 | Tổng quan: | 3638341 |
Những tập đoàn công nghệ khổng lồ của Hoa Kỳ đang giúp Nhà nước Trung Quốc giám sát công dân như thế nào ?
Một tổ chức Mỹ, do hai tập đoàn công nghệ khổng lồ Google và IBM thành lập, đang hợp tác với một công ty Trung Quốc để giúp chính phủ độc tài Trung Quốc theo dõi hàng loạt công dân của họ, The Intercept tiết lộ.
Trung Quốc đã tuyển dụng thành công các công ty và các nhà nghiên cứu phương Tây hỗ trợ họ trong nỗ lực kiểm soát thông tin
The OpenPOWER Foundation – một tổ chức phi lợi nhuận do các thành viên ban quản trị Google và IBM điều hành với mục đích "thúc đẩy sáng tạo" - đã thiết lập sự hợp tác giữa IBM, công ty Trung Quốc Semptian và nhà sản xuất chíp Xilinx của Mỹ. Họ cùng làm việc để cải tiến một loạt các bộ vi xử lý, cho phép máy vi tính phân tích số lượng dữ liệu lớn hiệu quả hơn.
Theo nhiều nguồn tin và tài liệu, Semptian có trụ sở tại Thâm Quyến đang sử dụng các thiết bị để tăng cường khả năng giám sát trực tuyến và công nghệ kiểm duyệt mà họ cung cấp cho các cơ quan an ninh vi phạm nhân quyền ở Trung Quốc. Một nhân viên của công ty cho biết công nghệ của họ dùng để giám sát hoạt động internet của 200 triệu người.
Semptian, Google và Xilinx đã không trả lời các yêu cầu bình luận. Trong một bản tuyên bố, Open POWER Foundation cho biết họ "không dính líu, hay dò hỏi thông tin về các chiến lược kinh doanh cá nhân, mục tiêu và hoạt động của các thành viên của mình", do luật cấm độc quyền và cạnh tranh. Một phát ngôn viên của IBM nói rằng công ty ông "không cộng tác với Semptian về việc phát triển công nghệ" nhưng từ chối trả lời các câu hỏi kế tiếp. Một nguồn tin thân cận với các hoạt động của Semptian cho biết Semptian đã làm việc với IBM thông qua một nền tảng đám mây hợp tác tên là Super Vessel, được một đơn vị nghiên cứu của IBM bảo trì ở TrungQuốc.
Thượng nghị sĩ Mark Warner, D-Va, Phó chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng Viện, nói với The Intercept rằng ông đã phát hoảng trước những tiết lộ này. "Điều đáng lo là Trung Quốc đã tuyển dụng thành công các công ty và các nhà nghiên cứu phương Tây hỗ trợ họ trong nỗ lực kiểm soát thông tin", Warner nói.
Anna Bacciarelli, nhà nghiên cứu tại Tổ chức Ân xá Quốc tế nói rằng quyết định làm việc với Trung Quốc của OpenPOWER Foundation đã dấy lên câu hỏi về việc tuân thủ các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế của tổ chức này. Ông nói " Tất cả các công ty phải có trách nhiệm thực hiện nhân quyền trong mọi hoạt động và các chuỗi cung ứng của họ"; " kể cả thông qua quan hệ đối tác và hợp tác".
Semptian tự giới thiệu công khai như một công ty phân tích "dữ liệu lớn", làm việc với các nhà cung cấp internet và các viện giáo dục. Tuy vậy, trên thực tế, một phần trọng yếu trong hoạt động kinh doanh của công ty Trung Quốc này lại do một công ty bình phong tên là INext đảm trách, chuyên bán các công cụ giám sát và kiểm duyệt internet cho các chính phủ.
INext dùng chung các văn phòng với Semptian ở Trung Quốc, trên tầng 8 trong một cao ốc tại Nanshan, một quận sầm uất ở Thâm Quyến. Semptian và INext cùng có chung 200 nhân viên và một người sáng lập, Chen Longsen.
Sau khi nhận được những lời mách bảo từ nhiều nguồn tin bảo mật về vai trò của Semptian trong việc giám sát hàng loạt, một phóng viên đã liên lạc với công ty bằng cách sử dụng tên giả và đóng vai một khách hàng tiềm năng. Đáp lại, một nhân viên của Semptian đã gửi một tài liệu cho thấy công ty – dưới vỏ bọc INext – đã phát triển một hệ thống giám sát hàng loạt có tên Aegis. Hệ thống này có thể "lưu trữ và phân tích dữ liệu không giới hạn".
Công ty tuyên bố Aegis có thể cung cấp "một tầm nhìn toàn diện về thế giới ảo", cho phép các gián điệp của chính phủ nhìn thấy "các kết nối của mọi người", gồm cả "thông tin về vị trí của họ trong nước".
Các tài liệu cho thấy hệ thống cũng có thể ngăn chặn các thông tin nhất định trên internet, kiểm duyệt những nội dung mà chính phủ không muốn công dân xem.
Theo 2 nguồn tin thân cận với công việc của Semptian, thiết bị Aegis được cài đặt trong hệ thống điện thoại và mạng lưới internet, cho phép chính phủ của nước này bí mật thu thập hồ sơ e-mail của mọi người, các cuộc gọi điện thoại, văn bản tin nhắn, địa điểm điện thoại di động và lịch sử quá trình truy cập mạng.
Các cơ quan an ninh nhà nước Trung Quốc sử dụng công nghệ này nhắm vào các nhà hoạt động nhân quyền, các luật sư ủng hộ dân chủ và những người chỉ trích chế độ của chủ tịch Tập Cận Bình, các nguồn tin khác cho biết như vậy với điều kiện phải giấu tên vì sợ bị trả thù.
Một đại diện của Semptian tuyên bố trong email rằng hệ thống giám sát hàng loạt Aegis đang giải quyết một số lượng dữ liệu cá nhân rất lớn khắp nước.
"Không có giới hạn. Chúng tôi đang xử lý hàng ngàn Tbps (terabits mỗi giây) tại Trung Quốc, với hơn 200 triệu dân", Zhu Wenying, một nhân viên của Semptian viết như vậy trong một tin nhắn vào tháng Tư.
Theo ước tính, có khoảng 800 triệu người dùng internet ở Trung Quốc. Nếu con số của Zhu chính xác thì Semptian đang theo dõi 1/4 tổng số người truy cập mạng trên toàn quốc. Số lượng dữ liệu hàng ngàn terabits mỗi giây mà các hệ thống của họ đang xử lý rất đáng kinh ngạc. Một kết nối internet có 1000 terabits mỗi giây có thể truyền 3,75 triệu giờ video với độ phân giải cao mỗi phút.
Joss Wright, nghiên cứu viên cao cấp tại Oxford internet Institute cho biết "trên thế giới không có nhiều hệ thống có khả năng tiếp cận rộng lớn như vậy". Có thể Semptian đã thổi phồng con số, Wright nói. Tuy nhiên, ông nói thêm, về mặt công nghệ, một hệ thống có khả năng khai thác số lượng dữ liệu lớn như vậy là điều khả thi. "Câu hỏi đặt ra là việc giải quyết dữ liệu của mọi người diễn ra như thế nào", Wright nói, "nhưng cho dù định nghĩa hàm chứa ý nghĩa nào thì đây vẫn là một nỗ lực giám sát rộng lớn".
Hai nguồn tin thân cận với Semptian cho biết thiết bị của công ty không thu thập và lưu trữ dữ liệu của hàng triệu người một cách tình cờ. Thay vào đó, theo các nguồn tin, thiết bị hiển thị các thông tin liên lạc khi chúng truyền qua điện thoại hay internet và nó có thể lọc ra các thông tin liên quan đến các từ, cụm từ nhất định hay con người cụ thể nằm trong tầm nhắm.
Đáp lại lời yêu cầu, Zhu đã đồng ý gửi một video có thông tin chi tiết về cách thức hoạt động của Aegis với điều kiện phóng viên ký một thỏa thuận không tiết lộ thông tin. Intercept công bố một đoạn ngắn trong cuốn video dài 16 phút vì mức độ quan trọng đặc biệt của công chúng trong nội dung cuốn băng. Đoạn băng cho thấy hàng triệu người ở Trung Quốc đang bị chính phủ theo dõi như thế nào. Intercept đã xóa những thông tin có thể xâm phạm quyền riêng tư cá nhân.
Những tập đoàn công nghệ khổng lồ Hoa Kỳ đang giúp Nhà nước Trung Quốc giám sát công dân như thế nào ?
Video của Semptian trình chiếu phương cách hệ thống Aegis theo dõi sự di chuyển của người dân. Nếu nhân viên tổng đài của chính phủ nhập vào số điện thoại của một người, Aegia có thể cho biết thiết bị đã ở đâu trong khoảng thời gian nhất định: ba ngày qua, tuần lễ vừa rồi, tháng trước hoặc lâu hơn.
Cuốn video hiển thị bản đồ Trung Quốc đại lục và có thể phóng to để theo dõi một người ở Thâm Quyến khi người này đi trong thành phố, từ phi trường, băng qua công viên và các khu vườn, đến trung tâm hội nghị, đến khách sạn và qua các văn phòng của công ty dược phẩm.
Công nghệ này cũng cho phép nhân viên chính phủ truy tìm ngay tên người vừa gửi tin nhắn, địa chỉ e-mail, tài khoản mạng xã hội, người tham gia diễn đàn, người viết blog hay các nhận dạng khác như mã IMSI của điện thoại di động hay địa chỉ MAC của máy tính, một dãy số riêng liên kết với từng thiết bị.
Trong nhiều trường hợp, dường như hệ thống có thể thu thập toàn bộ nội dung cuộc giao tiếp, chẳng hạn như thu âm điện thoại hoặc một phần nội dung văn bản tin nhắn, không chỉ siêu dữ liệu, cho thấy người gửi và người nhận e-mail và số điện thoại của người gọi vào lúc nào. Hệ thống có thể truy cập toàn bộ nội dung tin nhắn hay không còn tùy thuộc vào việc nó có được bảo vệ bằng mã hóa mạnh hay yếu.
Zhu, nhân viên của Semptian, viết trong e-mail là công ty có thể cung cấp cho các chính phủ bản cài đặt Aegis với khả năng giám sát hoạt động internet của 5 triệu người với chi phí từ 1,5 triệu đến 2,5 triệu đô la. Để nghe lén các thông tin liên lạc khác, chi phí sẽ cao hơn. "Nếu chúng tôi thêm các cuộc gọi điện thoại, SMS, địa điểm ", theo Zhu, "thì phải thêm từ 2 đến 5 triệu tùy theo mạng".
OpenPOWER Foundation là một tổ chức phi lợi nhuận do các thành viên ban quản trị Google và IBM điều hành với mục đích "thúc đẩy sáng tạo"
Tháng Chín năm 2015, Semptian gia nhập the OpenPOWER Foundation, tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Hoa Kỳ, được thành lập bởi tập đoàn công nghệ khổng lồ IBM và Google. Đương kim chủ tịch của tổ chức là Michelle Rankin (IBM) và giám đốc là Chris Johnson (Google).
Đăng ký tại New Jersey với tư cách một tổ chức "cải tiến cộng đồng", OpenPOWER Foundation cho biết mục đích của họ là chia xẻ những tiến bộ trong việc xây dựng mạng, máy chủ, lưu trữ dữ liệu và công nghệ xử lý. Theo trang web của mình, tổ chức này mong muốn "các trung tâm dữ liệu hiện nay phải suy nghĩ lại về cách tiếp cận công nghệ" đồng thời "thúc đẩy sáng tạo và cống hiến nhiều chọn lựa hơn trong ngành".
Semptian hưởng lợi do hợp tác với các công ty Mỹ, được tiếp cận với kiến thức chuyên ngành và công nghệ mới. Công ty Trung Quốc tự hào trên trang web của mình là họ đang "tích cực làm việc với các công ty tầm cỡ trên thế giới như IBM và Xilinx"; họ tuyên bố Semptian là công ty duy nhất ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương có thể cung cấp cho khách hàng các thiết bị xử lý dữ liệu mới được phát triển với sự trợ giúp của các công ty Hoa Kỳ.
Năm ngoái, trên trang web của mình, OpenPOWER Foundation tuyên bố đó là "niềm vui" khi Semptian cộng tác với IBM, Xilinx và các tập đoàn khác của Mỹ. Tổ chức này cho biết họ cũng "làm việc với một số trường đại học và viện nghiên cứu lớn ở Trung Quốc". Vào tháng Mười Hai, các giám đốc điều hành của OpenPOWER tổ chức một hội nghị cấp cao ở Bắc Kinh, trong khách sạn 5 sao Sheraton Grand Hotel, tại quận Đông Thành của thành phố. Các đại diện Semptian được mời tham dự và đã giới thiệu với các đồng nghiệp Mỹ công nghệ phân tích video mới mà họ đang phát triển cho nhiều mục đích, trong đó có cả việc "theo dõi công luận", một nguồn tin thuật lại với Intercept như vậy.
Không rõ lý do tại sao các tập đoàn công nghệ khổng lồ Hoa Kỳ lại chọn cộng tác với Semptian. Quyết định này có thể là một phần của chiến lược rộng lớn hơn, nhằm tạo mối quan hệ chặt chẽ hơn với Trung Quốc và tiếp cận gần hơn với một thị trường đem lại lợi nhuận, ở một quốc gia Đông Nam Á. Phát ngôn viên của OpenPOWER đã từ chối trả lời các câu hỏi về chuyện tổ chức này làm việc với Semptian và chỉ nói rằng "công nghệ có sẵn từ trước thông qua tổ chức là mục đích chung, có thể tìm mua trên thị trường toàn cầu và không cần giấy phép xuất khẩu của Hoa Kỳ".
Elsa Kania, một thành viên cao cấp tại Center for a New American Security, viện nghiên cứu chính sách, nói rằng trong một số trường hợp, hợp tác kinh doanh và học thuật giữa các công ty Hoa Kỳ và Trung Quốc là quan trọng và có giá trị nhưng "khi một công ty được biết có dính líu chặt chẽ đến việc kiểm duyệt và giám sát và đồng lõa vi phạm nhân quyền trầm trọng thì rất đáng lo ngại".
"Tôi hy vọng các công ty Hoa Kỳ có thủ tục nghiêm ngặt xem xét về mặt đạo đức trước khi tham gia", Kania nói, nhưng đôi khi, đó có vẻ như là chính sách "đừng hỏi, đừng kể – lợi nhuận đặt trên đạo đức".
Semptian, thành lập năm 2003, là đối tác khả tín của chính phủ Trung Quốc trong nhiều năm. Chế độ này đã tặng cho công ty status " National High Tech Enterprise", điều này có nghĩa là nó đã vượt qua những đánh giá và kiểm toán do bộ khoa học và công nghệ thực hiện. Chính phủ ưu đãi các công ty nhận được status đặc biệt này bằng hình thức giảm thuế và những hỗ trợ khác.
Năm 2011, tạp chí Der Spiegel của Đức đã có một bài viết nhấn mạnh đến mối quan hệ thân thiết giữa Semptian và nhà nước Trung Quốc. Công ty đã giúp chính phủ thiết lập những hình trạng của Trung Quốc, cái gọi là Great Firewall, một hệ thống kiểm duyệt internet, ngăn chặn các trang web mà đảng Cộng Sản không ưa thích, chẳng hạn như các trang nói về vấn đề nhân quyền và dân chủ. "Công nghệ kiểm soát mạng của Semptian được sử dụng trong một số thành phố lớn ở Trung Quốc", Spiegel đã tường thuật vào thời điểm đó.
Năm 2013, Semptian bắt đầu quảng cáo sản phẩm của mình khắp thế giới. Các đại diện công ty đến Âu Châu, xuất hiện trong hội chợ về an ninh được tổ chức tại một hội trường phía Đông-Bắc Paris. Trong dịp đó, theo các tài liệu, Semptian đã cho các viên chức chính phủ quốc tế cơ hội sao chép mô hình internet Trung Quốc bằng cách mua "National Firewall", cái mà công ty cho biết có thể "ngăn chặn những thông tin không mong muốn từ internet".
Chỉ 2 năm sau, tư cách thành viên của Semptian trong tổ chức OpenPOWER được phê duyệt và công ty bắt đầu sử dụng công nghệ Mỹ để cải thiện các hệ thống giám sát và kiểm duyệt của mình.
Ryan Gallagher
Nguyên tác : How U.S tech giants are helping China’s surveillance state, The Intercept, 11/07/2019
Hoàng Thủy Ngữ chuyển ngữ
(04/08/2019)
