 | Tổng quan: | 3644763 |
Trong báo cáo mới nhất, Mạng lưới giám sát kinh doanh động vật hoang dã (TRAFFIC) chỉ ra rằng thị trường buôn bán ngà voi bất hợp pháp tại Việt nam vẫn đang phát triển mạnh và trở thành một trong những thị trường lớn nhất thể giới tồn tại từ nhiều thập kỷ qua.
Ngà voi được chế tác thành phẩm tại Việt Nam.
Thị trường ngà voi sôi động
Trong số 10 thành phố và ba làng được điều tra trong hai năm 2016 – 2017, Thành phố Hồ Chí Minh và Buôn Ma Thuột được vinh dự đứng đầu bảng với số lượng các vật dụng được làm từ ngà voi. Số lượng cửa hàng kinh doanh mặt hàng này lên đến 852 cửa hàng thật và 17 cửa hàng ảo (kinh doanh trên mạng mà không có địa chỉ cửa hàng).
Sau cuộc điều trần về buôn bán trái phép động vật hoang dã tại The Hague, Hoà Lan diễn ra đồng thời với Hội nghị bảo vệ động vật hoang dã tại Hà nội vào tháng 11 năm 2016, việc kinh doanh ngà voi và sừng tê giác ở hai làng Nhị Khê và Hạ Long đã giảm đi đáng kể. Hà Nội cũng đã có động thái làm màu vào tháng 11 năm 2016 khi cho tiêu huỷ 2 tấn ngà voi và 77 ký vảy tê tê tại Sóc Sơn nhằm phần nào đánh bóng lại bộ mặt vốn đã quá nhem nhuốc với tệ nạn buôn lậu động vật hoang dã từ châu Phi.
Tuy nhiên việc buôn bán ngà voi bị dẹp chỗ này thì lại mọc lên chỗ khác và còn mọc lên nhiều hơn. Vinh và Đà Nẵng trở thành hai chợ kinh doanh ngà voi mới nổi với số lượng mặt hàng làm từ ngà voi tăng lên đáng kể, có lẽ tăng theo tỷ lệ thuận với du khách từ phương bắc tràn xuống, nơi mà chính quyền đã cấm tiệt kinh doanh ngà voi từ năm 2017.
Theo ghi nhận của TRAFFIC, chợ ngà voi ở Nhị Khe, Bản Đôn, bản Lak và Hạ Long nhắm trực tiếp vào khách hàng Trung quốc. Các sản phẩm ngà voi ở đây được bày bán ở các cửa hàng lưu niệm trên các con phố chính và nhiều cửa hàng trưng bảng bán ngà voi chỉ bằng tiếng hoa, giá các sản phẩm được hiển thị bằng ngoại tệ như nhân dân tệ hay đô la Mỹ.
Không phải không ai biết kinh doanh ngà voi là bất hợp pháp tuy nhiên buôn bán ngà voi đem lại lợi nhuận béo bở với trị giá lên đến 20 tỷ đô la trên toàn thế giới thì đây là một món hời không thể bỏ qua. Khi được hỏi, những người buôn bán ngà voi thản nhiên trả lời rằng các mặt hàng của họ được làm từ ngà voi Việt Nam.
Một câu trả lời rất buồn cười khi số lượng voi còn sống ở Việt Nam chưa đầy trăm con thì lấy đâu ra chừng đó ngà để chế tác trên 10.000 sản phẩm ngà voi để cho hàng trăm cửa hàng từ Nam chí Bắc bày bán. Ngoài ra tin tức về các vụ bắt giữ ngà voi lậu đều cho biết số ngà voi bị tịch thu đều có nguồn gốc từ châu Phi.
Nhà chức trách làm ngơ
Voi – bao gồm cả vật sống lẫn các bộ phận của voi – được xếp vào nhóm hàng hóa bị cấm buôn bán ở Việt nam theo khoản 2 Điều 11 Nghị định 32/2006/NĐ-CP về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và Nghị định số 19/VBHN-BCT của Bộ công thương năm 2014 quy định chi tiết Luật Thương mại về hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh, hạn chế kinh doanh và kinh doanh có điều kiện.
Luật đã có nhưng vẫn không ngăn được chợ ngà voi. Bà Giám đốc TRAFFIC Việt Nam Sarah Ferguson tuyên bố : "các nỗ lực về luật và thực thi cần phải theo kịp thị trường, hoặc thị trường kinh doanh ngà voi tiếp tục là một trong những thị trường lớn nhất thế giới".
Theo kết quả từ hai địa điểm quan sát trong 8 tháng qua, khoảng 10.000 đồ vật bằng ngà voi đã được bán trên thị trường. Courtesy of TRAFFIC.
TRAFFIC đã đề nghị các giải pháp mà Việt Nam có thể sử dụng nhằm giải quyết vấn nạn buôn bán ngà voi như trám các lỗ hổng pháp lý liên quan đến việc buôn bán voi và các bộ phận liên quan ; tăng cường năng lực cho nhân viên công lực để đối phó với chiến thụật tránh bị phát hiện của người bán ; giáo dục, tuyên truyền và các chiến dịch truyền thông để thay đổi hành vi và sự hiểu biết của người dân ; đồng thời thường xuyên theo dõi, khảo sát thị trường ngà voi Việt Nam.
Tuy nhiên những giải pháp này cũng như nước đổ đầu vịt khi món lợi kinh doanh quá lớn.
Nguồn ngà voi được buôn bán tại Việt Nam đến từ đàn voi rừng Châu Phi - Courtesy of WWF.
Các vụ bắt giữ buôn lậu ngà voi chỉ là những vụ lẻ tẻ và ba chục đến vài trăm ký, đặc biệt lắm mới có một vụ vài tấn ngà voi để làm an lòng các tổ chức theo dõi quốc tế. Trong khi đó các cửa hàng kinh doanh ngà voi thật và trên mạng vẫn tồn tại và kinh doanh một cách công khai mà nhà chức trách không hề động đến.
Chưa kể các tang vật bị tịch thu không biết sẽ đi về đâu hay lại được sung vào công quỹ. Rồi từ đó lại được phù phép mang đi làm quà cho các quan chức hay bán lại cho những người lắm tiền thích phô trương gu thẩm mỹ trọc phú. Các phòng khách lớn của quan chức và thậm chí văn phòng chính quyền còn trưng bày cặp ngà voi để thể hiện quyền lực và đẳng cấp thì làm sao có thể tuyên truyền giáo dục cho dân ?
Từ đây cho tới khi Hà Nội quyết liệt xử lý nạn buôn ngà voi bất hợp pháp và tiến tới cấm tiệt chợ ngà voi, thì thế giới vẫn soi vào Việt Nam vì sự bất lực trong quản lý động vật hoang dã, bất lực trong việc nâng cao ý thức người dân. Còn chúng ta lại vỗ đùi tự hào : thật là tin tốt lành – Việt Nam là một trong những đầu tàu ngà voi lậu lớn nhất thế giới.
