tổng thống phải đau đầu với quyết định khó khăn về việc có nên để Mỹ bắt đầu một chiến dịch can thiệp quân sự mới và tốn kém hay không... Tuy nhiên, chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi chính quyền Trump phải đối phó với một cuộc khủng hoảng lớn đầu tiên".

Vấn đề Biển Đông được cho là đáng quan ngại nhất đối với Mỹ tương tự như 4 điểm nóng khác là môt cuộc tấn công mạng quy mô lớn phá hoại hệ thống cơ sở hạ tầng và các mạng thông tin thiết yếu của Mỹ, căng thẳng do đàm phán Mỹ-Bắc Triều Tiên thất bại ; xung đột võ trang giữa Iran với Mỹ hoặc đồng minh của Mỹ ; một vụ khủng bố gây tổn thất nhân mạng cực lớn tại Mỹ hay một nước đồng minh của Mỹ.

Điểm đáng chú ý là Biển Đông đã thế vào chỗ của Biển Hoa Đông, từng được xem là mối quan ngại hàng đầu của Mỹ trong những năm trước đây.

Trọng Nghĩa

**************************

Nhật phản đối Nga xây thêm trại lính ở quần đảo đang tranh chấp (RFI, 19/12/2018)

Sau khi được tin là Nga vừa xây xong 4 doanh trại trên các đảo thuộc quần đảo Kuril đang tranh chấp với Nhật Bản và sắp chuyển quân lính đến đóng, chính quyền Tokyo hôm nay, 19/12/2018, cho biết đã chính thức phản đối Nga qua con đường ngoại giao.

Xe tăng Liên Xô IS-2, một chứng tích của Thế chiến thứ hai, trên đảo Shikotan, quần đảo Kuril. Ảnh chụp ngày 18/12/2016. Reuters/Yuri Maltsev/File Photo

Theo đài truyền hình Nhật Bản NHK, phát biểu trong cuộc họp báo tại Tokyo, chánh văn phòng nội các Nhật Bản Yoshihide Suga đã cảnh báo về nguy cơ Nga tăng cường hiện diện quân sự trên quần đảo Kuril, nằm ở phía bắc Nhật Bản và ở phía nam nước Nga.

Quần đảo Kuril bao gồm 4 hòn đảo của Nhật bị Nga chiếm đóng từ sau khi Đệ Nhị Thế Chiến, nhưng đang bị Tokyo đòi lại. Nhật Bản gọi quần đảo Kuril là vùng Lãnh Thổ Phương Bắc, trong lúc Nga gọi là Quần đảo Nam Kuril.

Theo ông Suga, tranh chấp Kuril cần phải được giải quyết một cách căn bản, và Nhật Bản vẫn kiên trì theo đuổi một giải pháp ngoại giao với Nga.

Nhật Bản đã có phản ứng như trên sau khi bộ Quốc Phòng Nga hôm 17/12 vừa qua, cho biết là họ đã xây xong 4 khu doanh trại trên 2 hòn đảo Iturup/Etorofu và Kunashir/Kunashiri thuộc quần đảo Kuril và sắp tới sẽ xây thêm nhiều khu nhà để chứa xe thiết giáp.

Bộ Quốc Phòng Nga còn cho biết thêm là ngày 25/12 tới đây, binh lính Nga và gia đình sẽ được chuyển đến các doanh trại vừa hoàn thành.

Theo bộ Quốc Phòng Nhật Bản, hiện nay, số lượng binh linh Nga trên hai hòn đảo lớn nhất trong khu vực Kuril đã lên đến 3.500 người.

Việc Nga tăng cường quân đội tại vùng Kuril được giới quan sát cho là một động thái gây sức ép trên Nhật Bản, vào thời điểm thủ tướng Nhật Shinzo Abe được cho là sẽ ghé Mátxcơva. Điện Kremlin mới đây cho biết ông Shinzo Abe có thể thăm Nga vào ngày 21/01/2019.

Vấn đề tranh chấp quần đảo Kuril là cái gai trong quan hệ Nga-Nhật, đã cản trở việc hai bên ký kết hiệp ước hòa bình sau Thế Chiến Thứ II.

Trọng Nghĩa

*************************

Lần đầu tiên từ sau Thế chiến, Nhật sẽ có 2 hàng không mẫu hạm (RFI, 18/12/2018)

Chính phủ Nhật Bản hôm nay 18/12/2018 thông qua kế hoạch quốc phòng cho 5 năm tới. Theo đó lần đầu tiên kể từ sau Đệ nhị Thế chiến quân đội Nhật sở hữu hai hàng không mẫu hạm, mua thêm nhiều chiến đấu cơ tối tân, nhằm đối phó với sức mạnh quân sự của Trung Quốc trong khu vực.

Tàu DDH-184 Kaga lớp Izumo chở trực thăng (T) sẽ được nâng cấp thành hàng không mẫu hạm, tại cảng Yokohama, 22/03/2017.Mandatory credit Kyodo/via Reuters

Hai chiến hạm chở trực thăng Izumo và Kaga sẽ được nâng cấp thành hàng không mẫu hạm, để các phi cơ tiêm kích loại F-35 có thể hạ cánh và cất cánh. Tuy vậy các chiến đấu cơ không đậu thường trực trên hai tàu sân bay này.

Song song đó, chính phủ Nhật dự kiến mua thêm 45 phi cơ tàng hình F-35B của hãng Lockheed Martin trị giá 4 tỉ đô la, thêm vào số 42 chiếc đã đặt hàng. Ngoài ra còn mua 105 chiếc F-35As (một phiên bản khác không thể sử dụng cho hàng không mẫu hạm), 2 hệ thống phòng không Aegis Ashore để ngăn chận hỏa tiễn Bắc Triều Tiên, 4 phi cơ Boeing KC-46 Pegasus để mở rộng tầm tiếp liệu, 9 máy bay cảnh báo Northrop Grumman E-2 Hawkeye. Báo chí Nhật ước tính phí tổn tổng cộng lên đến trên 1.000 tỉ yen (8,8 tỉ đô la).

Nhật Bản đã có sẵn kho vũ khí quan trọng và Lực lượng Phòng vệ (thực chất là quân đội) lên đến 250.000 quân. Kế hoạch quốc phòng 5 năm cho đến tháng 3/2024, gồm cả an ninh mạng và giám sát không gian, dự kiến dành ngân sách 27.470 tỉ yen (gần 284 tỉ đô la). Riêng thiết bị quân sự chiếm 224,7 tỉ đô la, tăng 6,4% so với kế hoạch 5 năm trước. Chi tiêu quốc phòng của Nhật chỉ chiếm 1% GDP, nhưng tầm vóc của nền kinh tế nước này khiến quân đội Nhật nằm trong số được trang bị tốt nhất thế giới.

Thủ tướng Shinzo Abe nhận định Nhật Bản cần phải có những phương tiện hiệu quả hơn, trước "mối đe dọa đáng lo ngại" từ các hoạt động quân sự trên biển và trên không của Trung Quốc tại Châu Á. Bên cạnh đó là Bắc Triều Tiên vốn khó lường, và một nước Nga đang trỗi dậy gây khó khăn cho đồng minh Hoa Kỳ.

Theo Reuters, danh sách thiết bị quân sự Mỹ chuẩn bị mua trên đây còn giúp Tokyo tránh được một cuộc chiến tranh thương mại với Washington. Tổng thống Donald Trump, trước đây dọa đánh thuế xe hơi Nhật, trong hội nghị thượng đỉnh G20 tại Achentina đã cám ơn ông Shinzo Abe vì đặt mua F-35s của Mỹ.

Thụy My

********************

Cựu Tổng Giám đốc Tập đoàn công nghiệp đóng tàu Trung Quốc đối mặt án tử hình (VOA, 19/12/2018)

Quản lý chính của dự án đóng tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc có thể đối mặt với án tử hình vì đã chuyển giao bí mật của tàu Liêu Ninh cho các gián điệp nước ngoài.

Tàu sân bay lớp Kuznetsov của Trung Quốc, tàu Liêu Ninh, hoạt động trong Biển Hoa Đông. Ảnh do Lục Lượng Tự vệ Nhật bản chụp ngày 25/12/2016. Japan/HANDOUT via Reuters.

Báo South China Morning Post cho biết ông Tôn Ba, cựu tổng giám đốc Tập đoàn công nghiệp đóng tàu Trung Quốc (CSIC), trước đó đã bị cơ quan chống tham nhũng kết tội nhận hối lộ, nhưng ít nhất có 3 nguồn tin hiểu chuyện cho biết các nhà điều tra đang xem xét những cáo buộc nói rằng ông Tôn Ba đã chuyển thông tin mật về tàu Liêu Ninh, tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc, cho tình báo nước ngoài.

Hiện không rõ mức độ mật của thông tin mà ông Tôn có thể đã chuyển giao cho gián điệp nước ngoài, nhưng các nguồn tin nói ông có thể phải "đối mặt với án tử hình", hoặc ít ra "án tử hình treo".

Báo South China Morning Post dẫn thêm một nguồn tin thân cận với hải quân Trung Quốc, nói rằng giới lãnh đạo ở Bắc Kinh có thể muốn dùng trường hợp của ông Tôn để "cảnh cáo" các quan chức cấp cao khác trong bối cảnh chiến dịch chống tham nhũng của ông Tập Cận Bình vẫn tiếp tục được đẩy mạnh.

Theo tờ báo, hơn 1,3 triệu đảng viên phục vụ ở mọi cấp bậc chính quyền đã bị sập bẫy trong cuộc chiến bài trừ tham nhũng của Chủ tịch nước Trung Quốc.

Nguồn tin từ hải quân Trung Quốc cho hay ông Tôn không những là phó bí thư Đảng ủy của Tập đoàn CSIC, mà còn là tổng giám đốc phụ trách chuyên môn, và ông Tôn có phần chắc sẽ nhận án tử hình vì trong hơn một thập niên,là "nhân vật chính quản lý dự án nâng cấp tàu Liêu Ninh".

Trước đó, Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương của đảng Cộng sản Trung Quốc loan báo ông Tôn đã bị mất chức và khai trừ ra khỏi đảng vì đã "vi phạm nghiêm trọng kỷ luật đảng và gây thiệt hại lớn cho an ninh quốc gia".

Trung Quốc mua chiếc tàu sân bay lớp Kuznetsov từ Ukraine vào năm 1998, lúc đó chiếc tàu đang trong tình trạng dang dở và dự kiến đóng cho hải quân của cựu Liên bang Xô viết. Tập đoàn công nghiệp đóng tàu Trung Quốc (CSIC) đã bỏ ra một thập niên để hoàn tất và trang bị tàu sân bay mà họ đặt tên là Liêu Ninh.

Tập đoàn công nghiệp đóng tàu Trung Quốc còn đóng tàu sân bay nội địa đầu tiên 001A của Trung Quốc tại xưởng đóng tàu ở phố cảng Đại Liên, tỉnh Liêu Ninh, vùng tây-bắc Trung Quốc. Thiết kế của tàu 001A được dựa trên tàu Liêu Ninh, tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc.