 | Tổng quan: | 3638547 |
Những quyết sách ban đầu của Biden, cùng thái độ cứng rắn của nội các mới, dường như khiến Trung Quốc tiêu tan hy vọng "phá băng" quan hệ.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) bắt tay Joe Biden, khi đó đang là phó tổng thống Mỹ, tại Đại lễ đường Nhân dân Bắc Kinh hồi tháng 12/2013. Ảnh : Reuters.
Gần cuối tháng 11/2020, vài tuần sau khi truyền thông xướng tên Joe Biden đắc cử tổng thống Mỹ, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình mới gửi điện chúc mừng và bày tỏ hy vọng thúc đẩy quan hệ song phương. Tuy nhiên, truyền thông Trung Quốc trước đó đã đánh giá tân Tổng thống và nội các mới của Mỹ sẽ giúp hạ nhiệt căng thẳng hai nước, ít nhất là tốt hơn thời cựu tổng thống Donald Trump.
Tờ Global Times thuộc People’s Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, nằm trong số những kênh truyền thông phản ứng tích cực với việc Biden đề cử Antony Blinken làm Ngoại trưởng và Jake Sullivan giữ chức cố vấn an ninh quốc gia.
Global Times mô tả hai người này là "những gương mặt cũ" từ thời cựu tổng thống Barack Obama, trong đó Blinken sẽ cư xử "hợp lý và dựa vào thực tế hơn" với Trung Quốc. Giữa lúc ngoại trưởng Mike Pompeo không ngừng tung ra các "đòn giáng" cuối cùng lên nước này vào những ngày cuối nhiệm kỳ, Bắc Kinh có lẽ coi đây là sự thay đổi đáng hoan nghênh.
Tháng trước, Global Times cũng đánh giá cao việc Biden đề cử Lloyd Austin làm Bộ trưởng Quốc phòng, dự đoán ông sẽ tập trung vào vấn đề Trung Đông, đồng thời "xoa dịu căng thẳng với Trung Quốc".
Bản thân Tổng thống Biden được truyền thông Trung Quốc đánh giá là một lãnh đạo giàu kinh nghiệm, thấu hiểu những lằn ranh đỏ của Bắc Kinh, ít có khả năng thách thức các lợi ích cốt lõi của nước này, đặc biệt là vấn đề Tân Cương, Hong Kong và Đài Loan.
Tuy nhiên, Bắc Kinh nhanh chóng bị thất vọng bởi trong phiên điều trần xác nhận trước Thượng viện hôm 19/1, Blinken thừa nhận Trump đã đúng khi thực hiện "cách tiếp cận cứng rắn hơn" với Trung Quốc.
Theo tân Ngoại trưởng Mỹ, Bắc Kinh đang đặt ra "thách thức lớn nhất" đối với những lợi ích của Washington. Ông cũng nhất trí với quan điểm của chính quyền tiền nhiệm về vấn đề Tân Cương, đồng thời cảnh báo bất cứ động thái sử dụng vũ lực nào chống lại Đài Loan cũng sẽ trở thành "sai lầm trầm trọng".
Bộ trưởng Quốc phòng Austin và Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen nêu quan điểm tương tự về Trung Quốc trong các phiên điều trần trước Thượng viện Mỹ của họ. Bà Yellen, người phụ nữ đầu tiên đứng đầu Bộ Tài chính Mỹ, coi Bắc Kinh là "đối thủ chiến lược quan trọng nhất" của Washington.
Ngay từ ngày nhậm chức hôm 20/1, chính quyền Biden đã gây chú ý với việc mời Hsiao Bi-khim, người đứng đầu Văn phòng Văn hóa và Kinh tế Đài Bắc tại Mỹ, được coi là đại diện trên thực tế của Đài Loan ở Washington, tới dự sự kiện. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1979 một phái viên Đài Loan được ban tổ chức lễ nhậm chức tổng thống Mỹ "chính thức mời".
Chỉ ba ngày sau, tàu sân bay Mỹ USS Theodore Roosevelt và nhóm chiến hạm hộ tống tiến vào Biển Đông để "thực hiện các chiến dịch thường kỳ". Trung Quốc đáp trả bằng việc điều tổng cộng 28 máy bay quân sự áp sát Đài Loan trong hai ngày liên tiếp, động thái nhanh chóng bị Bộ Ngoại giao Mỹ chỉ trích.
Loạt động thái này đã dẫn đến bài xã luận hôm 26/1 trên Global Times với tiêu đề "Thái độ của chính phủ Mỹ với Trung Quốc khó thay đổi". Bài báo trích dẫn một phát ngôn gần đây từ thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki, rằng Washington "đang cạnh tranh nghiêm túc" với Bắc Kinh.
"Tổng thống Joe Biden cam kết ngăn chặn những hành vi lạm dụng kinh tế trên nhiều mặt của Trung Quốc. Cách hiệu quả nhất để làm điều đó là thông qua hợp tác cùng các đồng minh và đối tác", Psaki cho biết, nói thêm rằng Trung Quốc "đang thách thức an ninh, thịnh vượng và những giá trị" của Mỹ.
Theo Global Times, những bình luận của thư ký báo chí Nhà Trắng cho thấy "quan điểm và thái độ của chính quyền Biden đối với Trung Quốc gần như tương tự chính quyền Trump", đồng thời cảnh báo mọi người nên chuẩn bị "đối mặt thách thức trong mùa đông dài" của quan hệ Mỹ – Trung.
Bài xã luận còn đánh giá kỳ vọng của Trung Quốc vào việc cải thiện quan hệ song phương là "cử chỉ thiện chí", nhấn mạnh rằng Bắc Kinh không cần tới động thái từ chính quyền Biden.
"Nếu Washington không gấp rút thực hiện thay đổi, thì cớ gì Bắc Kinh phải làm như thế ?", bài xã luận có đoạn, thêm rằng việc Biden không điều chỉnh "tư duy chiến lược" của Mỹ với Trung Quốc khiến chính quyền Mỹ giống như "bình mới rượu cũ".
Hôm 26/1, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho biết "hợp tác là lựa chọn đúng đắn duy nhất cho đôi bên", bày tỏ hy vọng "chính quyền Mỹ mới có thể rút ra bài học từ chính sách sai lầm của chính quyền Trump với Trung Quốc".
Ông Triệu cho rằng với tư cách là hai siêu cường, Trung Quốc và Mỹ nên cùng nhau duy trì hòa bình thế giới, cũng như thúc đẩy sự phát triển và thịnh vượng trên toàn cầu, đồng thời mong muốn Tổng thống Biden sẽ giúp đưa quan hệ hai nước trở lại đúng hướng.
Tuy nhiên, giới phân tích ở Bắc Kinh dự đoán những hành động trong tương lai của tân Tổng thống Mỹ sẽ không được như mong đợi của họ.
(Theo Newsweek)
Ánh Ngọc
Nguồn : VnExpress, 29/01/2021
Vac-xin, tiêm chủng và phong tỏa trở lại trước đà lây lan đáng lo ngại của Covid-19 đang khiến chính phủ Pháp đau đầu. Trung Quốc thử phản ứng của chính quyền mới của Biden bằng màn đe dọa Đài Loan. Việt Nam, chống dịch Covid thành công, nắm bắt cơ hội kinh tế. Nga, đối lập ngoài hệ thống trỗi dậy. Trên đây là những chủ đề nổi bật được các báo Pháp ra ngày 26/01/2021 quan tâm nhiều.
Một chiến đấu cơ F-CK-1 của Đài Loan hộ tống chiến đấu cơ quân đội Trung Quốc Tu-154M ra khỏi không phận. Ảnh do bộ Quốc Phòng Đài Loan cung cấp ngày 11/05/2018. AFP - Handout
Thời sự Châu Á, báo Le Figaro chú ý tới sự kiện Trung Quốc lại gây căng thẳng trong khu vực với vụ việc đưa không quân ồ ạt xâm nhập không phận Đài Loan để thị uy liên tiếp trong hai ngày cuối tuần qua, ngay khi Mỹ vừa có chính quyền mới.
La Croix nhận định : "Trung Quốc đe dọa Đài Loan và khiêu khích Joe Biden". Cùng chung quan sát, Le Figaro có bài phân tích : "Bắc Kinh trắc nghiệm quyết tâm của Joe Biden trên bầu trời Đài Loan". Tờ báo nhận xét hành động này của Bắc Kinh như một lời cảnh báo đến chính quyền của đảng Dân chủ Mỹ vừa chính thức làm việc được vài ngày.
Nhật báo cánh hữu ghi nhận : Sau khi chìa tay với chủ nhân mới của Nhà Trắng hôm thứ Năm (21/01) kêu gọi "hợp tác", chế độ cộng sản đã lên gân để răn đe Washington không nên tiếp tục theo đuổi chiến lược tăng cường hậu thuẫn Đài Bắc như chính quyền Trump đã làm năm 2020.
Trong năm vừa qua, quân đội Trung Quốc đã có 380 lần xâm nhập bầu trời Đài Loan, nhưng chưa bao giờ điều ồ ạt máy bay trong một ngày như lần này. Bắc Kinh đã cảnh báo ngay sau ngày Joe Biden nhậm chức tổng thống rằng Washington phải xử lý hồ sơ Đài Loan "một cách thận trọng" để tránh gây tổn hại cho quan hệ song phương.
Theo tờ báo, sau Hồng Kông, mọi chú ý hướng về đảo Đài Loan, một mục tiêu mới của chế độ toàn trị Trung Quốc và sẽ là một trong những điểm nóng chính trong cuộc đọ sức chiến lược Trung - Mỹ trong nhiệm kỳ Biden. Thách thức đặt ra là độ tin cậy cam kết của Mỹ trong việc bảo vệ khu vực đang được coi như lá phổi kinh tế của thế giới.
Vì thế mà Washington đã trả lời sự hăm dọa của Trung Quốc bằng khẳng định sự "ủng hộ vững như bàn thạch" đối với Đài Loan, mặc dù giữa Mỹ và Đài Loan không hề có hiệp ước quốc phòng nào được ký.
Giới quan sát cho rằng đây mới chỉ là màn dạo đầu cho những căng thẳng giữa Trung Quốc và chính quyền mới của đảng Dân chủ ở Mỹ, "trong những tháng tới, Bắc Kinh sẽ còn trắc nghiệm quyết tâm của chính quyền Biden, nhất là ở trên biển", như nhận xét của Rory Medcalf, giáo sư tại Đại học Quốc gia Úc, được Le Figaro trích dẫn.
Trên biển ở đây theo Le Figaro, chính là vùng Biển Đông, nơi Trung Quốc ngang ngược đòi chủ quyền tới 90% diện tích. Trong khi đó chính quyền mới của Biden đã đánh tín hiệu quyết tâm tăng cường sự hiện diện ở Đông Nam Á, trong khuôn khổ chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương. Phát ngôn viên ngoại giao mới của Mỹ Ned Price đã tuyên bố Washington "lo ngại Trung Quốc có xu hướng hăm dọa các nước láng giềng".
Tờ báo nhận định, bên ngoài thì Bắc Kinh muốn lên gân nhưng bên trong hậu trường đang tìm cách nối lại đối thoại với chính quyền Biden với hy vọng nhanh chóng quét đi di sản mà Trump để lại sớm nhất có thể, nhưng họ cũng biết là không dễ gì làm được điều đó.
Diễn đàn Davos : Tập Cận Bình lại kêu gọi thế giới đa phương
Vẫn liên quan đến Trung Quốc, nhật báo Les Echos có bài "Tại diễn đàn Davos, Tập Cận Bình muốn tránh một cuộc chiến tranh lạnh mới".
Diễn đàn kinh tế hàng đầu thế giới diễn ra hôm 25/01 không phải ở Davos mà qua cầu truyền hình vì đại dịch Covid. Dư luận chú ý nhiều đến diễn văn của chủ tịch Trung Quốc. Ông Tập một lần nữa đề cao chủ nghĩa đa phương. Nhắm tới Hoa Kỳ và Châu Âu, lãnh đạo Trung Quốc đề nghị không can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác.
Tờ báo trích dẫn một loạt phát biểu của của Tập Cận Bình kêu gọi một thế giới cởi mở, hợp tác để tránh một cuộc chiến tranh lạnh hay đối đầu giữa các quốc gia. Những phát biểu hùng hồn đầy triết lý của lãnh đạo Trung Quốc không giấu được cảm giác Bắc Kinh đang bị thế giới cô lập.
Một điểm được dư luận chú ý là bài diễn văn không hề đề cập đến việc minh bạch thông tin về giai đoạn đầu đại dịch xuất hiện ở Trung Quốc. Đây là điều mà Trung Quốc đã bị chỉ trích gay gắt trong một phiên thảo luận khác trong Diễn đàn Davos.
Việt Nam : Cú đúp thành công chống dịch và kinh tế
Một sự kiện khác ở Châu Á cũng được các báo Pháp chú ý : Đại hội thứ 13 Đảng cộng sản Việt Nam, chính thức khai mạc hôm nay tại Hà Nội. Nhật báo Le Monde có bài viết "Việt Nam tận dụng cơ hội trong sự tàn phá của Covid".
Tờ báo nhận thấy chế độ cộng sản Hà Nội có thể vui mừng với thành công kép y tế và kinh tế trong năm 2020. Việt Nam là trường hợp ngoại lệ của khu vực Đông Nam Á và thậm chí cả trong vùng Châu Á-Thái Bình Dương.
Trong lúc những nước như Thái Lan, Indonesia hay Nhật Bản đang lao đao vì đại dịch Covid-19, nền kinh tế suy thoái, thì Việt Nam nổi lên như một điển hình, kinh tế vẫn tăng trưởng được gần 3%. Các chỉ số kinh tế đều tích cực. Việt Nam trong năm 2020 vươn lên đứng hàng thứ 4 trong khu vực, sau Indonesia, Thái Lan và Philippines về thu nhập đầu người.
Lý do cho sự thành công này ? Theo Le Monde, Việt Nam đã kiểm soát chặt bệnh dịch, nắm bắt được cơ hội khi kinh tế thế giới rơi vào suy thoái, các cạnh tranh bị suy sụp trong đình đốn khắp nơi và cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.
Tờ báo cũng ghi nhận, chính bằng chuyên quyền độc đoán mà chế độ Hà Nội đã quản lý, kiểm soát được dịch bệnh. Nhưng bên cạnh thành công đó, giới quan sát cũng nhận thấy trước Đại hội Đảng, Việt Nam đẩy mạnh trấn áp những tiếng nói bất đồng chính kiến.
Cùng chung cái nhìn với Le Monde, nhật báo kinh tế Les Echos có bài viết : "Việt Nam, giữa mở cửa kinh tế và trấn áp trong nước" ghi nhận việc trấn áp tiếng nói đối kháng chưa bao giờ mạnh như trong năm 2020. Việt Nam đã bỏ tù số lượng kỷ lục các nhà hoạt động chính trị đối kháng với những bản án nặng nề.
Việc trấn áp như vậy đã khiến nhiều tổ chức phi chính phủ và dân biểu đặt vấn đề liệu Việt Nam có vi phạm tinh thần các thỏa thuận thương mại đã ký với phương Tây, đặc biệt là thỏa thuận với Liên Hiệp Châu Âu ký hồi tháng 8 năm 2020, sau 12 năm thương lượng.
Nga : Đối lập ngoài hệ thống đang hình thành
Chuyển qua Châu Âu, thời sự nổi bật cuối tuần qua là tại Nga từ trong tù, nhà đối lập nổi tiếng Alexei Navalny vẫn huy động được người ủng hộ biểu tình đòi trả tự do cho ông.
Le Monde có bài "Tại Nga, đường phố ủng hộ Alexei Navalny", trở lại với sự kiện hôm thứ Bảy (23/01) vừa rồi, hàng chục nghìn người ở nhiều thành phố lớn của Nga, bất chấp lệnh cấm của chính quyền vẫn tổ chức các cuộc biểu tình đòi trả tự do cho nhà hoạt động đối lập, bị bắt giam ngay khi từ Berlin đặt chân trở về Moskva hôm 17/01. Chính quyền ra tay trấn áp mạnh, bắt giữ hàng nghìn người. Hoa Kỳ và Liên Hiệp Châu Âu lên án hành động đàn áp của Moskva.
Le Monde có bài xã luận kêu gọi : "Đối mặt với Nga, cần phải ngừng dự án đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2". Đây là dự án dẫn khí đốt từ Nga đến Đức, có trị giá đầu tư 10 tỷ euro, đã hoàn thành 90% công việc. Một dự án gây bất hòa giữa Mỹ và Đức.
Không chỉ đòi ngừng dự án này, Le Monde còn kêu gọi : "Bằng cách này hay cách khác EU không còn có thể né tránh xem lại một cách nghiêm túc chính sách với Nga và với các nước láng giềng để có chung hướng hành động đối với những giá trị mà Châu Âu vẫn khẳng định bảo vệ".
Cũng về chủ đề này, mục tranh luận của báo La Croix đặt câu hỏi : Phải chăng một phe đối lập đang hình thành ở Nga ? Tờ báo đăng ý kiến của chuyên gia chính trị Tatiana Stanovaïa, lãnh đạo R.Politik, dự án phân tích độc lập về chính trị Nga.
Theo chuyên gia này thì ở Nga vẫn có phong trào đối lập tồn tại dưới hai dạng : Một nằm ngoài hệ thống chính trị, nhằm trực tiếp vào Vladimir Putin và một nằm trong hệ thống như Đảng cộng sản Nga, vẫn phê phán chính phủ Nga nhưng không bao giờ nhắm trực tiếp vào Putin.
Phe đối lập kiểu hình thức này vẫn tồn tại trong hệ thống chính trị Nga. Chính quyền chỉ chủ trương loại trừ và ngăn chặn đối lập ngoài hệ thống tham gia chính quyền. Nhưng từ vụ biểu tình ủng hộ đích thân Alexei Navalny lần này, mọi chuyện có thể thay đổi, đối lập với chế độ sẽ không còn nằm ngoài lề nữa.
Từ nhân vật trung tâm Alexei Navalny, phe đối lập có thể hình thành với tham vọng chính trị cụ thể là tham gia chính trường Nga. "Kremlin chỉ có hai lựa chọn : Trấn áp vũ lực hoặc khôn khéo đối thoại", theo nhà phân tích Nga.
Dường như trấn áp không làm những người ủng hộ Navalny sợ, họ tiếp tục kêu gọi biểu tình vào cuối tuần này, La Croix cho hay.
Anh Vũ
