 | Tổng quan: | 3595834 |
Sự kiện bà Aung San Suu Kyi, chủ tịch Đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (National League for Democracy-NLD), lãnh tụ đối lập của Myanmar, giành thắng lợi áp đảo trong cuộc tổng tuyển cử quốc hội tự do đầu tiên tại Myanmar ngày 8/11/2015 đã làm phấn khích không chỉ người dân Myanmar mà còn làm nức lòng cả dư luận thế giới.
Bà Aung San Suu Kyi, chủ tịch Đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ, đã giành thắng lợi áp đảo trong cuộc tổng tuyển cử quốc hội tự do đầu tiên tại Myanmar ngày 8/11/2015
Tổng thống Mỹ Obama vừa nhậm chức nhiệm kỳ hai đã chọn Myanmar làm điểm đến thăm đầu tiên. Các nước chủ nợ thuộc câu lạc bộ Paris đã xóa nợ hơn 6 tỉ USD cho Myanmar. Nhật Bản cũng xóa khoản nợ 3,7 tỉ USD cho Myanmar và nối lại viện trợ ODA. Các nhà đầu tư quốc tế bắt đầu đổ xô vào thị trường mới đầy hứa hẹn này.
Dư luận thế giới và nhất là Việt Nam đã ca ngợi bà Aung San Suu Kyi hết lời. Rất nhiều giải thưởng danh giá trên thế giới được trao cho bà trong đó đặc biệt nhất là các giải thưởng cao quí như Giải Nhân quyền Rafto (1990), Giải Nhân quyền Shakarov và Giải Nobel Hòa Bình (1991).
Bà Aung San Suu Kyi không thể trở thành tổng thống vì hiến pháp không cho phép những người có chồng con là người nước ngoài làm tổng thống. Bà trở thành "cố vấn quốc gia", một chức vụ đặc biệt đứng trên cả tổng thống.
Dư luận thế giới đã ca ngợi bà Aung San Suu Kyi hết lời và tin rằng đất nước Myanmar sẽ chuyển hóa từ quân phiệt sang dân chủ một cách bền vững.
Tuy nhiên, chỉ hai năm, sau khi nắm quyền, hình ảnh của bà đã tan vỡ bởi cuộc khủng hoảng chính trị liên quan đến người Hồi giáo thiểu số Rohingya. Sắc tộc người Hồi giáo thiểu số này không được nhìn nhận như là công dân của Myanmar, họ bị tấn công, đàn áp và xua đuổi ra khỏi quê hương bởi chính quân đội Myanmar với sự tiếp tay cuồng nhiệt của các nhà sư Phật giáo quá khích. Hàng trăm ngàn người Rohingya đã phải từ bỏ quê hương và trốn chạy sang Bangdalesh, Thái Lan tị nạn. (700.000 người trên tổng số 1,1 triệu người Rohingya đang sống tại Myanmar)
Tình hình nghiêm trọng đến nỗi Liên Hợp Quốc phải lên án và chỉ trích mạnh mẽ chính quyền Myanmar và đích danh bà Aung San Suu Kyi. Bộ ngoại giao Mỹ cho rằng cuộc tàn sát do quân đội Myanmar gây ra là một "cuộc diệt chủng".
Các danh hiệu cao quí dành cho bà Aung San Suu Kyi bắt đầu bị thu hồi, đầu tiên là thành phố Oxford tước giải thưởng nhân quyền với lý do "quan ngại sâu sắc về sự đối xử với người Hồi giáo Rohingya" hôm 6/10/2017. Tiếp sau đó, trường cao đẳng St Hugh thuộc đại học Oxford, là trường cũ nơi bà theo học cũng đã gỡ bỏ bức chân dung của bà tại phòng truyền thống của trường. Mới nhất là ngày 11/11/2018, Tổ chức Ân xá Quốc tế đã quyết định thu hồi danh hiệu cao nhất mà họ đã trao cho bà năm 2009…
Đã có một vài người phân tích lý do bà Aung San Suu Kyi thất bại như khi chưa nắm quyền thì khác sau khi nắm quyền lại khác vì bị quyền lực cám dỗ nên xa rời lý tưởng ban đầu, chuyên chế, tụ phụ… Những ý kiến này đều có phần đúng nhưng tại sao lại như vậy ? Đâu là lý do chính dẫn đến thất bại của bà ngày hôm nay ?
Sự thất bại của bà Aung San Suu Kyi và tổ chức của bà là không hề có một tư tưởng chính trị nào nên, khi nắm được quyền lãnh đạo đất nước, bà đã lúng túng không biết làm thế nào và cuối cùng phải làm theo sự chỉ đạo của giới quân đội Myanmar.
Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên đã theo dõi sự kiện chuyển giao quyền lực tại Myanmar và với tất cả sự dè dặt, chúng tôi đã đoán trước được sự thất bại của bà. Lý do cũng rất giản dị : bà Aung San Suu Kyi không hề có một Dự án Chính trị nào cho tương lai của Myanmar.
"Có lẽ sự thành công của bà ngày hôm nay vì bà là một biểu tượng. Bà có một người cha nổi tiếng là ông Aung San, người anh hùng dân tộc giải phóng Myanmar khỏi thực dân Anh và ông cũng là người thành lập nên quân đội Myanmar. Mẹ của bà là Daw Khin Kyi cũng là một nhà ngoại giao nổi tiếng. Bà Aung San Suu Kyi rời Myanmar năm 1960 và chỉ trở về nước năm 1988 với mục đích chăm sóc người mẹ bị bệnh nặng. Sự kiện thanh niên sinh viên Myanmar xuống đường biểu tình chống chế độ quân phiệt bị đàn áp dã man ngày 8/8/1988 đã làm cuộc đời bà thay đổi. Vì là một người mang tính biểu tượng cao nên bà đã được yêu cầu đứng ra thành lập Liên Minh Quốc gia vì Dân chủ và trở thành người lãnh đạo của nó cho đến tận bây giờ.
Trong 28 năm sống xa quê hương bà Aung San Suu Kyi không có nhiều quan tâm đến đất nước của mình. Điều đó cũng giống như hai người anh của bà, một người bị chết đuối, một người định cư ở Mỹ. Bà đã kết hôn với một người ngoại quốc là giáo sư Alexander Aris, một học giả người Anh nghiên cứu về Tây Tạng và có hai người con với ông. Điều này chứng tỏ bà không có ý định trở về quê nhà hoạt động chính trị vì chính bố bà đã qui định, những người có vợ chồng là người nước ngoài thì không thể trở thành lãnh đạo Myanmar. Chính điều này đang là lý do ngăn cản bà trở thành tổng thống Myanmar. Bà cũng không viết được gì nhiều ngoài cuốn sách "Thoát vòng sợ hãi" là tập hợp các bài viết của bà rải rác trước đó".
Lý do khiến bà thành công và giành được nhiều giải thưởng cao quí và trở thành người Myanmar được biết nhiều nhất trên thế giới… là vì bà được giới trí thức Myanmar ủng hộ và đứng sau lưng bà. Chúng ta chỉ nghe nói đến bà và tổ chức Liên minh Quốc gia vì Dân chủ chứ không biết đến một tổ chức thứ hai nào khác" (1).
Hồng Việt, một thành viên của Tập Hợp từng nhận định :
"Người Việt Nam khi nói về Aung San Suu Kyi thường cho rằng bà đã thành công vì bà là một người phi thường và đã chịu nhiều hy sinh gian khổ. Sau khi đọc xong cuốn sách, tôi thấy không phải như vậy. So với những người đấu tranh ở Việt Nam, bà đúng là một người can đảm nhưng không hơn. Bà cũng chịu nhiều hy sinh mất mát nhưng chắc chắn là không bằng. Bà có hiểu biết về chính trị nhưng so với những trí thức lỗi lạc nhất của chúng ta, bà vẫn còn kém. Bà đã thành công vì những lí do khác" (2).
Chính vì bà và tổ chức của bà không hề có một tư tưởng chính trị nào, được trình bày bằng một Dự án chính trị nghiêm túc cho người dân được rõ là bà muốn gì, đề nghị những gì và sẽ làm những gì trong tương lai ?... nên khi nắm được quyền bà đã lúng túng không biết làm thế nào và cuối cùng phải làm theo sự chỉ đạo của giới quân đội Myanmar.
Nhớ lại khi xưa Lê-nin, một chuyên viên khủng bố thượng thặng và chuyên nghiệp (có người anh bị Sa hoàng treo cổ vì tội khủng bố) đã sớm nhận ra một chân lý rằng, nếu chỉ cướp chính quyền bằng bạo lực không thôi thì sẽ không đủ vì không có chính danh và không thuyết phục được người dân. Một cuộc cách mạng mà không có tư tưởng chính trị dẫn đường thì chỉ là một cuộc phản loạn, không hơn không kém. Hiểu rõ điều đó nên Lê-nin đã dựng dậy một học thuyết hoang đường và độc hại của một nhà tư tưởng tâm thần là Mác. Lê-nin xào nấu qua loa và biến thành nó một hệ tư tưởng chính trị mới với tên gọi : Chủ nghĩa cộng sản. Lê nin "thành công" khi biến nước Nga thành một nhà nước Công-Nông đầu tiên trên thế giới sau khi tiêu diệt hết giai cấp trí thức và tinh hoa trước đó.
Chủ nghĩa cộng sản của Mác-Lênin chỉ có đất sống ở những quốc gia, nơi mà tầng lớp trí thức tinh hoa thiếu hụt trầm trọng về tư tưởng chính trị như Trung Quốc, Việt Nam, Bắc Triều Tiên, Campuchia… Ở Châu Âu, tư tưởng phản khoa học của Mác đã bị chính các đảng cộng sản lên án và tẩy chay ngay trong kỳ họp của Đảng Dân Chủ Xã Hội Đức tại Gotha năm 1875. Đại hội Gotha được xem như là mốc thời điểm chấm dứt chủ nghĩa Mác tại Châu Âu.
Myanmar là một quốc gia đa sắc tộc với 135 sắc tộc khác nhau trong đó 90% theo đạo Phật và sắc tộc Bamar, mà bà Aung San Suu Kyi là thành viên chiếm đại đa số. Những người này đưa bà lên đỉnh cao quyền lực và bà không muốn làm mất lòng họ vì bà không đủ cam đảm và viễn kiến để giải thích với họ về sự quan trọng của chính sách "Hòa giải và Hòa hợp dân tộc" trong một đất nước mà mâu thuẫn sắc tộc vô cùng trầm trọng và kéo dài như Myanmar.
Bà cũng từng có kêu gọi "hòa giải dân tộc" nhưng bà không xem những người như sắc tộc Rohingya là công dân của mình. Bà gần như đồng lõa với chính quyền quân sự Myanmar khi tìm cách truy bức và đẩy sắc tộc Rohingya ra khỏi biên giới của mình. Hành động này bị cả thế giới lên án và sớm muộn cũng sẽ bị đem ra xét xử vì tội "diệt chủng" như đối với chính quyền Khmer Đỏ.
Một dân tộc không có tư tưởng chính trị cũng giống như một con thuyền không có la bàn, sẽ không biết trôi dạt về đâu và sớm muộn cũng gặp tai nạn. Bà Aung San Suu Kyi và giới lãnh đạo Myanmar vẫn không hiểu rằng, trong thế giới ngày hôm nay, các giá trị về quyền con người, dân chủ, tự do, bao dung, liên đới, hợp tác, thỏa hiệp và nhân nhượng lẫn nhau là những giá trị không thể thay thế và bị chà đạp. Hành động chống lại người Rohingya sẽ cô lập Myanmar với thế giới. Bà Aung San Suu Kyi chống lại một sắc dân nhỏ là Rohingya để đổi lấy sự tẩy chay và lên án của cả thế giới. Một người có viễn kiến không bao giờ hành động như vậy.
Việt Nam cũng có nhiều nét tương đồng với Myanmar vì cũng có nhiều sắc tộc thiểu số và một quá khứ chất đầy hận thù do chiến tranh và do chính sách bất dung của đảng cộng sản Việt Nam. Trí thức Việt Nam cần ý thức một cách dứt khoát về tầm quan trọng của tư tưởng chính trị được trình bày cụ thể qua một Dự án chính trị. Rất nhiều tổ chức và cá nhân sau một hồi hoạt động ồn ào đều bị tan biến vì họ không có tư tưởng chính trị dẫn đường. "Hòa giải dân tộc" không chỉ là lập trường và phương pháp đấu tranh của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên mà còn là triết lý cầm quyền của chúng tôi trong tương lai.
Người Việt Nam trước khi tìm hiểu và nghiên cứu những triết lý hay tư tưởng sâu xa của thế giới thì hãy tìm đọc Dự án chính trị "Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai" của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên để biết về tư tưởng chính trị của một tổ chức chính trị dân chủ đối lập đang tranh đấu cho dân chủ Việt Nam. Đây là một tài liệu bao gồm nhiều cuốn sách đề cập đến mọi vấn đề, từ những lý thuyết căn bản của cuộc tranh đấu cho đến tư tưởng chính trị cần có dành cho những người đang định dấn thân tranh đấu. Ngay cả những người không dấn thân cũng nên đọc để biết, để hiểu, để lấy một quyết định đúng đắn cho chính mình khi ủng hộ hay tham gia một tổ chức nào đó trong tương lai…
Một vấn đề nữa cần nói là cuộc chuyển giao quyền lực trong êm thắm giữa tập quyền quân đội và Đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ của bà Aung San Suu Kyi năm 2015. Đây là một cuộc chuyển giao trong hòa bình và tự nguyện của chính quyền cũ. Chính quyền Việt Nam và các tổ chức đối lập nên học hỏi ở điểm này. Còn sự thất bại của bà Aung San Suu Kyi và chính quyền hiện tại là do sự thiếu hụt nghiêm trọng về tư tưởng chính trị, từ cả hai phía. Họ phải vượt qua giai đoạn khó khăn này bằng một nỗ lực phi thường, bằng sự nhảy vọt về tư tưởng chính trị nếu không họ sẽ tiếp tục chìm vào bóng đêm của sự cô lập của thế giới như trước đây.
Nếu Việt Nam có thể chuyển giao được quyền lực một cách hòa bình như Myanmar thì vấn đề hậu cộng sản không phải quá lo lắng vì đã có giải pháp từ Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên.
Việt Hoàng
(19/11/2018)
"Nhà tù thực sự duy nhất là sự sợ hãi, và tự do thực sự duy nhất là tự do khỏi sự sợ hãi". Aung San Suu Kyi, lãnh đạo phong trào dân chủ Myanmar, lãnh đạo đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD) đã viết câu nói đầy triết lý ấy.
Người phụ nữ gây guộc mà can đảm này từng là nguồn cảm hứng vô tận cho bao người đấu tranh cho dân chủ và tự do, không chỉ tại đất nước của bà mà còn trên toàn thế giới.
Là con gái của tướng Aung San, anh hùng dân tộc của Myanmar, bà thừa hưởng từ cha danh tiếng và di sản chưa hoàn thành – đó là bổn phận làm những điều lớn lao cho đất nước.
Với thân thế đó, bà được dẫn dắt bởi một chuỗi các sự kiện và biến cố để trở thành một chính trị gia và một biểu tượng quốc tế về sự dấn thân bền bỉ và mạnh mẽ cho tự do và dân chủ.
Sinh ra vào năm 1945, hơn 2 năm sau, Aung San Suu Kyi mất cha vì ông bị ám sát. Bà trải qua những năm tháng tuổi thơ tại nhiều quốc gia trên thế giới dưới sự chăm sóc của mẹ là một nhân viên ngoại giao.
Năm 1964, Aung San Suu Kyi đến Đại học Oxford để học chính trị, kinh tế và triết học. Tại đây, bà gặp Michael Aris, người về sau đã ngỏ lời cầu hôn và nhận được câu trả lời đồng ý từ bà với một điều kiện : nếu đất nước cần, bà sẽ phải đi.
Năm 1988, bà về nước để thăm người mẹ bị đột quỵ. Chuyến đi được dự kiến diễn ra trong một tuần trở thành dài đằng đẵng bắt đầu từ việc bà miễn cưỡng đáp ứng lời đề nghị của một nhóm trí thức, rằng bà sẽ dẫn dắt phong trào dân chủ Myanmar.
Từ đó, bà cùng cộng sự thành lập NLD, tập hợp lực lượng, kêu gọi cải cách dân chủ và bầu cử tự do, và nhận được ủng hộ rộng rãi bởi dân chúng. Tiếng tăm của bà vang dội, và hình ảnh của bà trở nên quen thuộc trong đời sống chính trị Myanmar.
Không thể chấp nhận các hoạt động cùng ảnh hưởng của bà, chính quyền quân sự đã quản thúc bà tại gia vào năm 1989 và bắt giữ nhiều thành viên của NLD. Lo ngại người vợ bị hãm hại, Michael đã thực hiện một chiến dịch cấp cao để xây dựng hình ảnh của bà như một biểu tượng quốc tế.
Năm 1990, để đạt được tính chính danh, chính quyền quân sự tổ chức bầu cử toàn quốc. NLD thắng lợi nhưng bị chính quyền khước từ chuyển giao quyền lực. Aung San Suu Kyi tiếp tục bị quản thúc tại gia trong chuỗi tháng ngày cô đơn.
Năm 1991, với ảnh hưởng của mình và nỗ lực thầm lặng của Michael, bà đoạt giải Nobel Hòa bình vì những hoạt động đấu tranh, và vì là "một tấm gương tiêu biểu về quyền lực của người không quyền lực" [1].
Năm 2010, chính quyền quân sự của Thein Sein đã chính thức trả tự do cho bà và bắt đầu tiến hành cải cách. Điều này mở đường cho một cuộc bầu cử công khai và cạnh tranh vào tháng 11/2015 mà NLD giành thắng lợi áp đảo.
Tuy không thể trở thành tổng thống vì giới hạn trong Hiến pháp (đối với người có vợ/chồng và con là người nước ngoài), bà giữ cương vị cố vấn quốc gia và hi vọng có thể lèo lái đất nước thông qua tổng thống là người phụ tá thân cận của mình trước kia.
Tưởng như Myanmar từ đây đã bước sang một thời kỳ đầy hứa hẹn, với người lãnh đạo tinh thần Aung San Suu Kyi, người được dân chúng kính ngưỡng, thậm chí tôn thờ, nhưng nền dân chủ của Myanmar lại rơi vào tình trạng bấp bênh.
Kể từ khi nắm quyền lực, bà bị phê phán là chuyên chế, tự phụ, thích cho mình là trung tâm [2], chỉ xây dựng liên minh với những người đồng chính kiến và gạt ra bên ngoài những người mà bà không ưa.
Không những thế, điều khiến cộng đồng quốc tế hụt hẫng là bà đã im lặng trước cuộc đàn áp đẫm máu của quân đội Myanmar đối với người Hồi giáo Rohingya khiến hàng ngàn người Rohingya thiệt mạng. Bà cũng đã im lặng trước bản án 7 năm tù dành cho hai nhà báo Myanmar làm việc cho Reuters vì đã điều tra cuộc đàn áp [3].
Các vấn đề đã cho thấy rõ ràng rằng Aung San Suu Kyi đã rất khác trước. Đối với cộng đồng quốc tế, đặc biệt là những người từng tôn vinh bà và lấy bà làm hình mẫu, bà đã phản bội các giá trị mà bà từng đấu tranh cho.
Vì lẽ đó, nhiều địa phương, tổ chức trên thế giới từng vinh danh bà bằng các giải thưởng cao quý đã thu hồi các giải tưởng ấy, trong đó có các thành phố Dublin, Oxford của Anh, Bảo tàng Tưởng niệm Diệt chủng Do Thái của Mỹ, và gần đây nhất là Tổ chức Ân xá Quốc tế vào ngày 13/11 vừa qua [4].
Có người nói sở dĩ các giá trị từng được bà đề cao giờ đây bị bà hạ thấp là vì sự ham muốn quyền lực đã làm bà mờ mắt. Và nói theo cách mà bà đã viết về tự do khỏi sự sợ hãi, thì chính sự sợ hãi mất quyền lực đã khiến bà mất tự do.
Biểu tượng của nền dân chủ Myanmar đã thực sự sụp đổ. Có hai điều người ta có thể rút ra từ câu chuyện của Aung San Suu Kyi : thứ nhất, để không quá phụ thuộc vào biểu tượng duy nhất, phong trào đấu tranh cần xây dựng nhiều hơn một biểu tượng, và thứ hai, khi nắm quyền lực, một người có thể xa rời lý tưởng, dù người đó trước kia tốt đẹp thế nào đi chăng nữa.
Nguyễn Trang Nhung
Nguồn : RFA, 14/11/2018 (NguyenTrangNhung's blog)
Chú thích :
[1] Dẫn lời của Chủ tịch Ủy ban Nobel
[2] Miến Điện vỡ mộng sau hai năm Aung San Suu Kyi cầm quyền
http://vi.rfi.fr/chau-a/20180906-mien-dien-aung-san-suu-kyi-cam-quyen
[3] như [2]
[4] Tổ chức Ân xá Quốc tế tước giải thưởng của bà Suu Kyi
https://www.voatiengviet.com/a/to-chuc-an-xa-quoc-te-tuoc-giai-thuong-cu...
