Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Philippines nâng cấp phi đạo trên đảo Thị Tứ, củng cố chủ quyền tại Trường Sa (VOA, 29/09/2017)

Philippines đã tìm được ngun tài tr cho d án ln nht trong lot d án nâng cp cu trúc h tng đã đến lúc phi thc hin trên nhng đo nh hoc bãi cn mà nước này kim soát trong vùng bin đang trong vòng tranh chp Bin Đông. Đây là mt c ch được Manila coi như mt li nhc nh nh nhàng vi các nước, k c Trung Quc, v nhng tuyên b ch quyn ca Manila trên mt s thc th trong Bin Đông.

bd1

Đảo Th T thuc qun đo Trường Sa, Bin Đông. Hin do Philippines kim soát nhưng đang trong vòng tranh chp vi nhiu nước, k c Vit Nam. nh chụp ngày 21/4/2017. Reuters/Erik De Castro

Bộ trưởng Quc phòng Philippines Delfin Lorenzana trong tháng này nói rng Chương trình Hin đi hóa các Lực lượng Vũ trang Philippines vào năm ti s tài tr đ lát mt phi đo dài 1,300 mét, gi là mt đường băng đy đá và đt trên đo Th T, mt hòn đo thuc qun đo Trường Sa do Manila kim soát, nhưng ch quyn đang trong vòng tranh chp vi Trung Quốc, Đài Loan và Vit Nam.

Dự án tân trang đường băng theo d kiến s dn ti vic sa cha các doanh tri, h thng nước và cu trúc h tng khác trên 9 đo nh Trường Sa hin do Philippines kim soát, điu mà Tng thng Philippines Rodrigo Duterte đã cam kết hi tháng Tư năm nay.

Chương trình hin đi hóa các lc lượng vũ trang kéo dài 15 năm đã được đ xut vào năm 2012 và năm nay, có môt ngân sách lên ti 2,56 triu đôla.

Những công trình nâng cp cơ s h tng ca Manila được coi như mt nhc nh rng Manila có ý định gi quyn kim soát trên 9 thc th ca mình trong Bin Đông, tuy nhiên kế hoch này ít có kh năng gây phn n cho các nước có tuyên b ch quyn chng chéo trong cùng vùng bin này.

Là bên đòi chủ quyn hung hăng nht và tng tuyên b chủ quyn ti hơn 100 đo Trường Sa và các vùng bin chung quanh, Bc Kinh đã kết thân vi Manila trong năm qua, nhưng ch sau mt thi kỳ đi đu ngoi giao kéo dài nhiu năm, mà gi mt s người Philippines lo s có th li tái din.

Ông Jonathan Spangler, Giám Đốc ca mt think tank v Bin Đông Đài Bc, nhn đnh :

"Tôi nghĩ nhiều người có cm giác là đã ti lúc nên cân nhc nhng s la chn khác. Theo tôi, nó cũng ging như mua mt loi bo him vy, đ đm bo mình không ch đi v mt hướng, và đi tới cùng".

Trung Quốc thách thức lòng kiên nhn ca Philippines

Sau khi Trung Quốc điu tàu thăm dò ti trn đóng trước mt bãi cn ngoài khơi b bin Thái Bình Dương ca Philippines, ông Duterte b công chúng áp lc phi cưỡng li Bc Kinh mt ln na.

Tháng Tư 2017, ông Duterte cam kết s nâng cp các hòn đo do Philippines kim soát Trường Sa.

Cách đây khoảng hai tháng, mt chiếc tàu Trung Quc đã đến cm c ca nước này ti Sandy Cay –Vit Nam gi là đá Tri L, nm trong khu vc do Philippines kim soát tại qun đo Trường Sa, gây thêm lo ngi cho người Philippines. C hai nước đu đt nng tm quan trng ca Sandy Cay trong tư cách là mt ngư trường và có tr lượng nhiên liu hóa thch phong phú.

Tham vọng ti qun đo Trường Sa

Ông Jonathan Spangler lưu ý rng Philippines có th cng c tuyên b ch quyn ca mình ti qun đo Trường Sa bng cách chng minh nhng thc th mà h kim soát là có người và có hot đng kinh tế. Khong 100 thường dân sinh sng trên đo Th T, nhiu người liên quan ti hoạt đng quân s ti đây. Th T là hòn đo ln th nhì ti qun đo Trường Sa vi din tích 37 ha. Mt s người Philippines kêu gi nên đy mnh hot đng du lch ti nơi này.

Bộ trưởng Quc phòng Philippines Delfin Lorenzana đã đến thăm Th T hi tháng Tư đ "kim tra các điu kin sng ca cư dân", theo B Quc phòng Philippines.

Giới phân tích nói phi đo không tráng nha ch có th được dùng cho máy bay quân s, hn chế vic lui ti hi đo này.

Kế hoch nâng cp các cơ s h tng ti Trường Sa phù hợp vi "trt t t nhiên" mà bt c nước nào mun ci thin quc phòng cũng s làm, theo ông Eduardo Araral, Giáo sư môn Chính sách Công ti Đi hc Quc gia Singapore. Giáo sư Araral nói thêm rng Philippines phi dùng ngân sách dành riêng cho vic hin đại hóa quân đi.

"Rõ ràng là động thái này có tính cách t v. Đây ch là mt phn ca chương trình hin đi hóa".

Quân đội Philippines xếp hng th 50 trên thế gii trên mt danh sách gm 133 quc gia được t chc nghiên cu d kin quc phòng GlobalFirePower theo dõi.

Kế hoch nâng cp h tng không vp phn ng mnh

Về mt chính thc, Trung Quc đã gi im lng v vic tân trang đường băng trên đo Th T, và các d án nâng cp khác trên các đo, đá do Philippines kim soát. Các kế hoch đó cũng đánh du một bước lùi, so vi kế hoch ban đu ca Tng thng Philippines Rodrigo Duterte, theo đó đích thân ông s đến đo Th T đ cm c.

Đài Loan và Việt Nam đôi khi ra thông báo phn đi khi hai nước này cm thy tuyên b ch quyn ca mình b đe da, nhưng hiếm khi xúc tiến nhng bước tiếp theo có tính cách quyết lit hơn.

Ralph Jennings

**********************

Biển Đông : "Tứ Sa" còn tệ hơn cả "đường lưỡi bò" (RFI, 28/09/2017)

Tuần trước, báo mạng Washington Free Beacon có trụ sở tại Washington đã tiết lộ một chiến thuật mới của Trung Quốc trong mục tiêu độc chiếm Biển Đông : thay vì yêu sách đường 9 đoạn, thường gọi là "đường lưỡi bò", Bắc Kinh lại nêu ra khái niệm "Tứ Sa".

bd2

Lính hải quân Trung Quốc trên quần đảo Hoàng Sa ngày 09/02/2016. Reuters/Stringer/File Photo

Trong một cuộc họp kín với các viên chức bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ vào ngày 28 và 29/08/2017 tại Boston, ông Mã Tân Dân (Ma Xinmin), cục phó Cục Hiệp định và Pháp luật thuộc bộ Ngoại Giao Trung Quốc, đã khẳng định "quyền lịch sử của Trung Quốc tại Tứ Sa". Tờ báo cho biết các viên chức Mỹ tỏ ra rất ngạc nhiên về cách diễn dịch mới này.

Theo ông Mã Tân Dân, Trung Quốc có "chủ quyền và quyền hàng hải" kéo dài xung quanh bốn nhóm đảo ở Biển Đông là Đông Sa (Dongsha, tức Pratas Islands của Đài Loan), Tây Sa (Xisha, tức Hoàng Sa), Nam Sa (Nansha, tức Trường Sa), Trung Sa (Zhongsha, tức bãi cạn Macclesfield, là một bãi ngầm nằm cách Hoàng Sa 75 hải lý). Bắc Kinh gọi chung là "Tứ Sa", đòi hỏi vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý xung quanh nhóm đảo này.

Ông Michael Pillsbury, thuộc Hudson Institute và là giám đốc Center for Chinese Strategy, nhận định, yêu sách về pháp lý trên đây là một trong "Tam chủng chiến pháp" do Quân ủy Trung ương đưa ra từ năm 2003, gồm tâm lý chiến, chiến tranh thông tin và chiến tranh pháp lý. Còn đại tá Hải quân về hưu Jim Fanell cho rằng thuyết "Tứ Sa" là "một bước lôgic của Bắc Kinh trong chiến thuật tằm ăn dâu" trên Biển Đông.

Hai chuyên gia về công pháp quốc tế Julian Ku và Christopher Mirasola trên trang Lawfare - một trang chuyên về an ninh do Lawfare Institute và Brooking Institution thực hiện, với sự hợp tác của nhiều luật gia - trong một bài viết mới đây đã khẳng định "Biển Đông và yêu sách "Tứ Sa" của Trung Quốc : Lý thuyết mới về pháp luật, nhưng lập luận tệ hại như cũ". Theo hai tác giả trên, về mặt luật pháp, lý lẽ về "Tứ Sa" cũng chẳng hơn gì so với đường lưỡi bò lâu nay.

Thật ra đây không phải là một khái niệm mới mẻ. Luật về lãnh hải và đường tiếp giáp của Trung Quốc năm 1992 đã tuyên bố lãnh thổ Trung Quốc bao gồm cả "Đông Sa, Tây Sa, Trung Sa và Nam Sa". Sách Trắng công bố năm 2016 khi tranh chấp với Philippines cũng khẳng định chủ quyền "Nam Hải chư đảo" (tức các đảo trên Biển Đông) gồm bốn nhóm đảo trên, kể cả "các đảo, rạn san hô, bãi cạn, thực thể có số lượng và kích thước khác nhau".

Như Bắc Kinh đã nhìn nhận, mỗi nhóm đảo gồm nhiều thực thể đa dạng, đa số không mang lại quyền lợi hàng hải. Chẳng hạn phán quyết của Tòa Trọng Tài La Haye năm 2016 nhận định, không một thực thể nào ở Trường Sa đủ lớn để có được lãnh hải 12 hải lý xung quanh. Năm 1996, Trung Quốc ấn định các đường cơ sở bao quanh quần đảo Hoàng Sa, coi đây là một đơn vị địa lý duy nhất (có lẽ nhằm mở rộng tối đa yêu sách).

Vì Trung Quốc không phải là một quốc gia gồm nhiều đảo hợp lại như Indonesia hay Philippines, Hoa Kỳ và hầu hết các nước coi việc vẽ ra những đường cơ sở xung quanh một nhóm đảo là đi ngược lại với Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS). Điều 47 của Công ước quy định đường cơ sở xung quanh một quần đảo như Hoàng Sa chẳng hạn, chỉ có thể được ấn định nếu bao quanh "các đảo chính và một khu vực mà tỉ lệ khoảng cách từ vùng biển so với vùng đất, kể cả rạn san hô" của một Nhà nước "là từ 1-1 đến 9-1". Hai chuyên gia Julian Ku và Christopher Mirasola khẳng định, Trung Quốc không hội đủ điều kiện này, vì đất liền Hoa lục xa tít tắp vùng biển yêu sách.

Do vậy, cơ sở luật pháp của "Tứ Sa" thậm chí còn yếu hơn cả đường lưỡi bò, vì rõ ràng là vi phạm UNCLOS (điều 46 và 47). Tuy vậy có vẻ như Trung Quốc có lợi hơn khi thay đường 9 đoạn bằng "Tứ Sa". Vì sao ?

Trước hết, các lãnh đạo Bắc Kinh có thể đã nhận ra rằng đường lưỡi bò đã trở nên một gánh nặng về ngoại giao. Đây là một "sui generis" (tình trạng pháp lý chưa có tiền lệ) : chưa hề có một Nhà nước nào đòi hỏi "quyền lịch sử trên biển" như vậy. Thế nên đường lưỡi bò đã khiến Trung Quốc trở thành mục tiêu bị quốc tế phê phán.

Thứ hai, khi sử dụng một thuật ngữ có vẻ giống như trong UNCLOS, Trung Quốc có thể tránh né được những chỉ trích.

Thứ ba - và theo hai chuyên gia trên, là đáng phẫn nộ nhất - Bắc Kinh có thể kết luận là tốt nhất nên bóp méo Luật Biển theo kiểu của mình, qua việc sử dụng những thuật ngữ của UNCLOS. Cường quốc đang lên này diễn dịch những quy định hiện hành theo cách nào có lợi nhất. Tìm được sự ủng hộ về đường cơ sở có lẽ dễ dàng hơn so với đường lưỡi bò. Tiến hành "chiến tranh pháp lý", Bắc Kinh có thể trông cậy vào đội ngũ đông đảo các luật sư và nhà nghiên cứu Trung Quốc để quảng bá chiến lược mới này với cộng đồng quốc tế.

Hai nhà nghiên cứu Julian Ku và Christopher Mirasola kết luận, trong khi chờ đợi đường lưỡi bò bị quẳng vào thùng rác (hợp pháp) của lịch sử, khó thể tin rằng với "Tứ Sa", Bắc Kinh sẽ đóng một vai trò khiêm tốn hơn tại Biển Đông. Lý lẽ về "Tứ Sa" không mấy vững, thậm chí yếu hơn cả đường 9 đoạn. Tuy nhiên để giải thích khái niệm "Tứ Sa" thiếu vững chắc và bất hợp pháp như thế nào, cần có những phân tích phức tạp về luật pháp, cộng với những thông điệp công khai, hiệu quả. Chính quyền Mỹ liệu có đẩy mạnh những công cụ này để khẳng định chính sách về Biển Đông hay không ?

Thụy My

Published in Châu Á