Thông Luận

Đằng sau cuộc điện đàm giữa Tổng thống Joe Biden và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng

Trần Đông A, VOA, 02/04/2023

Vậy là điều gì phải đến… đã đến, dù hiệu ứng của nó vẫn còn bàn cãi ! Sau khi Việt Nam nhắc đi nhắc lại 5 lần 6 lượt nhưng phía Mỹ vẫn làm ngơ, cuối cùng cuộc điện đàm giữa Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden với Tổng bí thư Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đã được xúc tiến.

Hình chụp hồi 2015, khi ông Biden còn là Phó Tổng thống Mỹ, nâng cốc với Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng ở Mỹ.

Họ đã nói với nhau những gì ?

Theo thông cáo của Nhà Trắng, Tổng thống Biden đã củng cố "cam kết của Mỹ đối với một Việt Nam mạnh mẽ, thịnh vượng, kiên cường và độc lập". Đồng thời cho biết thêm đôi bên sẽ hợp tác để giải quyết các thách thức khu vực và đảm bảo một Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở (FOIP). Trên nền tảng này, hai nhà lãnh đạo cũng đã thảo luận một thoả thuận mới về hợp tác quốc phòng. Cuộc điện đàm giữa người đứng đầu chính quyền Mỹ và người nắm thực quyền chính trị cao nhất ở Việt Nam được tiến hành sau khi một kế hoạch tương tự như thế được loan báo vào cuối năm ngoái, nhưng rồi bị hoãn lại vào phút cuối. Có thể có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chủ yếu được cho là do một số động thái ngoại giao của Hà Nội bấy giờ đã không phù hợp cho cuộc trao đổi, ví dụ như Việt Nam đã đón và đề cao chuyến thăm của Ngoại trưởng Nga tại Hà Nội. Mặc dầu các nhà phân tích đã chỉ ra, kinh tế – môi trường – chiến lược là ba trong nhiều nhân tố then chốt khác (như thay thế vũ khí, giúp xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển bền vững…) để quan hệ Mỹ – Việt có thể đi tới một chương m ới về chất. Nhưng dường như vào thời điểm năm ngoái, mọi chuyện vẫn chưa chín muồi.

Liên quan đến cuộc điện đàm sáng 29/3, chỉ một ngày sau đó, tờ "Nhân Dân" của Đảng cộng sản Việt Nam đã loan tin rộng rãi, tại cuộc trao đổi nói trên, hai nhà lãnh đạo đánh giá cao sự phát triển tích cực, toàn diện của quan hệ hai nước thời gian qua và "nhất trí thúc đẩy, phát triển, làm sâu sắc hơn quan hệ song phương". Còn Nhà Trắng thì nhấn mạnh, Tổng thống Biden khẳng định Việt Nam là đối tác quan trọng ; ủng hộ một Việt Nam "độc lập, tự cường và thịnh vượng". Nhà lãnh đạo Hoa Kỳ đồng thời tái khẳng định "tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị của Việt Nam ; nhất trí rằng sự tôn trọng là mộtnền tảng quan trọng của quan hệ hai nước", theo báo "Nhân Dân" hôm 30/9.

Tờ báo đầu bảng của Đảng cộng sản đã dẫn lời ông Trọng như thế này : "Việt Nam nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ, tích cực và chủ động hội nhập toàn cầu". Trong khi đó thì Nhà Trắng nêu bật điểm nhấn : "Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về tầm quan trọng của việc củng cố và mở rộng quan hệ song phương, đồng thời hợp tác giải quyết các thách thức khu vực như biến đổi khí hậu, đảm bảo một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở (FOIP), cũng như tình hình an ninh và môi trường đang xấu đi dọc sông Mekong". Hai nhà lãnh đạo bày tỏ vui mừng có dịp trao đổi nhân kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ "Đối tác Toàn diện" Việt Nam – Hoa Kỳ ; đánh giá cao sự phát triển tích cực, toàn diện của quan hệ hai nước thời gian qua và nhất trí thúc đẩy, phát triển, làm sâu sắc hơn quan hệ song phương, vì lợi ích của hai nước, hòa bình, hợp tác và phát triển.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đề nghị giao các cơ quan chức năng của hai bên trao đổi các nội hàm cụ thể nhằm tiếp tục thúc đẩy quan hệ trong thời gian tới. Ông Trọng cũng nhấn mạnh, những kết quả đạt được trong quan hệ song phương vừa qua là phù hợp với nguyện vọng của nhân dân hai nước, được thúc đẩy trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị của mỗi nước, hiểu biết lẫn nhau, hợp tác bình đẳng, cùng có lợi và theo tinh thần "gác lại quá khứ, vượt qua khác biệt, phát huy tương đồng, hướng tới tương lai".Tổng thống Joe Biden nhất trí với các ý kiến đó của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Những gì không được công bố ra ngoài ?

Căn cứ vào truyền thông từ cả hai phía, các vị lãnh đạo đã không cho biết cụ thể, liệu trong tương lai gần, hai nước có tiến đến việc nâng cấp quan hệ song phương từ "Quan hệ Đối tác Toàn diện" (Comprehensive partnership - CP) lên mức "Quan hệ Đối tác Chiến lược" (Strategic Partnership – SP) trong khung khổ kỷ niệm có ý nghĩa này hay không. Câu chuyện CP có thể trở thành SP thật ra là cả một đề tài khá hóc búa vào thời điểm hiện nay. Nó hóc búa, vì đây từng là một câu chuyện dài nhiều tập suốt từ hàng chục năm có lẻ. Chiều 30/10/2010 tại Hà Nội, Ngoại trưởng Hillary Clinton từng khẳng định Mỹ cam kết mở rộng và làm sâu sắc hơn quan hệ với Việt Nam. Trong các cuộc thảo luận ấy, theo bà Ngoại trưởng,hai bên Hoa Kỳ và Việt Nam đã tái khẳng định mong muốn chung trong việc đưa mối quan hệ tiến tới quan hệ đối tác chiến lược (SP).

Sau bà Clinton, có lẽ cấp cao nhất tái khẳng định điều này là bà Phó Tổng thống Kamala Harris. Hội đàm với Chủ tịch Nguyễn Xuân Phúc trong chuyến thăm cấp Nhà nước đến Việt Nam, bà Harris kêu gọi hai bên hãy nâng tầm mối quan hệ với Việt Nam từ đối tác CP lên đối tác SP. Tuy nhiên, ông Phúc và Ban lãnh đạo Hà Nội đã đánh bài lờ kiến nghị ấy của phía Mỹ.

Một vấn đề quan trọng khác chưa thấy buổi điện đàm công khai nội dung, đó là khả năng Chính quyền Biden có thể mời Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Hoa Kỳ vào thời điểm thích hợp nào ? Mới đây, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Wendy Sherman hôm 30/3 đã có cuộc gặp với người đồng cấp Việt Nam, ông Hà Kim Ngọc, tại thủ đô Washington sau khi ông Hà Kim Ngọc kết thúc tham dự Đối thoại Chính trị, An ninh và Quốc phòng Hoa Kỳ – Việt Nam. Theo VOA, hai thứ trưởng đã thảo luận về việc thúc đẩy mối quan hệ song phương Việt Nam – Hoa Kỳ vào năm 2023 này. Hai bên cũng nêu bật những cách thức thúc đẩy các mục tiêu chung, vì một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương cởi mở, an ninh, thịnh vượng và kết nối. Ngoài ra, thông cáo của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ còn cho biết Thứ trưởng Sherman còn nêu lêncác trường hợp vi phạm nhân quyền đáng quan ngại đối với đại diện của Việt Nam và nhấn mạnh việc phải tôn trọng nhân quyền.

Hiệu ứng điện đàm sẽ được kiểm nghiệm ?

Sau cuộc điện đàm nói trên, tin tức từ nhiều nguồn vẫn tiết lộ theo cả hai hướng : lạc quan và ít lạc quan hơn. Hướng ít lạc quan cho rằng, việc nâng cấp mối quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ có thể sẽ gặp những trở ngại, hơn nữa giờ đây đã không hẳn là vấn đề ưu tiên của phía Mỹ nữa. Bất luận khi nào Mỹ và Việt Nam chính thức tiến đến quan hệ Đối tác Chiến lược, theo một số phân tích, Trung Quốc sẽ có phản ứng, nhưng theo mức độ nào còn tùy vào nhiều yếu tố. Nhà nghiên cứu Hà Hoàng Hợp nói với VOA hôm 31/3/2023 : "Trung Quốc có thể sẽ xem quan hệ Đối tác Chiến lược giữa Việt Nam và Hoa Kỳ như một thách thức đối với ảnh hưởng của chính họ trong khu vực. Trung Quốc đã mở rộng sự hiện diện kinh tế, ngoại giao và quân sự ở Đông Nam Á, và rõ ràng mối quan hệ ngày càng tăng cường giữa Việt Nam và Hoa Kỳ là một trở ngại cho tham vọng của Trung Quốc trong khu vực".

"Xét đến sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Trung Quốc và Mỹ và sự gần gũi giữa Trung Quốc và Việt Nam, Hà Nội có thể cảm thấy miễn cưỡng khi chính thức nâng cấp quan hệ đối tác toàn diện với Washington". Đây là nhận định của Bích Trần, chuyên gia phụ trợ tại CSIS của Washington. Khi được hỏi, liệu Việt Nam đã sẵn sàng nâng cấp quan hệ với Mỹ trong năm nay hay chưa, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Việt Nam hôm 23/3 trả lời nước đôi, điều đó sẽ xảy ra "khi thời điểm thích hợp", nhấn mạnh mối quan hệ bền chặt mà hai quốc gia đã có. Người phát ngôn của Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam cho biết hai nước đang làm việc cùng nhau để nâng cao quan hệ đối tác. Lê Hồng Hiệp, Nghiên cứu viên cao cấp tại Viện ISEAS–Yusof Ishak của Singapore, cho biết Việt Nam chắc chắn muốn nâng cấp quan hệ với Washington,nhưng khó có khả năng đồng ý việc này trong năm nay.

Hướng lạc quan hơn đối với triển vọng quan hệ Việt – Mỹ thì cho rằng, những tháng tới đây, Tổng thống Biden nên đưa ra quyết định mời ông Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Hoa Kỳ. Theo Murray Hiebert (CSIS), Việt Nam gần đây đã nổi lên như một trong các đối tác quan trọng nhất của Mỹ tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương và là một nước "tiền tuyến" chống chọi sức ép từ Trung Quốc ở Đông Nam Á, nhất là tại Biển Đông. Trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc tăng cường cạnh tranh chiến lược tại khu vực này, Việt Nam dễ bị mắc kẹt, phải tìm cơ hội hóa giải bằng cách tăng cường quan hệ với Mỹ. Trong nhiều năm qua, Mỹ đã vận động Việt Nam nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược, nhưng Hà Nội vẫn trì hoãn vì lo ngại Trung Quốc phản ứng. Nhưng gần đây, Việt Nam tỏ ra sẵn sàng nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược nếu Tổng thống Biden mời Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sang thăm. Việc ông Trọng đi thăm Bắc Kinh (10/2022)giúp Việt Nam có dư địa để nâng cấp quan hệ với Mỹ trong những tháng tới.

Trần Đông A

Nguồn : VOA, 02/04/2023

***************************

Bước ngoặt mới cho quan hệ Việt-Mỹ ?

Nguyễn Quang Dy, Nghiên cứu quốc tế, 01/04/2023

Năm 2015, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đến thăm Mỹ và được Tổng thống Obama tiếp chính thức tại Phòng Bầu Dục ở Nhà Trắng như khi đón tiếp nguyên thủ quốc gia. Trong phát biểu của Phó Tổng thống Biden khi chiêu đãi Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Bộ Ngoại giao, ông đã đọc câu thơ Kiều "Trời còn để có hôm nay. Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời". Không biết ông Biden có định "bói Kiều" hay không, nhưng có lẽ năm nay là thời điểm phù hợp để "vén mây giữa trời" và nâng cấp quan hệ Việt-Mỹ.

Có lẽ năm nay là thời điểm phù hợp để "vén mây giữa trời" và nâng cấp quan hệ Việt-Mỹ.

Kỷ niệm 10 năm

Nhân dịp kỷ niệm 10 năm đối tác toàn diện giữa Mỹ và Việt Nam (2013-2023), Tổng thống Biden đã điện đàm với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng ngày 29/3/2023. Hai vị lãnh đạo đã "nhắc lại lời mời hai bên đi thăm lẫn nhau, và vui vẻ nhận lời, giao cho các cơ quan liên quan thu xếp vào thời gian phù hợp". Đây là một sự kiện có ý nghĩa quan trọng, mở ra bước ngoặt mới cho quan hệ hai nước.

Tuy chưa rõ "thời gian phù hợp" là khi nào, nhưng dư luận cho rằng chuyến thăm Mỹ của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng có thể diễn ra vào tháng 7/2023. Ngoại trưởng Antony Blinken có kế hoạch đi thăm Việt Nam vào tháng 4/2023, có thể để chuẩn bị cho chuyến thăm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Trong thời gian gần đây, nhiều đoàn Mỹ đã đến thăm Việt Nam, trong đó có sáu quan chức cao cấp và đoàn của Hội đồng Kinh doanh Mỹ-ASEAN gồm 52 công ty.

Mấy năm nay, điện đàm cấp cao giữa lãnh đạo các nước đã trở thành bình thường, nhưng cuộc điện đàm này đặc biệt quan trọng và nhạy cảm, nên Việt Nam không muốn làm ồn ào vì "yếu tố Trung Quốc". Việt Nam đã thận trọng và kiên nhẫn chờ thời cơ thích hợp, với phương châm "coi thực chất quan hệ quan trọng hơn hình thức". Nay thời cơ chín muồi đã đến, sau khi Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đi thăm Trung Quốc như một nước cờ thế.

Theo các chuyên gia phân tích, chuyến thăm Trung Quốc của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cuối 10/2022 đã "thử thách chính sách ngoại giao cây tre của Việt Nam". Sau khi Nga xâm lược Ukraine (24/2/2022), áp lực chọn phe chưa bao giờ mạnh như thế, đe dọa phá vỡ sự cân bằng trong quan hệ của Việt Nam với các nước lớn như Trung Quốc, Mỹ, và Nga.

Việt Nam buộc phải vận dụng "ngoại giao cây tre" với các nước lớn và chơi cờ thế (hedging) để chờ thời cơ thay đổi tình thế nhằm "tái cân bằng chiến lược". Theo Alexander Vuving, Việt Nam phải nhượng bộ Trung Quốc về một số vấn đề nhỏ để làm giảm áp lực trong các vấn đề lớn hơn có thể đe dọa ổn định và an ninh quốc gia. Nhưng Vuving cho rằng "không có dấu hiệu Việt Nam sẵn sàng quay trở lại quỹ đạo của Trung Quốc".

Vuving cho rằng sẽ đến lúc Việt Nam và Mỹ tuyên bố "đối tác chiến lược" khi lãnh đạo hai nước gặp nhau. Lẽ ra điều đó phải diễn ra từ lâu rồi nhưng quan hệ Việt-Mỹ rất nhạy cảm vì yếu tố Trung Quốc. "Đây là yếu tố then chốt để hình thành hay làm mất đi nội hàm chiến lược trong quan hệ hai nước".

Cơ hội và rủi ro

Tại cuộc điều trần tại Thượng viện Mỹ (13/7/2021), ứng viên đại sứ mới tại Việt Nam Marc Knapper nói rằng nâng cấp quan hệ hai nước lên đối tác chiến lược là ưu tiên hàng đầu, ông sẽ thực hiện điều đó bằng cách tăng cường quan hệ an ninh với Việt Nam. Đó không chỉ là ưu tiên của Đại sứ Knapper mà còn là ưu tiên của chính quyền Biden. Lâu nay nhiều người vẫn lo ngại cam kết của đại sứ mới có thể bất khả thi vì còn nhiều rào cản.

Trong một lần trao đổi với báo chí ở Hà Nôi cuối năm 2022, đại sứ Knapper tự tin hơn khi nói rằng năm 2023 hai nước sẽ kỷ niệm 10 năm quan hệ đối tác toàn diện. Đó là dịp tốt để hai nước có thể nâng cấp lên đối tác chiến lược, vì quan hệ hai nước "về bản chất cốt lõi mang tầm chiến lược". Ông nhấn mạnh "nếu đây không phải là quan hệ đối tác chiến lược thì tôi không biết như thế nào mới là chiến lược", và cho rằng "bầu trời là giới hạn".

Đại sứ Knapper lạc quan "Trên cơ sở những giá trị chung, lợi ích chung và lòng tin giữa hai nước, chúng tôi thực sự tin tưởng rằng việc nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược sẽ mở ra nhiều cánh cửa để hai nước hợp tác chặt chẽ hơn nữa". Các đại sứ Mỹ tiền nhiệm vẫn tiếp tục hoạt động tích cực nhằm thúc đẩy quan hệ hai nước, trong đó có Đại sứ Daniel Krittenbrink (hiện là trợ lý ngoại trưởng) và Đại sứ Ted Osius (hiện là chủ tịch Hội đồng kinh doanh Mỹ – ASEAN).

Hơn một năm qua, tuy quan hệ hai nước vẫn phát triển tốt về kinh tế và an ninh quốc phòng, nhưng mục tiêu nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược vẫn dậm chân tại chỗ, chủ yếu vì lo ngại Trung Quốc phản ứng. Trong khi chiến tranh Ukraine lôi kéo sự quan tâm của Mỹ và các cường quốc Châu Âu (như Anh, Pháp, Đức), leo thang căng thẳng ở eo biển Đài Loan cũng lôi kéo sự quan tâm của Mỹ và các cường quốc Châu Á (như Nhật).

Điều đó làm các nước khu vực (như ASEAN, Úc và Tân Tây Lan) lo ngại nếu Mỹ và các cường quốc khác giảm mức ưu tiên ở khu vực này, Trung Quốc có thể tranh thủ cơ hội để bắt nạt các nước tại Biển Đông và tăng cường ảnh hưởng đối với các nước nhỏ tại Nam Thái Bình Dương. Tuy Chiến lược An ninh Quốc gia mới của Mỹ vẫn khẳng định Trung Quốc là thách thức chính và đối thủ của Mỹ tại khu vực, nhưng lo ngại đó vẫn chưa hết.

Tuy chính quyền Biden tăng cường củng cố quan hệ với các đồng minh và đối tác, trong đó có khu vực Đông Nam Á, nhưng tình hình nội bộ bất ổn của Mỹ gần đây về cả kinh tế và chính trị, cũng làm cho các nước khu vực này lo ngại về ưu tiên và cam kết của Mỹ. Nếu ưu tiên của Mỹ ở khu vực Đông Bắc Á (bao gồm Đài Loan) và với Philippines tăng lên, thì ưu tiên của Mỹ ở khu vực Đông Nam Á (bao gồm Biển Đông) và với Việt Nam có thể giảm bớt xuống.

Tại sao 2023 ?

Theo Murray Hiebert (CSIS), "2023 là năm tốt nhất để Biden mời Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sang thăm Mỹ". Mấy năm qua, việc này đã bị trì hoãn vì yếu tố Trung Quốc và tình trạng sức khỏe của ông Trọng. Nhưng năm 2024 Mỹ sẽ tranh cử tổng thống, và năm 2025 Việt Nam sẽ chuẩn bị đại hội Đảng, nên sẽ khó đi thăm hơn. Vấn đề sức khỏe của ông Trọng có thể giải quyết được nếu bố trí điểm dừng chân hợp lý cho chuyến bay dài tới Mỹ.

Việt Nam gần đây đã nổi lên như một trong các đối tác quan trọng nhất của Mỹ tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, và là một nước "tiền tuyến" chống chọi sức ép từ Trung Quốc ở Đông Nam Á, nhất là tại Biển Đông. Trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc tăng cường cạnh tranh chiến lược tại khu vực này, Việt Nam dễ bị mắc kẹt, phải tìm cơ hội hóa giải bằng cách tăng cường quan hệ với Mỹ.

Trong nhiều năm qua, Mỹ đã vận động Việt Nam nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược, nhưng Hà Nội vẫn trì hoãn vì lo ngại Trung Quốc phản ứng. Nhưng gần đây, Việt Nam tỏ ra sẵn sàng nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược nếu Tổng thống Biden mời Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sang thăm. Việc ông Trọng đi thăm Bắc Kinh (10/2022) giúp Việt Nam có dư địa để nâng cấp quan hệ với Mỹ trong những tháng tới.

Tuy ông Trọng đi thăm Bắc Kinh làm dấy lên tin đồn lãnh đạo Việt Nam có thể xoay trục sang Trung Quốc. Nhưng các chuyên gia am hiểu tình hình khu vực cho rằng việc ông Trọng đi thăm Bắc Kinh đã tạo ra tình huống (latitude) để ông có thể đi thăm Washington nhằm nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược. Vì vậy, Hiebert cho rằng ông Trọng được Washington mời chính thức sẽ giúp xác nhận liệu tin đồn nói trên là có cơ sở hay không.

Theo Hiebert, có bốn trụ cột cho đối tác chiến lược Việt-Mỹ. Một là thỏa thuận nhằm thúc đẩy khả năng phục hồi chuỗi cung ứng. Hai là coi an ninh tại Biển Đông là ưu tiên hàng đầu và Mỹ có thể giúp Việt Nam về công nghệ quốc phòng để bảo vệ chủ quyền. Ba là tăng cường hợp tác đối phó với biến đổi khí hậu, chủ yếu là bảo vệ môi trường đồng bằng sông Mekong. Bốn là tổ chức đối thoại cấp cao hàng năm về chiến lược và quốc phòng.

Quan hệ Việt-Mỹ đã vượt qua một quãng đường dài, từ kẻ thù thành bạn, nay là đối tác chiến lược. Nhưng trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung, Việt Nam dễ mắc kẹt vì "yếu tố Trung Quốc. Vì vậy, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng không thể đi thăm Trung Quốc vào năm 2019 vì lý do sức khỏe, cũng như vì "yếu tố Trung Quốc" cản đường.

Sau cuộc gặp cấp cao Mỹ-Triều tại Hà Nội (2/2019) Tổng thống Donald Trump đã mời Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Mỹ. Tuy đó là một cơ hội tốt, nhưng Việt Nam vẫn chưa sẵn sàng nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược vì điều kiện chưa chín muồi. Các chuyên gia cho rằng đối tác chiến lược Việt-Mỹ lúc đó còn một khoảng cách khá xa.

Theo Derek Grossman (RAND) chuyến thăm Việt Nam của Phó Tổng thống Harris (8/2021) đã mở đường cho Tổng thống Biden nâng cấp đối tác chiến lược với Việt Nam. Trung Quốc tuy không muốn thấy điều đó, nhưng chắc họ không dại gì phá vỡ hòa bình và ổn định khu vực, chỉ vì Việt Nam muốn tăng cường hợp tác an ninh với Mỹ. Tuy nhiên, Washington không nên thúc ép Hà Nội phải chọn phe, trừ phi Hà Nội sẵn sàng làm điều đó.

Lời cuối

Đến nay, Việt Nam đã có quan hệ đối tác chiến lược với 18 nước nhưng chưa có Mỹ. Vì vậy, nâng cấp quan hệ với Mỹ lên đối tác chiến lược là một điều tất yếu, chỉ là vấn đề thời gian. Nếu quá sớm cũng không được, hay quá muộn cũng có hại cho Việt Nam, vì tương quan trong quan hệ Việt-Trung và Việt – Mỹ. Nay cơ hội đã có và thời điểm đã tới. Nhưng đối tác chiến lược với Mỹ không thay thế cho nội lực và cân bằng chiến lược nước lớn.

Nguyễn Quang Dy

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 01/04/2023

Tham khảo

1. Nguyen Quang Dy, "Trump-Trọng Summit Remains in Limbo", YaleGlobal, January 2, 2020

2. Nguyen Quang Dy, "Veep Diplomacy : Managing US Ties in Asia", Asialink, 18 August 2021

3. Alexander Vuving, "Will Vietnam Be America’s Next Strategic Partner ?", Diplomat, August 21, 2021

4. Nguyen Quang Dy, "Tương lai quan hệ Việt–Trung và Việt–Mỹ", Nghiên cứu quốc tế, 31/10/2022

5. Murray Hiebert, "Biden Should Invite Vietnams Party Chief for a Visit", CSIS, March 27, 2023