Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

lun li b khuy đng. Ln này là vì quyết đnh ca 105 đi biu Hi đng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh khóa chín : Ti mt phiên hp bt thường din ra vào sáng 8 tháng 10, h nht trí chi 1.508 t đng đ xây "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Th Thiêm.

motang1

Khu đất Th Thiêm d kiến dành cho vic xây nhà hát 1.500 t đng.

***

Theo Tờ trình mà chính quyn Thành phố Hồ Chí Minh trình cho Hi đng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh khóa chín, thành ph này hin có ba Nhà hát nhưng c ba (Nhà hát Ln - 406 ghế, Nhà hát Hòa Bình - 2.500 ghế, Nhà hát Bến Thành - 1041 ghế) đu đã xây t lâu, quy mô nh, không đ đ t chc nhng chương trình tm c, chưa k còn xung cp trm trng. Cũng vì vy, cn phi xây "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" vi hai khán phòng : Ln (1.200 ghế), Nh (500 ghế), snh có th dùng làm sân khu ngoài tri đ biu din các chương trình nghệ thut phc v công chúng. Cũng theo T trình va k, chi phí xây dng "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" là tin bán đu giá khu đt s 23 Lê Dun, qun 1 - nơi tng là tr s Công ty X s kiến thiết Thành phố Hồ Chí Minh - nên không ngi thiếu.

Chuyện Hi đng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh thông qua Nghị quyết v "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Th Thiêm đã làm hàng chc triu người phn n vì cho ti gi, h thng chính tr, h thng công quyn ti Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và ti Vit Nam nói chung vn chưa xác đnh gii pháp để hàng chc ngàn gia đình Th Thiêm được sng n đnh sau hai thp niên vt vưởng không ra hn người vì vic t chc - thc hin quy hoch bán đo Th Thiêm.

Rt nhiu facebooker xem Ngh quyết v "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Th Thiêm là quyết đnh "nhy múa trên oan khiên", "hoan ca trên nhng xác người". Nguyn Tiến Tường gii thích, khó có th gi ngh quyết y bng tên khác vì Th Thiêm là nơi có nhng người chết trong ut hn, có nhng người sng không bng chết, đến giThủ Thiêm vn là nơi đm nước mt và đy nhng mnh đi rách nát, chưa thy ánh sáng công lý.

Sự kin 100% đi biu Hi đng nhân dân tán thành đ ngh dành 1.508 tỉ đng xây "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Th Thiêm trong bi cnh Sài Gòn c mưa là ngp, giao thông tc nghn, thiếu đ loi công trình công cng, t bãi đu xe tr đi, trường hc và bnh vin quá ti, bnh nhân, k c bnh nhi phi nm hành lang, cu thang, k c nm dưới gm giường làm thiên h căm gin. Xuân Sơn Võ nhn mnh, nếu cn ci thin kh năng th cm ngh thut ca dân chúng, trước hết, hãy giúp h sng bt cht vt, hãy đ cho tâm hn h t do, t do tư duy, t do biu đạt. Nếu cn hãnh din vi thế gii, trước tiên, hãy ci thin v trí ca quc gia này trên các bng xếp hng ca thế gii, đng vi cnh tranh vi nhng Con sò, Philharmonie de Paris… Mt năm, sân khu ca nhng nhà hát, nhà văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh có bao nhiêu đêm sáng đèn ? "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Th Thiêm dành cho ai mà cn xây dng cp bách đến như vy ? Tng lp cai tr đã có h thng chăm sóc sc khe riêng, nghĩa trang riêng, lăng tm chiếm hàng héc ta đt, bấy nhiêu chưa đ nên phi có nhà hát riêng cho mình na sao ?

Chẳng riêng mng xã hi, h thng truyn thông chính thc cũng không giu diếm s bt bình, Ngh quyết v "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Thủ Thiêm là nguyên nhân khiến VTC nêu thc mc : Hình như các v không thu ni đau, ni kh ca dân (3) ? Ti sao Thành phố Hồ Chí Minh đang thiếu tin đ gii quyết nhng vn đ cp bách liên quan đến dân sinh mà li xây nhà hát ? Ti sao không tu sa các nhà hát hin hu mà phải xây mi ?

Đã có nhng facebooker như Ly Doi b thi gian làm mt thng kê đ so sánh, Sài Gòn vn không thiếu nhng trung tâm đáp ng nhu cu văn hóa - ngh thut ca công chúng. T 1975 đến nay, đa s các loi rp (hát, chiếu phim) Sài Gòn b biến đổi công năng và đó là mt kiu chiếm đot công sn mà chng ai bn tâm. Chng riêng nhng trung tâm đáp ng nhu cu sinh hot văn hóa - ngh thut ca công chúng, công th - công sn như các doanh tri ca quân đi cũng đã tr thành nhà hàng, khách sn, trung tâm thương mi, bit th… Theo Ly Doi, lõi ca vn đ là nhng khut tt, thiếu minh bch trong qun lý, thiếu vin kiến trong điu hành (lúc đu, d tính xây nhà hát 23 Lê Dun ri đi ý, chuyn qua Công viên 23 tháng chín, nay quyết đnh chn Th Thiêm) và chn sai thi đim biu quyết đã biến ý tưởng xây xây "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Th Thiêm thành một trái bom.

Đã có không ít facebooker như Nguyn Hng Lam nhấn mnh h không phn đi ý tưởng xây dng mt nhà hát cho giao hưởng, vũ kch ti Sài Gòn. Vn đ là thi đim và đa đim. Vào lúc này, Th Thiêm đang là tâm ca oán thán. Đng ý chi 1.508 t đng đ xây "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Th Thiêm là bằng chng v s kém ci c trong nhn thc ln kh năng chính tr thc tin và t l đng thun 100% chng t đó là s yếu kém có h thng và ca c h thng. Phi chăng quyn li chính tr đã khiến ý thc trách nhim trong tng cá nhân đi biu bị hóa thch ? Ch trích ca công chúng đi vi ý tưởng xây dng "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Th Thiêm không phi vì đúng - sai mà bi ý tưởng đó vô đo. Chng khác gì chưa xây đã sp vì nn móng gia lòng dân mc rung. Vi vàng ch đ to thêm một vết nhơ đ s. Không th xem 100% đng thun là hp lý. T l đó ch khng đnh mt s tht cay đng : Các đại biu không nhn thy giá tr ca lòng dân, ch nhìn ra cơ hi mà không thy đo lý.

Giữa trn bão ca dư lun, bà Nguyn Th Quyết Tâm - Phó Bí thư Thành y Thành phố Hồ Chí Minh kiêm Ch tch Hi đng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh - đã góp gió thêm bão khi thn nhiên bo rng, "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" tại Thủ Thiêm là mt công trình "vì dân", và quyết đnh thc hin công trình này là do "nhu cu và nguyn vng ca nhân dân".

Phm Hoài Nhân đã khái quát n lc góp gió cho bão thành đi cung phong như thế này : Bây gi Sài Gòn mà bn nghe hô "Quyết Tâm" thì có nghĩa là... quyết tâm nếu người hô là quan chc. Còn nếu người hô là dân - nht là dân Th Thiêm - thì đó là tiếng chi th, là khn nn, là vô lương tâm !

Dẫu khéo léo hơn nhưng ông Nguyn Thành Phong - Ch tch Thành phố Hồ Chí Minh - cũng không thoát ra khi s lúng túng khi bin gii rng, "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Th Thiêm nm trong qui hoch và là mt công trình thuc loi không th không có đi vi mt đô th tm vóc như Thành phố Hồ Chí Minh. Song song vi vic xây dng nhà hát này, chính quyn Thành phố Hồ Chí Minh s xây thêm… vài bnh vin. Tht ra thì ông Phong không đơn đc. Đã có mt s văn ngh sĩ, trí thc ph ha rng Thành phố Hồ Chí Minh cn mt nhà hát cho ngh thut có tính hàn lm như giao hưởng, vũ kịch.

Đến mc này thì các kiến trúc sư nhp cuc, trong đó có Lê Quang đang sng ti Đc. Qua bài viết khong 3.500 ch đăng trên facebook ca mình, Quang nêu hàng loạt dẫn chứng c xưa ln nay đ chng minh, vi thiên h, du nhà hát gia tăng giá tr ca đô th nhưng nhà hát ch hình thành khi đô th đã đt đến đ chín trong các khon đu tư dài hn (cơ s h tng, không gian công cng). "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" tại Th Thiêm là trường hp ngược li : Chưa có đu tư dài hn, chưa có, chưa có kế hoch (kế hoch tng được lp trong quá kh không thc hin được cho thy đó không phi là kế hoch tt). Bên cnh đó, cưỡng chế - thu hi đt đã to ra khng hong và điu này cho thy thêm mt ln na, quyết đnh xây dng "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Th Thiêm th hin sai lm mt cách c hu ca h thng công quyn. Gi s quyết đnh xây dng "Nhà hát Giao hưởng, Nhc và Vũ kch" ti Th Thiêm không xut phát từ dã tâm (công cng hóa các khu vc đang có tranh chp đ đy nhng người đang khiếu ni vào thế yếu, cô lp h) thì trí tu và năng lc ca h thng công quyn vn… có vn đ.

Theo Lê Quang, phải lưu ý đến mt khía cnh khác ca nhà hát, đó là tương tác của nhà hát đi vi cng đng. Các công trình dành cho văn hóa - ngh thut Vit Nam không chú trng đến yếu t này và Bo tàng Hà Ni vi chi phí xây dng 6.000 t chính là mt trong nhng bng chng.

Lê Quang nêu hàng lot câu hi : Sau by năm t ngày khánh thành, nơi này t chc được bao nhiêu trin lãm ngh thut, bao nhiêu s kin văn hóa ? Đơn v vn hành lưu tr thêm được bao nhiêu hin vt ? B sưu tp các tác phm tăng thêm bao nhiêu ? Thc hin được bao nhiêu d án bo tn ? Kết ni được vi bao nhiêu s ngh thut trên thế gii ? Bao nhiêu ngh sĩ tr nhn được tài tr đ phát trin s nghip ? Đào to ra được bao nhiêu curator (nhà đnh hướng ngh thut) ? T chc được bao nhiêu cuc đu giá tác phm ? Bán được bao nhiêu tác phm ? Kh năng t to ra của cải và kh năng sinh lãi là bao nhiêu ?... Chc chc các thông s đó đu tim cn vi s "0". Th duy nht không gn vi s "0" chính là chi phí vn hành và bo trì công trình, chc chn không ít hơn mười ch s mi năm.

Đi chiếu vi mt s nơi khác trên thế gii, Lê Quang khng đnh, nhng công trình tr giá ngàn t không th quyết đnh môi trường thc hành văn hóa, ngh thut ca mt thành ph. Môi trường y được đnh hướng và dn dt bi các cơ chế và chính sách. Văn hóa - ngh thut luôn đòi hi cơ chế ci m, t do, khuyến khích tt c các thành phn ca nó hot đng hết kh năng. Nếu cho rng ch cn xây nhng công trình tr giá ngàn t là có nn văn hóa - ngh thut phát trin thì suy nghĩ y còn thua c suy nghĩ ca mt đa tr. Có xây vài công trình ngàn tỉ mà vn còn tn ti S Văn hóa vi cht lượng nhân lc như hin nay thì xây xong cũng ch đ t chc tic cưới, Đi hi công nhân - viên chc thôi !

Lê Quang thắc mc, xây các công trình văn hóa - ngh ngàn t đ làm gì khi nhng "ngh sĩ" vn im re trước nhng bt công, sai trái, vn co ro, khúm núm, b đ cường quyn ? Xây các công trình văn hóa - ngh ngàn t đ làm gì khi còn "phê duyt" ngh thut và tt c nhng th đã được "phê duyt" ch là ngh thut na vi, được to ra bi nhng người t xưng là "nghệ sĩ" - đang dò dm trong đêm ti và phó mc cho s may ri s đưa mình đến vi nơi vn dĩ ch dành cho nhng k can đm và có đc tin ?

Lê Quang đã dn mt ý kiến ca William Ralph Inge đ kết bài viết đang được rt nhiu facebooker và din đàn đin t chia sẻ : Nhà hát ? Hn nhiên, nó là phn chiếu ca cuc đi và có l chúng ta nên ci thin cuc đi ca chúng ta trước khi nghĩ đến vic chúng ta có th ci thin bt kỳ nhà hát nào hay không.

Trân Văn

Nguồn : VOA, 13/10/2018

Published in Diễn đàn