 | Tổng quan: | 3601000 |
Trung Quốc vẽ đường cơ sở mới ảnh hưởng gì tới chủ quyền Việt Nam ?
BBC, 11/03/2024
Trung Quốc mới đây chính thức tiết lộ đường cơ sở mới, nêu rõ yêu sách lãnh thổ của mình ở phía bắc Vịnh Bắc Bộ, khu vực chung với Việt Nam.
Hoạt động buôn bán tại cửa sông Ka Long đổ ra Vịnh Bắc Bộ, khu vực nằm giữa thành phố Móng Cái (Việt Nam) và Đông Hưng (Trung Quốc)
Tuyên bố này được đưa ra trên trang web của Bộ Ngoại giao Trung Quốc hồi đầu tháng này. Qua đó, Trung Quốc giới thiệu bảy điểm cơ bản mới mà khi được kết nối sẽ tạo thành đường cơ sở cho các yêu sách chủ quyền của mình ở Vịnh Bắc Bộ.
Vịnh Bắc Bộ nằm ngoài khơi bờ biển Bắc Bộ của Việt Nam và Nam Trung Quốc.
Năm 2004, Trung Quốc và Việt Nam đã đạt được thỏa thuận vạch ra ranh giới lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa ở Vịnh Bắc Bộ.
Cả hai bên đều coi thỏa thuận này là công bằng. Tuy thế, các xung đột trên Biển Đông vẫn xảy ra giữa hai nước do vẫn còn mơ hồ về ranh giới ở khu vực bên ngoài cửa vịnh.
Những mâu thuẫn này, theo Bắc Kinh, giờ sẽ được giải quyết thông qua một quy trình phân định mới, chính là đường cơ sở mới với bảy điểm nói trên.
Trung Quốc nói rằng đường cơ sở mới này không ảnh hưởng đến quyền lợi Việt Nam hay bất cứ nước nào, mà thậm chí còn góp phần thúc đẩy hợp tác hàng hải giữa nước này và các nước liên quan.
Cùng lúc, Trung Quốc lâu nay vẫn duy trì yêu sách gần như toàn bộ Biển Đông với "bản đồ đường chữ U".
Việt Nam cần làm gì để không ‘há miệng mắc quai’ ?
Ngư dân là những người chịu ảnh hưởng đầu tiên từ các động thái của Trung Quốc trên Biển Đông. Nhiều ngư dân Việt Nam thậm chí đã thiệt mạng trong những cuộc đụng độ ngoài khơi với tàu Trung Quốc.
Trên trang EurAsian Times, Shashank S. Patel, một nhà phân tích địa chính trị theo dõi chặt chẽ các hoạt động ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, đánh giá : "Vịnh Bắc Bộ, nơi chứng kiến nhiều thỏa thuận biên giới giữa Trung Quốc và Việt Nam trong ba thập kỷ từ 1974 đến 2004, chiếm hơn một nửa diện tích vùng biển Việt Nam. Việc Trung Quốc tuyên bố một đường cơ sở mà nhìn trên bản đồ có vẻ lấn lướt như vậy sẽ gây ảnh hưởng nhiều hơn đến vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam và vùng biển tranh chấp".
Ông cũng nói rằng việc Trung Quốc đơn phương đưa ra đường cơ sở mới này là nỗ lực để hạn chế các đòi hỏi về quyền lợi của Việt Nam tại vùng EEZ của chính Việt Nam. Trung Quốc cũng sẽ giành nhiều quyền tiếp cận hơn tới các ranh giới trên biển, qua đó ngăn chặn sự can thiệp của phương Tây đối với các vấn đề ở Vịnh Bắc Bộ.
Theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS 1982), các quốc gia ven biển được hưởng lãnh hải rộng 12 hải lý (22,22 km), vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) 200 hải lý và thềm lục địa kéo dài tới 350 hải lý.
Tuy nhiên, Vịnh Bắc Bộ có chiều rộng tối đa không quá 180 hải lý.
Thực tế này dẫn đến sự chồng lấn vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của cả Trung Quốc và Việt Nam trong vùng vịnh. Do đó, toàn bộ vùng vịnh phải chịu các yêu sách chồng chéo của cả hai bên, theo EurAsian Times.
"Đường cơ sở mới sẽ mang lại hơn 60% diện tích biển cho chính quyền Trung Quốc, vi phạm trắng trợn Công ước Luật Biển của Liên Hợp Quốc (UNCLOS)", ông Patel nói thêm.
Ngoài ra, đường cơ sở mới có thể giúp Trung Quốc cản trở quyền tự do hàng hải, nghiên cứu khoa học, lắp đặt cáp và đường ống cũng như các nỗ lực bồi đắp đảo của Việt Nam.
Cho đến nay, Việt Nam vẫn chưa có động thái chính thức nào trước nước đi mới của Trung Quốc.
Trên trang Facebook cá nhân, ông Song Phan - một nhà nghiên cứu Biển Đông sống tại Úc – nhận định rằng phần đường cơ sở mới vẽ này dựa trên một số điểm cơ sở ở các đảo rất xa bờ, nên sẽ đẩy đường ranh ngoài của lãnh hải Trung Quốc ra xa thêm ngoài biển.
Do hai nước Việt-Trung đã đàm phán và ký kết thỏa thuận phân giới biển ngày 12/12/2000 nên đường này – như vậy - sẽ không ảnh hưởng đến quyền chủ quyền, quyền tài phán của cả hai, trừ khi Trung Quốc dựa vào đường mới này để đòi thương lượng lại.
Tuy nhiên, do đường cơ sở quá xa bờ, kéo theo đường biên lãnh hải lấn xa ra biển, nên "chắc chắn ảnh hưởng đến các quyền liên quan khác của tất cả các nước, gồm Việt Nam".
Ví dụ như quyền tự do hàng hải, quyền đặt cáp/ống ngầm, khảo sát khoa học…
"Lưu ý rằng VIệt Nam cũng còn phần bờ biển từ đảo Cồn Cỏ chạy cho tới biên giới Việt-Trung chưa vẽ đường cơ sở và đường cơ sở từ đảo Phú Quý tới tới đảo Thổ Chu cũng không thât phù hợp với UNCLOS", ông Song Phan chỉ ra trong phân tích của mình.
Phần đường cơ sở mới của Trung Quốc (màu đỏ ở rìa phía đông vịnh Bắc Bộ). Đường cơ sở của Việt Nam vẫn còn thiếu ở phần Vịnh Bắc Bộ.
"Luật biển Việt Nam 2012 đặt UNCLOS và luật quốc tế lên trên nhưng đến nay vẫn chưa điều chỉnh phần đường cơ sở này và hoàn chỉnh đường cơ sở cho toàn bộ bờ biển.
"Không chỉnh đường cơ sở đoạn này, Việt Nam rất khó phản đối Tàu ‘cộng’ trong vụ này vì 'há miệng mắc quai’", nhà nghiên cứu Song Phan viết.
Nguồn : BBC, 11/03/2024
**************************
RFA, 08/03/2024
Bộ Công an Việt Nam sẽ tăng cường thêm khoảng 1.000 biên chế cho lực lượng này tại tỉnh Quảng Ninh, một cửa ngõ giữa Việt Nam và Trung Quốc. Số tăng cường này chú trọng cho lực lượng công an cơ sở và công an xã.
Ông Tô Lâm, đưa ra thông báo này ngày 7/3 trong chuyến công tác của đoàn Đảng ủy Công an Trung ương với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh. Tiền Phong
Truyền thông Nhà nước loan tin về thông báo vừa nêu của Bộ trưởng Bộ Công an, ông Tô Lâm, đưa ra ngày 7/3 trong chuyến công tác của đoàn Đảng ủy Công an Trung ương với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh.
Ông Tô Lâm cho rằng Quảng Ninh là địa phương có vị trí trọng yếu về chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh đối nội và đối ngoại của Việt Nam. Tỉnh này được cho là cầu nối liên kết phát triển kinh tế- xã hội giữa các địa phương vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, Việt Nam và tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc.
Người đứng đầu ngành công an Việt Nam yêu cầu tỉnh Quảng Ninh phải tăng cường công tác bảo đảm an ninh mạng, an ninh kinh tế, an ninh nông thôn, an ninh dân tộc, an ninh chính trị nội bộ ; tập trung giải quyết những điểm "nóng’ về an ninh trật tự…
Ông Tô Lâm ra chỉ thị phải thực hiện bằng được mục tiêu kéo giảm tội phạm một cách căn bản, bền vững ; và phấn đấu xây dựng hệ thống xã, phường không tội phạm, không ma túy, không tệ nạn xã hội…
Bộ trưởng Công an Tổ Lâm hứa sẽ đẩy mạnh hoàn thiện cơ sở vật chất cho công an xã tại tỉnh Quảng Ninh nhằm mục tiêu kéo giảm tội phạm, không để hình thành điểm nóng về an ninh trật tự, bảo đảm Quảng Ninh là điểm đến an toàn cho các nhà đầu tư nước ngoài…
Cũng trong ngày 7/3, ông Tô Lâm tham gia lễ khởi công xây dựng trụ sở Công an tỉnh Quảng Ninh tại phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long.
Nguồn : RFA, 08/03/2024
*****************************
Công bố đường cơ sở thẳng bên trong Vịnh Bắc Bộ : Trung Quốc để ngỏ khả năng đàm phán lại Hiệp định Vịnh Bắc Bộ ?
RFA, 07/03/2024
Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm 1 tháng 3, 2024 công bố đường cơ sở thẳng cho phần của mình trong Vịnh Bắc Bộ, khu vực mà hai nước Việt Nam - Trung Quốc đã phân định năm 2000 (chính thức công bố năm 2004.) RFA trao đổi với một số nhà nghiên cứu về đường cơ sở mới này của Trung Quốc và các hàm ý có thể xảy ra trong tương lai với Việt Nam.
Đường cơ sở tại Vịnh Bắc Bộ mà Trung Quốc mới công bố (RFA vẽ minh họa trên Google Map, dựa trên tọa độ của các điểm cơ sở mà Trung Quốc công bố) - Google
Đường cơ sở vi phạm Luật biển Quốc tế
Khoản 3 Điều 7 của Công ước Quốc tế về Luật biển (UNCLOS) quy định rằng "Tuyến các đường cơ sở không được đi chệch quá xa hướng chung của bờ biển, và các vùng biển ở bên trong các đường cơ sở này phải gắn với đất liền đủ đến mức đạt được chế độ nội thủy".
Tuy vậy, trong số tọa độ các điểm cơ sở mà Bộ Ngoại giao Trung Quốc công bố, có hai điểm là đảo nằm xa bờ. Đó là điểm cơ sở có tọa độ 21°00'36.0"N 109°05'12.0"E (đảo Weizhou, cách đất liền Trung Quốc khoảng 45 hải lý) và 20°54'12.0"N 109°12'24.0"E (đảo Xieyang, cách đất liền Trung Quốc khoảng 30 hải lý). Điều này khiến cho đường cơ sở của Trung Quốc cách xa bờ. Câu hỏi đặt ra là : liệu một đường cơ sở như vậy có thỏa mãn yêu cầu "đường cơ sở không được đi chệch quá xa hướng chung của bờ biển" của UNCLOS hay không ?
Ngoài ra, ba điểm cơ sở đầu tiên trong danh sách các điểm cơ sở mà Trung Quốc công bố đều nằm ngoài khơi đảo Hải Nam (tỉnh Hải Nam), trong khi đó, các điểm còn lại nằm ở ngoài khơi tỉnh Quảng Tây. Do đó, khi kết nối các điểm cơ sở này lại, đường cơ sở mà Trung Quốc vừa công bố sẽ cắt ngang eo biển Hải Nam (hay còn gọi là eo biển Quỳnh Châu) nằm giữa đảo Hải Nam và tỉnh Quảng Tây. Tuy nhiên, theo Khoản 3 Điều 7 của UNCLOS thì "các vùng biển ở bên trong các đường cơ sở này phải gắn với đất liền đủ đến mức đạt được chế độ nội thủy". Câu hỏi đặt ra là : liệu một eo biển mở như eo biển Hải Nam có thể trở thành "nội thủy" của Trung Quốc hay không ? Trao đổi với RFA, nhà nghiên cứu Hoàng Việt ở Thành phố Hồ Chí Minh nhận xét :
"Cá nhân tôi vẫn tin rằng Trung Quốc không dễ gì tuân thủ Công ước Quốc tế về Luật biển. Nếu họ không tuân thủ Công ước Quốc tế về Luật biển và công bố một đường cơ sở vi phạm Công ước thì nó có khả năng sẽ có tác động nhiều đến các vấn đề khác trong tương lai".
Một trong những điểm cơ sở mà Trung Quốc chọn để vẽ đường cơ sở trên Vĩnh Bắc Bộ, tọa độ 21°00'36.0"N 109°05'12.0"E (đảo Weizhou, cách đất liền Trung Quốc khoảng 45 hải lý). Ảnh minh họa từ Google Map.
Đường cơ sở mới ảnh hưởng đến Việt Nam không ?
Cho đến hôm 7/3/2024, chưa có thông tin Việt Nam lên tiếng về đường cơ sở mới của Trung Quốc. Còn Trung Quốc đã lên tiếng trấn an rằng đường cơ sở mới này sẽ không ảnh hưởng đến Việt Nam. Global Times dẫn lời Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết :
"Việc thiết lập đường cơ sở mới nhất của Trung Quốc ở Vịnh Bắc Bộ sẽ không ảnh hưởng đến lợi ích của Việt Nam hay của bất kỳ quốc gia nào khác ; ngược lại, nó sẽ giúp tăng cường hợp tác hàng hải quốc tế giữa Trung Quốc và các nước liên quan. Đồng thời, nó sẽ thúc đẩy sự phát triển của ngành hàng hải toàn cầu".
Tuy vậy, trao đổi với RFA, nhà nghiên cứu Phan Văn Song, một cộng tác viên của Quỹ Nghiên cứu Biển Đông, cho rằng có khả năng là các đường cơ sở trên Vịnh Bắc Bộ mà Trung Quốc mới công bố là "tham lam" và sẽ đẩy nội thủy của Trung Quốc ra xa về phía Việt Nam. Ông phân tích :
"Trước hết chúng ta cần lưu ý rằng hai bên Việt Trung đã đàm phán và kí kết thỏa thuận phân giới biển ngày 12/12/2000, trong hiệp định đó có quy định 21 điểm dùng xác định đường phân giới biển. Trong đó, điểm 1 đến điểm 9 gần bờ, dùng để phân định lãnh hải. Các điểm còn lại dùng phân định vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa hai bên.
Tuy nhiên, do đường cơ sở mà Trung Quốc mới bổ sung quá xa bờ sẽ kéo theo đường biên lãnh hải sẽ lấn xa ra biển. Do đó trước nhất, nó chắc chắn ảnh hưởng đến các quyền liên quan khác của tất cả các nước, kể cả Việt Nam.
Ví dụ trong một phần khu vực biển ở đây, các nước đáng lẽ có thể chạy tàu tự do (không cần phải theo cách đi qua vô hại), đặt cáp / ngầm, khảo sát khoa học... nhưng bây giờ không thể thực hiện được hoặc bị hạn chế.
Bởi vì theo đường cơ sở này, phần biển đó thuộc lãnh hải, thậm chí là nội thủy của Trung Quốc".
Để ngỏ khả năng đàm phán phân định lại Vịnh Bắc Bộ ?
Hai nước Việt Nam - Trung Quốc đã kí kết Hiệp định phân định lãnh hải, thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế bên trong Vịnh Bắc Bộ năm 2000 (chính thức có hiệu lực từ 2004). RFA đặt câu hỏi với nhà nghiên cứu Phan Văn Song rằng về nguyên tắc, liệu đường cơ sở mà Trung Quốc mới công bố có thể ảnh hưởng đến Hiệp định đã ký. Nhà nghiên cứu Phan Văn Song cho rằng Hiệp định đã ký rồi thì không có nhiều khả năng bị thay đổi hay ảnh hưởng gì. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng có nhiều nội dung trong hiệp định đó đã để ngỏ khả năng đàm phán lại. Ông nói :
"Nội dung Hiệp định phân giới biển có vẻ như để ngỏ cho việc thương lượng và kí kết lại việc phân định biển.
Chẳng hạn theo điều 3 thì đường nối các điểm từ 1 đến 9 nêu trong điều 2 là đường phân định lãnh hải. Nhưng chỉ có phần nối các điểm từ 1 đến 7 là không thay đổi (dù có thay đổi địa hình nơi đó). Điều đó có nghĩa là có thể có ngụ ý phần đường phân giới nối các điểm từ 7 tới 9, thậm chí tới 21 có thể thay đổi.
Điều 9 có vẻ cho phép chuyện này xảy ra vì theo điều 9 thì Hiệp định không làm ảnh hưởng/phương hại tới lập trường đối với các quy phạm luật pháp quốc tế về luật Biển ; tức là việc phân giới có thể phải định lại, khi có căn cứ mới theo luật quốc tế. Căn cứ mới ở đây chính là đường cơ sở mới bổ sung.
Nếu cách giải thích này đúng thì Trung Quốc có thể sẽ yêu cầu thương thuyết lại, ít nhất là phần đường phân giới từ điểm 7 đến điểm 21, và như vậy lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế của hai bên có thể thay đổi".
Việt Nam có cần đối sách gì không ?
Đó là câu hỏi RFA đặt ra với nhiều nhà nghiên cứu. Do vấn đề còn quá sớm, phần lớn các nhà nghiên cứu đều cho rằng cần theo dõi và nghiên cứu thêm. Nhà nghiên cứu Phan Văn Song cho rằng do Hiệp định Phân định Vịnh Bắc Bộ giữa Việt Nam Trung Quốc mặc dù có hiệu lực từ 20 năm trước (năm 2004) nhưng có nhiều điểm để ngỏ khả năng thay đổi, cho nên Việt Nam có khả năng sẽ phải có động thái mới. Đối với khả năng có những thay đổi trong tương lai như ông phân tích ở trên, nhà nghiên cứu Phan Văn Song nói :
"Dĩ nhiên, thay đổi này sẽ theo hướng bất lợi cho Việt Nam, nếu Việt Nam không công bố đường cơ sở bổ sung cho Vịnh Bắc Bộ cũng tham lam như vậy".
Do không đọc được hết các tài liệu liên quan chuẩn bị cho Hiệp định (RFA chú thích : Hiệp định Vịnh Bắc Bộ đã kí) nên tôi không chắc chắn cách giải thích trên là đúng. Nhưng có lẽ Việt Nam cũng nên chuẩn bị công bố tiếp phần đường cơ sở chưa quy định từ đảo Cồn Cỏ cho đến điểm giáp giới Tàu ở cửa sông Bắc Luân một cách tương ứng, để đối phó với tình huống xấu này. Hay ít nhất Việt Nam cũng nên hoàn thành đường cơ sở của mình để vừa có cơ sở bảo vệ chủ quyền vừa giúp các nước thuận tiện trong việc tôn trọng chủ quyền của mình".
Nguồn : RFA, 07/03/2024
Dường như lường trước chuyện Dự Luật Đặc khu sẽ khiến dư luận dậy sóng vì lo ngại Trung Quốc sẽ thao túng Quảng Ninh, nên nếu giờ lại chấp nhận gói cho vay 500 triệu USD vốn ODA của Bắc Kinh, khác nào thách thức tiếp công luận về ‘yếu tố’ Trung Quốc ở Quảng Ninh.
Góc thành phố Quảng Ninh. IIv
Từ chối vay ODA Trung Quốc, Quảng Ninh gọi 500 triệu USD làm cao tốc. Thay vào đó, UBND tỉnh Quảng Ninh (cơ quan nhà nước có thẩm quyền) và Liên danh Công ty trách nhiệm hữu hạn Đầu tư và Phát triển hạ tầng Long Vân - Công ty cổ phần Mặt Trời Vân Đồn - Công ty cổ phần Đầu tư và xây dựng giao thông Công Thành (nhà đầu tư) đã ký kết hợp đồng Dự án đường cao tốc Vân Đồn-Móng Cái theo hình thức đối tác công-tư (PPP), hợp đồng xây dựng-kinh doanh-chuyển giao (BOT).
Những thông tin trên được các biên tập viên các báo khai thác từ nội dung văn bản do Quảng Ninh vừa công bố hồi đầu tháng 10/2018 ; qua đó gián tiếp phủ nhận việc địa phương này đã chịu sức ép lệ thuộc vào Trung Quốc trong đề xuất thành lập đặc khu kinh tế, cũng như đề án "Nhất thể hóa" được thí điểm ở Quảng Ninh do trung tướng công an, nguyên thứ trưởng Bộ Công an Phạm Minh Chính chấp bút.
Câu hỏi đặt ra là nguồn vốn vay có từ hợp vốn của những ngân hàng nào ? Vay ngân hàng nước ngoài có giấy phép hoạt động tại Việt Nam, hay từ ngân hàng bên ngoài Việt Nam ?
500 triệu USD lớn đến mức độ nào ?
Trước tiên có thể thấy rằng với Việt Nam thì con số mà nhà đầu tư nội địa bỏ ra đến 500 triệu USD, là con số rất lớn nếu so sánh với chuyện tháng 12-2017, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) đã phê duyệt 2 khoản vay có tổng trị giá 299 triệu USD cho Việt Nam.
Cụ thể, khoản vay 150 triệu USD nhằm cải thiện tính kết nối kinh tế và nâng cao mức sống cho bốn tỉnh đông bắc Việt Nam thông qua tăng cường cơ sở hạ tầng và các dịch vụ cơ bản, mang lại lợi ích cho hơn 212.000 người. Tổng chi phí của dự án là 195,9 triệu USD, trong đó phần đóng góp của Chính phủ Việt Nam là 45,9 triệu USD.
Khoản vay thứ hai trị giá 149 triệu USD nhằm cải thiện các dịch vụ cơ sở hạ tầng cơ bản và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đồng đều và bền vững, mang lại lợi ích cho hơn 1 triệu người tại bốn tỉnh vùng Bắc Trung Bộ của Việt Nam.
Hỗ trợ của ADB cho Dự án Cơ sở Hạ tầng cơ bản cho Tăng trưởng đồng đều ở các tỉnh Bắc Trung Bộ bao gồm một khoản vay thông thường trị giá 52 triệu USD và một khoản vay ưu đãi trị giá 97 triệu USD. Cả hai khoản vay sẽ được tài trợ từ nguồn vốn vay thông thường - là nguồn tài trợ cho hầu hết các khoản vay của ADB. Tổng chi phí dự án là 203,52 triệu USD, trong đó phần đóng góp của Chính phủ Việt Nam là 54,52 triệu USD.
Hồi giữa năm nay, Thái Lan đã lên kế hoạch lập quỹ khu vực với các nước gồm Việt Nam, Campuchia, Lào, Myanmar để hỗ trợ cơ sở hạ tầng và các dự án phát triển, giảm phụ thuộc vào đầu tư từ Trung Quốc. Quỹ này sẽ đi vào hoạt động năm 2019, Arthayudh Srisamoot, phó bí thư thường trực của Bộ Ngoại giao Thái Lan, nói với Nikkei Asian Review. Để lên kế hoạch và thực hiện "càng sớm càng tốt", Thái Lan có thể đóng góp "con số cơ bản" ban đầu, có thể là hàng triệu USD.
Bảy năm trước đó, bên lề hội nghị thường niên ngân hàng Thế giới (WB) và quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), các bộ trưởng Tài chính ASEAN đã nhất trí thành lập quỹ Cơ sở hạ tầng (AIF) trị giá gần 500 triệu USD nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển giữa khu vực năng động này và các nền kinh tế tiên tiến trên thế giới.
Năm 2014, AIF đã cho vay dự án truyền tải điện trị giá 100 triệu USD ở Việt Nam ; ADB cung cấp thêm khoản vay 200 triệu USD, và phần vốn còn lại khoảng 380 triệu USD do chính phủ Việt Nam đảm nhận.
Có ai đứng đàng sau những ông, bà chủ tư nhân ở Việt Nam ?
Tính theo tỷ giá hối đoái, 500 triệu USD sẽ tương đương 12 ngàn tỷ đồng tiền Việt Nam. Con số này dành cho dự án đường cao tốc tại Việt Nam, nhìn chung là không lớn lắm. Tuy nhiên sẽ rất lớn nếu như phía nhà đầu tư cùng lúc đã nhận thầu nhiều dự án bạc chục ngàn tỷ đồng.
Tài liệu báo chí có được, theo giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp thay đổi ngày 17/11/2017 của Công ty cổ phần BOT Biên Cương, thì thành viên sáng lập Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Giao thông Phương Thành (Phương Thành Tranconsin) đã hạ vốn góp từ 54,062 tỷ đồng về 108 triệu đồng, tỷ lệ sở hữu theo đó giảm từ 5% về 0,01%.
Công ty BOT Biên Cương được thành lập tháng 5-2015 bởi Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Giao thông Công Thành (94,98%) và Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Giao thông Phương Thành - Phương Thành Tranconsin (5%). Công ty thành lập để làm pháp nhân khi đầu tư dự án đường cao tốc Hạ Long – Vân Đồn, và cải tạo nâng cấp quốc lộ 18 đoạn Hạ Long – Mông Dương được đầu tư theo hình thức BOT, có tổng mức khái toán 14.000 tỷ đồng, trong đó phần vốn BOT là trên 10.000 tỷ đồng.
BOT Biên Cương (Cẩm Phả). Cafeland
Sau đó, Phương Thành Tranconsin rút lui, tỷ lệ sở hữu của cổ đông còn lại là Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Giao thông Công Thành tăng từ 94,99% lên mức gần như tuyệt đối 99,98%. Công ty BOT Biên Cương giờ chỉ là cái tên ‘con’ của Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Giao thông Công Thành.
Nếu như Phương Thành Tranconsin là cái tên có truyền thống và đã chứng tỏ được năng lực trong ngành xây dựng cầu đường. Doanh nghiệp có vốn điều lệ 886 tỷ đồng đã và đang tham gia nhiều gói thầu lớn như QL37 Bắc Giang - Thái Nguyên, QL 38 Hải Dương - Cầu Tràng ; Gói thầu số 2 Dự án QL1 đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ, Cao tốc Nội Bài - Lào Cai… thì ở chiều ngược lại, Công Thành lại là đơn vị không mấy tên tuổi. Pháp nhân này chỉ mới thành lập trước thời điểm được cấp phép dự án cao tốc Hạ Long - Vân Đồn chưa đầy một năm.
Trong giới làm ăn, ai cũng rõ thế lực của Công Thành, khi nơi đây có sự hiện diện vốn của cựu Đại biểu Quốc hội Đỗ Thị Huyền Tâm, phu nhân cựu tổng bí thư Nông Đức Mạnh.
Ai mới thực sự là những ông, bà chủ rót tiền tươi ?
Trong Liên danh nói trên, thì Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Hạ tầng Long Vân vẫn còn là một cái tên mới toanh. Ghi nhận của báo chí cho biết Công ty này thành lập ngày 06/12/2017, không lâu sau khi Quảng Ninh có văn bản đề nghị Bộ Giao thông vận tải thẩm định Dự án đường cao tốc Vân Đồn – Móng Cái theo hình thức PPP, loại hợp đồng BOT, và cũng không lâu trước khi Quảng Ninh chính thức phát hồ sơ mời sơ tuyển dự án này.
Trong làm ăn, việc nhóm các nhà đầu tư thỏa thuận cùng lập ra Long Vân để ứng tuyển dự án BOT cao tốc Vân Đồn – Móng Cái, cũng là lẽ bình thường. Tuy nhiên sẽ khó bình thường khi họ thay đổi người sở hữu vốn liên tục.
Ban đầu Long Vân có vốn điều lệ 660 tỷ đồng, có 3 thành viên sáng lập – tất cả đều là thể nhân, gồm : Trần Minh Dũng, đăng ký góp 198 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 30% ; Lê Ngọc Quyến, 363 tỷ đồng, 55% ; Phạm Thị Minh Phương, 99 tỷ đồng, 15%.
Ngay sau khi đăng ký vốn được xác nhận theo thủ tục hành chánh, phần vốn góp của bà Phạm Thị Minh Phương (sinh năm 1995, trú tại Tổ dân phố Phú Mỹ, phường Mỹ Đình 2, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) được chuyển sang đứng tên bởi bà Vương Thị Hằng (sinh năm 1986, trú tại phường Thanh Xuân Bắc, quận Thanh Xuân, Hà Nội). Sau đó, bà Hằng đảm nhận cương vị Tổng Giám đốc kiêm người đại diện theo pháp luật của Long Vân, thay cho ông Trần Minh Dũng (sinh năm 1988).
Tương tự, thành viên sáng lập Lê Ngọc Quyến (sinh năm 1970) trú tại phố Sơn Tây, phường Điện Biên, quận Ba Đình, Hà Nội) cũng chuyển nhượng toàn bộ 363 tỷ đồng (55%) vốn điều lệ tại Long Vân cho ông Nguyễn Xuân Thạch (sinh năm 1981, trú tại Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội [*]).
Rất nhanh sau khi các cổ đông sáng lập chuyển ‘chuyển vốn’, Long Vân thực hiện tăng vốn điều lệ lên mức 1.500 tỷ đồng, cơ cấu sở hữu của các thành viên vẫn được giữ nguyên : Trần Minh Dũng (450 tỷ đồng : 30%), Nguyễn Xuân Thạch (825 tỷ đồng : 55%), Vương Thị Hằng (225 tỷ đồng : 15%).
Dân làm ăn xứ Bắc nói rằng họ không rõ những ông, bà độ tuổi 8x này ‘máu mặt’ ra sao, chứ chuyện bỏ ra hẳn 1.500 tỷ đồng tiền tươi để thực hiện các thủ tục tăng vốn điều lệ là con số rất lớn.
Dấu hỏi mượn danh : đàng sau có là vốn của nhà đầu tư Trung Quốc ?
Đây là một nghi vấn. Những diễn biến về sang nhượng vốn trong trường hợp của Long Vân không cá biệt.
Trước đó, Dự án BOT Bắc Giang - Lạng Sơn chậm tiến độ cũng vì 2 lần phải cơ cấu lại thành viên góp vốn của Công ty cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn, doanh nghiệp dự án được thành lập để thực hiện Dự án do sự rút vốn của 2 cổ đông. Dự án BOT Quốc lộ 51 Biên Hòa - Vũng Tàu là một điển hình về lùm xùm trong chuyển nhượng cổ phần của chủ dự án là Công ty Phát triển đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (BVEC) [người viết sẽ trở lại vụ việc này trong một bài viết khác].
Dễ thấy việc chuyển nhượng cổ phần này có thể tạo kẽ hở phát sinh việc chuyển nhượng, mượn danh để mua bán dự án BOT. Việc ký kết hợp đồng xuất phát từ đánh giá về năng lực, kinh nghiệm của nhà đầu tư ban đầu. Nếu việc chuyển nhượng không được giám sát chặt chẽ, có thể dẫn đến việc nhà đầu tư được chuyển nhượng về sau không đủ năng lực, hoặc gây ra những xáo trộn ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng thực hiện dự án.
Đi xa hơn, không ít ý kiến ngờ rằng phía nhà băng Trung Quốc có thể sẽ sử dụng "ngoại giao nợ" để mở rộng thị trường tại Việt Nam, qua việc tài trợ vốn vay kiểu như "500 triệu USD làm đường cao tốc ở Quảng Ninh". Ngân hàng Agricultural Bank of China Limited – Chi nhánh Hà Nội, bắt đầu hoạt động tại Việt Nam từ ngày 1/1/2018 là một ví dụ.
Ngân hàng Bank of China ở Việt Nam cũng đã nhận được sự chấp thuận của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về kinh doanh ngoại hối tại Việt Nam cũng như trên thị trường quốc tế.
Cùng với dấu hỏi mượn danh (đã nói ở trên), thì một khi ‘là con nợ’ của các ông, bà chủ nhà băng Trung Quốc ngay tại Việt Nam, để rồi với nghiệp vụ ‘mua lại nợ’, sẽ dễ dàng "Trung Quốc hóa" tất cả các dự án của doanh nghiệp Việt Nam đang phải chịu cảnh "là con tin" từ nguồn vốn vay đó.
Trong trường hợp cụ thể Dự án đường cao tốc Vân Đồn-Móng Cái, phía hưởng lợi lớn nhất ở đây chính là phía Trung Quốc, họ sẽ tìm mọi cách để có thể giữ quyền khai thác về mình ; dù đó là câu chuyện gọi vốn BOT nội địa từ Liên danh Công ty trách nhiệm hữu hạn Đầu tư và Phát triển hạ tầng Long Vân - Công ty cổ phần Mặt Trời Vân Đồn - Công ty cổ phần Đầu tư và xây dựng giao thông Công Thành.
Thảo Vy – Nam Phương
Nguồn : VNTB, 06/10/2018
[*] Ông Nguyễn Xuân Thạch hiện còn đang đại diện cho Công ty cổ phần GNC Việt Nam, với giấy phép hoạt động đến gần 50 mã ngành, từ xây dựng hạ tầng đường bộ, công trình dân dụng, buôn bán thương mại, kinh doanh thiết bị điện tử, máy móc nông nghiệp, nhà hàng khách sạn, ngành giải trí, xúc tiến thương mại…
