Thông Luận

Kinh tế Trung Quốc : Tập Cận Bình nói một đàng, làm một nẻo (RFI, 06/03/2017)

Sau bốn năm cầm quyền, hàng loạt các chương trình cải tổ được ông Tập Cận Bình đề xuất để đưa Trung Quốc thành một nền kinh tế tự do, tôn trọng luật chơi của thị trường vẫn dậm chân tại chỗ. Mọi người còn chờ đợi những biện pháp cụ thể chẳng hạn như hứa hẹn cải tổ các doanh nghiệp Nhà nước. Chính bản thân chủ tịch Trung Quốc đã "giảm tốc độ" cải cách vì sợ bất ổn.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ảnh chụp tại Bắc Kinh ngày 03/3/2017. REUTERS/Jason Lee

Trên đây là nhận định của một số các chuyên gia được nhật báo Le Figaro số ra ngày cuối tuần (04/03/2017) trích dẫn.

Khai mạc Đại Hội Đại Biểu Nhân Dân Toàn Quốc, thủ tướng Lý Khắc Cường cảnh báo trước những nguy cơ Trung Quốc phải "đối mặt với tình hình phức tạp và khó khăn" và Bắc Kinh cần tiếp tục đẩy mạnh cải tổ trong bối cảnh "các xu hướng bảo hộ và chống toàn cầu hóa" ngày càng lan rộng. Trước đó một ngày, lãnh đạo số 1 ở Bắc Kinh, ông Tập Cận Bình trong khuôn khổ Hội Nghị Chính Hiệp đã khẳng định là "Trung Quốc nỗ lực cải tổ về chất lượng và tính hiệu quả của nền kinh tế nước nhà, đẩy mạnh các biện pháp cải tổ về cơ cấu từ phía các doanh nghiệp".

Tuy nhiên, theo ghi nhận của nhiều chuyên gia về Trung Quốc, dường như ông Tập Cận Bình chỉ chú trọng vào việc củng cố quyền lực và thiếu thiện chí trước mục tiêu cải cách kinh tế. Điển hình là từ 2013 tới nay, hàng loạt các doanh nghiệp Nhà nước Trung Quốc làm ăn thua lỗ, sản xuất dư thừa vẫn sống sót nhờ được trợ cấp chủa chính phủ.

Giáo sư Jean-Pierre Cabestan, giảng dậy tại đại học Hồng Kông, thậm chí còn cho rằng chính ông Tập Cận Bình đã " hãm phanh" những biện pháp cải tổ mà ông không còn muốn thực hiện. Bắc Kinh không dám đóng cửa những nhà máy quốc doanh thua lỗ, mà giới chuyên gia thường gọi là những con "vịt què" của guồng máy sản xuất nước này.

Cũng ông Tập không thực sự mở cửa thị trường Trung Quốc cho các công ty ngoại quốc như những gì ông từng mạnh mẽ cam kết trên các diễn đàn quốc tế.

Trong mắt giáo sư Cabestan, mục tiêu của chủ tịch Trung Quốc vẫn là "bảo vệ Đảng Cộng Sản và vai trò độc quyền" của tổ chức này trong nhiều lĩnh vực chiến lược, từ tài chính ngân hàng đến năng lượng.

Chuyên gia về chính trị học, Lâm Hòa Lập (Willy Lam), cũng thuộc đại học Hồng Kông, lưu ý rằng, dưới nhãn quan của Tập Cận Bình chế độ "Liên Xô sở dĩ đã sụp đổ do các hoạt động kinh tế vượt khỏi tầm kiểm soát của Đảng". Ông Tập Cận Bình sợ rằng, khai tử các doanh nghiệp Nhà nước, hàng trăm triệu cán bộ công nhân viên bị thất nghiệp, làm dấy lên nguy cơ bất ổn trong xã hội.

"Trong bốn năm, Tập Cận Bình củng cố thế lực nhanh hơn người tiền nhiệm"

Lo sợ bất ổn trong xã hội và chính trị của chủ tịch Tập Cận Bình lớn đến nỗi, gần như đã trở thành một "ám ảnh". Cuối tháng 1/2017 Bắc Kinh đã ra lệnh đóng cửa trang mạng internet của nhóm chuyên gia đặt dưới sự điều hành của giáo sư kinh tế rất có uy tín trên thế giới, Mao Vu Thức (Mao Yushi). Nhà trí thức này đã mạnh dạn ví von : một chế độ độc đảng là "con mối đục khoét tài sản quốc gia". Toàn bộ tài khoản internet, trang mạng xã hội cá nhân với 2,7 triệu "follower" của giáo sư họ Mao bị đóng cửa.

Một dấu ấn khác của ông Tập Cận Bình trong bốn năm cầm quyền vừa qua được nhà sử học độc lập của Trung Quốc, Chương Lập Phàm (Zhang Lifan) ghi nhận đó là trong vỏn vẹn 4 năm, ông đã thực sự gây dựng được một đội ngũ trung thành, mà tác giả họ Chương gọi là "quân lính của ông Tập". Trong 4 năm, Tập Cận Bình đã củng cố quyền lực nhanh hơn cả những gì mà người tiền nhiệm Hồ Cẩm Đào đã làm trong suốt 10 năm lãnh đạo đất nước.

Từ 2013 tới nay chủ tịch Trung Quốc đã gài người thân tín vào những chức vị then chốt trong guồng máy lãnh đạo ở mọi cấp, mọi lĩnh vực. Chỉ riêng về kinh tế, thì từ cơ quan đặc trách về chính sách kế hoạch hóa ở thành phố Hạ Môn cho đến bộ Thương Mại đều trong tay những cộng tác viên cũ của ông Tập Cận Bình.

Có điều, như kết luận của phóng viên báo Le Figaro Cyrille Pluyette tại Bắc Kinh, chiến lược gài người thân tín vào những tổ chức then chốt trong chính quyền, thanh trừng tất cả những tiếng nói đối lập để chuẩn bị cho Đại Hội Đảng lần thứ 19 vào năm tới mà Tập Cận Bình miệt mài theo đuổi chứng tỏ rằng, có lẽ Đảng Cộng Sản Trung Quốc lo sợ trước uy tín của phong trào cải tổ hơn là dưới thời ông Hồ Cẩm Đào. Đó là một trong những yếu tố giải thích vì sao, những hứa hẹn cải tổ được đưa ra từ năm 2013 tới nay vẫn còn bế tắc.

Thanh Hà

************************

Trung Quốc giảm nhẹ dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2017

Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường phát biểu tại Đại Hội Đại Biểu Nhân Dân Toàn Quốc ngày 05/03/2017. REUTERS/Stringer

Trong bài diễn văn khai mạc Quốc hội ngày hôm nay 05/03, trước 3.000 đại biểu, thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường thông báo tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc năm 2016 đạt 6,7% và dự báo tăng trưởng năm 2017 của Trung Quốc sẽ giảm nhẹ.

Từ Bắc Kinh, thông tín viên RFI Heike Schmidt tường thuật :

"Tăng trưởng kinh tế năm 2017 sẽ là 6,5%. Đó là con số đáng được quan tâm trong bài diễn văn "dài dằng dặc" của thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường vào ngày hôm nay tại Bắc Kinh. Đây là tỉ lệ tăng trưởng thấp nhất từ 25 năm nay. Thủ tướng Lý Khắc Cường giải thích kinh tế Trung Quốc phát triển hạn chế không hoàn toàn do lỗi của nước này. Lý Khắc Cường nhắc tới bảo hộ mậu dịch, ám chỉ chính sách của tân tổng thống Mỹ Donald Trump. 

Thủ tướng Trung Quốc đánh giá : "Xét tới các yếu tố trong nước và quốc tế, chúng ta sẽ phải đối mặt với tình cảnh phức tạp và nhiều khó khăn hơn : sự trì trệ kinh tế thế giới sẽ còn kéo dài. Các xu hướng bảo hộ và chống toàn cầu hóa ngày càng phát triển. Các nhân tố gây bất ổn và bấp bênh cũng tăng một cách đáng lo ngại".

Một trong những yếu tố gây trở ngại cho kinh tế Trung Quốc là tình trạng dư thừa sản xuất công nghiệp nặng. Thủ tướng Lý Khắc Cường trịnh trọng hứa sẽ loại bỏ yếu tố này. Ông cho biết : "Sản lượng thép sẽ giảm 50 triệu tấn và sản lượng than sẽ giảm 150 triệu tấn".

Còn về sản xuất điện than, thủ tướng Trung Quốc nhấn mạnh sẽ phải giảm sản lượng 50 triệu kilowatt bằng cách dừng hoạt động một số nhà máy hay lùi hoãn các dự án xây mới. Tuy nhiên, cam kết này là không đủ nếu Trung Quốc muốn đạt mục tiêu giảm 800 triệu tấn than từ nay đến năm 2020".

Một màu trời xanh cho Trung Quốc

Liên quan đến lĩnh vực bảo vệ môi trường, thủ tướng Lý Khắc Cường hứa sẽ tiến hành "một cuộc chiến không nhân nhượng" nhằm mang lại cho người dân Trung Quốc "bầu trời xanh". Theo AFP, bầu trời Trung Quốc ngày càng bị các đám mây ô nhiễm không khí độc hại bao phủ. Thủ tướng Lý Khắc Cường khẳng định chính phủ Trung Quốc sẽ tăng cường các chuẩn môi trường và áp dụng chặt chẽ các chuẩn mực này, đóng cửa các doanh nghiệp vi phạm quy định về phát thải khí gây ô nhiễm.

Xu hướng đòi độc lập, Đài Loan và Hồng Kông bị dọa

Cũng tại phiên họp khai mạc khóa họp Quốc hội, cơ quan không có thực quyền tại Trung Quốc, thủ tướng Lý Khắc Cường cảnh cáo sẽ không dung thứ những hoạt động đòi độc lập dù dưới danh nghĩa hay hình thức nào tại Đài Loan. Tuy nhiên, trong bối cảnh quan hệ hai bờ eo biển căng thẳng hơn từ khi Nhà Trắng đổi chủ, thủ tướng Trung Quốc thận trọng đưa ra một số đề nghị bày tỏ thiện chí như là "gia tăng quan hệ giữa Hoa lục và Đài Loan trong lãnh vực đầu tư, buôn bán và du lịch". Đối với phong trào đòi độc lập tại Hồng Kông, thủ tướng Lý Khắc Cường không có một đề nghị gì mới mà tỏ ra dứt khoát cắt đứt mọi hy vọng : khái niệm Hồng Kông độc lập sẽ không đi về đâu.

Thùy Dương, Tú Anh