Thông Luận

Sáng ngày thứ Sáu 12/7, một số tài khoản mạng xã hội lan truyền hình ảnh nhà sư Thích Minh Tuệ xuất hiện trở lại bên cạnh người em trai Lê Thìn.

Cảnh trong video được cho là sư Thích Minh Tuệ trở lại được lan truyền trong ngày 12/7

Trả lời BBC News tiếng Việt qua điện thoại vào hôm nay 12/7, em trai của sư Thích Minh Tuệ là ông Lê Thìn cho biết nhà sư "thật sự đã xuất hiện trở lại và khỏe mạnh".

Ông Lê Thìn từ chối trả lời những câu hỏi của BBC về nguyện vọng của gia đình trong thời gian tới.

Ông Thìn nói rằng vì chưa xem clip trên mạng xã hội nên chưa thể bình luận là clip đang lan truyền có phải thật hay không.

Trước đó, trong một video trên YouTube được đăng ngày 1/7, có cảnh một người xưng tên là Lê Thìn nói là em trai của sư Thích Minh Tuệ, cho biết đang "lo lắng" sau khi nhà sư nói rằng sẽ quay trở lại sau 5 đến 7 ngày nhưng vẫn chưa thấy nên đã gửi đơn lên cơ quan chức năng.

Ông Lê Thìn hôm nay cũng xác nhận với BBC News tiếng Việt là gia đình đã có gửi đơn lên cơ quan chức năng.

Nhiều người bày tỏ trên mạng xã hội niềm vui mừng khi thấy sư Thích Minh Tuệ quay trở lại với chiếc lõi nồi cơm điện quen thuộc cùng bước đi thong dong.

Hành tung sư Thích Minh Tuệ là chủ đề được quan tâm trên mạng xã hội trong những tuần qua. Nhiều người đặt ra câu hỏi ông có thật sự đang ẩn tu hay đang bị khống chế.

Trước đó, đã có những đồn đoán cho rằng sư Thích Minh Tuệ đã bị cơ quan an ninh bắt đi từ ngày 12/6 ở tỉnh Gia Lai.

Tiếp tục tranh cãi về cách tu tập của sư Thích Minh Tuệ

Sư Thích Minh Tuệ đã dừng cuộc bộ hành vào đầu tháng 6, nhưng ảnh hưởng của ông vẫn còn rất sâu rộng (ảnh chụp tại tỉnh Quảng Trị hồi cuối tháng 5/2024).

Hình ảnh sư Thích Minh Tuệ đi khất thực trên đôi chân trần đã trở thành một hiện tượng xã hội tại Việt Nam, là chủ đề tranh luận sôi nổi ở trên mạng xã hội.

Việc sư Minh Tuệ ngừng bộ hành vào ngày 3/6 để lại tiếc nuối cho nhiều người, dù được cho là một việc "được dự đoán sẽ phải xảy ra", theo nhận định của Sư Thích Đồng Long nói với BBC từ Sài Gòn hôm 4/6.

Sau khi sư Thích Minh Tuệ dừng đi bộ khất thực, vào ngày 8/6, Công an tỉnh Gia Lai đã trao căn cước công dân Lê Anh Tú (tên thật của nhà sư).

Ngày 8/6, sư Thích Minh Tuệ đã xuất hiện trong một video trên Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) có độ dài 3 phút 40 giây với nhan đề "Thông tin xuyên tạc ẩn tu của ông Thích Minh Tuệ".

Vào ngày 10/6, sư Thích Minh Tuệ đã về thăm cha mẹ tại tỉnh Gia Lai sau 6 năm, theo truyền thông Việt Nam.

Ngày 13/6, trước tình trạng nhiều người đổ về căn chòi nơi ông Tuệ ẩn tu, công an tỉnh Gia Lai đã bố trí lực lượng tại các ngả đường qua thị trấn Ia Kha, huyện Ia Grai để kiểm soát tình hình.

Sự nổi tiếng của sư Thích Minh Tuệ đã châm ngòi cho những tranh luận công khai về Phật giáo, đồng thời thúc đẩy sự quan tâm và phê phán của công chúng đối với các cơ sở Phật giáo được Nhà nước công nhận.

Bên cạnh những lời ca ngợi về sư Minh Tuệ, vào ngày 10/7, nhà báo Hoàng Hải Vân đã gây tranh cãi khi đăng bài viết bình luận về sư Minh Tuệ trên trang Facebook:

"Vị hành giả khất thực không vô minh đến mức không biết mình có rất đông công chúng, ông không thể không biết mỗi một bước chân ông đi, mỗi một lời ông nói đều được đám đông tôn thành 'chân lý'. Ông không thể không biết hành vi của ông được lòng rất nhiều người, nhưng cũng gây phiền nhiễu cho rất nhiều người khác".

Phản bác lại bài viết này, tác giả Thái Hạo viết trên Facebook :

"Cổ xúy, bảo vệ sự lương thiện, lên tiếng góp ý và phê phán những cái sai, cái xấu, đó là tinh thần trách nhiệm mà bất cứ người cầm bút tử tế nào cũng cần lấy làm tôn chỉ.

Nhưng thật khó hiểu. Ông Minh Tuệ, một kẻ tứ cố vô thân, chỉ có manh áo rách và cái lõi nồi cơm điện, 'ngủ lang' bên gốc cây, nhà hoang, nghĩa địa, một người đã luôn lặp lại rằng bản thân chỉ là phàm phu đang đi tập học, ông hết sức 'biết thân biết phận' và khiêm tốn, sống không hại đến ai, không nói xấu ai, một mực luôn chúc cho người khác được 'hạnh phúc tốt đẹp' dù họ có đánh, có chửi mình, nhưng sao lại có lắm kẻ ghen ghét, đố kỵ đến thế ? Không những vậy, người thô lỗ thì lồng lộn tức tối, hỏa bốc ra miệng không kìm được lời ; kẻ ranh mãnh thì dùng bút sắt bọc nhung, đâm người bằng chữ nghĩa không biết ghê tay. Thật lạ lùng !".

Hiện có nhiều hạn chế về thông tin, hình ảnh liên quan đến nhà sư Thích Minh Tuệ (ảnh chụp vào tháng 5/2024 tại tỉnh Quảng Trị).

Hiện chính quyền Việt Nam đang kiểm soát chặt chẽ thông tin liên quan đến nhà sư Thích Minh Tuệ.

Vào ngày 4/7, hai người dân ở tỉnh An Giang đã bị phạt tổng cộng 10 triệu đồng sau khi đăng video "tảng đá có hình người, giống ông Thích Minh Tuệ". Hành động này của chính quyền đã gây nhiều tranh cãi, trong đó có nhiều ý kiến phê phán chính quyền đang tìm cách kiểm soát suy nghĩ, trí tưởng tượng của người dân.

Không những vấn đề phạt người đưa ra so sánh, ví von về sư Thích Minh Tuệ, đã có những chỉ trích cho rằng những dấu ấn về nhà sư này dường như đang bị "âm thầm" tẩy trắng trên các phương diện khác, chẳng hạn trên sàn thương mại điện tử.

Trang thương mại điện tử Shopee Việt Nam đang bị nhiều người dùng phê phán vì bị cho đã bị kiểm duyệt, không bán các sản phẩm có hình ảnh nhà sư Thích Minh Tuệ. Khi tìm kiếm bằng từ khóa "Thích Minh Tuệ" trên ứng dụng Shopee Việt Nam thì không cho ra kết quả, dù trước đó các mặt hàng "mang phong cách Thích Minh Tuệ" được bày bán rất nhiều.

Trong các nhóm trên Facebook, một số người đã lên tiếng phê phán động thái của Shopee, kêu gọi tẩy chay, hay đánh giá một sao... cho sàn điện tử này.

BBC News tiếng Việt đã email đến Shopee vào ngày thứ Năm 11/7 để có bình luận về vấn đề này.

Nguồn : BBC, 12/07/2024

Việt Nam có thể phải đối mặt với nguy cơ gì ?

Hôm 11/6/2024, Dân biểu Hạ viện Hoa Kỳ Michelle Steel gửi thư kêu gọi Ngoại trưởng Antony Blinken đưa Việt Nam vào danh sách các "Quốc gia Cần Quan tâm Đặc biệt" (CPC) về tự do tôn giáo. Lá thư này tiếp nối yêu cầu của bà Michelle Steel được gửi đi hồi tháng 3/2024. Tuy nhiên, lá thư lần này có một điểm khác là bà Michelle Steel đã nêu trường hợp khất sĩ Thích Minh Tuệ "biến mất" trong đêm 3/6/2024. Bà Dân biểu gọi con đường tu tập của ông Thích Minh Tuệ là thực hành các giá trị "buông xả" và "sự tối giản" của Phật giáo. 

Sư Thích Minh Tuệ khi bộ hành dọc Việt Nam - Facebook Thinh Nguyen

Đêm hôm 3/6/2024, khi ông Thích Minh Tuệ và 72 khất sĩ khác đang ngủ thì cảnh sát Việt Nam ập vào, tách họ thành nhiều nhóm khác nhau, đưa đi mỗi nơi khác nhau. Ông Thích Minh Tuệ sau đó được đưa về Gia Lai, nơi cha mẹ ông ở, để làm căn cước công dân. Sau đó, người dân lại tiếp tục kéo về Gia Lai để bày tỏ sự kính ngưỡng với ông. Nhưng rồi hôm 14/6/2024, ông Thích Minh Tuệ lại được thông báo "ẩn tu" lần hai, và một số khất sĩ đang trên đường đến Gia Lai tìm ông đã "mất tích". 

Những tiếng nói từ nước Mỹ 

Trong đổi với RFA hôm 14/6/2024 về trường hợp ông Thích Minh Tuệ, bà Dân biểu Hoa Kỳ Michelle Steel nhấn mạnh rằng "tự do tín ngưỡng là một quyền cơ bản của con người, và Đảng cộng sản Việt Nam đang học theo các chiến thuật đàn áp của Đảng cộng sản Trung Quốc bằng việc đàn áp lạnh lùng các thực hành tôn giáo". Theo bà Michelle Steel, "cách đối xử đối với ông Thích Minh Tuệ và những người đi theo ông là sai trái và không thể bào chữa. Chính phủ Việt Nam phải chịu trách nhiệm cho điều đó". 

Trong thư gửi Ngoại trưởng Blinken hôm 11/6 về trường hợp ông Thích Minh Tuệ, bà Dân biểu Michelle Steel nhấn mạnh rằng "Nước Mỹ có nghĩa vụ đạo đức phải đứng lên bảo vệ quyền tự do tôn giáo trên toàn thế giới, và Bộ trưởng Blinken nên huy động toàn bộ quyền lực của Bộ Ngoại giao để đấu tranh chống đàn áp tôn giáo ở Việt Nam".

Ở Mỹ, Ủy hội Hoa kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc tế (USCIRF) là cơ quan tư vấn cho Ngoại trưởng, Quốc hội, Tổng thống Hoa Kỳ về chính sách đối ngoại liên quan đến tự do tôn giáo quốc tế. Ủy ban đã liên tục khuyến nghị đưa Việt Nam vào danh sách Quốc gia Cần Quan tâm Đặc biệt (CPC) về tự do tôn giáo. Mức độ nghiêm trọng của danh sách này cao hơn danh sách các Quốc gia Cần Theo dõi đặc biệt. Hiện các quốc gia trong danh sách các Quốc gia Cần Quan tâm Đặc biệt gồm Trung Quốc, Cuba, Iran, Bắc Triều Tiên và Nga. 

Ở Hoa Kỳ, BPSOS là một chức phi chính phủ thường xuyên tiến hành nghiên cứu và thông tin cho Ủy hội Hoa Kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc tế (USCIRF) về tình hình tự do tôn giáo ở Châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng. Về vụ việc ông Thích Minh Tuệ đang thu hút sự quan tâm của công chúng Việt Nam gần đây, Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng, Tổng giám đốc của BPSOS cho RFA biết rằng tổ chức của ông vừa hoàn tất một nghiên cứu cho USCIRF ngay trước khi vụ ông Thích Minh Tuệ xảy ra. Nghiên cứu này nhấn mạnh vào một nhân vật là ông Thích Đức Thiện, người được ông Vũ Chiến Thắng, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Việt Nam, Trưởng Ban Tôn giáo Chính phủ, đưa sang Mỹ vào tháng 10 năm 2023 để vận động Mỹ đưa Việt Nam khỏi Danh sách Các Quốc gia cần theo dõi đặc biệt về tự do tôn giáo. Việt Nam không muốn việc này ảnh hưởng đến quan hệ "đối tác chiến lược toàn diện" với Mỹ. 

Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng cho biết chính ông Thích Đức Thiện cũng là người đại diện cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam kí văn bản nói ông Thích Minh Tuệ không phải là tu sĩ Phật giáo. Văn bản này gây ra nhiều phản ứng trái chiều trên mạng xã hội ở Việt Nam. Tiến sĩ Nguyễn Thắng nói tiếp : 

"Tôi đã đưa văn bản đó của ông Thích Đức Thiện cho các cơ quan Mỹ mà ông này từng gặp. Ông ta là người vi phạm quyền tự do tôn giáo một cách ngang nhiên nhất. Tại sao phải được tổ chức giáo hội này cho phép thì mới được coi là tu sĩ. Trong khi tu sĩ đã có từ 2500 năm nay, còn cái tổ chức này mới chỉ ra đời từ 1981. Vì vậy, các cơ quan Hoa Kỳ như Bộ Ngoại giao, Ủy hội Hoa Kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc tế, và bên Liên Hiệp quốc đều nhận ra ngay vấn đề".

Nếu Việt Nam bị đưa vào danh sách CPC ? 

Nếu Việt Nam bị đưa vào danh sách các Quốc gia cần Quan ngại Đặc biệt về tự do tôn giáo (CPC) thì theo luật pháp Hoa Kỳ, điều này có khả năng sẽ dẫn đến những trừng phạt về kinh tế. Một số quan chức chính quyền và "quan chức" Giáo hội liên quan cũng có thể bị trừng phạt. Câu hỏi đặt ra là liệu những trừng phạt đó liệu có đủ sức tác động để Việt Nam thay đổi chính sách hay không. Trao đổi với RFA, bà Dân biểu Michelle Steel khẳng định nếu Việt Nam bị liệt vào danh sách Quốc gia Cần Quan ngại Đặc biệt, điều đó "sẽ gửi đi một thông điệp mạnh mẽ rằng những người vi phạm quyền tự do tôn giáo sẽ bị truy tố và phải chịu trách nhiệm". Theo bà Michelle Steel, điều đó "sẽ cô lập Chính phủ Việt Nam trên trường quốc tế và gia tăng áp lực buộc họ phải chấm dứt đàn áp tôn giáo".

Bà Michelle Steel nêu ra hai bước tổng quát về mức độ trừng phạt mà quan chức liên quan đến đàn áp tôn giáo sẽ phải gánh chịu : "Trước hết, các chính sách trừng phạt, răn đe phi kinh tế sẽ được sử dụng một cách hợp lý. Sau khi các biện pháp này được sử dụng hết, các biện pháp trừng phạt kinh tế có thể sẽ được áp dụng, nếu hành vi vi phạm quyền tự do tôn giáo vẫn tiếp tục diễn ra".

Trao đổi với RFA, Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng phân tích rằng triển vọng đưa Việt Nam vào danh sách các Quốc gia cần Quan ngại Đặc biệt về tự do tôn giáo (CPC) thì rất thấp bởi vì phía hành pháp Mỹ không muốn làm điều đó, trừ khi xảy ra một cuộc đàn áp đẫm máu, như từng xảy ra ở Tây Tạng chẳng hạn. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Thắng, nếu Việt Nam muốn Mỹ rút tên mình ra khỏi danh sách "Các nước Cần Theo dõi Đặc biệt" (vốn thấp hơn về mức độ so với danh sách "Quốc gia cần Quan ngại Đặc biệt") thì rất khó vì những bước đi sai lầm của Việt Nam. Cho nên đến cuối năm nay thì khả năng là Việt Nam vẫn nằm trong danh sách này. Ông nói tiếp :

"Nếu vẫn ở trong danh sách này thì có một số hình thức trừng phạt, chế tài từ nhẹ đến nặng. Nhẹ thì có công văn kín, phản đối. Cái đó hoàn toàn vô dụng. Rồi đến công văn phản đối công khai. Rồi từ từ nâng lên là cắt đứt một số trao đổi văn hóa, rồi nâng lên là cắt đứt một số viện trợ. Và mức trừng phạt cao nhất là cấm bên Hành pháp Mỹ cho vay tiền từ một số định chế tài chính do Mỹ kiểm soát. Nhưng phải mất hàng chục năm thì mới đi đến biện pháp chế tài cao nhất đó và phải đi từng bước một".

Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng, luật pháp Hoa Kỳ còn những điều luật khác, dễ dàng đưa đến chế tài quan chức nước ngoài đàn áp tôn giáo ở xứ sở của họ. Có hai biện pháp chế tài : một là cấm nhập cảnh Hoa Kỳ vĩnh viễn ; hai là đóng băng tài sản tại Hoa Kỳ. Không chỉ đương sự bị cấm mà bố mẹ, thân nhân cũng bị cấm. Như vậy, biện pháp này rất nặng nề (đối với quan chức liên quan). Tiến sĩ Thắng cho biết : 

"Chắc chắn là nội trong một tuần tới, sẽ có một công văn rất dài từ Liên Hiệp Quốc, của các báo cáo viên của Liên Hiệp Quốc, về lĩnh vực tự do tôn giáo và niềm tin, về lĩnh nhân quyền, sẽ được gửi đến Chính phủ Việt Nam". 

Nếu Việt Nam muốn chứng tỏ mình tôn trọng tự do tôn giáo ?

Trao đổi với RFA, bà Dân biểu Hoa Kỳ Michelle Steel khẳng định "Chính phủ Việt Nam hết lần này đến lần khác cho thấy họ không tôn trọng các quyền cơ bản của con người, trong đó có quyền tự do tôn giáo". Ông Thích Minh Tuệ sau khi xuất hiện trên truyền thông nhà nước nói muốn "ẩn tu", sau đó ông lại xuất hiện, rồi lại "ẩn tu" lần nữa. Bà Dân biểu Michelle Steel trao đổi với RFA rằng những vấn đề đó khiến bà "không khỏi lo lắng cho sự an lành của ngài và những người hành hương cùng ngài". Bà khẳng định "Việt Nam phải đưa ra câu trả lời rõ ràng về nơi ở của ông và cho phép các quan chức bên ngoài vào gặp gỡ những nạn nhân bị đàn áp tôn giáo này".

Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng cho rằng nếu muốn chứng tỏ mình bảo vệ quyền tự do tôn giáo của người dân trong trường hợp nhà tu hành Thích Minh Tuệ, chính quyền Việt Nam chỉ cần đơn giản thực thi đúng chức trách bảo đảm an ninh mà không can thiệp vào hoạt động của vị khất sĩ, các bạn đồng hành và người dân :

"Phải dẹp đường, phải giữ trật tự, bảo vệ cho mọi người đi, nhắc nhở người dân coi chừng dịch bệnh, không gây rối trật tự, không cản trở bước đi của các thầy".

Muốn chứng minh mình tôn trọng các quyền tự do tôn giáo cơ bản, theo bà Dân biểu Michelle Steel, Việt Nam "cần đưa ra câu trả lời rõ ràng về những gì đã xảy ra và Thích Minh Tuệ hiện ở đâu". Mặt khác, "Chính phủ Việt Nam đứng sang một bên và cho phép những người hành hương của ông được tự do tụ tập". Bà Michelle Steel cũng cảnh báo rằng "Nếu quan chức Việt Nam tiếp tục quản chế và phân biệt đối xử các cá nhân theo đuổi tín ngưỡng tôn giáo thì họ sẽ phải đối mặt với những hậu quả quốc tế nghiêm trọng".

Nguồn : RFA, 16/06/2024

Nhà nước hôm 3 tháng 6 đã bất ngờ đưa tin sư Thích Minh Tuệ đã "tự nguyện" dừng việc đi bộ khất thực, khiến xã hội xôn xao. Tuy nhiên, việc chỉ cho phép đưa tin một chiều đã dấy lên nhiều nghi vấn xung quanh những tuyên bố do nhà nước đưa ra.

Đài Á châu Tự do tổ chức cuộc hội luận với ba vị khách mời gồm chuyên gia phật học Thành Đỗ, sư Thích Đồng Long, và nhà báo Nguyễn Hà Hùng, để cùng phân tích.

Nguồn : RFA, 03/06/2024