 | Tổng quan: | 3706960 |
Ngày 1 tháng 10 vừa qua, Bắc Kinh đã long trọng ăn mừng 70 năm hình thành nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Sức mạnh võ trang của họ đã được phô trương tối đa trong dịp này, được thiết kế để làm cho Hoa Kỳ run sợ, kể cả hỏa tiễn hạt nhân mới nhất DF-41 có tầm bay 12 đến 15 ngàn cây số, với khả năng đánh phá bất cứ thành phố nào tại Hoa Kỳ [1].
Người biểu tình chống chính quyền bị lực lượng an ninh bắt giữ - Ảnh minh họa
Theo tạp chí The Economist thì có hai thông điệp được truyền đạt qua cuộc diễn hành đánh dấu 70 năm kỷ niệm này. Một, Trung Quốc vận dụng hỏa lực mạnh đến mức không một quốc gia nào có thể thách thức nó một cách an toàn. Hai, Trung Quốc vĩ đại trở lại nhờ có Đảng Cộng sản, mà luôn luôn là một thế lực tốt [2].
Lịch sử 70 năm qua của nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa có phải là luôn tốt không? Ngày nay tội ác vô hạn của Mao đối với vài chục triệu nhân mạng vào thập niên 1950 và 1960, và cả trong thời chiến đối với phe quốc gia của Tưởng Giới Thạch, là một sự thật không ai có thể chối cãi. Nhưng từ khi Tập Cận Bình lên nắm quyền thay thế Hồ Cẩm Đào, Mao Trạch Đông là biểu tượng lãnh đạo mạnh mẽ ngày càng được ông Tập đề cao sử dụng [3]. Mục tiêu của ông Tập? Để tiếp tục hỗ trợ cung cách cai trị kiểu Mao, nghĩa là cá nhân nắm toàn quyền trong tay thay vì lãnh đạo tập thể mà ông Đặng Tiểu Bình mong muốn. Chắc chắn ông Tập sẽ không đưa nước Trung Quốc trở lại cuộc Cách mạng Văn hóa mà ông Mao đã làm. Điều mà ông Tập muốn là Trung Quốc trở thành một cường quốc trong vùng và thế giới, và quyền lực của đảng là tuyệt đối đối với mọi mặt xã hội, trong đó ông là người đứng đầu mọi cơ chế quyền lực nhất của đảng và nhà nước, một cách vô hạn định.
Để sử dụng Mao trong chiêu bài này, ông Tập tất nhiên không muốn đề cập đến các tội ác tầy trời của Mao, cũng như củc Đảng cộng sản Trung QuốcQ trong 70 năm qua. Nghĩa là phải sửa lại lịch sử. Và chỉ chấp nhận một phiên bản lịch sử duy nhất của đảng.
Vicky Xiuzhong Xu, một ký giả, nghệ sĩ hài độc thoại, và cũng là một nghiên cứu sinh tại Viện Chính sách Chiến lược Úc, viết bài "Giới trẻ Trung Quốc bị mắc kẹt trong sự sùng bái chủ nghĩa dân tộc" trên tạp chí Foreign Policy nhân kỷ niệm 70 năm này [4]. Theo Xu thì chủ nghĩa dân tộc Trung Quốc ngày nay đã bị tấn công bởi một nhà nước đầu độc công dân và cộng đồng lưu vong gốc Hoa khắp nơi, dựa trên quan niệm rằng Trung Quốc đã từng là nạn nhân của thực dân và trật tự thế giới hiện nay, và Đảng cộng sản Trung QuốcQ là vị cứu tinh duy nhất. Xu cho biết 19 năm đầu đời của mình sống và học tại Trung Quốc, ngày đầu tiên cắp sách đến trường ở bậc tiểu học, điều luật đầu tiên dành cho học sinh là yêu nước và yêu đảng. Vì bị nhồi nhét nền giáo dục như thế lâu đời, nên khi tiếp cận với thế giới bên ngoài và biết đến phong trào ly khai tại Hồng Kông, chẳng hạn, Xu cảm thấy sửng sốt và phẫn nộ, và suy nghĩ tại sao họ lại được cho phép có những suy nghĩ như thế. Khi thấy các cuộc biểu tình ủng hộ một Tây Tạng tự do, Xu muốn gào thét lên chửi họ. Trong đầu Xu lúc đó chỉ là chủ nghĩa dân tộc nóng đỏ, sẵn sàng phục vụ quốc gia mình, và điều đó có nghĩa bạo lực và mắng mỏ người khác.
Xu cho rằng những nhận định quái gỡ nhất mà Xu đã từng thấy đến từ những người hoàn toàn bình thường và tử tế, bởi vì cả đời họ được đào tạo bởi nền giáo dục yêu nước và bị kích động bởi truyền thông nhà nước, do đó tâm trí của họ đã bị trục trặc/ngắn mạch (short circuit) về các vấn đề gây tranh cãi. Khi Xu cùng với Nick Bonyhad viết bài trên nhật báo The Sydney Morning Herald tường trình về cuộc biểu tình mang tính bạo động và hung hăng chống lại phong trào dân chủ cho Hồng Kông tại Sydney, Úc châu vào tháng Tám vừa qua, kể từ đó Xu bị xem là kẻ thù quốc gia trên Internet của Trung Quốc. Các bài viết và công bố trên mạng truyền thông xã hội gọi Xu là phản bội, đĩ điếm, con chó tôn thờ Tây phương, và được truyền đi khắp nơi, từ Úc sang Hoa Kỳ và đến tận thôn quê của Xu tại Trung Quốc. Vô số người Trung Quốc trước đây từng là bạn, bây giờ lên án hành động của Xu, trong khi chỉ một số đếm trên đầu ngón tay ủng hộ.
Những biến cố lịch sử quan trọng như kỷ niệm 70 hình thành nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa lại là những dịp mà Đảng Cộng sản Trung Quốc thấy có nhu cầu lớn lao để họ dồn mọi nỗ lực tuyên truyền cho 1,4 tỷ dân của mình cũng như thế giới biết về họ qua phiên bản lịch sử họ uốn nắn.
Nhưng sửa đổi và bóp méo lịch sử luôn đưa đến những hệ quả vô cùng tai hại. Vì thế nên The Economist biện luận rằng thay vì ghi nhận những sai lầm của mình trước đây, việc ông Tập nói với người dân Trung Quốc của mình rằng Đảng cộng sản Trung QuốcQ chưa bao giờ đi sai đường chẳng khác gì châm ngòi cho một chủ nghĩa dân tộc thiếu kiên nhẫn, dễ dàng kích hoạt dù áp lực nhẹ nhất (impatient, hair-trigger nationalism) để leo thang thành chiến tranh, bởi vì họ nhìn những lời chỉ trích từ nước ngoài tương đương với sự thù nghịch.
Tất nhiên không phải chỉ riêng Đảng cộng sản Trung QuốcQ mới chủ trương bóp méo lịch sử. Nó là vấn đề con người, thuộc mọi văn hóa sắc tộc chính trị hay tôn giáo. Jeannette Ng nhận định các nhà phê bình Tây phương về chủ nghĩa đế quốc dễ dàng chấp nhận rằng lịch sử của họ cũng bị bóp méo, trong khi chính quyền Trung Quốc luôn chủ trương bẻ cong lịch sử theo chiều hướng của họ [5].
Jeannette Ng cũng biện luận rằng Đảng cộng sản Trung QuốcQ muốn thể hiện chính nó là người thừa kế của một bản sắc Trung Quốc duy nhất, cố định. Nhưng con sông lớn truyền thống Trung Quốc không chảy từ một nguồn, và cũng không thể được bao hàm bởi một người kể chuyện duy nhất. Jeannette Ng kết luận "Tầm nhìn bị thu hẹp của Đảng cộng sản Trung QuốcQ không phải là cách duy nhất để nhìn thấy quá khứ của Trung Quốc. Không có một cách duy nhất để là/làm một người Trung Quốc. Văn hóa Trung Quốc không thể bị giảm xuống thành một cách mô tả duy nhất. Như Lão Tử từng nói, đạo mà có thể nói ra được không phải là đạo".
Tại sao Đảng cộng sản Trung QuốcQ có nhu cầu phải sửa đổi và bóp méo lịch sử? Có rất nhiều nguyên do, mà đã phần nào phân tích ở trên. Nhưng còn một lý do chính đáng nữa. Đảng cộng sản Trung QuốcQ gọi biến cố năm 1949 là giải phóng, nhưng theo giáo sư Frank Dikötter thuộc ngành nhân văn của đại học Hồng Kông, thì Trung Quốc tự do hơn nhiều trước khi hình thành Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa [6]. Cho nên cuộc giải phóng này thật ra đã đẩy đất nước vào hàng thập kỷ tàn ác và hỗn loạn mang tính Mao-ít. Mặc dầu thay đổi lớn lao trên bề mặt, Trung Quốc không thật sự thay đổi đáng kể gì kể từ năm 1949 cho dầu bao nhiêu cuộc nói chuyện về cải cách và mở cửa. Những hứa hẹn về bình đẳng, công lý và tự do chưa hề được thực hiện. Chế độ này chỉ biết sử dụng cách đối phó chuẩn mực duy nhất đối với bao nhiêu các ước vọng chính trị đa nguyên khác nhau từ khối dân số khổng lồ và đa nguyên là: đàn áp. Dikötter nhận định : "Di sản giải phóng là một quốc gia vẫn còn trong gông cùm".
Quan sát lịch sử Trung Quốc và đối chiếu với lịch sử Việt Nam quả là thú vị. Đến độ chảy nước mắt!
Phạm Phú Khải
Nguồn : VOA, 04/10/2019
Tài liệu tham khảo :
1. "To mark 70 years of Communist rule, China shows off new weapons ", The Economist, 3 October 2019.
2. "Xi’s embrace of false history and fearsome weapons is worrying ", The Economist, 3 October 2019.
3. Anna Fifield, "China marks Communist Party’s 70th anniversary with grand show of power ", The Washington Post, 1 October 2019.
4. Vicky Xiuzhong Xu, "China’s Youth Are Trapped in the Cult of Nationalism ", Foreign Policy, 1 October 2019.
5. Jeannette Ng, "China’s Vast History Can’t Be Caught in the CCP’s Net ", Foreign Policy, 1 October 2019.
6. Frank Dikötter, "The People’s Republic of China Was Born in Chains ", Foreign Policy, 1 October 2019.
Mừng 70 năm ngày Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc ra đời, lãnh đạo Bắc Kinh có thể mừng là chế độ sống thọ hơn Liên bang Xô viết, chỉ tồn tại có 69 năm, từ 1922 tới 1991. Nhưng 70 năm đó cũng là nhiều chấn động kinh hoàng. Tương lai rồi sẽ ra sao và xứ này đang bị thách đố thế nào. Diễn đàn Kinh tế sẽ tìm hiểu…
Lễ kỷ niệm 70 năm thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tại Quảng trường Thiên An Môn ngày 1 tháng 10,2019 - AFP
Nguyên Lam : Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do cùng Nguyên Lam xin kính chào chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa.
Thưa ông, mừng ngày Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc ra đời đúng 70 năm trước, lãnh đạo của xứ này đã tổ chức nhiều sinh hoạt kỷ niệm, với cuộc duyệt binh tại Bắc Kinh vào ngày mùng một Tháng 10 vừa qua. Theo dõi các sinh hoạt này, ông có cảm nghĩ thế nào ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa : Như trường hợp của Liên bang Xô viết, hay Hoa Kỳ, với lãnh thổ bát ngát, Trung Quốc có nhiều vấn đề có thể gọi là vĩ đại, khác hẳn trường hợp các quốc gia có diện tích trung bình. Như Liên Xô ngày xưa, Trung Quốc cũng có chế độ độc đảng, là đảng giữ độc quyền chân lý về tư tưởng, điều khiển nhà nước và quân đội, cho nên khó chấp nhận sự can ngăn hay phê phán. Vì chế độ toàn trị ấy mà Liên Xô kiệt quệ vì bành trướng quá khả năng kinh tế, khi tiến hành cải tổ để cứu đảng thì tuột tay và sụp đổ sau có 69 năm. Lãnh đạo Bắc Kinh có thể mừng là đã qua được mốc thời gian thử thách này, nhưng thâm tâm cũng thấy ra vấn đề.
Vì vậy, tại Trường đảng của Trung ương, mùng ba tháng trước, Tổng bí thư Tập Cận Bình cả chục lần nói tới "đấu tranh". Tổ chức xong Quốc khánh, họ phải giải quyết các vấn đề ấy mà chúng ta sẽ nói sau, tôi thấy là Tập Cận Bình thật ra không vui mà hơi lầm lỳ, rầu rĩ. Chuyện thứ hai, vì giữ độc quyền chân lý, lãnh đạo nói về quá khứ theo ý mình, làm như lịch sử chỉ khởi đầu với đảng Cộng sản Trung Hoa thôi. Họ Tập áp dụng phương pháp Mác-Lênin để xây dựng Chủ nghĩa Đại Hán nhuốm mùi phát xít để vuốt ve tự ái người dân.
Nguyên Lam : Hình như là vậy, vì người ta thấy dân Trung Quốc có vẻ hãnh diện trong lễ Quốc khánh vừa qua khi chứng kiến sự lớn mạnh của khả năng quân sự chưa từng thấy trong lịch sử của họ.
Nguyễn-Xuân Nghĩa : Có tham vọng và duy ý chí còn hơn Mao Trạch Đông, Tập Cận Bình cũng vẽ ra "Trung Quốc Mộng", hay "Xã hội Chủ nghĩa với màu sắc Trung Hoa", và toàn dân toàn quân sẽ đoàn kết sau đảng để đưa Trung Quốc vào một kỷ nguyên cường thịnh mới.
Trong bài huấn từ đọc tại Quảng trường Thiên An Môn, họ Tập 10 lần nhắc tới sự xâm lược của Nhật Bản và cái công chiến thắng của đảng. Câu hỏi ông chẳng nêu ra là vì sao nước Nhật không có tài nguyên công nghiệp lại sớm công nghiệp hóa để thành cường quốc quân sự đã khuất phục nhà Đại Thanh năm 1894-1895 và đánh bại Đế quốc Nga năm 1905 ?
Chính là sự lụn bại của nhà Thanh mới dẫn tới điều mà ngày nay Bắc Kinh gọi là "bách niên quốc sỉ", trăm năm ô nhục, và đảng sẽ rửa nhục cho toàn dân, trong tinh thần đoàn kết để tái thống nhất xứ sở. Nhưng do địa dư, hình thể và kinh tế, việc tái thống nhất đó không dễ, như ta đang thấy tại Hồng Công và Đài Loan.
Nguyên Lam : Nguyên Lam xin đề nghị ông giải thích cho thính giả của chúng ta các yếu tố địa dư, hình thể và kinh tế khiến xứ này rất khó thống nhất.
Nguyễn-Xuân Nghĩa : Lãnh thổ Trung Quốc có ba khu vực địa dư khác biệt. Từ hướng Đông là vùng duyên hải trù phú nhất và đã quen với việc giao dịch với thế giới từ giữa Thế kỷ 19, dù là giao dịch bất công, thí dụ chính là Hồng Công. Nơi đây cư dân nhìn ra thế giới bên ngoài, coi đó là tiến bộ.
Khu vực thư hai là các tỉnh bị khóa trong lục địa, khó giao thương với bên ngoài và sống trong sự lạc hậu nên trông ngóng vào vùng duyên hải giàu có với sự thèm khát. Khu vực thứ ba là các vùng bị nhà Đại Thanh chiếm đóng, như Tân Cương, Tây Tạng, Nội Mông hay Mãn Châu của các sắc tộc đã từng cai trị Trung Quốc trong đa số thời gian, từ nhà Đại Tống năm 960 tới khi nhà Thanh sụp đổ năm 1911. Vì vậy, họ phải biến khu vực này thành vùng trái độn quân sự để khỏi bị tấn công nữa.
Trên lãnh thổ kỳ lạ như vậy, mâu thuẫn về quyền lợi dễ xảy ra và "nội chiến" giữa các lãnh chúa cai trị từng vùng là điều tự nhiên, trước khi có sự can thiệp của ngoại quốc. Nó khác hẳn trận Nội chiến tại Hoa Kỳ từ năm 1861 tới 1865. Nhà Thanh mà suy sụp và tan rã thì cũng vì hiện tượng nội chiến hay hợp tan đó. Sau khi đảng Cộng sản Trung Hoa ra đời năm 1921, Trung Quốc bị cả ngoại xâm lẫn nội chiến và Mao Trạch Đông khó thắng tại các đô thị trù phú vùng duyên hải nên vét quân từ giới nông dân nghèo túng ở trong và sau cùng thì chiến thắng.
Cờ được sản xuất cho lễ Quốc khánh thứ 70 của Trung Quốc. AFP
- Chính là vì bài toán địa dư hình thể quái đản ấy, ông muốn thống nhất tất cả để duy ý chí công nghiệp hóa trong sự bình đẳng mà thật ra là bần cùng, khiến mấy chục triệu người chết đói trong "Bước Nhảy Vọt Vĩ Đại" từ 1958 tới 1961. Trong lễ Quốc khánh, Tập Cận Bình không nhắc gì tới 30 năm đầu bi thảm của Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc, từ 1949 tới 1978…
Nguyên Lam : Sau khi Mao Trạch Đông tạ thế năm 1976, Đặng Tiểu Bình mới thâu tóm lại quyền lực và tiến hành cải cách kể từ năm 1979, nhờ đó mà kinh tế xứ này đã có sự tăng trưởng khác hẳn thời Mao. Thưa ông có phải vậy không ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa : Họ Đặng muốn làm một cuộc cách mạng thật để ra khỏi sự lầm than kéo dài, nhưng lấy một quyết định đầy tính mạo hiểm. Đó là cho các tỉnh duyên hải được giao thương với thế giới để đón nhận đầu tư, nhưng lãnh thổ vẫn do đảng kiểm soát. Việc giao thương tạo ra "phép lạ kinh tế nửa vời" là vùng duyên hải trở nên giàu hơn gấp bội, nhưng chỉ được 30 năm thôi - ở giữa còn có vụ thảm sát Thiên An Môn vào ngày bốn Tháng Sáu năm 1989 mà Tập Cận Bình cũng coi như không có. Trong 30 năm đó, từ 1979 tới 2009, sự dị biệt về lợi tức và nhận thức giữa các vùng đã bị đào sâu và nạn Tổng suy trầm năm 2008-2009 khiến Trung Quốc ào ạt bơm tiền và chất lên một núi nợ, nay đã lên tới 300% Tổng sản lượng GDP.
Thật ra tăng trưởng chưa là phát triển vì thiếu phẩm chất, gây ô nhiễm và bất công trong một cơ chế kinh tế mà thế hệ Hồ Cẩm Đào gọi là "không cân đối, không phối hợp, không công bằng và không bền vững". Tập Cận Bình được đưa lên lãnh đạo sau Đại hội 18 vào cuối năm 2012 là để giải quyết các bài toán đó. Ông ta tập trung quyền lực tới tối đa mà lại đưa Trung Quốc vào những khó khăn mới nên nói nhiều về những "mâu thuẫn cơ bản" theo kiểu Mác-xít và lại dùng khái niệm "đấu tranh" như Mao Trạch Đông.
Nguyên Lam : Thưa ông, những khó khăn đó là gì ?
Một người biểu tình đốt cờ Trung Quốc vào ngày 1 tháng 10,2019. AFP
Nguyễn-Xuân Nghĩa : Trước hết, để giải trừ hiện tượng lãnh chúa trong đảng, như trường hợp Bạc Hy Lai và Chu Vĩnh Khang, với kế hoạch gọi là "đả hổ diệt ruồi" ông loại bỏ hàng loạt đối thủ chính trị. Thứ hai, trong năm năm đầu, ông nói cải cách kinh tế theo quy luật thị trường, mà vẫn muốn khu vực kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong khi đà tăng trưởng hết còn là 10% một năm như mấy chục năm đầu. Khi kinh tế nghèo đi thì làm sao san xẻ lợi tức từ nơi trù phú cho các tỉnh bần cùng ở bên trong ? Đã vậy, họ Tập còn thâu tóm quyền lực và xiết chẳt chế độ kiểm duyệt thông tin, kiểm soát tư tưởng y như Mao. Thứ tư, vì đảng lãnh đạo tất cả trong một chế độ mà đảng viên nắm nhiều quyền hạn nhưng không chịu trách nhiệm với dân ở dưới, nên tham nhũng chính trị, kinh tế và ăn cắp của công vẫn xảy ra. Đấy là sự bất công của một xứ tự xưng xã hội chủ nghĩa ! Trong huấn từ tại lễ Quốc khánh, họ Tập nói nhiều về sự công bằng là vì lẽ đó.
Nhưng bất công nhất là chính họ Tập đã phá vỡ hệ thống chuyển quyền giữa các thế hệ lãnh đạo từ thời Đặng Tiểu Bình khi ngồi như hoàng đế trên ngai mà không chỉ định người sẽ kế nhiệm sau hai Đại hội đảng. Vì vậy, mâu thuẫn đã âm thầm xảy ra trong đảng. Tập Cận Bình không mạnh như người ta nghĩ và dù phô trương các võ khí hiện đại nhất và nói rằng Trung Quốc sẽ tiến chứ không lùi, ông chỉ làm thế giới thêm nghi ngờ về cái "trật tự quốc tế dựa trên hòa bình và phát triển" do Trung Quốc lãnh đạo. Dân Hồng Công và Đài Loan không tin vào trật tự đó, chính sách đàn áp tại Tân Cương và Tây Tạng càng làm thế giới kết án và chán ghét, cho nên giấc mơ thống nhất sẽ khó thành.
Nguyên Lam : Ngoài ra, dường như ngay từ bên trong, Trung Quốc cũng có lắm vấn đề nan giải, thưa ông, có phải như vậy không ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa : Quả thật là họ còn có nhiều vấn đề khác, xin kể ra ở đây. Một là nạn lão hóa dân số vì chế độ mỗi hộ một con từ 1978 tới 2015 ; hai là thất quân bình về giới tính nam nữ, nôm na là trai thừa gái thiếu nên dân số còn giảm ; ba là hệ thống giáo dục sơ cứng không thực tiễn, tới 30% trẻ em không xong lớp trung học thì làm sao công nhân có thể cải tiến tay nghề ; bốn là nạn tẩu tán tư bản của các đại gia không tin vào tương lai kinh tế, làm dân nghèo thêm oán than ; năm là vẫn đầu tư quá nhiều mà hết còn khả năng xuất khẩu như trước nên thổi lên trái bóng đầu cơ sẽ bể ; sáu là Trung Quốc vẫn nằm dưới cái bẫy sập của lợi tức trung bình với một người dân bình quân chỉ có hơn một ngàn đô la một năm mà thôi, đó là hiện tượng "chưa giàu đã già" ; vấn đề thứ bảy, nan giải nhất, là kinh tế xứ này vẫn cần ngoại quốc và đầu tư của nước ngoài vào vùng duyên hải để có công nghệ hay mức thuật lý cao hơn.
Đâm ra trận thương chiến Mỹ-Hoa làm chúng ta thấy cuộc phiêu lưu của Đặng Tiểu Bình đang đi vào bế tắc và các tỉnh duyên hải bị thiệt hại nặng lại càng không muốn trung ương đòi chu cấp cho các tỉnh nghèo ở bên trong, và họ thầm oán Tập Cận Bình vì lẽ đó.
Nguyên Lam : Nếu như vậy, ông kết luận thế nào về Trung Quốc ở tuổi 70 ?
Nguyễn-Xuân Nghĩa : Sự thật thì 70 năm qua có thể chia làm ba : 30 năm đầu là sự hoang tưởng chết người của Mao Trạch Đông từ 1949 tới 1978 ; 30 năm kế tiếp từ 1979 tới 2009 là tăng trưởng cao nhờ cải cách của Đặng Tiểu Bình ; 10 năm sau cùng là sự tụt hậu, đi tới cực điểm là Tập Cận Bình. Ở tuổi thất thập này thì người ta khó thay đổi, huống hồ là cải sửa hệ thống kinh tế, xã hội, chính trị.
Vì cường thịnh là giấc mơ mà Tập Cận Bình hứa hẹn với người dân, khi dân chưa có sự thịnh vượng thì ông cho họ ăn bánh vẽ là có sức mạnh quân sự với các võ khí tối tân ăn cắp của thiên hạ, như hỏa tiễn Đông Phong 17, Đông Phong 41, v.v. Mắc bệnh vĩ cuồng của Mao, ông còn cho phổ biến tư tưởng của mình trong cuốn cẩm nang là "Học Tập Cường Quốc", hàm ý là học theo họ Tập thì xứ sở sẽ là cường quốc.
Phải chục năm nữa, cường quốc quân sự này mới có thể là đối thủ của Hoa Kỳ, nhưng ngay trước mắt thì Nhật Bản và Đài Loan, Ấn Độ và Úc sẽ chẳng ngồi yên. Đã vậy, về thực chất thì kinh tế Trung Quốc lại cần nhập khẩu. Không ai dọa nạt bạn hàng bằng hỏa tiễn và tầu ngầm hoặc đòi phong tỏa các dòng hải lưu khi còn phải nhập dầu, ngũ cốc và vật liệu điện tử loại cao cấp để theo kịp thiên hạ.
Nguyên Lam : Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do cùng Nguyên Lam xin cảm tạ kinh tế gia Nguyễn-Xuân Nghĩa về bài phân tích tuần này.
Nguyên Lam thực hiện
Nguồn : RFA, 01/10/2019
Trung Quốc phô bày uy lực và bộ mặt độc tài nhân lễ quốc khánh thứ 70
Ngày 01/10/2019 là ngày Quốc khánh thứ 70 của Trung Quốc. Các báo Pháp đều đã dành nhiều bài vở cho sự kiện này và đặt trọng tâm chú ý trên khía cạnh độc đoán, cứng rắn của chế độ Bắc Kinh. Cuộc khủng hoảng Hồng Kông đang khuấy động ngày hội của Trung Quốc cũng được phân tích rộng rãi.
Chân dung chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong lễ diễu binh trên Quảng trường Thiên An Môn nhân kỉ niệm 70 năm thành lập nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, ngày 01/10/2019. Reuters/Thomas Peter
Ý tưởng chung của báo giới Pháp về nước Trung Hoa cộng sản nhân sinh nhật thứ 70 này đã được nhật báo cánh tả Libération tóm gọn trong hàng tựa trang nhất "Từ Mao đến Tập : Bàn tay khống chế của đế quốc Trung Hoa", bên trên một bức ảnh bán thân nhỏ của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trên một phông nền là ảnh bán thân của Mao Trạch Đông phủ trọn trang nhất. Bên trong là nhiều bài phân tích đáng chú ý về nội tình Trung Quốc cũng như về Hồng Kông và Đài Loan, hai cái gai đang khiến chế độ Bắc Kinh nhức nhối.
(Nguyên văn tiếng Pháp tựa của Libération "L’emprise du Milieu", mà chúng tôi dịch thành "Bàn tay khống chế của đế chế Trung Hoa", đã mô phỏng nhóm từ "L’Empire du Milieu - Đế chế Trung Hoa" mà người Pháp thường dùng để gọi Trung Quốc).
Nhật báo Les Echos cũng dành hồ sơ chính cho Trung Quốc, với tựa lớn trang nhất : "Ngày sinh nhật bị quấy phá của nước Trung Hoa cộng sản". Như đồng nghiệp Libération, tờ báo kinh tế Pháp cũng nhận định : "Chính quyền rầm rộ kỷ niệm 70 năm ngày ra đời của nước Trung Hoa cộng sản", thế nhưng "bạo lực ở Hồng Kông, tăng trưởng kinh tế đang suy giảm và cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ có nguy cơ xen vào làm hỏng ngày vui".
Báo công giáo La Croix, tuy không dành tựa lớn trang nhất cho ngày quốc khánh Trung Quốc, nhưng đã có một hồ sơ đặc biệt về sự kiện này với tựa đề chung : "Trung Quốc, một sự mất ảo tưởng to lớn". Theo tờ báo : "Cộng hòa nhân dân Trung Hoa kỷ niệm 70 năm ngày thành lập với một cuộc diễu binh chưa từng có ở Bắc Kinh. Tuy nhiên, vỏ hào nhoáng và uy lực được phô trương đó che giấu nhiều thực tế đen tối hơn ở Tây Tạng, Tân Cương hay Hồng Kông, nơi sự áp bức và vi phạm nhân quyền đang ngự trị".
Báo Le Monde thì dành một bài viết dài về Hồng Kông cho sự kiện "Cảnh sát Hồng Kông bị tố cáo" bạo hành đối với người biểu tình. Theo tờ báo Pháp, bạo lực dữ dội đã bùng lên nhân các cuộc biểu tình đánh dấu 5 năm "Phong trào Dù vàng". Video và hình ảnh lưu hành hôm qua, 30/09 trên các mạng xã hội ở Hồng Kông đã nêu bật vai trò đáng ngờ của các lực lượng thực thi pháp luật tại đặc khu này.
Trong toàn cảnh chung kể trên, nhật báo cánh hữu Le Figaro số ra hôm nay hoàn toàn không đăng tin bất kỳ tin riêng nào về lễ Quốc khánh Trung Quốc, nhưng ngược lại, đã đăng nguyên một trang quảng cáo cho chế độ Bắc Kinh, với những bài tán tụng Trung Quốc do tờ Nhân Dân Nhật Báo Bắc Kinh soạn thảo, nào là "Thị trường Trung Quốc mở rộng vòng tay đón các doanh nghiệp từ bất cứ nơi nào", nào là "Kinh tế Trung Quốc không ngừng vận động", nào là "Vì một nền kinh tế tôn trọng môi trường".
Không một lời đề cập đến những khía cạnh khó khăn hay các thách thức mà Trung Quốc đang gặp phải như các đồng nghiệp khác.
"Cứ cứng rắn thêm, chế độ Trung Quốc sẽ bị tan vỡ"
Như nói ở trên, trong hồ sơ đặc biệt của mình, nhật báo Libération đã nêu bật sự kiện là trong bối cảnh đang bị vướng vào cuộc khủng hoảng ở Hồng Kông, chính quyền Bắc Kinh đã phô trương sức mạnh của mình để kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Cộng hòa nhân dân Trung Hoa.
Tờ báo đã có một đánh giá không khoan nhượng về quốc gia cộng sản hiếm hoi còn sót lại này, trong bài xã luận mang tựa đề "Một chủ nghĩa không tưởng vô nhân đạo - Utopie inhumaine" và trong bài phân tích "Nếu cứ tiếp tục cứng rắn thêm, chế độ Trung Quốc có thể bị tan vỡ".
Đối với Libération, tình trạng bất bình đẳng xã hội vẫn còn rất sâu rộng ở Trung Quốc và một cuộc khủng hoảng kinh tế hoặc sinh thái có thể làm mất lòng tin của người dân vào chế độ.
Đoạn đường mà Cộng hòa nhân dân Trung Hoa đã đi qua từ 70 năm nay vừa thẳng tắp, vừa hỗn loạn. Đảng cộng sản Trung Quốc hiện đang cai trị một số dân khổng lồ gồm 1,4 tỷ người, và đất nước này không còn che giấu mong muốn trở thành cường quốc hàng đầu thế giới. Thế nhưng, theo Libération, các tiến bộ kinh tế và sự ổn định chính trị đã phải trả giá bằng hàng chục triệu người chết và một chế độ độc tài tàn nhẫn. Và Trung Quốc, hiện do một chế độ lỗi thời độc đoán lãnh đạo, đang phải đối mặt với những mâu thuẫn nguy hiểm.
Một lý tưởng xã hội chủ nghĩa bị chệch hướng
Đối với Libération kể từ khi Mao Trạch Đông thành lập nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa vào ngày 1 tháng 10 năm 1949 đến nay, sau nhiều năm độc tài và nội chiến, lý tưởng xã hội chủ nghĩa và dân chủ đã bị chôn vùi hoàn toàn tại Trung Quốc.
Sự kiện gần đây nhất chính là mùa xuân năm 1989, khi các sinh viên, được người dân ủng hộ, đã chiếm lĩnh quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh để yêu cầu cải cách và đã bị chế độ Đặng Tiểu Bình dìm trong biển máu.
Kể từ lúc đó, mọi ý hướng nổi dậy đều bị triệt ngay khi còn trong trứng nước, và những người bất đồng chính kiến bị tống vào tù. Còn người dân, bị vụ thảm sát Thiên An Môn làm chấn động, bị tuyên truyền và kiểm duyệt thao túng, đã chôn vùi những hy vọng dân chủ của mình.
Kinh tế rất thành công, nhưng bắt đầu bị hụt hơi
Thành tựu kinh tế Trung Quốc trong 70 năm qua rất đáng kể. Theo số liệu chính thức, số người dân ở vùng nông thôn sống dưới mức nghèo khổ đã giảm hẳn từ 770 triệu vào năm 1978 (97,5%) xuống còn vỏn vẹn 30,46 triệu vào cuối năm 2017 (3,1%). Một tầng lớp trung lưu đang nổi lên, hiện gồm hơn 400 triệu người, và được hưởng các quyền lợi về lương bổng, việc làm, giáo dục, y tế và các quyền tự do cá nhân chưa từng có.
Thế nhưng, khi Tập Cận Bình được chỉ định làm lãnh đạo trong hai năm 2012 và 2013, tăng trưởng đã bị khựng lại lần đầu tiên sau 25 năm. Tình thế đó đã thúc đẩy ông Tập hô hào chủ nghĩa tự do kinh tế, mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc trên thế giới.
Thế nhưng tăng trưởng kinh tế Trung Quốc vẫn chậm lại, chính thức là ở mức 6%, nhưng trong thực tế có thể thấp hơn nhiều. Và vào lúc này, hậu quả của cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ bắt đầu tác hại, xuất khẩu giảm, cũng như nhập khẩu các sản phẩm trung gian cho xuất khẩu trong tương lai.
Một hệ thống chính trị lỗi thời với một lãnh đạo độc tôn
Về mặt chính trị, để duy trì quyền lực bằng mọi giá, Tập Cận Bình đã chuyển qua áp dụng một đường lối toàn trị, được công nghệ tiên tiến hỗ trợ. Tuy vậy, các kỹ thuật cũ, như đấu tố công khai, tra tấn hoặc tẩy não, vẫn tiếp tục được sử dụng. Trong hai năm gần đây, tại Tân Cương, một khu vực chủ yếu gồm người Hồi giáo ở phía tây Trung Quốc, hơn một triệu người đang bị giam giữ trong "các trại cải tạo" và bị buộc phải từ bỏ văn hóa và tôn giáo của họ.
Mỗi năm, hàng chục ngàn vụ nổi dậy, đình công, biểu tình diễn ra trong nước, đã bị bóp nghẹt ngay lập tức, trong lúc lãnh đạo các phong trào này bị trừng phạt. Cuộc chiến chống tham nhũng, đã đưa 1,5 triệu cán bộ của Đảng vào tù, cho phép ông Tập Cận Bình loại bỏ tất cả các đối thủ của mình. Dưới quyền thống trị ông, không có lực lượng xã hội hoặc chính trị nào khác có thể xuất hiện.
Chirac trong chính trị là Johnny Hallyday trong âm nhạc !
Dĩ nhiên là báo Pháp hôm 01/10 không chỉ đề cập đến thời sự Trung Quốc. Một chủ đề thứ hai cũng xuất hiện trên hầu hết các báo : Lễ tang của cố tổng thống Pháp Jacques Chirac.
Le Figaro đã dành trang nhất và một hồ sơ đặc biệt cho sự kiện này dưới hàng tựa chung "Buổi tưởng nhớ cuối cùng", nêu bật sự kiện buổi lễ tang chính thức dành cho cố tổng thống Pháp vào hôm 30/09 tại nhà thờ Saint-Sulpice Paris đã được hàng chục cựu tổng thống, nguyên thủ nước ngoài và các lãnh đạo đảng đến tham dự.
Ngoài các lãnh đạo chính trị trong nước và ngoài nước, Le Figaro cũng chú ý đến lòng mến mộ và tiếc thương của người dân Pháp bình thường đối với vị tổng thống quá cố.
Le Figaro đã đăng bài phỏng vấn nhà báo François Bazin, tác giả một quyển biên khảo về Jacques Pilhan, cố vấn truyền thông của hai cố tổng thống Pháp François Mitterrand và Jacques Chirac, khẳng định rằng đối với người dân Pháp, trong lãnh vực chính trị, cố tổng thống Chirac có thể được so sánh với cố danh ca Johnny Haliday trong âm nhạc, một con người mà khi qua đời đã làm cả nước xúc động.
Chính giới Mỹ vẫn chưa tha thứ cho cố tổng thống Pháp Chirac
Về đề tài tưởng niệm cố tổng thống Chirac, Le Figaro có một bài rất lý thú, ghi nhận thái độ vẫn còn giận dỗi của Mỹ đối với ông Chirac khi chỉ bảo đảm một "dịch vụ tối thiểu" sau khi được tin cựu tổng thống Pháp qua đời.
Hoa Kỳ đã mất ba ngày để phản ứng sau thông báo về cái chết của Jacques Chirac. Ngoại trưởng Mike Pompeo cuối cùng đã đưa ra một tuyên bố ngắn gọn vào hôm Chủ Nhật 29/09, trong đó ông thay mặt người dân Mỹ gởi "lời chia buồn chân thành nhất đến gia đình Chirac và người dân Pháp".
Ngoài phản ứng của ngoại trưởng Pompeo, đương kim tổng thống Mỹ Donald Trump, vốn rất nhanh nhảu trên tài khoản Twitter của ông về các chủ đề đa dạng nhất, đã không đề cập đến sự ra đi của cựu lãnh đạo Nhà nước Pháp.
Tại tang lễ của ông Chirac, không có đại diện nào của chính phủ Mỹ đến từ Washington, mà chỉ có đại sứ Mỹ tại Paris, Jamie McCourt là đại diện của Hoa Kỳ.
Trong số các cựu tổng thống Mỹ biết ông Jacques Chirac, chỉ có Bill Clinton lên tiếng ca ngợi "một chính khách táo bạo và thông minh". Ông cũng là nhân vật quan trọng Mỹ duy nhất đến tham dự lễ tang. Còn George W. Bush, người tại chức ở Mỹ cùng thời với ông Jacques Chirac ở Pháp, đã không đưa ra bình luận nào.
Theo ghi nhận của Le Figaro, báo chí Mỹ khi nói về sự nghiệp chính trị của Jacques Chirac, cũng nhắc lại việc ông phản đối cuộc xâm lược Iraq năm 2003 do Hoa Kỳ khởi xướng mà không có sự ủy nhiệm của Liên Hiệp Quốc.
Mặc dù hầu như tất cả các chính trị gia Mỹ ngày nay đều đồng ý về hậu quả tai hại của cuộc phiêu lưu quân sự năm 2003 tại Iraq, nhưng sự phản đối của Pháp dường như chưa được tha thứ hoàn toàn.
Người Mỹ như vẫn tiếp tục coi cựu tổng thống Chirac là kẻ đã phạm vào hai húy kỵ : Đã từ chối tham gia vào một cuộc chiến mà Washington muốn tiến hành và nhất là, đã có lý khi từ chối, điều mà phía Mỹ rất khó mà tha thứ !
Trọng Nghĩa
"Không gì có thể lay chuyển được nền tảng quốc gia hùng mạnh của chúng ta. Không gì có thể ngăn cản đất nước và dân tộc Trung Hoa tiến lên phía trước", Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tuyên bố dõng dạc như trên trong bài diễn văn mừng 70 năm thành lập Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, ngày 01/10/2019, tại Bắc Kinh.
Xô xát giữa người biểu tình Hồng Kông và cảnh sát vào ngày Quốc khánh Trung Quốc, quận Sha Tin, Hồng Kông, ngày 01/10/2019. Reuters/Jorge Silva
Nhưng thực ra, "hoàng đế đỏ" Trung Hoa không muốn để bất kỳ điều gì phá hỏng ngày vui của Đảng cộng sản Trung Quốc, cũng như của riêng ông. Ít nhất trong một tuần mừng Quốc khánh, mọi khó khăn, từ tăng trưởng chững lại, chiến tranh thương mại với Mỹ, giá thịt heo tăng mạnh, khủng hoảng Hồng Kông…, được tạm gác một bên.
Cuộc khủng hoảng tại Hồng Kông được ông Tập Cận Bình nhắc đến trong bài diễn văn với khẳng định tôn trọng quy chế "một nước, hai chế độ" mà đặc khu hành chính được hưởng. Lời hứa này được thực hiện như thế nào, sau ngày Quốc khánh, thường được đem ra làm mốc ? RFI Tiếng Việt đặt câu hỏi với giáo sư Jean-Pierre Cabestan, đại học Baptiste, Hồng Kông.
RFI : Bắc Kinh tổ chức kỉ niệm 70 năm ngày thành lập nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, nhưng dường như Bắc Kinh không để những cuộc biểu tình ở Hồng Kông làm hỏng ngày Quốc khánh Trung Quốc.
Jean-Pierre Cabestan : Lễ Quốc khánh diễn ra ở Bắc Kinh, nên chính phủ Trung Quốc hy vọng là mọi sự chú ý của toàn thế giới tập trung vào Bắc Kinh, vào lễ diễu binh huy động đến 15.000 quân nhân. Đây là cuộc diễu binh lớn nhất kể từ năm 1949.
Từ nhiều ngày nay, Trung Quốc công bố rất nhiều thông tin, bản tin, phóng sự về thành tựu mà Trung Quốc đạt được từ năm 1949, tức là từ 70 năm nay. Tất cả những hoạt động này dĩ nhiên là nhằm quảng bá cho sức mạnh trỗi dậy, thành tựu kinh tế, cũng như thành công trên trường quốc tế của Trung Quốc.
Vì thế, theo tôi, Hồng Kông bị cố tình lãng quên, đẩy vào bóng tối ít nhất cũng trong khoảng một thời gian trước khi trở lại là mối bận tâm của chính phủ Trung Quốc. Còn hiện tại, sự kiện Quốc khánh 01/10 vẫn là chính, Hồng Kông là thứ yếu.
Truyền thông Trung Quốc nhận được chỉ thị không được nêu Hồng Kông, tạm gác vấn đề Hồng Kông, ít nhất là trong đợt đại lễ này. Đây là ý đồ chính trị rõ ràng của Đảng cộng sản Trung Quốc, ca ngợi thành tựu của đảng hơn là những khó khăn mà đảng đang phải đối mặt, kể cả vấn đề Hồng Kông lẫn Đài Loan.
RFI : Trước đó, có nhiều ý kiến cho rằng Bắc Kinh không dám can thiệp, đặc biệt là quân sự, vào Hồng Kông vì sắp đến ngày Quốc khánh. Vậy sau đại lễ này, chính quyền Trung Quốc có thể đối phó như thế nào với phong trào ở Hồng Kông ?
Jean-Pierre Cabestan : Đúng là một số người nêu khả năng Trung Quốc can thiệp quân sự vào Hồng Kông, nhưng bản thân tôi, tôi không tin điều này vì cái giá phải trả sẽ rất cao mà chẳng giải quyết được vấn đề. Vấn đề của Hồng Kông là về chính trị, phải được chính quyền Hồng Kông giải quyết cùng với sự tham gia của Bắc Kinh.
Tôi cho rằng Bắc Kinh có nhiều biện pháp khác, không chỉ thắt chặt kiểm soát chính trị đối với Hồng Kông, mà còn đối đầu với cuộc khủng hoảng, giải quyết cuộc khủng hoảng, không chỉ bằng đường chính trị, mà theo tôi, còn phải bằng các biện pháp kinh tế và xã hội nhằm giảm bớt bất cân bằng, hoặc chí ít làm dịu những lo lắng, những yêu sách của bộ phận dân cư Hồng Kông nghèo khó nhất.
RFI : Vậy biện pháp cụ thể của Trung Quốc có thể là gì ?
Jean-Pierre Cabestan : Phong trào phản kháng ở Hồng Kông đưa ra 5 yêu sách từ nhiều tháng nay. Yêu cầu đầu tiên đã được thỏa mãn vì dự luật dẫn độ sang Hoa lục đã được rút lại. Vì vậy, đây không còn là vấn đề cần bận tâm trong nay mai.
Tuy nhiên, căng thẳng tập trung ở yêu sách thứ hai, thành lập một ủy ban điều tra độc lập về tình trạng bạo lực cảnh sát. Hiện tại bà Lâm Trịnh Nguyệt Nga (Carrie Lam) bác yêu sách này. Nhưng trước sự cứng rắn của người biểu tình trong cuộc đối thoại diễn ra cách đây vài hôm (tối 26/09), trưởng đặc khu Hồng Kông đã nêu lên khả năng thành lập một ủy ban như vậy sau khi ủy ban điều tra nội bộ cảnh sát hoàn thành cuộc điều tra riêng.
Còn đối với những yêu sách khác của người biểu tình, kể cả việc ân xá cho người biểu tình bị bắt, hoặc những đòi hỏi khác mang nặng tính chính trị, như triển khai cải cách bầu cử, tôi cho rằng Bắc Kinh chưa sẵn sàng để nhượng bộ.
RFI : Trưởng đặc khu Hồng Kông Lâm Trịnh Nguyệt Nga đã phải xin ý kiến chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình để rút hẳn dự luật dẫn độ. Vậy các cuộc đối thoại giữa người dân và chính quyền đang diễn ra hiện nay còn có ích gì, khi mà chính quyền Hồng Kông, bất cứ điều gì, cũng phải hỏi ý kiến Bắc Kinh ?
Jean-Pierre Cabestan : Điều này không có gì mới mẻ cả ! Ngay sau khi công khai việc bà Lâm Trịnh Nguyệt Nga phải xin phép Bắc Kinh để rút hẳn dự luật dẫn độ, bà đã tiết lộ bí mật mà mọi người đều biết. Có nghĩa là, một quyết định như vậy rõ ràng là chỉ được công bố khi được Bắc Kinh cho phép. Chính quyền Trung Quốc đã bật đèn xanh để bà đưa ra quyết định đó. Điều này không loại trừ việc Bắc Kinh chấp nhận thành lập một ủy ban điều tra độc lập, bởi vì điều này đã được tờ Nhân Dân Nhật Báo nêu lên như một khả năng sau khi chấm dứt tình trạng bạo lực.
Tuy nhiên, tình trạng này hiện chưa chấm dứt vì bạo lực lại bùng phát trong cuộc biểu tình hôm 28 và 29/09, và cũng có thể xảy ra tương tự trong ngày 01/10. Nhưng không vì thế mà chính quyền trung ương lại không làm dịu tình hình và có thêm nhân nhượng đối với phong trào. Điều này không có nghĩa là Trung Quốc sẽ lùi bước về mặt gây ảnh hưởng chính trị. Ngược lại, chúng ta thấy là Bắc Kinh sẽ cố can thiệp ngày càng nhiều hơn vào nội tình Hồng Kông, bằng cách nào đó, thông qua Văn phòng Liên lạc, cũng như những công ty phụ thuộc nhiều vào thị trường Hoa lục, như trường hợp xảy ra cách đây không lâu với Cathay Pacific. Việc hãng hàng không này bị buộc phải sa thải một số nhân viên thể hiện thái độ ủng hộ phong trào dân chủ đã cho thấy khả năng gây ảnh hưởng của Bắc Kinh.
Tôi nghĩ rằng rất nhiều công ty phụ thuộc vào Trung Quốc sẽ áp đặt một loạt biện pháp phòng ngừa nào đó đối với nhân viên để tránh gặp rắc rối chính trị với chính quyền trung ương.
RFI : Ngày 25/09/2019, các ủy ban của Hạ Viện và Thượng Viện Mỹ đã thông qua dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hồng Kông 2019. Dự luật này sẽ được đưa ra bỏ phiếu tại Hạ Viện vào khoảng tháng 10. Vậy dự luật này sẽ tác động như thế nào đến quan hệ Mỹ-Trung ?
Jean-Pierre Cabestan : Đạo luật này không tác động trực tiếp đến mối quan hệ giữa hai nước, nhưng góp phần gây áp lực. Đó là một yếu tố bổ trợ. Thực tế, đạo luật này mang tính biểu tượng vì để xác định được những nhân vật, ở Hồng Kông cũng như ở Hoa lục, đã vi phạm hoặc góp phần bóp nghẹt tự do ở Hồng Kông hoặc hạn chế nhân quyền, đây là việc không dễ dàng gì, mất rất nhiều thời gian.
Nhưng đó là một kiểu gây áp lực, bổ sung cho những lời chỉ trích nhắm vào Bắc Kinh từ vài tháng qua và như vậy buộc chính quyền trung ương phải suy nghĩ kỹ trước khi đưa ra những quyết định quá cực đoan để xử lý các vấn đề ở Hồng Kông.
RFI : RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn giáo sư Jean-Pierre Cabestan, đại học Baptiste, Hồng Kông.
Thu Hằng thực hiện
Nguồn : RFI, 01/10/2019
