Thông Luận

Càng sống lâu, Đảng cộng sản Việt Nam càng chứng minh đã tàn lụi tư tưởng và cạn kiệt đường lối xây dựng đất nước và chỉnh đốn đảng.

Bằng chứng này xuất hiện tại Hội nghị Trung ương 6/XIII ngày 03/10/2022, qua phát biểu của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và 5 nội dung thảo luận.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu khai mạc Hội nghị trung ương 6 (khóa XIII) - Ảnh : VGP/Nhật Bắc

Về lĩnh vực kinh tế, mục tiêu đến năm 2020, Việt Nam "trở thành nước công nghiệp" đã thất bại, gây khó khăn cho kế hoạch định trước là "Đến giữa thế kỷ XXI, toàn Đảng, toàn dân ta phải ra sức phấn đấu xây dựng nước ta trở thành một nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa" trên cơ sở đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa".

Ông Nguyễn Phú Trọng nói : "Do nhiều nguyên nhân khác nhau, chúng ta vẫn chưa thực hiện được mục tiêu trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020. Các đột phá chiến lược chưa có sự bứt phá. Tăng trưởng kinh tế không đạt được mục tiêu chiến lược đề ra, tốc độ có xu hướng giảm dần theo chu kỳ 10 năm. Nội lực của nền kinh tế còn yếu ; năng lực độc lập, tự chủ thấp, còn phụ thuộc nhiều vào khu vực có vốn đầu tư nước ngoài. Năng suất lao động thấp và chậm được cải thiện. Khu vực kinh tế tư nhân trong nước chưa đáp ứng được vai trò là một động lực quan trọng thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa ; doanh nghiệp nhà nước còn nhiều hạn chế. Quá trình đô thị hóa cũng chưa đồng bộ, chưa thực sự gắn kết chặt chẽ với công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng nông thôn mới. Các vấn đề về phát triển văn hóa, xã hội, con người, bảo vệ môi trường cũng còn nhiều hạn chế, bất cập, chưa đồng bộ với phát triển kinh tế..." (Diễn văn khai mạc Trung ương 6, 03/10/2022).

Trong đề án "Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới", báo cáo của Ban Bí thư không nêu ra chi tiết nhưng nhìn nhận "những hạn chế, yếu kém và nguyên nhân" vẫn tồn tại. Vì vậy, ông Trọng đã yêu cầu các cấp lãnh đạo phải : "Chú ý đến việc hoàn thiện đồng bộ, đầy đủ hệ thống pháp luật, vận hành thông suốt, thống nhất bộ máy nhà nước và các lĩnh vực của đời sống xã hội ; phân công, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trong thực hiện quyền lực nhà nước ; tăng cường kiểm soát quyền lực ; đẩy mạnh cải cách hành chính, cải cách tư pháp ; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức tinh gọn, liêm chính ; phòng, chống có hiệu quả tham nhũng, tiêu cực".

Đây là những vấn đề "then chốt của then chốt", như lời ông Trọng nói về xây dựng, chỉnh đốn đảng từ năm 2011. Nhưng những chứng hư tất xấu của cán bộ, đảng viên trong các lĩnh vực lãnh đạo, hành chính và tham nhũng, tiêu cực không giảm mà còn tăng cao theo thời gian.

Bằng chứng trong Đảng đã có những tệ nạn như kèn cựa, tranh chức tranh quyền, trên bảo dưới không nghe, vây bè kéo cánh và lợi ích nhóm vây quanh, ăn sâu từ trong hệ thống cầm quyền sang doanh nghiệp rộng khắp.

Đổi mới hay làm cũ ?

Do đó, Hội nghị Trung ương 6 lần này đã tập trung thảo luận đề án "Về tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa X về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị".

Nên biết, điều được gọi là "tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị" đã được thảo luận và thi hành từ sau Hội nghị Trung ương 5, khóa đảng X thời Tổng bí thư Nộng Đức Mạnh năm 2007.

Tuy nhiên, theo lời ông Nguyễn Phú Trọng, "nhiều hạn chế, bất cập còn tồn tại" như : "Nhận thức lý luận về phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng còn có những vấn đề chưa thật rõ. Việc đổi mới, nâng cao chất lượng xây dựng, ban hành các nghị quyết của Đảng, thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng thành luật pháp, chính sách của Nhà nước chuyển biến chưa thật sự rõ nét ; vẫn còn tình trạng chất lượng một số văn bản chưa sát thực tế ; tổ chức thực hiện nghị quyết chưa nghiêm ; cách thức tổ chức quán triệt nghị quyết còn ít đổi mới. Việc hoàn thiện mô hình tổng thể tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị ; phân cấp, phân quyền, phân công, phối hợp giữa các cấp, các ngành ; xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác của các cơ quan, đơn vị thuộc hệ thống chính trị còn chậm và lúng túng, nhất là trong việc xử lý tình trạng không rõ ràng về quyền hạn, trách nhiệm giữa các cơ quan của Đảng và Nhà nước. Một số cấp ủy, tổ chức đảng chưa thực hiện nghiêm nguyên tắc của Đảng trong công tác lãnh đạo, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình".

Đặc biệt, theo lời ông Trọng : "Vẫn còn tình trạng bao biện, áp đặt, làm thay hoặc né tránh, sợ trách nhiệm, buông lỏng vai trò lãnh đạo của Đảng. Công tác tổ chức, cán bộ và thực hiện trách nhiệm nêu gương của Đảng viên có mặt còn hạn chế ; chưa thật sự bảo đảm tính dân chủ, minh bạch, thiếu cơ chế phát hiện, bồi dưỡng và sử dụng, trọng dụng nhân tài ; chưa kiểm soát tốt được quyền lực trong công tác cán bộ ; một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp còn thiếu gương mẫu, ảnh hưởng xấu đến uy tín, vai trò lãnh đạo của Đảng. Công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng tuy đã có nhiều đổi mới và có đột phá trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thời gian qua, nhưng nhìn chung vẫn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới ; chất lượng, hiệu quả chưa đều ở các cấp, việc tự kiểm tra, giám sát còn nhiều hạn chế…".

Vì vậy, ông Trọng đã buộc phải xác nhận rằng : "Nhiều vấn đề đã có chủ trương, chính sách và đã được tiến hành từ lâu nhưng đến nay, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn không ít hạn chế, yếu kém, cần tiếp tục được thực hiện ở tầm mức mới với những quyết tâm mới, quyết sách mới, nhằm đáp ứng yêu cầu của giai đoạn phát triển mới".

Từ hậu quả này, một Nghị quyết mới về "đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị" sẽ ra đời vào ngày họp cuối cùng của Trung ương 6, ngày 9/10/2022.

Chuyện thời 2007

Như vậy ta thấy công tác "đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị" , ra đời từ Hội nghị Trung ương 5, khóa đảng X, đã rệu rã như thế nào.

Trước hết, những yêu cầu của Trung ương 4, khóa X đã không được thi hành đến nơi đến chốn, tập trung vào : "Đổi mới kiện toàn tổ chức bộ máy các cơ quan đảng, định hướng về đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể chính trị - xã hội".

Chi tiết "đổi mới" này, theo Diễn văn của ông Tô Huy Rứa, Bí thư Trung ương đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương thời đó, nhằm :

"1. Giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo, nâng cao tính khoa học, năng lực và hiệu quả lãnh đạo của Ðảng đối với Nhà nước và toàn xã hội ;

2. Sự gắn bó mật thiết giữa Ðảng với nhân dân ;

3. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội ;

4. Phát huy dân chủ, quyền làm chủ của nhân dân ;

5. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong Ðảng và trong xã hội để nước ta phát triển nhanh, bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa" (Tuyên giáo, 16/09/2007).

Theo ông Tô Huy Rứa, sở dĩ Đảng phải đổi mới phương thức lãnh đạo vì : "Trong hoàn cảnh những năm qua, bên cạnh những thành tựu đạt được, phương thức lãnh đạo của Ðảng vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém, bất cập cần phải khắc phục : có nơi Ðảng bao biện làm thay, có nơi Ðảng buông lỏng sự lãnh đạo đối với hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị. Việc thiết kế những cơ chế, chính sách, những quy định có tính pháp quy để thể hiện sự lãnh đạo của Ðảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị còn yếu và rất thiếu những quy định cụ thể, khả thi, còn xem nhẹ phong cách, lề lối lãnh đạo...".

Từ thực tiễn trên và đặc biệt, từ sự thấu hiểu sâu sắc những đòi hỏi mới đối với quá trình đổi mới phương thức lãnh đạo của Ðảng, Nghị quyết Trung ương 5 đã tổng kết và làm rõ những quan điểm, nội dung, các giải pháp mang tính toàn diện và thực tiễn, trong đó có nhiều nội dung rất mới, rất cụ thể.

Những nội dung này được tập trung vào các lĩnh vực cụ thể như : "Ðổi mới phương thức lãnh đạo của Ðảng phải đặt trong tổng thể công tác đổi mới, chỉnh đốn Ðảng ; đồng bộ với việc đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị, với việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức. Ðổi mới phương thức lãnh đạo của Ðảng phải đồng bộ với đổi mới phát triển kinh tế, xuất phát từ yêu cầu tiếp tục đổi mới, phát triển kinh tế ; phải trực tiếp tác động vào quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trong khi tiếp tục đề cao việc kiên định nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Ðảng, Trung ương nhấn mạnh việc thực hành dân chủ rộng rãi, đẩy mạnh việc thực hiện phân cấp mạnh hơn, gắn với việc đề cao trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu ; đề cao tính sáng tạo của các cấp, các ngành phù hợp với điều kiện, đặc điểm và yêu cầu của ngành, địa phương".

Như vậy, những tệ nạn ông Tô Huy Rứa nói cần phải thay đổi từ năm 2007 thì 15 năm sau ông Nguyễn Phú Trọng đã lặp lại y như vậy năm 2022. Điều này chứng tỏ Đảng đã "giậm chân tại chỗ", hay "nói nhiều mà làm chẳng được bao nhiêu", hoặc cứ đùn đầy cho nhau chẳng ai chịu làm.

Chẳng hạn như chủ trương "Ðẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước", hay giữ Đảng "trong sạch", lãnh đạo "gương mẫu" v.v. dã được nói nhiều nhưng vẫn như nước đổ đầu vịt, trơ ra như đá không nhúc nhích.

Vậy mà không thấy có ai phải chịu trách nhiệm trong số 4 lãnh đạo đầu não gồm Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch quốc hội Vương Đình Huệ và Thủ tướng chính phủ Phạm Minh Chính.

Lý do này đã khiến Đảng mất tín nhiệm với dân nên điều gọi là "quan hệ máu thit với dân" của Đảng càng ngày càng mờ nhạt. Thậm chí cán bộ, đảng viên có chức có quyền, kể cả trong Quân đội và Công an, cũng đang "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" và suy thoái đạo đức lối sống.

Do đó, căn cứ vào thất bại của quá khứ, dù Đảng có "đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị" thêm lần nữa cũng không thể cứu vãn được.

Một chuỗi thất bại mới sẽ nẩy sinh.

Phạm Trần

(04/10/2022)