Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Cho dù EVFTA có được Cng đng Châu Âu cho phép ký kết, nhưng ti cuc hp vào tháng Ba năm 2019, rt có th Ngh vin Châu Âu s b phiếu phn bác hip đnh này, đưa mi quan h gia Châu Âu và Vit Nam v thi… tin s.

evfta1

Thân mẫu nhà hot đng Lê Đình Lượng chm vào hình con mình trên mt banner treo phía trước nhà th gn tòa án Vinh, 18 tháng 10, 2018. (Facebook Nguyen Xoan)

Nhân quyền trước hết !

Kỳ vọng còn nước còn tát ca ‘Tng Ch’ Nguyn Phú Trng và chuyến công du ba nước Châu Âu ca Th tướng Phúc vào tháng Mười năm 2018 đ ‘quc tế vn’ cho Vit Nam được ký kết và trin khai EVFTA (Hip đnh thương mi t do Vit Nam - Châu Âu), cùng mt chiến dch truyền thông đng lot, n ào và tn kém ca h thng báo đng v ‘EVFTA s được ký kết’ và ‘Vit Nam thành công vi EVFTA’, rt có th s tr nên công cc bi mt ngh quyết v nhân quyn được Ngh vin Châu Âu bt ng tung ra vào ngày 15/11/2018.

Gần mt tháng sau khi chính thể đc đng Vit Nam đã tưởng như chc ăn khi y ban Châu Âu đng thun làm t trình cho Hi đng Châu Âu đ xem xét vic ký kết EVFTA vi Vit Nam, Ngh quyết 2018/2925(RSP) ca Ngh vin Châu Âu đã đy kỳ vng ‘EVFTA được ký kết’ t xác suất cao hoc rt cao v mc 50/50.

Khác nhiều vi quan đim không my rõ ràng và dt khoát ca y ban Châu Âu, ngay phn đu ca ngh quyết 2018/2925 (RSP) đã khng đnh : “Quan h gia Liên minh Châu Âu và Vit Nam phi căn c trước hết trên nn tng tôn trng nhân quyn, dân ch và pháp quyn ; và trên cơ s bo đm các tiêu chun quc tế v lĩnh vc này”.

Bản ‘cáo trng’

Toàn bộ ni dung ca bn ngh quyết 2018/2925(RSP) ging ht mt cáo trng toàn din và đang thép lên án chính th đc đng Vit Nam v rt nhiu hành vi vi phm nhân quyền trầm trng :

- Lên án ‘tình trạng vi phm nhân quyn đang tiếp din’ trong đó có vic kết án, đe da, theo dõi, sách nhiu, hành hung và xét x không công bng nhm vào các nhà hot đng chính tr, nhà báo, blogger, nhng người bt đng chính kiến và bo vệ nhân quyn.

- Lên án các đạo lut ca Vit Nam ‘cn tr quyn con người và quyn t do cơ bn’, trong đó là đo lut như B lut Hình s, lut An ninh mng và Lut Tín ngưỡng Tôn giáo.

- Nghị vin Châu Âu kêu gi đi vi chính quyn Vit Nam phi phóng thích tất c các tù nhân chính tr ‘ngay lp tc và vô điu kin’. Trong danh sách được Ngh vin Châu Âu yêu cu tr t do có các nhà hot đng Hoàng Đc Bình, Nguyn Nam Phong, Nguyn Trung Trc và Lê Đình Lượng.

- Nghị quyết này cũng yêu cu Vit Nam ‘hy b hoc sa đi tt c các điu lut mang tính đàn áp’ và ‘đm bo rng mi quy đnh pháp lut phi phù hp vi tiêu chun và nghĩa v quc tế v nhân quyn’. Ngh quyết còn kêu gi Vit Nam xây dng lut biu tình.

- Đối vi các nhà hot đng nhân quyền, Nghị vin Châu Âu yêu cu Vit Nam chm dt mi hành vi cn tr và sách nhiu trong khi đi vi nhng người đang b giam gi, cơ quan này yêu cu phi đi x vi h phù hp vi tiêu chun quc tế, đm bo h không b tra tn và ngược đãi và được quyn tiếp xúc vi lut sư

Những đòi hi mi

Không chỉ có thế, ngh quyết 2018/2925(RSP) còn nêu ra nhng đòi hi mi so vi nhng bn ngh quyết nhân quyn trước đây cũng ca Ngh vin Châu Âu :

- Kêu gọi Vit Nam đưa ra li mi không thi hn đi vi các Quy trình Đặc bit ca Liên hip Quc, c th là Đc s v Quyn T do Chính kiến và T do Biu hin, và Đc s v Nhng Người Bo v Nhân quyn ;

- Kêu gọi nhà cm quyn Vit Nam công nhn các công đoàn đc lp ;

- Kêu gọi Cơ quan Đi ngoi EEAS và y ban Châu Âu hỗ tr các nhóm xã hi dân s và cá nhân đang bo v nhân quyn Vit Nam mt cách tích cc, bao gm vic kêu gi phóng thích các nhà bo v nhân quyn và tù nhân lương tâm trong tt c các ln liên h vi nhà cm quyn Vit Nam ; kêu gi Phái đoàn EU Hà Nội cung cp mi s h tr thích đáng đi vi nhng nhà bo v nhân quyn đang b cm tù và tù nhân lương tâm, bao gm vic sp xếp các chuyến thăm tri giam, giám sát phiên tòa xét x và cung cp h tr pháp lý ;

- Kêu gọi các quc gia thành viên EU tăng cường n lc gây sc ép đ đt được nhng ci thin c th v nhân quyn Vit Nam, bao gm đt đánh giá đnh kỳ toàn cu UPR sp ti ca Vit Nam ti Hi đng Nhân quyn Liên hip Quc ;

- Nhắc li li kêu gi ban hành trên toàn th EU lnh cm xut khu, bán, nâng cp và bo trì tt c các dng thiết b an ninh có th hoc đã được s dng đ đàn áp ni b, trong đó có c k thut giám sát trên mng, đi vi các quc gia có h sơ nhân quyn đáng lo ngi ;

- Hoan nghênh mối quan h đi tác đang được cng cố và Đi thoi Nhân quyn gia EU và Vit Nam, và nhc li tm quan trng ca Đi thoi trong vai trò thiết chế mu cht có th s dng mt cách hu hiu đ đng hành và c vũ Vit Nam thc hin các ci cách cn thiết ; khuyến khích mnh m y ban Châu Âu giám sát các bước tiến b căn c trên Đi thoi bng cách thiết lp các mc đánh giá và cơ chế giám sát ;

- Kêu gọi chính quyn Vit Nam và EU, vi tư cách là các đi tác quan trng ca nhau, cam kết ci thin s tôn trng nhân quyn và các quyn t do cơ bn Vit Nam, vì đó là mt mu cht ca quan h song phương gia Vit Nam và Liên minh Châu Âu, đc bit là liên quan ti vic thông qua Hip đnh Thương mi T do EU – Vit Nam (EVFTA) và ti Hip đnh Đi tác và Hp tác EU – Vit Nam (PCA) ;

2018/2925(RSP) mang hàm ý gì ?

Theo lộ trình xem xét và phê chun EVFTA, sau khi y ban Châu Âu làm t trình v hip đnh này cho cơ quan cp trên là Cng đng Châu Âu, Cng đng Châu Âu s xem xét và quyết đnh có cho phép y ban Châu Âu ký EVFTA vi Vit Nam hay không vào tháng Mười Mt hoc tháng Mười Hai năm 2018.

Nếu EVFTA được Cng đng Châu Âu cho phép ký kết, h sơ hip đnh này s được trình cho Ngh vin Châu Âu đ t chc này quyết đnh có phê chun hay không. Mc thi đim xem xét vic phê chun là vào tháng Ba năm 2019, trước khi din ra cuc bu c Ngh vin Châu Âu mi hai tháng sau đó - tháng Năm năm 2019.

Từ trước khi h sơ EVFTA được y ban Châu Âu t chc điu trn ti Brussels vào tháng Mười năm 2018, đã xut hin nhiu cnh báo t gii quan chc Châu Âu về vic nếu EVFTA không kp được phê chun trước khi Ngh vin Châu Âu t chc bu c, s không có gì chc chn là ngh vin mi ca Châu Âu - vi nhiu gương mt ngh sĩ mi và quan đim cũng khác bit - s d dàng thông qua EVFTA. Thm chí trong trường hợp ‘xu nht’, bn hip đnh này s b mt ngh vin mi bn b công vic, trong đó bao gm c quan đim chiếm s đông v không th chp nhn cho mt nhà nước Vit Nam vi phm nhân quyn trm trng được hưởng li t th trường chung Châu Âu, gt pht sang một bên đ s phn ca EVFTA cũng hm hiu tương t như Hip đnh TPP vào đu năm 2017 khi b M rút ra.

Không chỉ có chuyến công du ba nước Châu Âu ca Th tướng Phúc đ ngm vn đng cho EVFTA, nghe nói còn có c mt chiến dch ca Vit Nam - vi mt khoản tin ln t tin đóng thuế ca dân Vit - được tung ra nhm thông qua các cơ quan ngoi giao và thương v ca mình ti nhng quc gia ‘có truyn thng xã hi ch nghĩa anh em’ như Hungary, Romania, Ba Lan, Czech đ tác đng nhng nước này góp thêm tiếng nói ng h EVFTA đi vi Cng đng Châu Âu và Ngh vin Châu Âu. Khong thi gian vài tháng cui năm 2018 được gii quan chc Vit Nam xem là ‘đp nht’ đ EVFTA được ký.

Song động thái tung ra bn ngh quyết nhân quyn ca Ngh vin Châu Âu vào ngày 15/11/2018 đã hàm ý như mt thông đip trc tiếp cho Cng đng Châu Âu v quan đim ‘nhân quyn trước hết’, trước khi cơ quan này hp đ quyết đnh có cho phép y ban Châu Âu ký EVFTA vi Vit Nam hay không.

Bản ngh quyết trên cũng chính thc xác lp quan điểm rt rõ ràng ca Ngh vin Châu Âu v EVFTA. Điu đó có nghĩa là cho dù EVFTA có được Cng đng Châu Âu cho phép ký kết, nhưng ti cuc hp vào tháng Ba năm 2019, rt có th Ngh vin Châu Âu s b phiếu phn bác hip đnh này, đưa mi quan h gia Châu Âu và Việt Nam v thi… tin s.

Vào lúc này đây, giới chóp bu Vit Nam đang đng trước mt ngã r quyết đnh và sng còn cho s tn ti được ngày nào hay ngày đó ca th chế này : nếu không thc tâm ci thin nhân quyn và c ci cách chính tr, s chng có bất kỳ tương lai nào cho EVFTA - c v ký kết ln trin khai hưởng li sau ký kết.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 22/11/2018

Published in Diễn đàn