 | Tổng quan: | 3708311 |
Thủ tướng sơ suất
Nguyễn Văn Chiến, viet-studies, 05/08/2019
Bài trước (cf dưới) tôi đã nêu rõ : nói về sai thì có nhiều kiểu sai : sai do sơ suất, sai do dốt, sai do ngu.
Thủ tướng yêu cầu 'không để sơ suất dù nhỏ' tại hội nghị Mỹ - Triều, 24/02/2019
"Sơ suất" thì đó là do ta cẩu thả hay do ta làm việc với cường độ cao, quá say mê, quá tập trung vào chuyện vĩ mô và đại sư mà quên đi các tiểu tiết vi mô.
Thủ tướng là người có quá nhiều công việc, chuyện lớn chuyện nhỏ gì cũng thấy các cơ quan ban ngành réo gọi và cầu cứu thủ tướng. Vả lại thủ tướng cũng giỏi hóng chuyện, đều đặn "giữa đàng thấy chuyện bất bằng chẳng tha", thành thử cứ năm hôm mười bữa là thấy văn phòng thủ tướng "truyền đạt" xuống các địa phương đang sanh chuyện ý, ra lệnh là phải "làm rõ báo cáo thủ tướng trước ngày XYZ…" v.v…
Như vậy có thể nó thủ tướng làm việc với cường độ cực kỳ cao, do đó xác suất sơ suất cũng cực kỳ cao. Nếu thủ tướng có sai những cái sai nhỏ nhặt do sơ suất thì thôi, ta nên thông cảm mà bỏ qua, đừng quá câu nệ.
Sau nữa là những cái sai do dốt, do ngu, nhưng "dốt" là gì, "ngu" là gì ?
"Dốt" là do ta không biết chuyện này chuyện kia, định luật này, nguyên lý nọ v.v… Ta không biết ấy là do ta không được học, do hoàn cảnh nhà nghèo, do lý lịch xấu, hay có điều kiện mà do ta không chịu học.
Còn "ngu" thì cả khi ta được học, dù học rất nhiều, nhưng lại không biết sử dụng sở học của mình để áp dụng vào việc đời.
Anh học được một ngàn điều nhưng chỉ biết khơi khơi như một ngàn điều riêng lẻ thì bộ óc anh chẳng qua là cái "máy nhớ" chứ chưa phải là bộ óc của người "hiểu biết".
Anh chỉ thực sự "hiểu biết" khi biến mớ kiến thức riêng lẻ ấy thành một khối thống nhất, nghiệm ra rằng điều này quan hệ với điều kia như thế nào, sau đó cao hơn là rút ra được mối quan hệ nhơn quả giữa chúng.
Có vậy anh mới áp dụng sở học của anh vào những chuyện đang xảy ra trong đời sống chung quanh mình.
Thí dụ anh thấy những gì đang xảy ra tại Hà Tỉnh, Đà Nẵng hay Bình Thuận hôm nay, anh nghĩ đến mối quan hệ "nhỡn tiền" với những gì đã từng xảy ra tại Hà Nội, Sài Gòn, Bắc Kinh, Mốt Cu hay Thành Đô từ x, y, z năm trước !
Đó là điều kiện cần của người "trí thức" !
Do đó "ngu" có khi là có được học - có nhãn hiệu cầu chứng với bằng này bằng nọ -- nhưng không biết áp dụng những gì đã được dạy.
Người ta có thể dốt nhưng không ngu.
Lại có những kẻ không hề dốt nhưng ngu.
Thỉnh thoảng ta lại thấy xuất hiện một giáo phái bậy bạ, giáo chủ chỉ học mới tới lớp ba, lớp bốn nhưng thu hút đệ tử "toàn kỹ sư, bác sĩ", giáo chủ xúi chết là chết, giáo chủ xúi ăn phân là ăn phân, thậm chí bảo dâng vợ con cho nó thỏa mãn dục vọng cũng vui vẻ xin dâng. Đó là những kẻ đó có học, có bằng cấp nhưng không biết vận dụng sở học của mình.
Có nghĩa là họ ngu.
Bây giờ trở lại ý niệm "sai do sơ suất".
Nếu gọi là "sai do sơ suất" thì ta chỉ và chỉ nên "sai" một lần là đủ. Sai đến lần thứ hai, thứ ba thì ấy là ta dốt. Còn sai đến cả tá lần trở lên thì ấy là do ta không biết học từ những cái sai đầu tiên.
Mà không biết học thì có nghĩa là "ngu".
Bây giờ ta thử "phân tách" những lần "sơ suất" của thủ tướng.
Đầu tiên là cái sơ suất từng biến thủ tướng bị chê là "thua trẻ tập đánh vần" [1].
1. "Cờ lờ vờ"
Đọc diễn văn trong lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), thủ tướng bày tỏ : "Việt Nam luôn trân trọng và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi, chống thất thoát, lãng phí trong đó có nguồn vốn của ADB và mong ADB tiếp tục hỗ trợ, đồng hành cùng chính phủ Việt Nam trong các khuôn khổ hợp tác khu vực như tiểu vùng Mekong, Ác Mét, Cờ Lờ Mờ Vờ và Cờ Lờ Vờ về kết nối các nền kinh tế, hạ tầng giao thông, giảm nghèo bền vững và ứng phó với biến đổi khí hậu".
Cảnh đọc diễn văn này được Đài VTV quay trong bản tin thời sự khiến nhiều người thắc mắc, không hiểu "ác mét", "cờ-lờ-mờ-vờ", và "cờ-lờ-vờ" là gì lạ quá !
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đang đọc những tác dụng của vốn ADB trong việc phát triển kinh tế, kết nối hạ tầng giao thông của 4 khu vực gồm : tiểu vùng Sông Mê Công, ACMECS, CLMV, CLV.
Hỏi ra mới biết "Ác Mét" là ACMECS, viết tắt từ "Ayeyawady-Chao Phraya-Mekong Economic Cooperation Strategy", tức tổ chức "Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyarwady - Chao Phraya - Mê Kông" gồm bốn nước Miến Điện, Thái Lan, Lào, Cambodia và Việt Nam, (Ayeyarwady là con sông ở Miến, Chao Phraya là con sông ở Thái).
"Cờ Lờ Mờ Vờ" là "CLMV", tức "Cambodia, Lào, Miến Điện, Việt Nam".
Còn "Cờ Lờ Vờ" là CLV, Cambodia, Lào và Việt Nam.
Bỏ qua mớ từ viết tắt dài ngoằng trên, tạm… nhân đạo với thủ tướng, chỉ nói ba âm "cờ lờ vờ" thôi cũng thấy đau thay cho thủ tướng !
Tên ba nước Cambodia– Lào – Việt Nam mà gọi là "cờ lờ vờ" thì quá sai.
Đầu tiên ta tạm hiểu ấy là do ông sơ suất : tên trợ lý viết diễn văn cẩu thả. Nói theo giọng Quảng Nôm thì : "Hấn viết răng, tui đọc rứa, hấn viết C-L-V thì tui đọc cờ - lờ -vờ" chớ có chi mô !"
Đến đây thì ta lại đặt vấn đề về trách nhiệm của tên trợ lý : đây có phải đơn thuần là "sơ suất" hay không ?
Thứ nhất là trình độ của tên trợ lý !
Rõ ràng nó phải có trình độ như thế nào mới được thủ tướng chọn làm trợ lý, do đó nó không hề dốt.
Nhưng đã làm trợ lý cho thủ tướng thì phải học hỏi, phải nghiên cứu, phải biết rõ sở trường sở đoản của thủ tướng.
Nếu đã hiểu rõ thủ tướng rồi thì khi viết tóm tắt những gì thủ tướng cần nói, hắn sẽ viết "mếch in Việt Nam" hay thậm chí cho ra vẻ Ăng Lê thì viết "mếch in Viê..ê.. ế..t nam" chứ không "Made in Việt Nam" để sếp đọc thành "ma ze in Việt Nam" cho thiên hạ cười.
Thứ hai, nếu không ngu thì phải chăng tên trợ lý này ngạo mạn, coi thường thủ tướng ? Ý hẳn hắn xem thường thủ tướng, ra bộ "I am too good to be here" : cỡ thằng cha này mà làm thủ tướng thì "bố mày" phải là… "đại thủ tướng" hay " vô thượng thủ tướng" mới xứng tầm chứ đâu phải là anh trợ lý quèn, thành thử hắn mới… chơi, mới viết diễn văn theo kiểu bác sĩ kê toa, đẩy thủ tướng vào thế làm trò cười cho cả nước ?
Nhưng đã làm thủ tướng thì phải biết dùng người, biết chọn người.
Làm thủ tướng mà để thằng trợ lý biến mình thành trò cười cho thiên hạ, ấy là "sơ suất", "dốt" hay "ngu" ?
2. "Cách mạng công nghiệp 4.0"
Cụm từ này đã là "sợi chỉ đỏ" xuyên suốt các bài diễn văn của thủ tướng, trở thành mốt thời thượng, thậm chí trở thành đề thi… hoa hậu.
Kể từ đầu năm 2017 đến nay hầu như bài diễn văn nào của thủ tướng cũng chêm cụm từ này. Thí dụ (theo tin của Văn phòng chính phủ) :
- Ngày 13/07/2018 : "Liệu Việt Nam có thể nằm ngoài cuộc chơi của cách mạng công nghiệp 4.0 ? Câu trả lời ngắn gọn là không - Công nghiệp 4.0 là một cuộc chơi mà mỗi quốc gia sẽ phải mặc định là một phần trong đó".
- Ngày 13/09/2018, đọc tại Hội nghị Thượng đỉnh Kinh doanh 2018 : "Chào mừng các doanh nghiệp tham dự Hội nghị, đây là cơ hội tuyệt vời để các nhà đầu tư quốc tế, các nhà đầu tư ASEAN, Việt Nam cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, cùng kết nối và sáng tạo để mở ra cơ hội hợp tác mới trong niềm tin hứng khởi lan tỏa của cách mạng công nghiệp 4.0".
- Ngày 19/08/2018 : "Chủ trương của Chính phủ là tranh thủ tối đa cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 để giúp chúng ta nâng cao hiệu quả, hiệu suất của nền kinh tế, qua đó, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, đưa quy mô nền kinh tế cao hơn nữa… Chính phủ đang xây dựng chiến lược quốc gia về cách mạng công nghiệp 4.0 với tinh thần chủ động, quyết liệt để sánh vai với các cường quốc về công nghệ"..
- Miệng nhà quan có gang, có thép. Bắt chước "chất thép" từ mồm thủ tướng, người người, nhà nhà ai cũng rôm rả "cách mạng công nghiệp 4.0". Thậm chí các quan chức còn lạm dụng "Cách mạng" để lấy tiền thuế của dân đi du hí nước ngoài. VnExpress (17/07/2018) : "Ngày 17/7, ông Nguyễn Ngọc Chỉnh, Giám đốc Sở Nội vụ Bình Thuận cho biết, tỉnh đã có quyết định dừng việc chấp thuận cho các cán bộ chủ chốt sở ban ngành đi tham quan, tiếp cận công nghệ 4.0 về xây dựng hạ tầng khu dân cư ven biển tại Cộng hòa Liên bang Đức".
- "Cách mạng công nghiệp 4.0" còn "bò" vào các cuộc thi hoa hậu. Bản tin "Phần thi ứng xử của Top 5 Hoa hậu Việt Nam 2018 xoay quanh các câu hỏi về lòng nhân ái, công nghệ 4.0…" (báo Giao Thông (16/09/2018) : "Câu hỏi : Bạn có nghĩ có chỗ cho Hoa hậu Việt Nam trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hay không ? Thuỳ Tiên không thể tươi cười trước câu hỏi khá hóc búa này. Cô khá lúng túng khi trả lời : Em học ngành ngôn ngữ nên cách mạng 4.0 có thể hơi xa lạ với em. Nhưng em nghĩ, bất cứ thời đại nào và xã hội nào, nếu mình cố gắng làm tốt vai trò của mình đều là đóng góp to lớn cho xã hội đó. Ngành công nghiệp 4.0 cũng không ngoại lệ".
Nhưng than ôi, làm gì có cái gọi là "cách mạng công nghiệp 4.0", thưa Thủ tướng ! Mở miệng ra thì thủ tướng một điều "cách mạng", hai điều "cách mạng" mà không biết là một thứ cách mạng bánh vẽ !
Nếu có "cách mạng công nghiệp 4.0" thì trước đó phải có "cách mạng công nghiệp 1.0" rồi "2.0" và "3.0". Trên thực tế lịch sử nhân loại đề cập đến các cuộc cách mạng công nghiệp (hay kỹ nghệ) như là "first" rồi "second", "third" và "fourth industrial revolution", nghĩa là "cách mạng công nghiệp thứ nhất", thứ hai, thứ ba và thứ tư.
- Cuộc cách mạng thứ nhất đánh dấu với sự ra đời của động cơ hơi nước của James Watt tại Anh năm 1759, mở đầu cho quá trình kỹ nghệ hóa và sự phát triển của chủ nghĩa tư bản.
- Cuộc cách mạng thứ hai bắt đầu với ý tưởng "tiêu chuẩn hóa" các bộ phận của Frederick Winslow Taylor và dây chuyền lắp ráp của Henry Ford, mở đường cho khả năng sản xuất hàng loạt khiến giá cả máy móc và xe cộ trở nên rẻ hơn.
- Cuộc cách mạng thứ ba bắt đầu từ thập niên 1970 với phát minh ra chất bán dẫn, từ đó chế tạo các mạch vi điện tử, nâng cao khả năng tự động hóa của sản xuất công nghiệp.
- Cuộc cách mạng thứ tư bắt đầu vào vào cuối thế kỷ 20, được gọi là cuộc cách mạng thông tin và từ đó đến nay chưa có cuộc cách mạng công nghệ nào khác. Các phát minh mới như trí tuệ nhân tạo, xe hơi điện hay máy tình bảng, smart phone cũng chỉ là các sản phẩm của cuộc cách mạng công nghệ thứ tư.
Trên thực tế báo chí quốc tế chỉ sử dụng cụm từ "industry 4.0" (kỹ nghệ hay công nghiệp 4.0) mà thực chất chỉ là sự áp dụng và tích hợp những thành tựu mới nhất của cuộc cách mạng thông tin vào sản xuất công nghiệp trong một thế giới toàn cầu hóa về mặt chính trị và nối mạng bằng internet cao tốc.
Kỹ thuật điện toán thay đổi liên tục trong hai thập niên qua và các công ty sản xuất hay kinh doanh tại Tây phương đã liên tục cập nhật trong từng ấy năm để cạnh tranh, để giữ và thu hút thêm nhiều khách hàng. Họ không hề đọc diễn văn và tổ chức hội thảo hà rầm về "cách mạng công nghiệp 4.0" như các quan chức nước ta. Xét cho cùng, cái thuật ngữ "cách mạng 4.0" này chỉ là triệu chứng bệnh "sản xuất nghị quyết" trong thời đại thông tin, không hơn không kém !
Như đã chỉ ra ở trên, cụm từ "cách mạng công nghiệp 4.0" được nhai đi nhai lại trong các bài diễn văn của thủ tướng, được "xã hội hóa" tràn lan, thậm chí còn bị "son phấn hóa" trong kỳ thi hoa hậu. Như vậy thì cái sai này là do "sơ suất", do "dốt" hay do "ngu" ? Người đọc dễ dàng tự tìm câu trả lời !
Việc thủ tướng nhai đi nhai lại cụm từ này cũng giống như ông vua cởi truồng mà tưởng là mình mặc quần áo đẹp !
Đó là chuyện "Bộ quần áo mới của hoàng đế" của của nhà văn Đan Mạch Andersen (Hans Christian Andersen, 1805 – 1875). Ngày xưa có ông vua nọ rất thích quần áo mới và ngày nọ có hai tên đại bịp khoe loại vải phi thường, ai mà ngu và nịnh thì không nhìn thấy dù mắt họ vẫn sáng. Vua bị lừa, bị cho ở truồng nhưng bị ám ảnh với câu kia nên cả triều đình đều nức nở khen vua mặc áo đẹp, mãi cho đến ngày kia đi tuần du ngoài đường, bị một đứa trẻ thố lên : "Ô kìa, ông vua cởi truồng", thế là vua ta tàn cơn mộng ảo, vội vả quay về cung mặc đồ vào.
Nếu bây giờ thủ tướng có sáo ngữ "cách mạng công nghiệp 4.0" thì trước đây Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh có "xử lý hộp đen". Chuyện này được nhà báo Huy Đức ghi lại với đầy đủ tư liệu minh chứng trong cuốn Bên Thắng Cuộc (tập II, Quyền bính).
Tháng 6 năm 1988, trong chuyến đi tìm hiểu về "cải tiến cơ chế khoán trong công nghiệp" ở Hà Nội và Sài Gòn, Nguyễn Văn Linh tuyên bố : "Xử lý hộp đen là cải tiến quản lý và cải tiến kỹ thuật là khâu quan trọng lúc này cũng như về lâu dài".
Không ai biết cụ thể ông Linh "học" mấy chữ này từ đâu, có tin ông nghe một quan chức có bằng tiến sĩ điều khiển học buộc miệng "xử lý hộp đen" nên chộp lấy như là lời vàng ý hay ngọc dù chẳng hiểu gì.
Nhưng Tổng bí thư nói thì báo đảng phải nâng. Ngày 10/06/1988, báo Nhân Dân tổ chức cuộc hội thảo của các giám đốc công ty với đề tài : "Làm thế nào để xử lý hộp đen có hiệu quả theo tinh thần các nghị quyết của Đảng và nhà nước mới ban hành". Kể từ đó cho tới đầu tháng 7 năm 1988, báo Nhân Dân lần lượt đăng phát biểu của nhiều giám đốc, ai cũng nhai lại mối ưu tư "Làm thế nào để xử lý hộp đen" trong khi chả ai biết "hộp đen" là cái gì.
Thấy chướng tai chướng mắt, Giáo sư Hoàng Tụy và Giáo sư Phan Đình Diệu cùng đứng tên để viết thư gửi báo Nhân Dân, giải thích rằng các thuật ngữ "hộp đen" báo hay sử dụng "bị hiểu sai lạc và sử dụng tùy tiện". Nhưng thư bị vứt vào sọt rác, tổng biên tập báo đảng giả điếc. Hai giáo sư gửi tới Văn phòng Trung ương nhưng nơi này giả đui ! Thế là Nguyễn Văn Linh thành kẻ "ngu si hưởng thái bình", hở mồm ra là "xử lý hộp đen".
Bí nước, hai giáo sư toán học nhờ đến nhà văn Nguyên Ngọc, lúc đó là tổng biên tập báo Văn Nghệ. Đầu tiên Nguyên Ngọc gọi điện cho Tổng Biên tập báo Nhân Dân Hà Đăng, nhưng ông này sợ, thú nhận : "Tôi không dám đăng". Nhà văn Nguyên Ngọc kể lại : "Một bài báo mấy trăm chữ mà hai bậc đại trí thức của Việt Nam phải đồng ký tên. Cái sai không chỉ là của một cá nhân Tổng bí thư nữa mà có nguy cơ trở thành ‘kiến thức’ phổ thông. Nếu mình cũng sợ không đăng thì người ta sẽ nghĩ là cả nước Việt Nam không biết".
Nguyên Ngọc cho đăng bài Hộp Đen Và Quay Hộp Đen trên báo Văn Nghệ ngày 30/07/1988, kể từ đó từ này biến sạch khỏi báo Nhân Dân. Sau đó thì Linh cũng câm luôn với chữ "hộp đen". Rồi sau đó, cùng với nhiều chuyện khác, sau đó Nguyên Ngọc bị cách chức.
Dẫu sao thì Nguyễn Văn Linh cũng tỉnh ngộ với bài báo trên, tương tự ông vua cởi trường tỉnh ngộ với lời con trẻ. Nhưng thủ tướng thì hiện tại vẫn say mê với "Cách mạng công nghiệp 4.0" và cuộc "cách mạng" này đang trở thành "kiến thức phổ thông".
Cái trò "cởi truồng" với "cách mạng 4.0" này không chỉ xảy ra một lần mà lập đi lập lại, còn bị "đại trà hóa" đến mọi nhà, mọi ngành thì đó là "sơ suất", là "dốt" hay là "ngu" ?
Xin phiền quý bạn đọc tự tìm câu trả lời !
Nguyễn Văn Chiến
Nguồn : viet-studies, 05/08/2019
Chú thích :
[1] Ngày 7/12/2016 Vietnamnet đã dẫn lời Phó Giáo sư Mai Xuân Huy, Phó Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học, trong đó gián tiếp chỉ trích thủ tướng đọc tiếng Việt "thua một đứa trẻ được dạy dỗ từ nhỏ".
Theo vị giáo sư này thì bảng chữ cái "a, b, c" không thể đọc là "a-bờ-cờ..". mà phải đọc là "a-bê-xê" : cách đọc "bờ cờ" là "âm vị", chỉ áp dụng khi đánh vần.
Và ông nói tiếp : "Dạy đúng là phải dạy cho trẻ hiểu rõ và biết phân biệt hai hệ thống chữ cái và âm vị của tiếng Việt nói riêng và một ngôn ngữ nói chung, ngay từ đầu cấp tiểu học để tránh những nhầm lẫn sau này, khi trẻ học một ngoại ngữ nào đó".
********************
Khi thủ tướng… lạ
Nguyễn Văn Chiến, viet-studies, 18/06/2019
Xin nói ngay rằng "Thủ tướng lạ" không hề là… "Thủ tướng Trung Quốc".
Nhớ mấy năm xưa khi các ngư phủ miền Trung liên tiếp bị tấn công, đánh đập, thậm chí bị bắt cóc đòi tiền chuộc mà báo chí nhà nước ta vẫn ê a một điều "tàu lạ", hai điều "tàu bạn" ; đã có người lên Internet nhắc nhở sử gia - đại biểu quốc hội Dương Trung Quốc nên ý tứ, cụ thể là đổi tên thành… Dương Lạ hay Dương Bạn cho khỏi phạm húy !
Từ "lạ" ở trên chỉ ngụ ý là vượt ra ngoài "common sense", tức ra ngoài phạm vi của nghĩa lý hay trí khôn thông thường.
Diễn tả bằng tiếng lóng bình dân là "ở cõi trên", hay "ở trển xuống".
Trong bài "Cãi với ông thủ tướng người xứ cãi" tôi từng nhắc đến cái lạ của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc : "kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là khâu đột phá quan trọng". Cụm từ "kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa" này đã được mang ra nhét vào lỗ tai của dân ta từ mấy chục năm rồi mà thủ tướng cũng lấy đó làm "khâu đột phá quan trọng" được, có lẽ ngài là loại người không sống trên cõi trần !
Gần đây, VnExpess ngày 4/7/2019, VnExpress thông tin "Thủ tướng : 'Các Bộ cắt giảm điều kiện kinh doanh chưa thực chất'" : "Tại phiên họp Chính phủ trực tuyến tháng 6, ngày 4/7, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, nền kinh tế đã đi qua 6 tháng đầu năm 2019 trong bối cảnh tình hình thế giới trì trệ, có nhiều bất trắc, biến động nhanh".
Cũng đúng là logic của người cõi trên !
"Tình hình thế giới trì trệ" có nghĩa là thế giới hầu như bất động, tiến rất chậm.
Thủ tướng vừa mới bảo thế giới "trì trệ", tiến rất chậm, chư kín kẽ răng lại nói tiếp rằng thế giới "biến động nhanh", lối suy nghĩ của thủ tướng quả là vượt ra ngoài khuôn khổ của không – thời gian.
Ta sống trong không gian ba chiều, cỡ thiên tài như Albert Eistein thêm chiều nữa là thời gian, bảo là thời gian co rút, không gian trương nở.
Cỡ thủ tướng nhà mình cũng vậy !
Sau đây tôi xin cập nhật một bản tin nói lên tính chất "vượt tầm cỡ" của thủ tướng.
Ngày 30/06/2019 Cổng Thông tin điện tử Chính phủ "trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại lễ hội hoa sen Nhật – Việt tại thành phố Kinokawa, tỉnh Wakayama, Nhật Bản, sáng 30/6" .
Tôi xin đi thẳng vào bài :
1. Nguyễn Xuân Phúc :
Xin Kính thưa ngài Ni-cai Tô-si-hi-rô, Tổng Thư ký đảng Dân chủ Tự do Nhật Bản, Chủ tịch Liên minh Nghị sỹ hữu nghị Nhật Bản – Việt Nam,
Thưa Ngài Ni-xa-ca I-ô-xi-nô-bư, Thống đốc Tỉnh Oa-ca-i-a-ma,
Thưa Ngài Na-ca-mư-ra Xin-di, Thị trưởng thành phố Ki-nô-ca-oa,
Thưa Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Umeda Kunio và Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản Vũ Hồng Nam,
Thưa các bạn Nhật Bản và Việt Nam thân mến…
Góp ý và nhận xét:
- Nói sai, nói thừa !
- Trừ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có bí thư tỉnh ủy và chủ tịch (phó bí thư), còn lại đứng đầu một tỉnh thì gọi là tỉnh trưởng. Người Anh dùng từ Governor nhưng áp dụng cho từng "không gian địa lý" khác nhau, khi dịch sang tiếng Việt ta phải xem đất đặt tên : đứng đầu ngân hàng quốc gia thì nói là thống đốc, đại diện vua hay nữ hoàng cai quản một thuộc địa ta gọi là toàn quyền, đứng đầu một tỉnh thì gọi là tỉnh trưởng !
- Thị trưởng là quan chức đứng đầu một thành phố. Nói "Thị trưởng Ki-nô-ca-oa" là đủ, sao thủ tướng lại nói thừa là "Thị trưởng thành phố Ki-nô-ca-oa" ?
2. Nguyễn Xuân Phúc :
Hôm nay, tôi rất vui mừng cùng đoàn cấp cao Chính phủ Việt Nam đến thăm tỉnh Oa-ca-i-a-ma (Wakayama) tươi đẹp, hiếu khách và tham dự Lễ hội Hoa sen Việt Nam – Nhật Bản, sự kiện đặc biệt dành riêng cho loài hoa cao quý được cả người dân Việt Nam và Nhật Bản yêu thích.
Góp ý và nhận xét :
Việt Nam có câu ca dao :
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
Sau này có thêm câu (của Bảo Định Giang ?) :
Tháp Mười đẹp nhất có sen
Việt Nam đẹp nhất có tên bác Hồ
Tuy nhiên "tình cảm" của người Việt với hoa sen nay đã khác.
- Thứ nhất, thủ tướng cần biết là từ lâu giới trí thức – nghệ sĩ Bắc Hà (thí dụ nhà thơ Phùng Quán) rất dị ứng với sự "thanh cao" loại "Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn". Hoa sen như thế đã vong ân, bội nghĩa, sống nhờ bùn mà làm cao, làm sang, khinh miệt bùn lầy.
- Thứ hai, thủ tướng cũng cần biết thêm là bấy lây nay hoa sen đã bị mang ra "trây" còn tồi tệ hơn bùn, thể hiện qua những tấm hình mà thỉnh thoảng dân mạng Việt Nam la ó trên mạng xã hội :
- Mượn từ "lon" mà Cục trưởng văn hóa cơ sở Ninh Thị Thu Hương e ngại rằng sẽ có người "thêm mũ, thêm dấu huyền", tôi xin diễn tả bức hình trên :
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần "lon" mà chẳng hôi tanh mùi "lon"
(Cũng xin mở ngoặc thắc mắc luôn một thể : Không rõ bà cục trưởng kia có thấy ngại cho "thuần phong mỹ tục" hay không khi thủ tướng đi đông đi tây, đặc biệt là đi các nước nói tiếng Anh và được giới thiệu là "Mr Phúc" hay "Sir Phúc" ?
3. Nguyễn Xuân Phúc :
Càng đặc biệt hơn khi tại Lễ hội này, chúng ta được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của hoa sen Việt Nam, đã vượt muôn vạn dặm đường từ đất nước Việt Nam xa xôi để cùng khoe sắc với hoa sen Oga Nhật Bản, những bông hoa bừng nở từ hạt giống đã ngủ yên hai nghìn năm trong quá khứ. Đó là một minh chứng sống động cho sự kết nối tinh thần sâu sắc, bền chặt giữa nhân dân hai nước chúng ta.
Góp ý và nhận xét:
- Đây là kiểu suy diễn "ngụy nhân quả" (post hoc fallacy). Việt Nam có hoa sen, Nhật cũng có hoa sen, hạt sen Nhật ngủ yên 2000 năm rồi nay thứ giấc, việc này có quan hệ gì đến "sự kết nối tinh thần sâu sắc, bền chặt giữa nhân dân hai nước" ?
- Theo thủ tướng thì hoa sen Nhật mới được nhân giống trở lại từ những hạt giống hai ngàn tuổi, tức từ lúc Thiên Chúa Giáng Sinh, lúc nước ta còn nằm trong tình trạng Bắc thuộc. Thế mà sự "sự kết nối tinh thần sâu sắc, bền chặt" ấy không đủ để ngăn cản nạn nói năm 1945, tức mới hơn nửa thế kỷ trước !
4. Nguyễn Xuân Phúc :
Thưa Quý vị,
Giao lưu giữa hai nước chúng ta bắt đầu từ hơn 1000 năm trước, được xây dựng, vun đắp qua quá trình giao lưu nhân dân, văn hóa, thương mại và cả những mối lương duyên đầy ý nghĩa. Giữa đất nước, con người Việt Nam và Nhật Bản có nhiều nét tương đồng, cũng có nền văn hóa đặc sắc, giàu truyền thống, coi trọng chuẩn mực đạo đức ; người dân cần cù, chăm chỉ, kiên cường.
Từ thế kỷ thứ 8, nhà sư Phật Triết của Lâm Ấp Việt Nam (nay là Miền Trung) đã tới Nara, kinh đô Nhật Bản để giới thiệu Âm nhạc của Lâm Ấp thời đó và tới nay vẫn được biểu diễn trong những nhạc khúc của nhã nhạc Nhật Bản, đó cũng là sự đồng điệu về thanh âm với Nhã nhạc cung đình Huế của Việt Nam ngày nay. Từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 17, rất nhiều thương thuyền của Nhật Bản đã cập cảng Hội An, một thương cảng quốc tế phồn vinh ở miền Trung Việt Nam thời kỳ đó, khu phố Nhật Bản cũng dần được dựng lên tại Hội An, mà giờ đây là điểm đến yêu thích của muôn vạn du khách Nhật Bản.
Góp ý và nhận xét :
- Đây không chỉ là "ngụy nhân quả" mà là ngụy biện toàn phần. Thủ tướng dựng lên một chuyện không có để rút ra một kết luận chỉ để sướng miệng.
- Đến Nhật đọc diễn văn nhắc chuyện "nhà sư ‘Việt Lâm Ấp’ đến Nhật từ thế kỷ thứ tám", thủ tướng làm ta nhớ tới hai ông tổng thống Mỹ. Trong bài nói chuyện tại Đại học Quốc gia Hà Nội ngày 17/11/2000, nguyên Tổng thống Bill Clinton đã viện dẫn rằng hai thế kỷ trước ông Thomas Jefferson đã mang giống lúa Việt về trồng tại nông trại của mình ở Virginia, sau đó (1945) đến lượt Hồ Chí Minh nhắc tên và mượn ý bản tuyên ngôn dân quyền của ông Jefferson trong bài Tuyên ngôn độc lập. Mười sáu năm sau ông Obama cũng nhắc lại câu chuyện thú vị này khi đến Hà Nội.
- Tuy nhiên câu chuyện mà thủ tướng nêu ra chỉ khiến ta nhớ đến lời của Hồ Quý Ly "Đọc được bao nhiêu sách mà dám nói chuyện Hán Đường" !
- Vương quốc Lâm Ấp (Lin Yi) tồn tại từ khoảng năm 192 đến khoảng năm 605, tức cuối thế kỷ thứ 2 đến đầu thế kỷ thứ 7, thế mà ít nhất là một trăm năm sau (thế kỷ thứ 8) lại có "nhà sư Phật Triết của Lâm Ấp Việt Nam" !
- Nhưng Lâm Ấp là tiền thân của vương quốc Champa. Đó là vùng đất từ Quảng Bình đến Quảng Nam, ly khai từ quận Nhật Nam thời Bắc thuộc. Vương quốc này được xem là giai đoạn khởi đầu cho lịch sử Champa, mở đầu cuộc gặp gỡ giữa văn minh Trung Hoa và Ấn Độ tại bán đảo Đông Dương, Lâm Ấp sử dụng chữ Phạn làm ngôn ngữ chính thức.
- Ta không thể đánh giá cả một đảng qua hành vi hủ hóa của một ông bí thư chi bộ, và ta không thể vì một cố ông bí thư tốt người tốt nết mà ca ngợi cái đảng "thoái hóa, biến chất" ! Cứ chấp nhận vương quốc Lâm Ấp kéo dài đến thế kỷ thứ 8 đi, nhưng chuyện một nhà sư như thế đâu đáng để nêu lên cái gọi là "quá trình giao lưu nhân dân, văn hóa, thương mại và cả những mối lương duyên đầy ý nghĩa" ?
- Khi khai thác câu chuyện trên để minh họa cho tình hữu nghị Việt-Nhật, thủ tướng đã hóa phép cho thời gian giãn ra thêm hơn một thế kỷ ! Nhưng chưa đủ, thủ tướng còn tiện thể cho "không gian địa lý" trương nở, phình to ra, chạy dài mấy vĩ tuyến.
- Thử ôn lại xem lãnh thổ Việt trong thời kỳ đầu lập quốc cho đến khi nhà sư "Lâm Ấp Việt Nam đi Nhật" đã bể dâu như thế nào :
i. Đầu tiên là nhà nước Văn Lang của các vua Hùng trong truyền thuyết bao gồm đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông Mã và đồng bằng Sông Lam.
ii. Thời Bắc thuộc lãnh thổ Việt (bị Tàu đô hộ) kéo dài tới Hà Tĩnh hiện tại. Thỉnh thoảng các quan cai trị Giao Chỉ tiến đánh Chiêm Thành, chiếm thêm vùng đất từ đèo Ngang đến đèo Hải Vân nhưng không giữ được lâu vì Chiêm Thành thường phản công giành lại.
iii. Việt Nam giành lại độc lập sau khi Ngô Quyền đánh bại nhà Nam Hán vào năm 938. Lãnh thổ lúc này gồm khu vực Bắc Bộ và 3 tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, tương đương với lãnh thổ Văn Lang
iv. Tới tận năm năm 1069, Lý Thánh Tông đánh Chiêm Thành và sau đó vua Chiêm cắt vùng đất phía bắc dâng cho Đại Việt. Vùng đất này thuộc tỉnh Quảng Bình và một phần Quảng Trị. Năm 1306 Chế Mân dâng châu Ô và chậu Rí cho vua Trần Anh Tông để làm sính lễ cưới công chúa Huyền Trân của Đại Việt, đó nam Quảng Trị vàThừa Thiên-Huế ngày nay.
- Như vậy thì khái niệm "nhà sư Lâm Ấp – Việt Nam" của Thủ tướng không chỉ buồn cười mà còn sặc giọng "bành trướng". Vì lẽ bọn "bành trướng bá quyền Bắc Kinh" cũng sử dụng những luận điểm tương tự để dạy con trẻ chúng nhằm chúng hiểu rằng lãnh thổ Việt Nam hiện tại vốn là của Tàu.
- Nói theo thủ tướng thì lịch sử nước Mỹ không chỉ gói gọn trong "hơn hai trăm năm văn hiến" mà cũng như nước ta, có dư bốn ngàn năm! Vì trước khi người Mỹ đặt chân đến ở đây đã có "người da đỏ American", tương tự "nhà sư Lâm Ấp Việt Nam".
5. Nguyễn Xuân Phúc :
Quan hệ hợp tác, hữu nghị giữa hai nước không ngừng phát triển mạnh mẽ, sâu rộng, toàn diện và ngày nay, quan hệ Việt Nam và Nhật Bản đã trưởng thành trên tầm cao mới Đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và thịnh vượng ở Châu Á (3/2014).
Cùng với sự phát triển của quan hệ hai nước, giao lưu hợp tác giữa các địa phương của Nhật Bản, trong đó có tỉnh Oa-ca-i-a-ma với Việt Nam đang phát triển tốt đẹp mang tính bổ trợ cho nhau và đạt nhiều kết quả thực chất về du lịch dịch vụ, nông nghiệp hiện đại, đã thành công trong mô hình phát triển bền vững. [..]
Góp ý và nhận xét:
Kẻ thù của kẻ thù ta là bạn của ta. Việt Nam và Nhật hiện đang bị Trung Quốc tranh giành lãnh thổ nên việc trở thành "đối tác chiến lược" là điều dễ hiểu. Chuyện là vậy, nhung thôi, cũng đừng quá câu nệ mà chấp nhận lời tán dương hoa mỹ của ông thủ tướng,
- Nhưng "quan hệ hữu nghị… mạnh mẽ, sâu rộng, toàn diện" kiểu gì mà chỉ một "tỉnh Oa-ca-i-a-ma" cũng có thể quan hệ với nước Việt Nam như thể là một quốc gia độc lập ?
6. Nguyễn Xuân Phúc :
Ca dao truyền thống Việt Nam có câu :
Hoa sen sao khéo giữ màu,
Nắng nồng không nhạt, mưa dầu không phai
Xin được mượn câu ca dao mang đầy ý nghĩa này thay cho lời chúc Lễ hội hoa sen thành công tốt đẹp và chúc quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam – Nhật Bản, quan hệ giữa Việt Nam và tỉnh Oa-ca-i-a-ma ngày càng phát triển mạnh mẽ, tình thân sâu sắc thắm màu, không phai.
Xin cảm ơn.
Góp ý và nhận xét :
- Nói "ca dao" là được rồi, sao phải chêm "ca dao truyền thống" ?
- Nói thế, chắc là ông thủ tướng thừa nhận sự tồn tại của "ca dao phi truyền thống" thí dụ như mấy câu từ Bắc truyền vào Nam sau năm 1975 :
Mỗi người làm việc bằng hai
Để cho cán bộ có đài có xe
Mỗi người làm việc bằng ba
Để cho cán bộ có nhà, có ti vi
Mỗi người làm việc bằng tư
Để cho cán bộ ăn dư, có thừa
Mỗi người làm việc bằng năm
Để cho cán bộ chúng nằm chúng ăn !
Tóm lại thủ tướng không chỉ "lạ" mà còn sai, sai rất nhiều.
Nói về sai thì trên đời này có nhiều kiểu sai : sai do sơ suất, sai do dốt, sai do ngu.
Kỳ tới tôi sẽ bàn thêm về chuyện này !
Nguyễn Văn Chiến
Nguồn : viet-studies, 18/06/2019
