Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Công hàm trao đổi d án vin tr không hoàn li "Tăng cường năng lc kim nghim cho Trung tâm Kim nghim kim chng và Tư vn cht lượng nông lâm thy sn đ đm bo an toàn thc phm nông lâm thủy sản" là văn kin duy nht ‘có tin’ được ký kết sau cuc gp tay đôi gia Th tướng Vit Nam Nguyn Xuân Phúc và Th tướng Nht Bn Shinzo Abe, lng trong đt tham d Hi ngh cp cao hp tác Mekong - Nht Bn ln th 10 vào tháng Mười năm 2018 ca ông Phúc.

oda1

Ông Phúc bắt tay th tướng Nht, Shinzo Abe, ti văn phòng ông Abe ti Tokyo, 8 tháng 10, 2018.

Nhiều văn bn còn li được ký gia hai bên ch là dng bn ghi nh - cái mà Vit Nam có vô s k và rt nhiu ln đã cho thy là chng có giá tr trin khai nào sau nhng chuyến công du phương Tây ca gii chóp bu Vit Nam.

Nhưng kết qu đáng tht vng nht là vào ln này, Th tướng Shinzo Abe đã chng có mt li ha hn, và càng không có s cam kết nào v vic ‘Nht Bn s tăng cường h tr ODA cho Vit Nam’ hoc ‘Nht Bn s dành cho Vit Nam ngun vn ODA ưu đãi’, bt chp Th tướng Phúc đã phi mt ln na đ ngh "Nht Bn tăng cường h tr vn ODA ưu đãi hơn cho Vit Nam".

Những ‘chính khách đang lên’

Không hiểu sao, Nguyn Xuân Phúc không có nhiu ‘duyên’ vi Nht, nht là v chuyn ‘xin tin’.

Đây là lần th hai Th tướng Phúc đi Nht trong hai năm qua và cũng là ln th hai liên tiếp ông ta không mang v được hình hài ODA nào.

Vào tháng Sáu năm 2016, Nguyễn Xuân Phúc - khi đó va nhn chc v th tướng Vit Nam, được xem là ‘chính khách đang lên’ và hẳn rt mun chng t vai trò đi ngoi ca mình trước con mt gii chính khách và gii quan sát quc tế, cũng như trước b su không kém thua ông ta v tham vng chính tr và mang đc tính b bôi kèn ca trong ni b đng Cng sn Vit Nam - đã đi Nhật đ d Hội nghị G7 m rng. Nhưng kết qu ca chuyến đi này tht đáng tht vng đi vi ông Phúc và vi c gii chóp bu Vit Nam : đã không có bt kỳ mt ha hn hay cam kết nào t phía Nht v vin tr cho Vit Nam.

Thậm chí, Nguyn Xuân Phúc còn ‘kém duyên’ hơn c Trn Đi Quang - quan chc được xem là ‘nguyên th quc gia’ va phi v vi t tiên và ngay lp tc đã được Tng bí thư Trng ‘tiếp qun’ cái ghế ch tch nước - trong hot đng xin vin tr Nht.

Vào cuối tháng Năm năm 2018 - nghĩa là 4 tháng trước khi chết, mc dù trong tình trng bnh tt trm trng nhưng Trn Đi Quang vn có mt chuyến công du đến Nht và đt được mt kết qu nh nhoi v xin vin tr : phía Nht cung cp thêm khon vin tr phát trin ODA cho Vit Nam tr giá 16 t yên, tương đương 142 triu USD, cho d án nâng cao năng lc đào to ngh. Dù rng con s 16 t yên trên ch bng 10% s 160 t yên mà Nht Bn h tr ODA cho Vit Nam hàng năm, trong 5 tính theo năm tài chính Nht Bn 2012-2016, trung bình mi năm.

Phương án "ăn sẵn"

Nhật Bn là quc gia t ra hào phóng nht trong chính sách cung cp vin tr ODA cho Vit Nam. T năm 1992 khi cơ chế ODA được Nht ni li vi Vit Nam, cho ti nay Nht đã cung cp cho Hà Ni khong 25 t USD. Trong 5 tính theo năm tài chính Nht Bản 2012-2016, trung bình mi năm, Nht Bn h tr ODA cho Vit Nam là 160 t yên (32.500 t đng) theo hình thc vn vay, 2,3 t yên (467 t đng) theo hình thc vin tr không hoàn li và 8,7 t yên (1.760 t đng) theo hình thc hp tác k thut.

Ngay vào thời gian nhng năm 2015 và 2016 khi các ch n ln nht ca Vit Nam là Ngân Hàng Thế Gii, Qu Tin T Quc Tế, Ngân Hàng Phát Trin Châu Á đng lot tuyên b Vit Nam không còn được vay tín dng vi lãi sut ưu đãi và thi gian ân hn k t tháng By, 2017, Nhật Bn vn "trung thành" vi Vit Nam khi tiếp tc đu đn rót vào nước này t 1 – 1,5 t USD hàng năm cho các công trình xây dng h tng cơ s.

Nhưng t đu năm 2017, vin tr ODA ca Nht cho Vit Nam đã gim dn.

2018, sau vài chục năm "vay mượn, vay mượn t cho đến khi sp đ", ngân sách Vit Nam đã biến thành mt t mi đúng nghĩa : t l n công/GDP vượt xa gii hn nguy him, còn cng đng tài chính quc tế đang thng tay "cm ca" vay mượn ODA đi vi chính th mà ngay gii chuyên gia quc tế còn rành r mt giai thoi dân gian : mt chương trình an sinh xã hi ca chính ph Vit Nam nhn ngun ODA có tên là ‘Chương trình 135’, nhưng khi tin được phân b t cp cơ quan trung ương xung cơ quan đa phương ri đến tay người dân thì đã biến thành công thức ‘5 - 3 - 1’, tc nhng người khn kh nht trong xã hi lm than này ch nhn mt phn quá nh nhưng vn phi t nguyn ‘cám ơn đng và nhà nước ta’, cũng t nguyn làm bình phong đ gii quan chc có c ‘xóa đói gim nghèo’ đ xin ODA.

Từ nhiều năm qua, ODA đã tr thành mt trong nhng quc nn v tham nhũng Vit Nam. T l tht thoát bình quân ti nhiu d án ODA được đn đoán khong 20 – 25%.

2018, sau vài chục năm nhn ‘lc tri’, ODA đã tr thành mt trong nhng bi kch ‘vĩ đi’ nht của chính th Vit Nam.

Bi kịch đến ni mà vào mt bui sáng mùa thu năm 2017, Th tướng Phúc đã phi "đ ngh Ngân hàng thế gii tìm kiếm ngun vn tài tr cho Vit Nam các khon không hoàn li đ gim ti đa làm chi phí vay vn, tăng thành t ưu đãi ca các khoản vay" - c ch xin tin đu tiên và hình như không còn quá chú tâm v lòng t trng k t ngày quan chc này phi lãnh trách nhim ‘đ v’ cho đi th tướng trước b xem là ‘phá chưa tng có’ là Nguyn Tn Dũng…

Dường như gii quan chc chính ph đang tính đến phương án "ăn sn" : thay vì phi đi vay mượn nhưng s ct cht thêm trách nhim phi tr n, cn c gng xin được vin tr không hoàn li mà s không gn vi bt kỳ trách nhim thanh toán nào.

Và bi kịch đến mc mà vào cui tháng Sáu năm 2018, cuộc gp ca Phó Th tướng Vương Đình Hu vi Bộ Tài chính Hoa Kỳ Washington đã khiến l ra mt ‘bí mt quc gia’ mà my năm qua gii quan chc Vit Nam c tình giu nhm : ông Hu đ ngh M "m li kênh cho vay ODA và vay ưu đãi cho Vit Nam, tăng cường các chương trình vin tr trực tiếp và gián tiếp thông qua các tổ chức phi chính phủ đ thc hin các d án nhân đo và h tr phát trin ti Vit Nam".

Cũng có nghĩa là trong những năm gn đây, lượng ODA và vin tr không hoàn li được cp t Mỹ cho Việt Nam đã gim v 0.

Nhưng M không phi là quc gia duy nht đt Vit Nam vào trng thái zero vin tr, mà đng thái này như th ‘không hn mà gp’ đã din ra ph biến gn hết các nước cp vin tr cho Vit Nam, dn đến mt phát hin ln mà ‘đng và nhà nước ta’ đã không dám công b trong sut 4 năm qua : t năm 2014 đến năm 2018, vin tr ODA cho Vit Nam luôn cn k vi vch 0.

Lại ‘tiết l bí mt quc gia’

Đến lúc này, người ta đã có th hiu vì sao gii quan chc cao cp Vit Nam đã tn dng các sự kin hi tho quc tế, các cuc gp song phương Hà Ni ln các chuyến công du nước ngoài đ phát ngôn ‘xin tin’ không biết mt mi.

Nhưng cn nhìn nhn mt s tht mà có l gii tuyên giáo đng Vit Nam chng h mun đ đng : nhng chuyến công du của người va chết là Trn Đi Quang và người còn sng là Nguyn Xuân Phúc đến Nht Bn din ra trong bi cnh Vit Nam đã bước vào năm suy thoái kinh tế th 10 liên tiếp, n xu ngp đu còn n công phi mã đến 210% GDP, ngân sách có nguy cơ cn kit, trong lúc các kênh "ngoại vin" gn như đóng li. Ngay c Hip Đnh TPP mà gii lãnh đo Vit Nam tng c công trông đi đ được "tăng 25% GDP" cũng gn như chng có hy vng gì đ Vit Nam hưởng li ln. Trong khi đó, mt hip đnh khác – hip đnh t do thương mại gia Vit Nam và Liên Minh Châu Âu – cũng chưa đi ti đâu, cho dù đã được ký kết t cui năm 2015. Ngh Vin Châu Âu còn đang cân nhc có nên thông qua vic trin khai hip đnh này hay không khi chính quyn Vit Nam vn thng tay đàn áp nhân quyn.

Sau vụ ‘tiết l bí mt quc gia’ ca Phó th tướng Vương Đình Hu M, đ ngh "Nht Bn tăng cường h tr vn ODA ưu đãi hơn cho Vit Nam" ca Th tướng Phúc đã khiến l thêm mt s tht trn tri khác : sau khi hàng lot t chc tín dng quc tế như Ngân hàng thế gii, Qu tin t quc tế, Ngân hàng Phát trin Châu Á… đã ‘cm ca’ ODA ưu đãi (lãi sut thp và thi gian ân hn) đi vi chính th đc đng Vit Nam, đến lúc này ngay c quc gia mà Hà Ni luôn vut ve ‘làm sâu sc hơn mi quan h đi tác chiến lược Vit - Nht’ không ch hn chế cung cp lượng ODA mà còn hn chế c tính cht ưu đãi ca nó.

Nếu t năm 2014, Vit Nam đã gn như trng tay ODA, thì vào năm 2018 này, có th xem là không còn ‘ODA ưu đãi’ na.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 24/10/2018

Published in Diễn đàn