Thông Luận

Vào tháng Mười 2019, tân Đệ nhất Phu nhân Ukraine, Olena Zelenska, dành cho tờ Vogue Ukraine cuộc phỏng vấn.

Olena Zelenska và Volodymyr Zelensky-Instragram/Olena Zelenska

"Tôi không phải là người của công chúng", bà nói với tạp chí, "Tôi thích ở hậu trường hơn. Chồng tôi thì luôn luôn đi đầu, còn tôi cảm thấy thoải mái hơn ở phía sau".

Bà là người đúng giờ, hay cười và nói tiếng Anh rất giỏi. Bà nói về niềm vui ca ngợi tài năng Ukraine, và về cách bà dùng địa vị của bà để vận động cho những vấn đề bao gồm bạo hành trong gia đình, sức khỏe trẻ em, và ngoại giao văn hóa. Bà nói thêm bà hy vọng rằng con cái bà có thể sống cuộc đời của họ khỏi ánh mắt của công chúng. Bà nói, con gái bà, Aleksandra, hiện giờ 17 tuổi, hy vọng trở thành diễn viên, nhưng con trai bà, Kiril, giờ lên chín, "vẫn còn có cơ hội có tuổi thơ bình thường - chơi đùa với các trẻ khác, chơi thể thao. Chúng tôi để con cái tự chọn cách chúng muốn sống".

Dự lễ Quốc Khánh ở Kyiv vào năm 2020 – Press Office of Ukrainian Presidency/Anadolu Agency/Getty Images

Ngày nay, Zelenska, 44 tuổi, đang kêu gọi 2,6 triệu người theo dõi bà trên Instagram hãy tham gia chiến đấu. Chồng bà, Volodymir, cũng 44 tuổi, đã nói đối với người Nga ông là mục tiêu số 1, còn Olena và con họ là mục tiêu số 2. Người ta cho là gia đình bà vẫn sống chung với nhau, tại một địa điểm bí mật ở Kyiv, và Zelenska vẫn tiếp tục đăng bài một cách thách thức trên mạng xã hội.

"Tôi sẽ không hoảng sợ và không khóc, "bà viết trên Instagram ngay sau khi Nga xâm lăng".Tôi sẽ bình thản và tự tin. Con tôi đang nhìn tôi, tôi sẽ ở bên cạnh con tôi và bên cạnh chồng tôi và bên cạnh các bạn. Tôi yêu các bạn ! Tôi yêu Ukraine !".

Bà đăng hình ảnh những bệnh nhân ung thư trẻ đang được di tản để đưa đi điều trị, và hình ảnh những cháu bé sinh ra trong những hầm trú ẩn. Bà tố cáo Nga "giết dân thường hàng loạt". "Vì cuộc tấn công của Putin, người Ukraine mỗi tối phải đưa con xuống hầm. Ukraine là quốc gia yêu chuộng hòa bình. Chúng tôi chống chiến tranh. Nhưng chúng tôi sẽ không đầu hàng".

Ievgen Klopotenko, một người bạn của Zelenska, nói với một tờ báo rằng trước chiến tranh hầu hết người Ukraine coi bà chỉ như là người vợ của diễn viên hài mà là tổng thống của họ. "Bà là người rất nhút nhát", ông nói tiếp, "nhưng bà cũng là người rất ủng hộ sự thay đổi thật sự. Thoạt đầu người ta không hiểu điều ấy ở bà. Người Ukraine bản tính vốn không tin tưởng các nhà chính trị… nhưng bây giờ họ nhận thức rằng bà là người thực và cũng giống như họ. Bây giờ họ so sánh bà với Michelle Obama".

Tên khai sinh của Zelenska là Olena Kiyashko. Bà sinh ra ở Kryvyi Rih, trước đây là thành phố mỏ ở miền trung Ukraine. Bà theo học cùng trường với người chồng tương lai của bà, mà lớn hơn bà 12 ngày tuổi, và họ có những người bạn chung. Tuy nhiên họ chẳng biết nhau cho tới khi họ bắt đầu theo học ở trường Đại học Quốc gia Kryvyi Rih, tại đây bà học kiến trúc còn ông học luật. Cả hai cùng tham gia vào nhóm kịch nghiệp dư, và Zelensky hồi tưởng lại ngày nọ vào thời ấy ông tình cờ gặp bà ngoài phố và hỏi mượn bà băng video bà đang cầm trên tay. Ông lúc ấy đã xem phim ấy đến tám lần, nhưng ông muốn kiếm cớ để xin số điện thoại của bà. Họ bắt đầu yêu nhau, ông nói, "một cách say đắm và chung thủy", hẹn hò suốt tám năm rồi kết hôn vào tháng Chín 2003.

Vợ chồng và hai con, 2019 – Instagram / Olena Zalensky

Hai vợ chồng tính tình rất khác nhau. Chồng bà là tâm điểm và người vui nhộn nhất trong các dịp tiệc tùng và là người không biết thư giãn, còn bà không phải là người thích kể chuyện cười hay thích người ta chú ý đến mình. Ông là "người đàn ông đích thực", bà nói, và là "người vẫn còn cho bà những con bướm", và là "người mà ta có thể trông cậy mọi thứ". Sau khi kết hôn được một năm, họ sinh con gái, Aleksandra, còn có tên khác là Sasha. Gia đình dọn đến Kyiv, chính ở đây Zelenska trở thành nhà văn viết kịch bản, bao gồm kịch bản phim châm biếm chính trị vào năm 2015, Đầy tớ Nhân dân, mà chiếu được ba mùa, trong đó Zelensky đóng vai tổng thống Ukraine. Trong thời gian này ông đã thành danh với nghề diễn viên, đạo diễn và nhà châm biếm chính trị. Ông trở thành rất nổi tiếng qua bộ phim vào năm 2008, Tình yêu trong Thành phố Lớn, và ông cũng xuất hiện trong mùa đầu tiên của Khiêu vũ với các Ngôi sao. Kiril, con trai họ, chào đời vào năm 2013, một năm trước khi Nga xâm lăng Crimea.

"Ngày ấy Volodymyr về nhà và chăm chú nhìn các con thật lâu với ánh mắt buồn bã", bà nhớ lại. "Tôi yêu cầu anh ấy hãy bình tĩnh ; về chuyện này chúng tôi phải làm điều gì đấy".

Khi ông quyết định ra tranh cử tổng thống vào năm 2019, bà nói đùa rằng bà chỉ tình cờ biết được trên mạng xã hội. Tuy nhiên bà "không vui lắm" trước chuyện này.

"Ngay từ đầu tôi đã cực lực phản đối chuyện này", bà nói, vì lo lắng rằng "mọi thứ rồi sẽ thay đổi, vì đây là sự thay đổi rất khó khăn. Một hướng đi mới trong cuộc đời". Tuy nhiên bà hoàn toàn ủng hộ tham vọng của ông và vào tháng Tư 2019 ông thắng lớn, với 73 phần trăm số phiếu. Từ là người vợ, người mẹ và nhà văn không mấy ai biết đến, Zelenska bấy giờ là đệ nhất phu nhân được bảo vệ an ninh 24 giờ mỗi ngày. Bà nói với tạp chí Vogue rằng nơi riêng tư duy nhất bà có là ở trong phòng tắm. Bà khuyến khích chồng đi bộ đến chỗ làm, giúp duy trì nề nếp bình thường, và chấp nhận những cơ hội do địa vị mới của bà mang lại. Bà đưa ra sáng kiến đề cao tiếng Ukraine và nói về vai trò của bà như là chỗ dựa tình cảm của chồng, về "đứng tay trong tay với ông trong những dịp thăm viếng chính thức, đứng sao cho những nhà nhiếp ảnh trên khắp thế giới chụp hình mà không làm hỏng hình !".

Vào tháng Mười 2020, vợ chồng bà được chụp hình ở Điện Buckingham trong cuộc gặp gỡ với Công tước và Nữ Công tước của Cambridge, và Zelenska mặc đồ do nhà thiết kế thời trang người Ukraine may. Bà nói bà sung sướng khi người ta hỏi ai may áo quần cho bà để bà có dịp ca ngợi tài năng Ukraine. Bà nói công khai về tầm quan trọng của tự do ngôn luận, lên tiếng ủng hộ các vận động viên tàn tật của Ukraine, và khi bà thăm viếng Washington, bà đã nói với một ký giả Mỹ rằng bà muốn đại diện cho Ukraine một cách "mạnh mẽ và tích cực".

Hôm nay bà đang hướng tới tương lai. Bà viết về các cuộc hội đàm của bà với Lithuania về việc tạo ra những trung tâm giáo dục và văn hóa cho những trẻ em Ukraine bị chấn thương về tâm lý, và hy vọng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ cung cấp những nơi tá túc cho trẻ mồ côi. Bà đã lập ra app Telegram channel nhằm cung cấp thông tin chính xác cho người Ukraine, bao gồm cách tản cư và cách người hậu phương giúp tiền tuyến.

"Nước chúng tôi thanh bình, thành phố, thị xã và làng mạc chúng tôi đều đầy sức sống", bà đã viết mới đây, tố cáo Nga giết hàng loạt dân thường Ukraine. "Bây giờ tất cả đều tan tành. Hãy nói với những người mẹ Nga con họ đang làm gì ở đây. Chồng, anh em, đồng bào của các bạn giết bao trẻ thơ mà chẳng khác gì trẻ thơ của các bạn".

Vào cuối tháng Một, khi Nga đã tập kết quân đội và xe tăng ở biên giới, bà đăng một bức hình của Zelensky để mừng sinh nhật chồng. 

"Em chắc chắn rằng trong bức hình này anh đang nhìn em", bà viết, "vì anh luôn luôn nhìn em như thế. Em ước gì mỗi phụ nữ đều có được những ánh nhìn như thế. Chỉ những ai thật sự yêu mới nhìn như thế. Chừng nào anh còn nhìn em như thế, thì em chẳng sợ gì. Anh ơi, chúng mình vẫn còn bao nhiêu thứ ở phía trước. Cho nên anh nhớ bảo trọng nhé anh. Chúng ta phải thực hiện được những gì chúng ta cùng nhau mơ. Em chúc anh, người yêu của em, ngày sinh nhật hạnh phúc".

Hilary Rose

Nguyên tác : Olena Zelenska, Ukraine’s shy first lady, steps up, The Times ngày 15/3/2022. Tưa đề tiếng Việt của người dịch.

Trần Quốc Việt dịch