Thông Luận

Việt Nam có đủ thực lực để thực hiện được chính sách quốc phòng "3 không" ?

Hoàng Hoa, Sputnik, 28/11/2019

Hôm 25/11, tại Hà Nội, Việt Nam công bố Sách Trắng quốc phòng 2019, công khai đường lối chính sách quân sự với toàn thế giới. thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nhấn mạnh, Việt Nam tôn trọng sự hợp tác, cạnh tranh của các nước nhưng sẽ đấu tranh bảo vệ lợi ích của mình.

Thượng tướng Nguyễn Vịnh, thứ trưởng Bộ Quốc phòng giới thiệu nội dung Sách Trắng quốc phòng và cuốn Sách ảnh. © Ảnh : DƯƠNG GIANG - TTXVN

Việt Nam công bố Sách Trắng quốc phòng vào thời điểm này nhằm mục đích gì ? Sách Trắng quốc phòng lần này có điểm gì mới ? Liệu Việt Nam có đủ tiềm lực để thực hiện chính sách "ba không" (Không tham gia liên minh quân sự, không liên kết nước này để chống nước kia, không cho nước ngoài mượn căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác).

Sputnik xin đưa ra một số phân tích về những vấn đề nói trên.

Vì sao Việt Nam công bố Sách Trắng quốc phòng vào thời điểm này ?

Trong vòng 21 năm qua, Việt Nam đã công bố Sách Trắng quốc phòng của mình 4 lần, vào các năm 1998, 2004, 2009 và 2019. Tức là, Sách Trắng quốc phòng lần này xuất hiện sau 10 năm. Sách Trắng quốc phòng Việt Nam là văn kiện chính trị-quốc phòng đặc biệt quan trọng do Bộ Quốc phòng Việt Nam công bố công khai, minh bạch về những vấn đề cơ bản của chính sách quốc phòng của Việt Nam.

Ở thời điểm hiện tại, tình hình phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam đã có nhiều tiến bộ vượt bậc, tạo cơ sở vững chắc hơn cho việc thực hiện các nhiệm vụ quốc phòng-an ninh. Tình hình Quốc Tế cũng có nhiều thay đổi, tạo ra nhiều cơ hội thuận lợi cũng như đặt ra nhiều vấn đề thách thức đối với việc thực hiện nhiệm vụ quốc phòng-an ninh của nhà nước Việt Nam. Do đó, việc ban hành một "Sách Trắng quốc phòng" mới thể hiện quan điểm, chủ trương, đường lối của Nhà nước Việt Nam về lĩnh vực quốc phòng-an ninh thích ứng với tình hình mới là điều cần thiết.

Cũng phải nhắc tới một sự kiện đáng chú ý, trong năm 2020, Việt Nam đảm nhận nhiệm vụ Chủ tịch luân phiên ASEAN, đồng thời là Chủ tịch luân phiên của cơ chế hợp tác quốc phòng Đông Nam Á (ADMM) cũng như cơ chế hợp tác quốc phòng Đông Nam Á mở rộng (ADMM+) và là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2020-2021. Do đó, Việt Nam đã công khai, minh bạch chính sách quốc phòng của mình với khu vực và thế giới, tiếp tục xây dựng sự tín nhiệm của các nước đối với Việt Nam, cũng như khẳng định chính sách đối ngoại quốc phòng độc lập, tự chủ, vì hòa bình, ổn định và phát triển, khẳng định vai trò là thành viên tích cực và có trách nhiệm đối với cộng đồng Quốc Tế của Việt Nam.

Ngoài ra, việc công bố Sách Trắng quốc phòng Việt Nam 2019 cũng có ý nghĩa khẳng định vị thế, vai trò, tầm quan trọng, chức năng, nhiệm vụ bảo vệ Tổ Quốc của Quân đội Nhân dân Việt Nam nhân dịp kỷ nhiệm lần thứ 75 ngày thành lập.

Những điểm gì khác biệt với Sách trắng lần trước, cách đây 10 năm ?

 Điểm khác biệt đầu tiên giữa "Sách Trắng quốc phòng năm 2019" với các Sách Trắng quốc phòng trước đó là ở tên gọi. Sách Trắng quốc phòng Việt Nam năm 1998 có tên gọi là "Việt Nam – củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ Quốc". Sách Trắng quốc phòng Việt Nam năm 2004 có tên gọi là "Quốc phòng Việt Nam những năm đầu thế kỷ XXI". Còn Sách Trắng quốc phòng Việt Nam năm 2009 có tên là "Quốc phòng Việt Nam". Còn năm nay nó có tên là "Quốc Phòng Việt Nam 2019" ("2019 Vietnam National Defence"). Đây không chỉ đơn giản là thay đổi tên gọi mà còn là thay đổi về bố cục và nội dung và các tài liệu kèm theo.

Sách Trắng quốc phòng Việt Nam 1998 ngoài lời nói đầu và kết luận, sách gồm 3 phần chính và không có phụ lục kèm theo. Sách Trắng quốc phòng Việt nam năm 2004 không kết luận, nhưng gồm Lời nói đầu, 3 phần chính và 3 phụ lục kèm theo. Sách Trắng quốc phòng Việt Nam năm 2009 ngoài lời mở đầu, kết luận gồm 3 phần chính và 11 phụ lục.

Sách trắng "Quốc phòng Việt Nam 2019" về cơ bản có bố cục tương tự như Sách trắng "Quốc phòng Việt Nam" 2009, nhưng thay cho phần phụ lục là "Sách ảnh Quốc phòng Việt Nam 2019".

Sách ảnh "Quốc phòng Việt Nam" được biên tập và in riêng. Nó giới thiệu toàn bộ lịch sử Quân đội Nhân dân Việt Nam từ ngày thành lập đến nay, nhấn mạnh tới các cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ Quốc chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Quân đội Nhân dân Việt Nam làm nhiệm vụ Quốc Tế (1949-1989) và cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam (1975-1989) ; Quân đội Nhân dân Việt Nam trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc ; Quân đội Nhân dân Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ; Quân đội Nhân dân Việt Nam thực hiện nhiệm vụ huấn luyện sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc ; Quân đội Nhân dân Việt Nam với nhiệm vụ đối ngoại quốc phòng ; tham gia gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc ; tham gia khắc phục hậu quả chiến tranh ; tác chiến không gian mạng và hoạt động của Cảnh sát biển Việt Nam ; đồng thời nhiều hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng, huấn luyện quân sự, các hoạt động kinh tế-quốc phòng và một số vũ khí khí tài hiện Đại cũng được giới thiệu trong sách ảnh này. Đây là điểm mới đầu tiên đáng chú ý đối với bộ sách trắng "Quốc phòng Việt Nam 2019.

Điểm mới đáng chú ý nhất là ở mục "Bối cảnh chiến lược và Chính sách quốc phòng". Trong đó, có nhiều thông tin phân tích, đánh giá về tình hình an ninh thế giới với nhiều chuyển biến nhanh chóng trong 10 năm qua. Nội dung phần này không chỉ đưa ra sự phân tích và đánh giá mà còn có nhiều thông tin dự báo về tình hình an ninh thế giới, khu vực và trong nước, đồng thời đề ra các chiến lược bảo vệ Tổ quốc, chiến lược quốc phòng, chiến lược quân sự Việt Nam ; chính sách quốc phòng Việt Nam ; hội nhập Quốc Tế và đối ngoại về quốc phòng ; đấu tranh quốc phòng v.v…

Phần thứ hai có nội dung tương tư như Sách Trắng quốc phòng 2009 nhưng có đề cập đến những điểm mới như "xây dựng thế trận lòng dân" đồng thời nhấn mạnh đặc biệt đến sự liên quan mật thiết giữa quốc phòng, an ninh với kinh tế-xã hội và kinh tế-xã hội với quốc phòng, an ninh, xây dựng quân khu vững mạnh toàn diện, hợp thành hệ thống phòng thủ đất nước ; xây dựng các tỉnh, thành phố thành khu vực phòng thủ vững chắc. Phần thứ hai cũng đề cập đến những điểm mới trong việc xây dựng quân đội trên lĩnh vực tinh thần không chỉ về chính trị-tư tưởng mà còn cả về văn hóa-xã hội ; đặc biệt là văn hóa quân sự.

Phần thứ ba không chỉ đề cập đến việc tổ chức, xây dựng Quân đội Nhân dân và Dân quân Tự vệ (như đã có trong Sách trắng "Quốc phòng Việt Nam" 2009) mà còn đề cập đến lịch sử hình thành và phát triển của Quân đội Nhân dân và Dân quân Tự vệ, nhấn mạnh yếu tố truyền thống đánh giặc giữ nước và tham gia xây dựng hòa bình của hai lực lượng này.

Sách trắng "Quốc phòng Việt Nam" vẫn kiên trì quan điểm chính sách quốc phòng Việt Nam mang tính chất hòa bình, tự vệ, không tham gia liên minh quân sự, không liên kết nước này để chống nước kia, không cho nước ngoài mượn căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác. Tuy nhiên, Việt Nam "sẽ sử dụng mọi biện pháp cần thiết để tự vệ, bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ khi lợi ích quốc gia bị xâm phạm". Điều đó có nghĩa là Việt Nam không bao giờ từ bỏ việc sử dụng vũ lực tự vệ, bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ khi lợi ích quốc gia bị xâm phạm như một số hãng thông tấn và báo chí Mỹ và phương Tây suy diễn xuyên tạc lời nói của Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh.

Vì sao Sách Trắng quốc phòng 2019 không ngại giới thiệu trang bị vũ khí của Quân đội Nhân dân Việt Nam ?

Trước đây, cả trong Sách Trắng quốc phòng Việt Nam cũng như trong các cuộc biểu dương lực lượng nhân kỷ niệm các ngày lễ lớn như Quốc khánh 2/9, kỷ niệm ngày chiến thắng 30/4, kỷ niệm Chiến thắng Điện Biên Phủ 7-5, kỷ niệm ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam 22/12, v.v… Việt Nam không chủ trương "khoe vũ khí", mà chỉ chủ trương biểu dương sức mạnh Đoàn Kết toàn dân trong sự nghiệp bảo vệ Tổ Quốc với Quân đội Nhân dân và Công an Nhân dân làm nòng cốt. Đó là một chủ trương đúng đắn, phù hợp với điều kiện hoàn cảnh. Thực ra, trong hơn 20 năm qua, Quân đội Nhân dân Việt Nam đã được trang bị nhiều vũ khí, khí tài hiện Đại cũng như tự mình sản xuất một phần vũ khí, khí tài để giảm bớt gánh nặng cho ngân sách và tăng cường tiềm lực khoa học quân sự và kỹ thuật công nghệ quốc phòng. Sự kiềm chế và khiêm tốn này đã bị các thế lực thù địch lợi dụng để công kích vào niềm tin của nhân dân Việt Nam đối với Quân đội của mình.

Chính vì vậy, việc giới thiệu trước thế giới một số trang bị vũ khí, khí tài hiện Đại mà Việt Nam đang sở hữu, thậm chí là đang chế tạo góp phần làm tăng thêm uy tín của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong con mắt của nhân dân Việt Nam và bạn bè Quốc Tế, góp phần đập tan những luận điệu bịa đặt, xuyên tạc rằng Quân đội Việt Nam không đủ lực lượng để bảo vệ Tổ Quốc, Quân đội Việt Nam đang suy yếu, v.v... Mặc khác, việc giới thiệu đó cũng là một sự "răn đe", cảnh báo đối với những thế lực bên ngoài đang muốn bằng cách này hay cách khác, xâm phạm chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, đe dọa cuộc sống hòa bình, ổn định để phát triển và xây dựng đất nước của nhân dân Việt Nam. Cuối cùng, "màn giới thiệu" đó cũng hướng tới toàn thể nhân dân Việt Nam và người Việt Nam yêu nước ở nước ngoài rằng Quân đội Nhân dân Việt Nam có đủ tiềm lực để bảo vệ vững chắc nền độc lập, tự chủ, bảo vệ chủ quyền toàn vạn lãnh thổ, góp phần bảo vệ an ninh quốc gia và trận tự an toàn xã hội.

 Việt Nam có đủ thực lực để thực hiện được chính sách quốc phòng "3 không" ?

Quan điểm quân sự-quốc phòng của Việt Nam hoàn toàn không phải là quan điểm quân sự thuần túy, lại càng không phải là quan điểm độc tôn vũ khí luận. Bên cạnh thực lực về vũ khí, khí tài và kỹ thuật quân sự kể trên, Việt Nam còn có một vài thứ vũ khí tiềm năng có sức mạnh vô địch, đủ để đánh bại bất kỳ một thế lực ngoại bang xâm lược nào.

Trước hết, đó là thế trận "Chiến tranh Nhân dân" đã, đang và sẽ còn được xây dựng. Trong thế trận ấy, mỗi người dân đều là một chiến sĩ bảo vệ Tổ Quốc khi đất nước bị xâm lăng, lợi ích quốc gia trên lãnh thổ bị xâm phạm. Trong thế trận ấy, Quân đội Nhân dân làm nòng cốt, phối hợp chặt chẽ với Công an Nhân dân và Dân quân tự vệ, có chính nghĩa bảo vệ Tổ Quốc, có lý tưởng xây dựng đất nước, bảo vệ cuộc sống yên vui và hạnh phúc cho nhân dân, có chiến thuật, chiến lược khôn khéo, hợp lý, biết tránh chỗ địch mạnh, đánh chỗ địch yếu, v.v... Khi đó, những vũ khí, khí tài phương tiện quân sự hiện Đại sẽ được phát huy gấp bội sức mạnh của chúng. Thực tế, các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ Quốc Việt Nam trước đây đã chứng minh, sức mạnh của ‘Chiến tranh Nhân dân" với đội quân "Chân trần chí thép" là vô địch.

Vũ khí quan trọng nữa là hiệp đồng tác chiến. Thực tế những năm đầu thế kỷ XXI đã chứng minh nhiều quân đội được trang bị rất hiện Đại nhưng mau chóng tan vỡ vì không có sự Đoàn Kết, hiệp đồng trong tác chiến, để kẻ địch chia cắt và bẻ đũa từng chiếc. Ngược lại, Quân đội Nhân dân Việt Nam không chỉ đã được trang bị nhiều vũ khí khí tài hiện Đại mà còn biết hiệp đồng chặt chẽ giữa các quân binh chủng, giữa các lực lượng để tạo nên những thế trận để chuyển hóa từ phòng tránh sang đánh trả, từ đánh trả sang phản công đánh bại đối phương. Điều đó được chứng minh qua các hoạt động huấn luyện quân sự các cấp mà truyền thông Việt Nam đã đưa tin với mật độ lớn trong thời gian qua.

Và cuối cùng, lý giải cho việc Việt Nam vẫn tự tin thực hiện chính sách quan hệ đối ngoại quốc phòng "ba không" chỉ có một từ thích hợp nhất là "Đoàn Kết". Trong các cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ Quốc ở thế kỷ XX, Việt Nam không chỉ cũng cố vững chắc khối "Đại Đoàn Kết Dân Tộc" có sức mạnh to lớn chống lại bất cứ một thế lực ngoại bang xâm lược nào mà còn có khối "Đại Đoàn Kết Quốc Tế", tạo nên một sức mạnh còn to lớn gấp bội để bảo vệ chủ quyền, độc lập, mang lại hòa bình, ổn định cho đất nước mình và cho thế giới. Sự Đoàn Kết ấy có sức mạnh to lớn gấp nhiều lần so với một liên minh quân sự.

Vì vậy, đánh giá về tiềm lực quân sự-quốc phòng của Việt Nam để bảo vệ Tổ Quốc thì cần phải đánh giá trên nhiều mặt, nhiều khía cạnh như tổ chức xã hội, tổ chức quân đội, ý chí của người dân, ý chí của người lính, sự lãnh đạo chính trị tư tưởng và niefm tin vào sự lãnh đạo ấy, tư thế chính nghĩa của người dân và người lính trong cuộc chiến bảo vệ Tổ Quốc, mối quan hệ Đoàn Kết Dân Tộc cũng như Đoàn Kết Quốc Tế, v.v… chứ không chỉ nhìn vào sự so sánh binh lực, hỏa lực, vũ khí, khí tài.

Lịch sử chiến tranh bảo vệ Tổ Quốc của người Việt Nam từ cổ Đại đến hiện Đại cho thấy, mọi thức vũ khí đều không phải là yếu tố quyết định kết quả các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ Quốc mà chính "Con Người" mới là yếu tố quyết định tối hậu.

Việt Nam đang tự tin thực hiện chính sách quốc phòng "3 không".

Hoàng Hoa

Nguồn : Sputnik, 28/11/2019

*******************

Chuyên gia : Việt Nam công bố "Sách Trắng quốc phòng 2019" rất đúng lúc

Hoàng Việt & Thanh Trúc, RFA, 27/11/2019

Vào ngày 25/11 Việt Nam cho công bố Sách Trắng quốc phòng 2019, khẳng định chủ trương củng cố sức mạnh quốc phòng với sức mạnh quân sự là nòng cốt, đủ khả năng đánh thắng mọi hành động xâm lược.

Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh giới thiệu Sách Trắng quốc phòng Việt Nam 2019 - Courtesy of Vietnamnet

Sách Trắng mới công bố còn thể hiện "Quyết tâm duy trì chính sách quốc phòng mang tính hòa bình, tự vệ, kiên quyết và kiên trì giải quyết các tranh chấp, bất đồng với các quốc gia khác bằng biện pháp hòa bình dựa trên Luật Pháp Quốc Tế. Sách Trắng quốc phòng Việt Nam được công bố lần này sau nhiều năm trì hoãn, và vào lúc quan hệ giữa Hà Nội và Bắc Kinh đang có những căng thẳng xung quanh tranh chấp ở Biển Đông. Thạc sĩ Hoàng Việt, giảng viên Đại Học Luật Sài Gòn, cũng là chuyên gia nghiên cứu Biển Đông, phân tích Sách Trắng 2019 và chính sách quốc phòng trong tương lai của Việt Nam qua bài phỏng vấn do Thanh Trúc thực hiện sau đây

----------------

Hoàng Việt : Sách trắng lần đầu ban hành năm 1998, lần hai năm 2004, lần ba năm 2009 và đến lần này là 2019. Trong mỗi một Sách Trắng có nội dung thay đổi một chút và nó cũng thể hiện những bước thay đổi trong việc đối ngoại về quốc phòng của Việt Nam.

Thanh Trúc : Việt Nam đã dự định công bố Sách Trắng quốc phòng vào khoảng năm 2015/2016 nhưng đã trì hoãn. Việc công bố sách trắng lần này xảy ra vào khi Trung Quốc vừa điều hàng chục tàu vào vùng biển Việt Nam nhiều tuần lễ, liệu có điều gì trùng hợp ? Ông có thể giải thích ý nghĩa của việc công bố sách vào lúc này của Việt Nam ?

Hoàng Việt : Phải nói trước tôi chỉ là nhà nghiên cứu, tôi không đại diện cho chính phủ hay cơ quan quốc phòng của Việt Nam. Nhưng dưới góc độ nghiên cứu thì tôi thấy một số điểm thế này, việc ban hành là trả lời cho nhân dân trong nước và cho thế giới. Trong tình hình sóng gió giữa quan hệ Việt Nam và Trung Quốc mà tàu Hải Dương 8 cùng đòan tàu hộ tống đã 113 ngày liên tục xâm phạm vùng biển Việt Nam. Rất nhiều người Việt Nam không hài lòng khi nghe những phát biểu mang tính chất hòa hoãn của lãnh đạo cao cấp, trong khi chức ngoại giao như ông Phạm Bình Minh tại Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc hay gần đây là bài phát biểu của thứ trưởng ngoại giao Lê Hoài Trung trong Hội Thảo Biển Đông hồi đầu tháng 11 lại mang tính mạnh mẽ hơn rất nhiều.

Vấn đề thứ hai, liên quan đến việc muốn chuyển tải chính sách đối ngoại quốc phòng của Việt Nam, trong đó có 2 cường quốc quan trọng là Hoa Kỳ và Trung Quốc. Trong mối quan hệ sóng gió thì Trung Quốc đã chứng tỏ là không xuống thang trong việc bảo vệ đường lưỡi bò cũng như những yêu sách mà trung Quốc cho là của Trung Quốc.

Một bên thì Hoa Kỳ cũng muốn thúc đẩy quan hệ với Việt Nam, chúng ta đã thấy bộ trưởng Bộ Thương mại Hoa Kỳ Wilbur sang Việt Nam. Ông Wilburn đã nhắc rằng Việt Nam là quốc gia bị thâm hụt thương mại với Hoa Kỳ gần 40 tỷ USD, mà Việt Nam xuất nhiều chứ không nhập nhiều, chính vì vậy Việt Nam cần có sự bù đắp. Sau đó ông Wilbur gợi ý rằng Việt Nam có thể mua sắm nhiều cái khác trong đó có vũ khi để cân bằng thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Tiếp đó là chuyến thăm của bộ trưởng Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, tỏ ý thiện chí tặng cho Việt Nam một tàu tuần tra lớp Hamilton.

Như vậy, trở lại Sách Trắng quốc phòng lần này Việt Nam muốn trả lời cho dư luận trong nước và quốc tế. Ví dụ trang 32 là "Việt Nam kiên quyết bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với các vùng biển của mình theo Luật Pháp quốc tế" Ngoài ra cũng có một số thay đổi dù không hoàn toàn mới nhưng cũng trả lời cho sự mong chờ thúc đẩy quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ. Hoa Kỳ muốn thúc đẩy mạnh hơn nhưng Việt Nam lại tỏ ra chần chừ. thứ ba, thời điểm ban hành sách cuối 2019 này vì sang 2020 Việt Nam làm Chủ tịch luân phiên ASEAN đồng thời đảm nhận vị trí thành viên không thường trực của Hội Đồng Bảo An. Tôi nghĩ thời điểm ban hành nó thể hiện những vấn đề như vậy.

Thanh Trúc : Thưa ông khi công bố Sách Trắng lần này, thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nói Việt Nam không ngại giới thiệu trang bị vũ khí của quân đội nhân dân Việt Nam. Vũ khí của Việt Nam vừa đủ mạnh để bảo vệ tổ quốc và không phương hại đến quốc gia nào. Ông đánh giá thế nào về tiến trình hiện đại hóa quân đội của Việt Nam trong thời gian qua kể từ lần công bố Sách Trắng lần trước năm 2009 ?

Hoàng Việt : Tôi không có con số chính thức về trang bị vũ khí cũng như cái phát triển của quân đội Việt Nam, thông thường số liệu không được cung cấp. Nhưng rõ ràng từ 2009 đến nay riêng hải quân Việt Nam đã có rất nhiều thay đổi. Việt Nam đã mua 6 tàu lớp Kilo của Nga, thứ hai Việt Nam đã có ít nhất một số tàu chiến lớp GERAD cũng mua của Nga. Ngoài ra cũng đang đàm phán để mua một số những phương tiện quốc phòng khác từ Israel, Ấn Độ. Tin tức cho biết Việt Nam đang đàm phán để mua một số tên lửa Brahmos của Ấn Độ.

Dựa trên những thông tin cơ bản công khai như vậy, chúng ta đã thấy năng lực quốc phòng Việt Nam đã thay đổi so với trước đây. Tuy nhiên để mà thấy thực sự đã phát triển hay chưa và sức như thế nào thì đấy còn là vấn đề phải tranh luận. Gần đây nhà nghiên cứu người Pháp Laurent Gédeon cho rằng Việt Nam có thể gây khó khăn cho Trung Quốc chứ chưa chắc chiến thắng được Trung Quốc với sức mạnh về hải quân của Việt Nam như vậy. Có lẽ với Sách Trắng quốc phòng thì Việt Nam cũng đang muốn thể hiện là đang thay đổi từng bước, dẫn tới giải thích mua sắm vũ khí trong tương lai ra sao.

Thanh Trúc : Trong Sách Trắng lần này, Việt Nam tiếp tục duy trì chính sách 3 không : không tham gia các liên minh quân sự, không là đồng minh quân sự của bất kỳ nước nào, không cho bất cứ nước nào đặt căn cứ quân sự ở Việt Nam và không dựa vào nước này để chống nước kia, còn thêm một nữa là "không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế". Theo ông, tại sao có thay đổi thêm 1 không nữa ?

Hoàng Việt : Nội dung này đã được ghi trong trang 18 Sách Trắng quốc phòng 2009 rồi, tức là chính sách quốc phòng mang tính chất hòa bình, tự vệ, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong các quan hệ quốc tế. Thế thì nội dung này không phải là mới nhưng mà được nhấn mạnh thêm trong chính sách 3 không.

Cũng phải nói thêm rằng chính sách 3 không qua từng Sách Trắng thì có sự thay đổi nhất định về nội dung chứ không phải hoàn toàn giống nhau hết. Đến Sách Trắng quốc phòng 2019 nội dung này được trở thành điểm mạnh và chuyển từ 3 không sang 4 không. Thêm nữa, trong Sách Trắng 2009 Việt Nam nói không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế nhưng sẵn sàng và kiên quyết giáng trả mọi hành động xâm lược.

Trong Sách Trắng quốc phòng 2019 thì Việt Nam sắp xếp nội dung hơi khác và thứ tự hơi khác : không tham gia liên minh quân sự không liên kết nước này để chống nước kia, không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dung lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác. Như vậy có thể nói là 4 không và 1 tùy, là tùy theo diễn biến của tình hình và trong những điều kiện cụ thể Việt Nam sẽ cân nhắc phát triển các mối quan hệ quốc phòng, quân sự cần thiết với mức độ thích hợp, trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của nhau cũng như các nguyên tắc cơ bản của Luật Pháp quốc tế. Điều này có lẽ quan trọng nhất là để trả lời cho cộng đồng thế giới, trong đó có Trung Quốc, là Việt Nam không tham gia liên minh quân sự, không liên kết nước này để chống nước kia.

Thanh Trúc : Thưa thạc sĩ Hoàng Việt, một số tiếng nói của các chuyên gia trong nước cho rằng Việt Nam nên cân nhắc lại chính sách 3 không, để tiến gần hơn lại với Mỹ khi mà Trung Quốc ngày càng mạnh và đang đe dọa chủ quyền và quyền lợi của Việt Nam ở Biển Đông. Theo ông, vì sao Việt Nam vẫn tiếp tục duy trì chính sách 3 không này khi mà tình hình thế giới và khu vực đã có những thay đổi và Việt Nam chịu nhiều sức ép hơn từ Trung Quốc ?

Hoàng Việt : Cá nhân tôi cũng đã nhiều lần lên tiếng là Việt Nam cần phải phát triển quan hệ với Hoa Kỳ nhưng không có nghĩa là rũ bỏ chính sách 3 không đi. Mặc dù Việt Nam và Trung Quốc có những căng thẳng trên Biển Đông nhưng việt Nam không muốn vào cái thế đối đầu với Trung Quốc. Chưa kể Trung Quốc là láng giềng sát bên nên Việt Nam chọn không đối đầu với Trung Quốc trong trường hợp chưa đến mức mà xảy ra chiến tranh tự vệ từ Việt Nam.

Thứ hai, có thể hiện là phía Việt Nam vẫn còn nghi ngại quyết tâm từ phía Hoa Kỳ. Như tôi vừa trao đổi mới đây, Hoa Kỳ rất muốn thúc đẩy quan hệ với Việt Nam nhưng những phát biểu của Tổng thống Trump cho thấy Việt Nam chưa hoàn toàn tin tưởng được . Đặc biệt Việt Nam cho rằng bảo vệ lợi ích của mình trên Biển Đông thì chính Việt Nam phải đứng ra chứ không phải Hoa Kỳ, Hoa Kỳ chỉ trợ giúp hoặc hỗ trợ cho Việt Nam phát triển mạnh hơn thôi chứ không giúp nhiều cho Việt Nam bảo vệ quyền lợi của mình trên biển được.

Thanh Trúc : Sau cùng, có một vấn đề là quân đội Việt Nam cũng làm kinh tế, trong thời kỳ mới hiện đại hóa quân đội để đối đầu với nhiều thách thức về an ninh trong khu vực và tham gia và lực lượng quốc tế, liệu vấn đề quân đội kinh tế ở Việt Nam có thay đổi ?

Hoàng Việt : Chắc chắn trong tương lai Việt Nam phải sắp xếp lại những vấn đề quốc phòng, trong đó có các doanh nghiệp quốc phòng. Gần đây có nhiều tướng lĩnh quân đội phải ra tòa và phải nhận án tù chưa nói đến những kỷ luật khác. Đã xảy ra điều là phát triển kinh tế đi đôi với tham nhũng của các tướng lĩnh cũng như các công ty liên quan trong quốc phòng. Chính vì vậy nếu muốn tồn tại thì Việt Nam bắt buộc phải thay đổi chính sách quốc phòng, trong đó có các doanh nghiệp quốc phòng.

Theo tôi được biết thì Việt Nam đang cơ cấu lại tất cả và gần đây thì có những văn bản qui định chuyển tất cả doanh nghiệp quốc phòng sang hoạt động theo Luật Doanh Nghiệp như các doanh nghiệp khác, chỉ giữ lại một số doanh nghiệp quốc phòng đang tham gia vào việc sản xuất vũ khí, khí tài hay những phương tiện quân sự đặc biệt thôi. Tôi nghĩ tương lai cũng sẽ diễn ra điều đó.

Thanh Trúc : Vô cùng cảm ơn thạc sĩ Hoàng Việt đã dành thời giờ cho buổi phỏng vấn này.

Thanh Trúc thực hiện

Nguồn : RFA, 27/11/2019