 | Tổng quan: | 3090867 |
Trận bão Harvey từ Vịnh Mexico giập vào tiểu bang Texas, nơi có thành phố Houston và vùng phụ cận là một trung tâm dầu khí lớn nhất của Hoa Kỳ và thế giới. Ngoài các tổn thất về nhân mạng và kinh tế do một vụ thiên tai kinh hoàng đang giáng xuống nước Mỹ, người ta có thể tự hỏi về hiệu ứng hay hậu quả cho lĩnh vực năng lượng, gồm có dầu thô và xăng dầu. Mục Diễn đàn Kinh tế tìm hiểu chuyện này - và còn nhìn xa hơn vậy, tới tận Trung Quốc….
Các nhân viên cứu hộ tình nguyện di tản người dân tại một khu dân cư bị ngập lụt sau cơn bão Harvey vào ngày 29 tháng 8 năm 2017 tại Houston, Texas. AFP
Nguyễn Tuấn : Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do và Nguyên Lam xin kính chào chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa. Thưa ông Nghĩa, khi trận bão Harvey bùng lên với cường độ dữ dội bất ngờ thì Nguyên Lam nhớ tới một sự so sánh giữa việc tiên đoán khí tượng hay thủy văn với tiên đoán kinh tế. Khoa học dự đoán về hiện tượng khí hậu của thiên nhiên mà còn gặp bất ngờ và dự báo sai, huống hồ là dự đoán kinh tế, vốn dĩ còn bị ảnh hưởng khó lường do tâm lý của cả triệu người ở khắp nơi. Dầu như vậy, tiết mục chuyên đề của chúng ta vẫn cố dự báo một số hậu quả kinh tế của trận bão Harvey trong lĩnh vực năng lượng. Ông nghĩ sao về việc đó ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa : Thật ra, tôi nghĩ chức năng chính của kinh tế gia là phân tích hơn dự báo nên họ thường châm biếm nhau, đại để rằng các nhà kinh tế dự báo lầm chín vụ suy trầm kinh tế trong sáu vụ đã xảy ra tron thực tế ! Với tôn chỉ ấy, chúng ta có thể phân tích tình hình sau khi cầu mong là thiệt hại nhân mạng của trận Harvey không quá thảm khốc, chứ về kinh tế thì tổn thất nói chung có thể là trăm tỷ đô la chứ không ít. Thứ hai, khi phân tích thì ta cần mở giác độ để nhìn sự thể trên toàn cảnh, ngày nay đã là toàn cầu, hầu có thể thấy được hậu quả gần xa. Thứ ba, nếu ra khỏi không gian mà nhìn vào thời gian thì mình còn rút tỉa được nhiều kết luận khác trong trường kỳ, là chủ đề của tiết mục kỳ này.
Trong lĩnh vực năng lượng như Nguyên Lam hỏi, trước hết tôi xin đề nghị là ta cần phân biệt dầu và xăng, từ dầu đến xăng phải có nhà máy lọc dầu thành xăng. Trung tâm Houston và vùng phụ cận có nhiều nhà máy lọc dầu bị tê liệt cả tháng trời cho nên sản lượng là xăng sẽ giảm và khi số cung giảm thì giá xăng sẽ tăng, là điều thị trường đã dự báo. Thứ nữa, nói đến cái gốc ở đầu vào là dầu thô, ta cần phân biệt hai loại, dầu thô đào lên từ ngoài khơi của Vịnh Mexico có thể giảm vì các giàn khoan phải ngưng hoạt động từ một tuần nay, nhưng sản lượng dầu thô trong lục địa thì chưa và sản lượng chung sẽ không sụt như nhiều người nghĩ. Khi số cung về dầu không giảm mà số cầu lại sụt vì các nhà máy lọc dầu bị tê liệt, ta sẽ thấy hiện tượng gọi là "thừa dầu thiếu xăng". Hậu quả trước mắt là xăng tăng giá nhưng dầu sụt giá !
Nguyễn Tuấn : Thưa quý thính giả, ông Nghĩa vừa giải thích mấy yếu tố về cung cầu và giá cả khiến chúng ta hiểu ra sự kiện bất ngờ từ mấy ngày qua là giá xăng trên thị trường có hạn kỳ trong tương lai ngắn hạn đã tăng trong khi giá dầu thô lại giảm. Thưa ông, hậu quả sẽ là gì ?
Một nhà máy lọc dầu sau trận bão Harvey vào ngày 29 tháng 8 năm 2017 tại Deer Park, Texas. AFP
Nguyễn-Xuân Nghĩa : Việc cần phân biệt kế tiếp là lương thực và năng lượng. Lương thực là sản phẩm sinh tử, không có thì chết. Năng lượng là sản phẩm chiến lược vì cần thiết cho sự vận hành về sản xuất. Trận bão Harvey không thể đánh sụt số cung về nông sản và lương thực nên không gây nạn đói như ta đã thấy tại Venezuela từ vài năm nay. Vì vậy, hậu quả không là bài toán sinh tử cho nước Mỹ quá giàu mạnh rộng lớn, lại có cơ sở yểm trợ tỏa rộng với kinh nghiệm tích lũy từ nhiều vụ thiên tai trước đây.
Nhưng năng lượng lại khác. Năng lượng như xăng dầu là sản phẩm chiến lược nên dù tăng giá thì mọi người vẫn cần, kinh tế học gọi đó là sự đàn hồi co giãn rất thấp của số cầu, nôm na giá tăng mà số cầu không giảm. Tổn thất kinh tế nằm ở chuyện giá tăng mà số cầu không giảm. Tiền bạc cho việc phục hồi tái thiết có thể lên tới trăm tỷ đô la là phí tổn phải lấy từ đâu ra, trong đó có cả chi phí bảo hiểm lẫn giá xăng gia tăng mà người ta vẫn phải tiêu thụ. Những ai cho rằng trận bão Harvey khiến các nơi bị nạn sẽ phát triển mạnh sau nảy thì không hiểu ra mất mát tài sản và phí tổn tái thiết khi xăng lên giá.
Nguyễn Tuấn : Ông Nghĩa vừa gián tiếp giải thích trận bão Harvey có gây tổn thất thực tế mà ngân sách cứu trợ và tái thiết vẫn là sự mất mát không đền bù được vì là tiền lấy từ nơi khác. Thưa ông, thế còn bài toán năng lượng khi cả khu vực Houston bị chìm trong lũ lụt, thị trường dầu khí sẽ bị hiệu ứng ra sao trong thời gian tới ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa : Thưa là nhìn vào cái trục không gian ở ngoài Texas và trục thời gian lâu dài, ta thấy thế kỷ 21 có hai hiện tượng nổi bật. Thứ nhất số cầu về dầu khí tại các nước đang phát triển, thí dụ Trung Quốc là xứ thiếu nước, đói ăn và khát dầu. Trong khi các nước công nghiệp hóa đã cải tiến hiệu năng tiêu thụ, là cần ít xăng dầu hơn để có cùng một sản lượng, thì số cầu đó của các nước đang phát triển vẫn tăng, làm giá dầu tăng vọt tới trăm đô la một thùng vào năm 2008. Hiện tượng kia là cách mạng thuật lý hay technology revolution, tạm gọi là gạn cát ra dầu, hay fracking. Cuộc cách mạng ấy khiến Hoa Kỳ tăng số cung làm giá dầu thô khí đốt đều giảm, là điều ta thấy từ năm 2014.
Dù dữ dội kinh hoàng, trận bão Harvey không làm các giếng dầu bỏ túi của kỹ thuật fracking nằm sâu trong lục địa bị sụt nên số cung về dầu khí không giảm mạnh như người ta lo sợ : Hoa Kỳ vẫn có thể cung cấp khoảng một triệu thùng một ngày nhờ công nghệ gạn đá phiến ra dầu. Thị trường năng lượng không dao động mạnh bằng vài cái hỏa tiễn đạn đạo mà Bắc Hàn vừa bắn qua lãnh thổ Nhật Bản khiến Âu Á gì đều thất kinh !
Nguyễn Tuấn : Vì thời lượng của chúng ta có hạn, Nguyên Lam xin đề nghị ông nêu kết luận về hiệu ứng của trận bão Harvey cho thị trường năng lượng. Thưa ông, người ta có thể rút tỉa được bài học gì ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa : Thế giới cứ vội nói đến sự suy tàn của Hoa Kỳ, sau một thiên tai như Katrina năm 2005 hay Harvey năm nay, hoặc như ông Donald Trump đắc cử Tổng thống. Chúng ta nên quen dần với sự hàm hồ đó. Vụ Harvey sẽ cho thấy Hoa Kỳ có một thị trường năng lượng rộng lớn, sâu xa và ổn định do khả năng tự cung cấp bên trong lục địa Bắc Mỹ mà thiên tai hay bão tố không thể đánh xập được. Trong khi đó, thế giới bên ngoài có quá nhiều bất ổn, từ Trung Đông, Trung Á tới Đông Âu hay Đông Bắc Á và cả Trung Nam Mỹ với xứ Venezuela có thể vỡ nợ trên giếng dầu. Ngần ấy bất ổn đều chi phối số cung cầu và giá cả của dầu khí là sản phẩm mà các nước không có không được. Các nước có thể bị khủng hoảng năng lượng chứ nước Mỹ thì không.
Khi ấy ta mới thấy Hoa Kỳ vẫn giữ vị trí chủ chốt của toàn cầu từ an ninh đến kinh tế. Thí dụ như quyết định cấm xuất khẩu dầu thô của Hành pháp Donald Trump hay của Quốc hội sẽ làm sụt số cung và đưa giá dầu lên trời làm Trung Quốc vất vả vì vẫn thiếu dầu. Hoặc ngược lại, việc cải thiện hiệu năng sản xuất sau vụ Harvey sẽ nâng số cung trên toàn cầu làm giá dầu vẫn nằm ở khoảng năm sáu chục đồng một thùng trong nhiều năm tới, khiến các nước bán dầu như Liên bang Nga hay khối Á Rập Trung Đông càng thêm khốn đốn. Trận bão Harvey cho thấy một bất ngờ khác là tiềm lực nội tại của nước Mỹ, trong khi các quyết định của chính trường Hoa Kỳ lại làm nhiều quốc gia khác bị điêu đứng !
Nguyễn Tuấn : Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do và Nguyên Lam xin cảm tạ chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa về bài phân tích kỳ này.
Nguyễn Tuấn thực hiện
Nguồn : RFA, 29/08/2017
Các tình nguyện viên đang phân loại đồ quyên góp tại Chùa Liên Hoa, Houston
Houston là thành phố lớn nhất Texas, với khoảng 80.000 người gốc Việt đang sinh sống, chiếm hơn 1/4 dân số thành phố này.
Điều này cũng có nghĩa nhiều người Việt cũng bị ảnh hưởng nặng nề từ sau cơn bão.
Nhà báo Phạm Phú Thiện Giao cho BBC biết ông đến Houston tầm trưa thứ Tư.
Ông nói là đã đến thăm Nhà thờ La Vang và Chùa Liên Hoa nơi có một số người Việt đang tạm trú ẩn.
"Không có nhiều người Việt ở đây vì đến giờ phút này nước đã rút rồi, nên một số người ta về nhà xem nhà của họ có hư hại gì không. Một số người khác thì khi bạn bè biết tin đã đến đón họ về.
"Phía Nhà thờ La Vang có khoảng 5-7 người gồm hai vợ chồng người Mỹ, Chùa Liên Hoa có khoảng 4-5 gia đình, một cặp vợ chồng người Cuba".
"Sức khỏe họ tốt. Tinh thần ổn định. Đồ ăn thức uống thì không thiếu. Cộng đồng đem đến rất nhiều đồ ăn, nhiều đến mức không thể tưởng tượng được. Họ phải đem hiến tặng cho các nơi tạm trú khác. Còn về vệ sinh, các nhà thờ và chùa cũng tổ chức rất tốt, nên những người cư trú tại đây rất thoải mái.
Lương thực do các nhà hảo tâm quyên góp cho Chùa Liên Hoa để hỗ trợ các nạn nhân bị ảnh hưởng nặng nề từ bão Harvey
Khi được hỏi về những lo ngại về nhà cửa, tài sản, ông Giao chia sẻ :
"Họ không có lo ngại gì. Có thể họ có bảo hiểm, và cũng có thể họ tin vào FEMA (Cơ Quan Liên Bang Quản Lý Tình Trạng Khẩn Cấp). Họ có niềm tin là chính phủ Mỹ sẽ không để người Việt thiệt thòi bất cứ điều gì.
"Có một điều khiến tôi rất là ngạc nhiên và tôi sẽ nhớ mãi. Đó chính là tinh thần tương thân tương trợ của người Việt Nam rất là cao", ông Giao chia sẻ.
"Hầu như tất cả những người tôi gặp đều trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào các công tác cứu trợ.
"Số lượng người tham gia thiện nguyện còn đông hơn số nạn nhân. Như lời ông Trần Quốc Anh, Chủ tịch cộng đồng người Việt ở Houston nói : 'Nạn nhân chưa tới mà tình nguyện viên đã đến trước rồi".
"Khi chúng tôi đến thì nước đã rút gần hết, Houston lại hiện ra là một phố giàu có, sung túc. Một số nơi còn nhiều nước thì cảnh sát vẫn chặn lại, để đợi xả hết nước".
Nhiều nơi tại Texas vẫn ngập sâu trong nước, xe cộ bị bỏ hoang
Một số cư dân khác thì may mắn hơn như ông Cường, sống phía Tây Nam Houston cho BBC biết khu vực ông ở chỉ bị ngập nước một chút.
"Mấy hôm trước không ra ngoài được, nhưng hôm nay thì đi lại được rồi", ông Cường nói. Ông nói nhiều người Việt trong khu của ông cũng không bị ảnh hưởng gì nghiêm trọng".
Cơn bão nhiệt đớit Harvey đã cướp đi sinh mạng của hơn 20 người, và Texas cũng đã tiến hành hơn 8,500 cuộc giải cứu với hơn 32.000 vẫn còn đang ở trong cái trạm tạm trú trên toàn tiểu bang.
Thống đốc bang Texas Greg Abbott nói "điều tệ nhất vẫn chưa qua" cho khu phía đông nam của tiểu bang này. Khoảng 10.000 thành viên khác của Vệ binh Quốc gia được biết sẽ tham gia đội vệ binh 14.000 người vốn đã đang hỗ trợ giải cứu. Giới chức và tình nguyện viên vẫn đang nỗ lực giải cứu những cư dân bị mắc kẹt.
*********************
Người Việt ở Houston gắng gượng trong bão lũ (VOA, 29/08/2017)
Người Việt tại nhiều vùng của tiểu bang Texas đối mặt với tình trạng nhà cửa bị ngập lụt, giữa lúc có tin nhiều người không dám ra đường vì rắn và cá sấu.
Một người Mỹ gốc Việt, cô Catherine Phạm và con trai Aiden, 13 tháng tuổi, được đưa khỏi ngôi nhà bị ngập ở Houston hôm 27/8 sau khi bão Harvey tràn qua.
Anh Antin Huỳnh, sống ở một vùng thôn quê ngoại ô thành phố Houston, nơi hứng chịu thiệt hại do cơn bão Harvey gây ra mấy ngày qua, nói rằng đường xá, nhà cửa xung quanh khu vực của anh bị ngập nặng và có xuất hiện cả rắn và cá sấu ở phía nam thành phố.
Anh kể lại :
"Khu vực này mưa nhiều. Mưa kéo dài 3-4 ngày nay gây ngập lụt. Tất cả các cơ sở công ăn việc làm, trường học đã đóng cửa một tuần nay. Có một vài cá sấu bơi qua khi nước ngập đường, tràn vào khu vực có dân cư".
Tại khu phía bắc của thành phố, nhà của anh Khoa Ngô rất may mắn không bị lụt, nhưng nhà của bạn anh, cũng ở gần đó, thì bị ngập rất sâu.
Anh cho biết :
"Nhà mình không bị gì hết, nhưng cô bạn của mình cũng ở gần đây thôi bị ngập vì ở khu vực thấp hơn – nước dâng lên trên mức cảnh báo ngập lụt – 12 feet (3,6 mét). Đây là một vụ ngập kỷ lục".
Người dân Houston đi qua vùng nước ngập hôm 27/8.
Anh Khoa cho biết thêm về hoàn cảnh của người dân vùng ngập lụt : "Nếu đi vào nước thì có thể gặp rắn và kiến lửa. Cá sấu thì hiếm hơn nhưng cũng có thể xảy ra. Nếu ra vùng ngoại ô thì thấy nhiều đàn bò lên trên đường để trốn nước, do đó lúc lái xe thì phải cẩn thận".
Anh Khoa còn cho hay rằng bạn bè của anh phải di chuyển vào khách sạn ở tạm, chờ nước rút xuống, sửa chữa nhà cửa rồi mới dọn vào ở lại.
Là chủ một doanh nghiệp ở Houston, anh Khoa hôm 28/8 nói rằng khách hàng của anh không ai ra đường cho nên văn phòng của anh phải đóng cửa.
"Mình xem tình hình và hỏi tất cả nhân viên, biết rằng nhiều người còn bị kẹt, không vào văn phòng được. Khách hàng không tới nên mình đóng cửa luôn hôm nay".
Ông Đặng Quốc Việt, một thành viên cộng đồng người Việt tại thành phố Houston nói rằng dù cơn bão gây ngập lụt nghiêm trọng khắp cả thành phố. Tuy nhiên, theo ông, đến sáng ngày 28/8, cũng rất may mắn là chưa có tin về thương vong trong cộng đồng người Việt.
Ông nói :
"Cho đến thời điểm này thì mọi sự điều tốt đẹp, mặc dù cơn bão gây tác hại rất lớn, lụt lội ngập nhà cửa rất nhiều. Một điều may mắn cho tất cả mọi người là chính quyền địa phương của Hoa Kỳ luôn luôn chuẩn bị sẵn sàng và hỗ trợ tích cực".
Ông Việt chia sẻ thêm :
"Hầu hết người Việt trong cộng đồng không bị ảnh hưởng nặng lắm. Số người di tản hầu hết là dân địa phương. Hiện tại các trung tâm cứu nạn, trại lánh nạn rất đông người. Tôi chưa có thông tin nào về trường hợp người Việt bị bắt buộc phải di tản".
Theo nhận định của anh Antin Huỳnh, cơn bão Harvey dù gây mưa kéo dài nhưng không nguy hiểm bằng bão Katrina năm 2005.
"Cơn bão này không mạnh như cơn bão Katrina, nhưng cơn bão này gây ngập nước trên diện rộng".
Bão Harvey di chuyển vào bang Texas tối 25/8 với sức gió lên tới 210 km/h. Đây là cơn bão mạnh nhất Mỹ phải hứng chịu trong 12 năm và là cơn bão mạnh nhất đổ bộ vào bang Texas trong hơn 50 năm qua.
Tính đến tối 27/8, cơn bão làm ít nhất 5 người thiệt mạng, 14 người bị thương, và khoảng 240.000 người phải sống trong tình trạng không có điện.
Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ ngày 27/8 cho biết lượng mưa tại nhiều khu vực ở thành phố Houston trong 48 giờ trước đó là 76 cm. Dự báo, mưa lớn sẽ còn tiếp diễn.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký ban hành tuyên bố thảm họa cho bang Texas và dự kiến sẽ tới bang này vào ngày 29/8 để kiểm tra thiệt hại do bão Harvey gây ra.
