Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã ra phán quyết bác bỏ lệnh của Tổng thống Donald Trump về việc hủy bỏ Chương trình bảo vệ trẻ nhập cư lậu (Deferred Action for Childhood Arrivals-DACA).

daca1

Người biểu tình bên ngoài Tòa án Tối cao Hoa Kỳ tại Washington DC trước phán quyết hôm thứ Năm

Các thẩm phán giữ nguyên phán quyết của tòa án cấp dưới, cho rằng hành động của ông Trump nhằm hủy bỏ chương trình này là "bất hợp pháp".

Chương trình DACA ra đời nhằm bảo vệ "Những kẻ mộng mơ" - cụm từ thường được dùng để chỉ đối tượng hưởng chính sách này - tương đương khoảng 650.000 người trẻ tuổi nhập cư vào Mỹ mà không có hồ sơ hợp lệ.

Đây là một chính sách thời Obama mà chính quyền Trump đã tìm cách chấm dứt từ năm 2017.

Tòa án Tối cao thụ lý vụ việc sau khi các tòa án cấp dưới phán quyết rằng chính quyền Trump đã không giải thích thỏa đáng lý do tại sao lại kết thúc chương trình này, đồng thời phê phán những lời giải thích "thất thường" của Nhà Trắng.

Hôm thứ Năm, các thẩm phán đã bỏ phiếu với tỷ lệ 5-4 qua đó giữ nguyên các kết luận của tòa án cấp thấp rằng lệnh của chính quyền Trump đã vi phạm Đạo luật Thủ tục Hành chính, trong đó có quy định rằng chính phủ không thể đưa ra chính sách "tùy tiện, thất thường, lạm quyền hoặc không tuân thủ luật pháp" hoặc "không có đủ bằng chứng hỗ trợ".

Các phản ứng sau phán quyết của tòa ?

Ông Trump đã lên án phán quyết bằng một loạt nội dung đăng trên Twitter.

"Các quyết định khủng khiếp và mang động cơ chính trị được đưa ra từ Tòa án Tối cao là những phát súng bắn vào mặt những ai tự hào nhận mình là đảng viên Cộng hòa hoặc Bảo thủ", ông viết.

Ông kêu gọi cử tri bầu lại ông vào tháng 11 để ông có thể đưa các thẩm phán bảo thủ hơn vào tòa án, nếu còn chỗ trống.

Tổng thống Trump cũng gợi ý rằng ông sẽ tái thực hiện các nỗ lực này nhằm kết liễu chính sách trên và "bắt đầu lại quy trình".

"Bạn có cảm thấy rằng Tòa án Tối cao không ưa tôi không ?" ông viết trên Twitter.

Cựu Tổng thống Barack Obama đã ca ngợi phán quyết của tòa và kêu gọi cử tri bầu một Quốc hội và một tổng thống thuộc đảng Dân chủ vào tháng 11 để đảm bảo "một hệ thống thực sự tương xứng với quốc gia nhập cư này một lần và mãi mãi".

Joe Biden, ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử năm 2020, cho biết ông sẽ tìm cách biến chương trình này thành có giá trị vĩnh viễn một khi ông đánh bại ông Trump.

Tòa án Tối cao đã làm gì với ông Trump ?

Chánh án John Roberts, người thường được mô tả là bảo thủ, đã đứng về phía bốn thẩm phán cấp tiến tại tòa để ra phán quyết hôm thứ Năm.

Sự kiện này đánh dấu lần thứ hai trong tuần Chánh án Roberts đã ra phán quyết chống lại ông Trump.

Hôm thứ Hai, tòa án phán quyết rằng người lao động đồng tính và chuyển giới được bảo vệ theo luật việc làm liên bang, một chiến thắng lớn cho các nhà vận động LGBT.

Phán quyết trên được viết bởi Thẩm phán Neil Gorsuch, một người do ông Trump bổ nhiệm.

Trong nhiệm kỳ tổng thống của mình, ông Trump còn bổ nhiệm một thẩm phán khác nữa, đó là Brett Kavanaugh. Hội đồng thẩm phán của Tòa án Tối cao hiện được coi là bảo thủ nhất trong lịch sử hiện đại.

Dù vậy hồi năm ngoái, Chánh án Roberts lại đứng về phía các đồng nghiệp cấp tiến trong việc ngăn chính quyền Trump bổ sung một câu hỏi về quyền công dân vào cuộc điều tra dân số năm 2020, một bước đi mà các đối thủ cho rằng nhằm ngăn chặn các phản ứng từ dân nhập cư và cộng đồng thiểu số.

Tuy nhiên, tòa án cũng đã đứng về phía chính quyền Trump trong hai vụ lớn khác.

Một lần tòa bảo vệ lệnh cấm nhập cảnh của Nhà Trắng vốn ảnh hưởng đến hầu hết các quốc gia Hồi giáo, và lần còn lại tòa cho phép thực thi lệnh cấm người chuyển giới trong quân đội của ông Trump.

Thêm một lần nữa, một hành động gây tranh cãi của chính quyền Trump đã bị tòa tối cao phán quyết là bất hợp pháp. Và một lần nữa, trở ngại lớn nhất đối với Nhà Trắng không phải là các quan chức của họ thiếu quyền lực, mà là họ đã thực hiện sai quyền của mình.

Nỗ lực của Bộ Tư pháp nhằm hủy bỏ DACA là "tùy tiện và thất thường" và theo cách mà luật liên bang cấm, tòa án kết luận. Điều này phản chiếu một kết luận hồi năm ngoái khi tòa ngăn chặn những nỗ lực của chính quyền Trump trong việc đưa thêm một câu hỏi về quyền công dân vào cuộc điều tra dân số lâu đời của Hoa Kỳ.

Cả hai ý kiến trong phán quyết đều được chấp bút bởi Chánh án John Roberts, người mà sự tận tâm một cách chi tiết với luật liên bang của ông đang tạo ra trở ngại lớn đối với các mục tiêu chính sách của chính quyền.

Trong khi đội ngũ của Trump từng tiến hành một cuộc chiến pháp lý dai dẳng để yêu cầu loại bỏ chương trình DACA được ủng hộ, phán quyết của tòa có thể tạo ra một vài tiếng thở phào nhẹ nhõm từ chiến dịch của tổng thống. Một chiến thắng của Trump [liên quan đến chương trình DACA] có thể đẩy hàng trăm ngàn người được DACA bảo hộ vào khó khăn kinh tế hoặc bị trục xuất chỉ vài tháng trước cuộc bầu cử tháng 11. Các mục tiêu trong chính sách nhập cư cứng rắn của chính quyền lẽ ra phải mang một khuôn mặt cảm thông hơn.

Thay vào đó, Tòa án Tối cao đã ra phán quyết có tính chất như là một sự hoãn chế tài đối với người thụ hưởng chương trình DACA, khiến số phận cuối cùng của họ vẫn còn lâu mới chắc chắn.

DACA là gì ?

Hầu hết người trẻ tuổi được bảo vệ bởi chương trình DACA đến từ Mexico và các nước Mỹ Latin khác.

Một sắc lệnh hành pháp năm 2012, do cựu Tổng thống Obama ban hành, bảo vệ những người được gọi là "Những kẻ mộng mơ" khỏi bị trục xuất, đồng thời cấp giấy phép làm việc và học tập cho họ.

Ông Obama đã ký sắc lệnh sau các cuộc đàm phán thất bại về cải cách nhập cư tại Quốc hội Mỹ.

Để đủ điều kiện thụ hưởng chương trình DACA, người nộp đơn dưới 30 tuổi phải gửi thông tin cá nhân cho Bộ An ninh Nội địa (DHS), bao gồm địa chỉ và số điện thoại.

Họ phải trải qua kiểm tra lý lịch của FBI và có lý lịch hình sự trong sạch, và đang ở trường, mới tốt nghiệp hoặc đã xuất ngũ.

Đổi lại, chính phủ Hoa Kỳ đồng ý "hoãn" mọi quyết định đối với tình trạng nhập cư của họ trong thời gian hai năm.

Chương trình này chỉ áp dụng đối với các cá nhân cư trú tại Hoa Kỳ từ năm 2007.

Những người thụ hưởng DACA chia sẻ với BBC rằng họ cảm thấy nhẹ nhõm và ngạc nhiên trước phán quyết hôm thứ Năm, và nhiều người nói rằng họ sẽ tiếp tục ủng hộ cải cách nhập cư.

Juana Guzman, 28 tuổi, ở Texas, nói : "Đó là một chiến thắng rất cần thiết và điều này mang lại cho chúng tôi năng lượng cần thiết để tiếp tục tiến lên và đấu tranh cho các thành viên còn lại của gia đình và cho cộng đồng chưa được thụ hưởng DACA".

Metzli Sanchez, 23 tuổi, chia sẻ : "Sau thắng lợi lớn nhường này, chúng tôi sẽ phải tiếp tục chiến đấu cho những người khác, đó là những người có năng lực nhưng chưa nhận được sự hỗ trợ".

Additional Info

  • Author BBC tiếng Việt
Published in Quốc tế

"Một ngày không có người Mễ" (A Day Without a Mexican) là tên của một cuốn phim do nhà đạo diễn Sergio Arau thực hiện năm 2004. Đây là một cuốn phim khôi hài - giả tưởng nói lên vai trò của người Mexican trong nền kinh tế của nhiều tiểu bang tại đất nước này.

aday1

Ở Mỹ chúng ta tất cả đều là di dân

Và đây cũng là cái tên chúng tôi mượn để nói về những hậu quả khi Tổng thống Donald Trump hủy bỏ văn kiện do bà Janet Napolitano, Bộ trưởng nội an của Hoa Kỳ ban hành ngày 15/6/2012 ấn định chương trình "Thực hiện theo quyết định của Công tố viên đối với những cá nhân đã đến Hoa Kỳ khi còn nhỏ", nay được gọi là "Tạm hoãn thi hành đối với hhững người đến Mỹ khi còn nhỏ" (Deferred Action for Childhood Arrivals - DACA).

Như chúng tôi đã nói nhiều lần, từ ngày nhận chức cho đến nay, Donald Trump chỉ làm có một công việc duy nhất là phá bỏ "di sản của Obama" để trả thù việc Tổng thống Obama và EU đã áp dụng lệnh cấm vận Nga kể từ ngày 12/9/2014 khiến ExxonMobil và Donald Trump phải ngưng các hoạt động kinh doanh ở Nga. Việc hủy bỏ chương trình DACA cũng nằm trong chủ trương trả thù đó. Trong bài "Donald Trump, người cầm đầu phá hoại", báo Le Figaro của Pháp gọi Donald Trump là "thủ lãnh gây rối trong một thời kỳ rối loạn".

Khái lược về chương trình DACA

Vì chương trình DACA do Bộ trưởng nội an Hoa Kỳ ký và ban hành chứ không phải Tổng thống Obama nên khi hủy bỏ Tổng thống Trump cũng đã làm như vậy. Ông quyết định phải hủy bỏ chương trình DACA nhưng giao việc này cho Bộ trưởng tư pháp Jeff Sessions làm.

1. Chọc cho người ta chửi

Ngày 5/9/2017, Bộ trưởng Jeff Sessions họp báo, cho rằng chương trình DACA "vi hiến và khiến việc làm của hàng trăm nghìn người Mỹ rơi vào tay những người nhập cư bất hợp pháp" nên phải kết thúc nó "một cách có trật tự và hợp pháp". Ông nhấn mạnh : "Việc không tuân thủ luật pháp trong quá khứ đã đặt quốc gia của chúng ta vào nguy cơ tội phạm, bạo lực và thậm chí là khủng bố. Chính vì vậy, Bộ Tư pháp không thể bảo vệ vấn đề này quá mức".

Bị dư luận phản đối, Trump đã đưa ra một Tweet nhẹ nhàng hơn : "Quốc hội, hãy sẵn sàng để làm công việc của quý vị - DACA. Không có sự sai lầm, chúng tôi đang đặt quyền lợi của công dân Mỹ trên hết. Những người nam và nữ bị bỏ quên sẽ không còn bị bỏ quên nữa". Ông dành cho Quốc hội sáu tháng để đưa ra luật lệ nhằm thay thế chương trình DACA. Nhưng Thống đốc tiểu bang Washington là Jay Inslee nói : "Tổng thống không thể chỉ biết đặt chuyện này lên vai Quốc hội. Ông phải có trách nhiệm điều chỉnh nó".

Nhiều người tin rằng hành động này của Donald Trump cũng chỉ để chọc cho người ta chửi như những gì ông đa làm trong hơn 8 tháng qua, chớ chẳng đem lại lợi ích gì cho nước Mỹ cũng như cho chính cá nhân ông.

2. Con dường đưa tới DACA

Chúng ta nhớ lại, vào tháng 9 năm 2001, do sáng kiến của hai Thượng nghị sĩ Lorin Hatch (Cộng hòa - Utah) và Richard Durbin (Dân chủ - Illinois), một dự luật được gọi là DREAM Act đã được đệ trình Quốc hội để giải quyết vấn đề pháp lý của một số thiếu niên di dân bất hợp pháp nhưng đang có cuộc sống và những đóng góp như người Mỹ. Chữ DREAM Act là viết tắt của cụm từ "Development, Relief and Education for Alien Minors Act". Ngày 9/12/2010, dự luật này đã được Hạ Viện thông qua, nhưng khi đưa ra thảo luật tại Thượng viện ngày 28/10/2011 thì bị kẹt lại. Bà Janet Napolitano, Bộ trưởng Bộ nội an, nói với các nghị sĩ rằng "thật là vô lý nếu chúng ta cố trục xuất những thanh niên không gây một đe dọa nào cho an ninh xã hội, những người lớn lên trên đất Mỹ và là những người muốn đóng góp cho quốc gia của chúng ta trong quân đội hoặc vào đại học".

Trước tình trạng này, ngày 15/6/2012, bà Bộ trưởng nội an đã ban hành một văn kiện ấn định chương trình DACA. Chương trình đã đưa ra những quy định gì khiến Trump phải ra lệnh hủy bỏ ?

3. Khái lược về chương trình DACA

Chương trình DACA cho phép những người trẻ vị thành niên nhập cư tại Hoa Kỳ từ ngày 15/6/2007 mà không có giấy tờ hợp pháp, có thể được tạm hoãn trục xuất và được cấp giấy phép làm việc tạm thời trong 2 năm. Chương trình này có thể gia hạn sau 2 năm. Đại khái, để được hưởng chương trình DACA, phải hội đủ những điều kiện sau đây :

- Chưa tròn 31 tuổi tính đến ngày 15/6/2012 ;

- Đến Hoa Kỳ trước khi được 16 tuổi ;

- Cư trú tại Hoa Kỳ từ ngày 15/6/2007 cho đến nay.

- Hiện diện thực tế tại Hoa Kỳ vào ngày 15/6/2012, và lúc gởi đơn cho USCIS (Sở di trú) để xin hưỡng chương trình DACA.

- Không có tình trạng di trú hợp pháp, hoặc giấy tờ hết hạn vào ngày 15/6/2012.

- Đang đi học, đã tốt nghiệp hoặc có chứng chỉ hoàn tất trung học, hoặc đã có chứng chỉ hoàn tất chương trình GED ; là một cựu quân nhân danh dự của Quân đội hay Lực lượng Tuần duyên Hoa Kỳ ; và

- Không có các tiền án về các tội đại hình, các tội tiểu hình nghiêm trọng, hoặc 3 hay nhiều lần các tội tiểu hình cộng lại, và không là mối đe dọa đến an ninh quốc gia và an toàn công cộng.

Hiện có khoảng 800.000 người nhập cư đến Mỹ từ khi còn nhỏ, đa số từ Mexico và các quốc gia Mỹ Latin khác, đang được hưởng chương trình DACA. Riêng Mexico đã có 650.000 người. Hơn 200.000 người đang sinh sống ở bang California và 100.000 người ở Texas. Phần còn lại ở các bang New York, Illinois và Florida và một số tiểu bang khác.

Chuyên viên di trú David Bier của Viện Cato cho biết, nếu chính quyền cho phép các đối tượng này ở lại làm việc cho đến khi hết hạn giấy phép thì vẫn có 110.652 người phải đối mặt với nguy cơ bị trục xuất trong năm 2017 ; 404.000 người vào năm 2018 và 275.500 người phải rời Mỹ trong 2 năm sau đó.

Phản ứng của giới luật gia và các tiêu bang

Trong tháng 8 vừa qua, đã có hơn 100 giáo sư và giảng viên luật ở Mỹ viết thư cho Donald Trump khẳng định DACA là hợp pháp. Lá thư viết : 

"Theo quan điểm của chúng tôi, không có nghi ngờ gì về việc DACA 2012 là sự thực hành hợp pháp thẩm quyền hành pháp. Kết luận của chúng tôi dựa trên nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực này và nghiên cứu kỹ lưỡng Hiến pháp Hoa Kỳ, luật hành chính, những đạo luật di trú, những quy định của liên bang và án lệ".

Nhận xét này hoàn toàn đúng. Bản văn quy định (memorandum) về chương trình DACA không hề sửa đổi luật pháp về đi trú mà chỉ ấn định thể thức thi hành các luật lệ này mà thôi, đó là quyền được dành cho hành pháp, không thể bị coi là vi hiến được.

Đến nay đã có 20 tiểu bang nộp đơn kiện quyết định hủy bỏ chương trình DACA của chính quyền Trump với những lý do khác nhau : Có bang cho rằng chính quyền Trump đã phân biệt đối xử với người gốc Mexico, có bang cho rằng nền kinh tế của bang nguyên đơn sẽ bị tổn hại nếu trục xuất các cư dân này, v.v.

Bộ trương tư pháp New York Eric T. Schneiderman nói quyết định của Trump cho dừng DACA và buộc quốc hội có quyết định cuối cùng trong 6 tháng, là "tàn nhẫn, thiển cận và vô nhân đạo".

Phản ứng của các tập đoàn công nghiệp lớn

Trong một bài đăng trên Twitter, Sundar Pichai, Giám đốc điều hành của Google đã nói lên quan điểm của Google như sau : "Dreamers là những người hàng xóm của chúng tôi, bạn bè và đồng nghiệp của chúng tôi. Đây là nhà của họ. Quốc hội cần hành động ngay bây giờ để bảo vệ DACA".

Tổng giám đốc của tập đoàn Apple đã gởi một văn thư đến toàn bộ nhân viên của tập đoàn và nói : "Tôi thấy buồn lòng sâu sắc với ý nghĩ về việc 800.000 người Mỹ, trong đó có hơn 250 đồng nghiệp ở Apple, có thể sớm bị đuổi ra khỏi đất nước mà họ chưa từng bao giờ không xem là đất nước của mình".

Tập đoàn Microsoft cũng có 39 trường hợp có thể bị trục xuất khi DACA chấm dứt. Trong một văn thư công bố trên trang blog chính thức của mình, Microsoft viết : "Hợp pháp hóa cho chương trình DACA vừa là yêu cầu thiết yếu cho kinh tế vừa là chuyện cần làm về nhân đạo". Tập đoàn công nghệ này cho rằng đây là "một sự thụt lùi to lớn đối với toàn nước Mỹ".

Mark Zuckerberg - ông chủ của Facebook, nói rằng "đây là một ngày buồn của đất nước chúng ta". Ông cho rằng quyết định của chính quyền Trump "không chỉ tệ hại mà còn độc ác" và ông kêu gọi Quốc hội Mỹ phải hành động nhanh.

Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ phản ứng

Chỉ vài giờ sau khi Bộ trưởng Jeff Sessions tuyên bố chính quyền Trump sẽ chấm dứt chương trình DACA, Hồng y Timothy Dolan thuộc Giáo phận New York đã cùng hợp lực với một liên minh đa dạng gồm các nhà lãnh đạo thành phố New York và các nhà hoạt động, đưa ra một thông điệp đơn giản : "Chúng tôi sẽ bảo vệ các anh chị em".

aday2

 Hồng Y Timothy Dolan

Hồng y Dolan đã mô tả quyết định về việc hủy bỏ DACA là một quyết định "bất công" và đồng thời bày tỏ tinh thần liên đới với những người hưởng lợi của chính sách DACA hiện đang sống trong một "cơn ác mộng". Ngài nói : "Là một Mục tử, tôi có thể nói với anh chị em rằng những ‘Dreamers’ này không phải là những kẻ tội phạm, những người ngoài hành tinh… những kẻ xâm phạm… họ chính là chúng ta, họ là những người dân của chúng ta". 

Ngài nhấn mạnh : "Việc khinh thường họ như những mối đe dọa hoặc những kẻ khủng bố hoàn toàn trái ngược với Kinh Thánh, với tinh thần của Hoa Kỳ, New York cũng như sự chính đáng chung".

Trong một tuyên bố chính thức được công bố vào hôm 12/9/2017, Hồng y Dolan nói :

"Chúng ta phải luôn nhớ rằng, như Chúa Giêsu đã dạy chúng ta, lề luật đã được tạo ra để phục vụ con người, chứ con người không phải được đem ra để phục vụ lề luật".

"Người ta không thể giấu đằng sau thuật ngữ ‘tính hợp pháp’ trong việc hủy bỏ DACA. Đó là một sự ruồng bỏ đối với nhân loại, và đồng thời ruồng bỏ những người trẻ tài năng và đầy hy vọng, những người cũng là những công dân Hoa Kỳ như anh chị em cũng như tôi đây".

"Ngày nay, Chính quyền không chỉ đóng cửa biên giới mà họ còn đóng cửa tâm hồn và tâm trí của họ nữa",

Hồng y cho biết thêm : "Có một tinh thần nhiệt huyết, có một sự thống nhất, và các Giám mục cảm thấy chúng ta cần phải trở thành những người tiên phong về vấn đề này".

We are all immigrants !

Cuốn phim "A Day Without a Mexican" của nhà đạo diễn Sergio Arau đang được phổ biến trở lại với mục tiêu dạy cho Donald Trump biết vai trò của người Mỹ Latin di dân bất hợp pháp trong nền kinh tế Mỹ như thế nào và sự vắng mặt của họ sẽ gây thiệt hại cho nước Mỹ ra sao. Họ thường được gọi chung chung là người Hispanic, Latino hay Mexican (Mễ). Cuốn phim mô tả :

"Chúng ta thử tưởng tượng, một buổi sáng thức dậy, 1/3 dân số California, tất cả người Mễ trên tiểu bang này đều biến mất thì sự việc gì xảy ra ? Biến cố này quá trọng đại đến đỗi chính phủ phải ban lệnh California đang ở trong tình trạng khẩn cấp (State of Emergency)...

"Hôm nay, California

– 3/4 hàng quán phải đóng cửa, vì không ai rửa chén bát, nhặt rau, lau bàn ghế, phụ việc ở trong bếp ;

– đường sá đầy rác bẩn, không ai quét dọn ;

– không có xe đổ rác hôm nay ;

– cỏ trong vườn nhà, ngoài công viên không người cắt ;

– cam, nho, dâu trên cánh đồng thối rữa không kịp hái ;

- một số lớp mẫu giáo trẻ em phải nghỉ học vì không có cô giáo ;

– những ngôi nhà đang xây, gạch cát ngổn ngang, những con đường đang sửa bị bỏ dở ;

- ông Thượng Nghị Sĩ tiểu bang hôm nay không còn cô người Mễ giúp việc, người thường ngày đã dọn bữa điểm tâm cho ông, sắp món ăn trưa trong cái lunch-box cho ông mang đến nơi làm việc…".

aday3

Những người di dân làm cho nước Mỹ vĩ đại

Nhìn lại lịch sử, chúng ta thấy nhiều phần đất của Mỹ hiện nay là lãnh thổ của Mexico trước đây. Trước tiên Tây Ban Nha chiếm sau đó trả lại cho Mexico. Năm 1845 Hoa Kỳ tuyên bố sáp nhập Texas vào Hoa Kỳ, mặc dầu Mexico phản đối. Năm 1846 Lục Quân Hoa Kỳ chiếm New Mexico. California là một lãnh thổ rộng lớn của Mexico do Đế Quốc Tây Ban Nha chiếm, nó bao gồm cả Nevada, Utah, Arizona, và Wyoming, được gọi là Alta California (Thượng California), về sau Mexico cũng phải nhượng lại cho Mỹ. Hiện nay dân số Hoa Kỳ là 321 triệu, trong đó Mỹ trắng chiếm 73,9%, người Mỹ Latin 14,8%, người gốc Phi Châu 12,4%. Người Việt tuy to tiếng hơn ai hết và một số người tuyên bố sẽ bảo vệ Trump đến giọt máu cuối cùng, nhưng dân số chỉ có 0,5%.

Ngày 16/2/2017 một cuộc biểu lớn được tổ chức tại Houston, Texas, có tên là : "Ngày không có di dân" với những biểu ngữ như "tất cả chúng ta đều là di dân" (We are all immigrants), hay "Những người di dân đã làm cho nước Mỹ vĩ đại (Immigrants make America Great) để phản đối chính sách về di dân của Donald Trump. Cuốn phim "A Day Without a Mexican" đã cho người Mỹ thấy một ngày không có Mễ, tình trạng của nhiều tiểu bang sẽ như thế nào.

Điều may mắm là có nhiều nhà lập pháp, các tổ chức chính trị, tôn giáo, công nghiệp lớn… đã không chấp nhận chủ trương lạc hậu của Donald Trump là "Make Amrrica White Again", nên nước Mỹ vẫn sinh hoạt bình thường và tiếp tục phát triển, không cần biết Trump muốn gì hay làm gì.

Ngày 21/9/2017

Lữ Giang

Published in Diễn đàn

Chính quyền Tng thng Donald Trump ngày 5/9 tuyên b chính thc hy b Chương trình Hoãn trc xut nhng người nhp cnh M bt hp pháp t khi còn nh, gi tt là DACA, vn có t năm 2012 dưới thi Tng thng Barrack Obama. Vi quyết đnh ca ông Trump, ít nhất 800.000 di dân không giy t do cha m đưa sang M bt hp pháp s b nh hưởng và đng trước nguy cơ b trc xut.

daca1

nh tư liu - Nhng di dân thuc din được chương trình DACA bo v kêu gi s ng h ti Washington DC ngày 06/9/2017.

DACA là gì ?

Để hiu hơn v Chương trình DACA, cn phi quay li vi cuc tranh cãi trong chính gii Hoa Kỳ trong sut 15 năm t thp niên 1990 cho ti gia nhng năm 2000. Trong giai đon đó mt lượng ln gia đình bao gm v và con ca các lao đng bt hp pháp, ch yếu người Mexico, đã vượt biên gii sang M đ đoàn t vi người thân ca h. V cơ bn nhng người này hoàn toàn không có cơ hi tr thành công dân hp pháp, thường trú nhân hay thm chí là có giy phép lao đng hoc giy phép lái xe theo lut pháp Hoa Kỳ lúc đó.

Những đa tr trong các gia đình y được b m đem ti M, trên thc tế, t chúng hoàn toàn không biết là mình đang cư trú bt hp pháp và ch cho ti khi đến tui v thành niên, khi không th đăng ký thi bng lái xe hay np h sơ xin nhng khon tài trợ hc phí ti các trường cao đng và đi hc vì không có s an sinh xã hi, chúng mi nhn ra thc trng ca mình.

Điều gì s xy ra vi nhng đa tr này, khi t nh chúng đã được đi hc ti các trường hc ca nước M, thông tho tiếng Anh, quen thuộc với cuc sng và văn hóa như nhng đa tr bn đa nhưng trong tương lai li không th có được mt công vic hp pháp đ nuôi sng bn thân và n đnh cuc sng ? Liu nhng đa tr y có tr v quc gia nơi chúng đã được sinh ra nhưng li hu như không biết tí gì v cuc sng đó, hay chúng s tiếp tc cuc sng bt hp pháp ti M như b m ca chúng ?

Một cuc điu tra vào tháng 8 mi đây ca chuyên gia chính tr - xã hi Tom Wong thuc đi hc tng hp California San Diego ch ra rng có ti 25% nhng người có xut thân là tr di cư bt hp pháp hin có con là công dân M và 73% có mt người thân có th là con cái, v chng hoc anh ch em rut là công dân M.

Dự lut Dream Act

Đứng trước thc tế này, năm 2001, hai thượng ngh sĩ Orrin Hatch và Maria Cantwell giới thiu d lut Dream Act, theo đó, nhng di dân đến M t khi còn nh tui s được phép np đơn xin cư trú hp pháp vi giy phép lao đng và thm chí tr thành công dân M. Tuy nhiên, d lut d trù s giúp 11 triu di dân được hp pháp hóa tình trạng cư trú ti M, không được đ 60 phiếu thun ti Thượng vin đ chính thc được tr thành lut đ ban hành và áp dng.

DACA ra đời

Để tìm mt gii pháp và cũng là li thoát cho hàng triu người nhp cư không giy t ti M t nh có cơ hi được lại, làm vic hp pháp, đóng góp chung vào lc lượng lao đng ca nước M, tháng 6 năm 2012, Tng thng Barrack Obama ra sc lnh m ra chương trình DACA, tm thi bo v nhng di dân này khi b trc xut. Nhng di dân tr tui không giy t, nếu hi đ mt s điu kin như tt nghip trung hc ti M, chưa tng vi phm pháp lut… có th np đơn xin giy phép lao đng trong hai năm đ cư trú và làm vic hp pháp ti Hoa Kỳ và phi xin gia hn sau mi hai năm như thế.

Luật sư di trú Khanh Phm gn chc năm kinh nghiệm, hin đang làm vic ti Texas, gii thích thêm v tính cht ca sc lnh v DACA do cu Tng thng Obama ban hành :

"Chương trình bo v chng trc xut đi vi tr em nhp cư bt hp pháp ti M ca ông Obama ch là mt cái sc lnh thôi. Vì thế ông không cn phi thông qua quc hi và cũng không cn phi đi qua con đường bình thường. Đây là sc lnh được quyết đnh trc tiếp bi Tng thng đi vi người nhp cư".

Theo số liu ước tính năm 2014 ca Vin nghiên cu chính sách di dân, trong s gn 400.000 người nhp cư tr tui được thng kê, do nhiu lý do như sng trong các gia đình có thu nhp thp và mc cm v tình trng bt hp pháp ca bn thân, rt nhiu người đã b hc bc trung hc, ch khong 5% s người này có bng đi hc và khong 20% khác đang đăng ký học cao đng mà thôi.

Trong khi đó, điều tra ca chuyên gia Wong trong tháng 8 va qua cho thy chương trình DACA đã giúp nhng lao đng xut thân là dân nhp cư bt hp pháp t nh tăng thu nhp ti 80% t khong 20.000 lên 36.000 đô la/năm. 65% số lao đng được kho sát s hu xe mi và 16% mua được nhà riêng. 5% nhng người này có cơ s kinh doanh riêng.

Tới 60% nhng người thuc đi tượng ca chương trình DACA là trên 25 tui, có nghĩa là h đã gia nhp lc lượng lao đng M t trước khi DACA ra đời. Vi chương trình này, h có th tìm được công ăn vic làm phù hp vi trình đ hc vn và các k năng đã được đào to. 61% s người tham gia cuc thăm dò cho biết tìm được công vic phù hp vi chuyên môn và mong mun ca mình.

DACA kết thúc

Việc Tng thng Donald Trump chm dt chương trình DACA được xem là mt phn trong n lc thc hin li cam kết ca ông khi tranh c v vic ci t di trú Hoa Kỳ.

Luật sư di trú Khanh Phm :

"Cái này là một s ha hn ca ông đi vi nhng người bu cho ông ý. Bởi trong cuc chy đua vào Nhà trng thì ông ý đã nói ông ý s ct đt chương trình này vì ông ý nghĩ nhng người đây bt hp pháp thì ông mun trc xut nhng người đó. Ông cho rng nhng người này thường làm nhng điu vi phm, to ra s không an toàn cho xã hội nên ông ý mun trc xut. Nhưng theo ý kiến ca tôi thì hu hết h đu là nhng người lao đng, lao đng tích cc và cc kh, đóng thuế và nhng người vi phm pháp lut (trong s h) thì rt ít. Ông Trump làm là đ ông ý gi li ha với mong muốn to uy tín trong nhim kỳ 4 năm tiếp theo sau này thôi".

Với DACA b xóa s ngày 5/9/17, gii hu trách không tiếp nhn các đơn mi na. Tuy nhiên, vi nhng người đang được hưởng li t DACA, các gii chc cho biết giy phép làm vic ca h sẽ tiếp tc có hiu lc đến ngày hết hn ; các đơn xin DACA đã np trước ngày 5/9/17 s được x lý ; nhng ai hết hn din DACA trước ngày 5/3/18 có mt tháng đ xin giy làm vic 2 năm và nhng giy xin gia hn s được xem xét.

Nếu Quc hi không thông qua được mt lut nào bo v nhng người theo din DACA thì gn 300 ngàn người s bt đu mt tình trng hp l và đi mt vi nguy cơ trc xut trong năm 2018 và hơn 320 ngàn người na s b mt tình trng hp l trước tháng 8 năm 2019.

Nguyễn Lại

Nguồn : VOA, 07/09/2017

Published in Diễn đàn