Thông Luận

Trong một thông báo, bộ chỉ huy quân đội Mỹ ở thủ đô Kabul, Afghanistan, cho biết một quả bom đã được thả xuống vào lúc 19 giờ 32’ tối 13/4/2017 (giờ địa phương), nhằm vào một hệ thống đường hầm ở quận Achin, tỉnh Nangarhar, phía đông Afghanistan, nơi cánh liên minh của IS hoạt động.

GBU-43B là loại bom cực mạnh, chỉ sau bom nguyên tử", được dùng tiêu diệt các mục tiêu cũng như các cơ sở hạ tầng trên mặt đất, các lối vào đường hầm và khu vực tập trung quân lính đối phương

Ông Adam Stump, một phát ngôn viên của Ngũ giác đài, nói rằng quả siêu bom này đã được đưa tới Afghanistan "cách đây một thời gian" và được thả xuống từ chiếc MC-130. Dù nằm trong kho vũ khí của Mỹ hơn một thập kỷ, GBU-43B chưa bao giờ được sử dụng trước đây. Loại bom mạnh chỉ sau bom nguyên tử này được dùng tiêu diệt các mục tiêu như các cơ sở hạ tầng trên mặt đất, các lối vào đường hầm và khu vực tập trung quân lính đối phương.

Tin này đã làm nhiều người Việt nhớ lại hai trái bom CBU-55 đã được thả xuống vùng Long Khánh vào tháng 4 năm 1975. Sức công phá của loại bom CBU-55 và GBU-43B có khác nhau và mục tiêu của việc sử dụng cũng khác nhau. Mỹ đã sử dụng hai trái bom CBU-55 để ngăn chặn bộ đội Bắc Việt tiến nhanh vào Sài Gòn cuối tháng 4 năm 1975, còn Donald Trump sử dụng trái GBU-43B để làm gì ?

Thả trái CBU-55 xuống Long Khánh

Bắt đầu từ ngày 9/4/1975, Hà Nội cho mở "Chiến dịch tiến công tuyến phòng thủ Xuân Lộc - Long Khánh" để mở đường tiến vào Sài Gòn.

1. Lực lượng của hai bên

Lực lượng được Hà Nội sử dụng để mở Chiến dịch Hồ Chí Minh tiến vào Sài Gòn gồm có Quân đoàn 4 (thiếu Sư đoàn 9), được tăng cường thêm Sư đoàn 6 Bộ binh (Quân khu 7), Trung đoàn 95B (Sư đoàn 325 Bộ binh), một trung đoàn xe tăng, xe thiết giáp, một trung đoàn pháo binh... với tổng quân số khoảng 40.000, do Thiếu tướng Hoàng Cầm làm tư lệnh và Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện làm chính ủy. Đây chỉ là những đơn vị được thiết lập tại miền Nam.

Xuân Lộc là tuyến phòng thủ cơ bản của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa để phòng giữ cửa ngõ phía đông của Sài Gòn gồm Biên Hòa, Xuân Lộc, Bà Rịa và Vũng Tàu. Lúc đó lực lượng phía Quân lực Việt Nam Cộng Hòa tại khu vực này gồm Sư đoàn 18 Bộ binh (với các Trung đoàn 43, 48 và 52), lực lượng Địa phương quân, Nghĩa quân Long Khánh, và các đơn vị tăng phái gồm Trung đoàn 8 (thuộc Sư đoàn 5 Bộ binh), Lữ đoàn 3 Thiết kỵ, Liên đoàn 7 Biệt động quân, hai tiểu đoàn pháo binh, Liên đoàn 81 Biệt cách Dù, Lữ đoàn 1 Dù (với các Tiểu đoàn 1, 2, 8, 9) và Tiểu đoàn 3 Pháo binh Dù. Ngoài ra còn được sự hỗ trợ của 2 sư đoàn Không quân từ phi trường Biên Hòa và Cần Thơ. Tổng số quân gồm khoảng 14.000 người. Toàn bộ tuyến phòng ngự do Chuẩn tướng Lê Minh Đảo chỉ huy.

2. Giờ phút lịch sử đã điểm

Trung đoàn 52 của Sư đoàn 18 Việt Nam Cộng Hòa đóng giữ ở Kiệm Tân và ngã ba Dầu Giây, cách Sài Gòn khoảng 70 km. Với quân số áp đảo, đêm 13 rạng 14/4/1975 Trung đoàn 33 (thuộc sư đoàn 6) của cộng quân tiến chiếm ngả ba Dầu Giây, sau đó chiếm cao điểm Núi Thị. Ngày 14/4 Trung đoàn 4 và một bộ phận Trung đoàn 33 và Trung đoàn 95B (mới được bổ sung từ miền Bắc vào) đánh chiếm Chi khu Kiệm Tân. Trung đoàn 52 tan rã.

Biết rằng với đà tiến quân này, Hà Nội có thể chiếm Sài Gòn trong một thời gian rất gần, Hoa Kỳ quyết định dùng một vũ khí đặc biệt để làm chậm lại bước tiến quân của quân cộng sản miền Bắc và cho Mỹ có thời gian yêu cầu Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu từ chức để đưa tướng Dương Văn Minh lên tuyên bố đầu hàng, và tổ chức di tản. Bom CBU-55 đã được sử dụng.

3. Sử dụng bom CBU-55

Theo revolvy.com, CBU-55 (Cluster bomb units-những đơn vị bom chùm) là loại bom chứa nhiên liệu lỏng nổ chùm trong không khí (Fuel Air Explosives), được Bộ quốc phòng Hoa Kỳ thiết để để sử dụng trong chiến tranh Việt Nam, nhưng không được sử dụng thường xuyên. Không giống như những loại bom khác có chứa napalm hoặc phosphore, bom CBU-55 nặng 750 pounds (khoảng 340 kg) được nén chủ yếu bằng khí propane, khi phát nổ khí những chùm khí propane tiêu hủy hết lượng oxy chung quanh gây nghẹt thở và chết. Sức công phá của loại bom này được mô tả như là "vũ khí phi hạt nhân mạnh nhất trong kho vũ khí của Hoa Kỳ" trong thập niên 1970.

[Propane là sản phẩm phụ của quá trình xử lý khí tự nhiên và lọc dầu, thường được sử dụng làm nhiên liệu cho động cơ, đuốc khí oxy, bếp di động, và lò sưởi ở trung tâm các khu dân cư. Propane là một trong những nhóm khí hoá lỏng (LP gas)].

Bom CBU-55 (phải) nhìn như những quả bom thông thường khác nhưng lại có sức hủy diệt khủng khiếp đối với con người. Nguồn : Tiền Phong

Đầu tháng 4/1975, hai trái CBU-55 đã được đưa từ Thái Lan đến căn cứ không quân Biên Hòa. Viên chức cao cấp của Mỹ tại Việt Nam lúc đó là Thiếu tướng Homer Smith đã dọn đường cho chính quyền Sài Gòn sử dụng nó chống lại sự tiến quân của bộ đội Bắc Việt.

Ngày 21/4/1975, khi phần lớn lành thổ miền Nam Việt Nam đã bị quân đội Bắc Việt chiếm, lúc 2 giờ chiều, một chiếc máy bay vận tải C-130 của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa bay vòng quanh Xuân Lộc ở độ cao 6.100 m, sau đó thả hai trái bom xuống hai khu vực : xã Bảo Vinh và xã Bình Lộc. Hai trái bom phát nổ tạo ra hai quả cầu lửa trên diện tích 4 mẫu Anh (16.000 m2). Các chuyên gia ước tính có khoảng 250 bộ đội đã bị giết, chủ yếu do sự thiếu hụt oxy chứ không phải do bỏng. CBU-55 không bao giờ được sử dụng nữa trong chiến tranh.

Trong cuốn "55 days-The Fall of South Vietnam" nhà báo Mỹ Alan Dawson cho biết hai trái bom CBU-55 đã được đưa từ Thái Lan đến Việt Nam vào đầu tháng 4 và mô tả vụ nổ của hai trái bom này như sau:  "Ở độ cao 6.000m, cánh cửa vỏ sò ở đuôi máy bay mở ra. Cái dù thăng bằng đeo quả bom rơi vào không trung... Với một tiếng rền nghe có vẻ dồn nén kỳ lạ, và một quả cầu lửa khổng lồ bùng lên. Phi hành đoàn kinh sợ nhìn xuống…".

Bom CBU-55 khi nổ sẽ đốt cháy toàn bộ oxy ở khu vực diện rộng. Ảnh minh họa

Trong một bài nghiên cứu, ông Trần Hữu Huy cho biết : "Theo nhiều nhân chứng, những người bị chết bởi bom CBU-55 trông thần sắc nhợt nhạt, tai, mũi bị chảy máu, mặt tím bầm, miệng sủi bọt…".

Chúng tôi đã phỏng vấn tướng Nguyễn Văn Toàn, Tư lệnh Quân Đoàn III vào lúc đó rằng ai đã ra lệnh thả hai trái CBU-55 này. Ông Toàn cho biết ông chẳng hay biết gì hết. Đó là quyết định giữa Mỹ và Bộ Tổng tham mưu Việt Nam Cộng Hòa. Dĩ nhiên là tướng Lê Minh Đảo, Tư lệnh mặt trận Long Khánh cũng chẳng biết gì. Chúng tôi lại hỏi tướng Toàn ai đã ra lệnh phá bỏ phi trường Biên Hòa, ông cũng trả lời tương tự.

4. Hai trái CBU-55 đã được thả xuống chỗ nào ?

Bom CBU–55 khi nổ không văng miểng, không để lại hố bom trên mặt đất vì nó được gây nổ trên không, bom cũng không gây ra vết thương nào trên con người mà chỉ phá hủy hệ hô hấp và não bộ do phản ứng đốt cháy oxy. Vì thế, nhiều nhà khảo cứu ở trong nước đã đến Long Khánh để tim hiểu khu vực có hai trái CBU-55 nổ và ảnh hưởng của nó như thế nào, nhưng đã gặp rất nhiều khó khăn.

Hà Nội đã ghi lại lời khai của hai nhân chứng của biến cố này là Phạm Ngọc Thạch và Hồ Khang trong cuốn "History of the War of Resistance against America", xuất bản năm 2008, nhưng cần được tìm hiểu rõ hơn.

Sau cuộc hội thảo về 37 năm chiến thắng Xuân Lộc ở Sài Gòn vào đầu năm 2012, ký giả Trần Nguyên Anh của báo Tiền Phong đã đi về Long Khánh để tìm hiểu biến cố này một lần nữa. Trong bài "Đi tìm nơi quả bom CBU-55 rơi" đăng hai kỳ trên báo Tiền Phong, ông Trần Nguyên Anh đã cho chúng ta biết một số chi tiết. Chúng tôi xin tóm lược như sau :

Ông Phạm Văn Hoàng, Trưởng ban Ban Tuyên giáo của thị xã Long Khánh, đã giới thiệu ông đến gặp ông Võ Thành Dương, tức Hoàng Phi Hổ, tên thường gọi là Tư Hổ, sinh năm 1929, nguyên là Bí thư huyện ủy trong thời kỳ xảy ra sự việc. Ông Tư Hổ kể : "Chính tôi đã phát hiện địa điểm quả bom rơi là tại dốc C vào hôm sau khi sự việc xảy ra. Hôm đó, tôi cùng một đồng chí nữa đi kiểm tra tình hình chiến trường. Ngang dốc C gần sở cao su, tôi thấy một vùng rộng lớn khoảng nửa cây số vuông cây cối đổ rạp, lá cây khô héo, khung cảnh tan hoang vô cùng kỳ lạ. Tôi dừng xuống kiểm tra và lập tức báo cáo cấp trên".

Ông Lê Hữu Thách lúc đó là quyền chính trị viên phó thị đội Long Khánh, cho biết thêm : "Vị trí quả bom rơi là ở cua C, hay còn gọi là dốc C trên đường vào sở Bình Lộc. Bây giờ thuộc xã Bình Lộc, thị xã Long Khánh. Đây là nơi quân chủ lực của ta ém quân. Dốc C rất sâu, như một công sự tự nhiên khá an toàn, cây cối rậm rạp. Lúc đó tôi nghe bộ đội báo là lực lượng địa phương chuẩn bị đón 500 thương binh sau khi quả bom được thả. Anh em được đưa về khu vực vườn Mít, nằm ngổn ngang… Tôi thấy anh em chỉ bị thương xây xước nhẹ, nhưng lại tử vong".

Xã Bảo Vinh có 4 ấp là Bảo Vinh A, Bảo Vinh B, Bảo Vinh C và Bảo Vinh Đ. Dốc C nằm ở ấp Bảo Vinh C ?

Đi về suối Nhạn, nơi các nhân chứng cho rằng một quả bom sát thương đặc biệt khác cũng đã được thả, ông gặp hai nhân chứng là Trần Văn Chín và anh Lê Quang Tá.

Ông Chín nói : "Trong trận Xuân Lộc, địch đã ném một quả bom sát thương đặc biệt vào Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 4, Sư đoàn 6 của chúng tôi tại suối Nhạn".

Ông Tá kể : "8 giờ sáng chúng thả bom vào đơn vị chúng tôi… Đang họp bỗng nghe tiếng máy bay tới và nghe một tiếng nổ trên không trung. Trái bom lớn nổ bung ra rất nhiều bom nhỏ. Bom nhỏ nổ cách mặt đất chừng một mét".

Đại đội trưởng Võ Minh Chiến đi họp về báo : "Bom nó ném trúng ban chỉ huy tiểu đoàn, trung đội trinh sát, trung đội thông tin, chết và bị thương hết không còn ai". Anh Tá nói : "Ở đây cũng có nhiều người bị thương, tôi cũng bị thương rồi".

Suối Nhạn nằm ở xã Bình Lộc ?

Tạm kết : Theo các tin tức trên, ngày 21/4/1975 có hai trái CBU-55 đã được thả xuống Long Khánh, một ở vùng dốc C và một ở vùng Suối Nhạn. Dây là nơi ém quân của địch. Một đơn vị bị tổn thương đã được xác định là Tiểu đoàn 2 thuộc Trung đoàn 4, Sư đoàn 6 của Cộng quân. Đơn vị thứ hai chưa thể xác định được.

Trái CBU này đã làm tăng tinh thần của Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa vì họ tin rằng Mỹ sẽ không bỏ miền Nam !

5. Một sự kiện đáng buồn

Sư đoàn Thủy quân lục chiến do tướng Bùi Thế Lân chỉ huy được ưu tiên rút khỏi Đà Nẵng về Vũng Tàu. Vì Cộng quân đang tiến về Sài Gòn quá nhanh, Bộ Tổng tham mưu ra lệnh cho tướng Lân đưa Sư đoàn Thủy quân lục chiến về dóng ở ngã ba xa lộ Biên Hòa và Long Thành để chận đường Cộng quân, nhưng tướng Lân không thi hành. Ngày 20/4/1975, Bộ Tổng tham mưu đã phái tướng Nguyễn Xuân Trang, nguyên Tham mưu phó Nhân viên tại Bộ Tổng tham mưu, đi cùng với một cố vấn Mỹ và một thiếu tá Thủy quân lục chiến (hiện ở Mỹ) ra Vũng Tàu thuyết phục tướng Lân đưa quân về đóng ở Long Bình (ngả ba Vũng Tàu), nhưng tướng Lân từ chối.

Ở vào thế kẹt, chiều 20/4/1075 Bộ Tổng tham mưu phải ra lệnh cho tướng Lê Minh Đảo bỏ Long Khánh, rút Sư đoàn 18 về đóng tại Long Bình. Tướng Đảo phải cho Bộ chỉ huy Sư đoàn 18, Trung đoàn 48, Trung đoàn 43, Lữ đoàn 1 Dù và khoảng 200 chiếc xe cơ giới rút theo tỉnh lộ 2 về Ba Rịa rồi từ đó theo quốc lộ 15 đi vào Long Bình. Cộng quân không đuổi theo kịp.

Trái GBU-43B của Trump

1. Khái lược về GBU-43B

Quả bom GBU-43B, còn gọi là MOAB (Massive Ordnance Air Blast Bomb- Bom nổ hạng nặng trong không khí), được thả xuống Afghanistan dài 9,17m, đường kính 1,029m và trọng lượng 10,3 tấn, được nhồi 8.500 kg thuốc nổ H-6, có khả năng tạo ra bán kính vụ nổ tới 1,6 km.

Quả bom MOAB khi rơi xuống cách mặt đất khoảng 2m thì nổ và có sức công phá tương đương với 11 tấn TNT. Khi quả bom phát nổ trong không khí, sóng xung kích sẽ phát ra theo mọi hướng, kể cả hướng đi xuống. Các sóng đi xuống này sẽ dội trở lại khi chúng gặp mặt đất, sau đó di chuyển trở lại qua khu vực chân không nóng bỏng ở ngay nơi quả bom vừa nổ.

Trong vùng chân không nóng, sóng xung kích sẽ di chuyển nhanh hơn, và sóng dội lại có thể bắt kịp với các sóng tỏa lên trên và theo hướng ngang do vụ nổ ban đầu gây ra. Khi kết hợp lại, chúng tạo ra sóng kép (mach stem) có thể nhân đôi sức công phá của vụ nổ ban đầu.

Bom MOAB khi rơi xuống cách mặt đất khoảng 2m thì nổ và có sức công phá tương đương với 11 tấn TNT.

Không quân Mỹ đã phát triển MOAB vào năm 2003 nhưng chưa từng sử dụng trong chiến đấu. Bộ Quốc Phòng đã cho sản xuất 15 quả MOAB và chi phí cho mỗi quả bom này trị giá 16 triệu USD.

2. Mục tiêu cuộc dội bom

Ông Trump đã lảng tránh câu hỏi của một phóng viên về việc liệu có phải đích thân ông ra lệnh tiến hành vụ tấn công bằng "bom mẹ" vào vị trí IS ở Afghanistan không. Ông nói : "Điều tôi làm là trao thẩm quyền cho quân đội... Tôi đã trao cho họ toàn quyền, đó là lý do họ đã gặt hái được thành công trong thời gian gần đây". Một số báo chí cho rằng việc ném quả bom GBU-43B xuống Afghanistan, hay bắn 49 hỏa tiễn Tomahawk vào căn cứ không quân Shayrat ở Syria cũng là chỉ để "biểu dương khí thế" mà thôi, nó chẳng đem lại lợi ích gì quan trọng. Ông Trump nhấn mạnh : "Tôi không biết đây có phải là thông điệp nhắn gửi hay không và tôi cũng không quan tâm tới chuyện này".

Ông Esmail Shinwari, người đứng đầu huyện Achin, tỉnh Nangarhar, nói : "Ít nhất 92 tay súng IS bị tiêu diệt trong vụ ném bom này". Huyện Achin là nơi có căn cứ địa chính của IS ở Afghanistan.

Nếu kết quả chỉ có như thế thì việc sử dụng trái bom GBU-43B là không cần thiết, hoặc đây chỉ là một hình thức tiêu thụ dần các võ khí tồn động đã lâu của quân đội Mỹ mà thôi. Ảnh hưởng về quân sự và chính trị của vụ thả trái bom này gần như không đáng kể.

Ngày 20/4/2017

Lữ Giang