Thông Luận

Cao tốc : một tỉnh Trung Quốc 3 năm làm 2.000 km, Việt Nam 35 năm... hơn 400 km

Ngọc An, Tuổi Trẻ Online, 09/06/2020

Cao tốc Bắc - Nam mang lại nhiều lợi ích, không còn lý do để chậm trễ. Chính phủ đã chuẩn bị sẵn nguồn vốn, chỉ đợi Quốc hội thông qua là triển khai ngay và hoàn thành cuối năm 2021, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định.

Đồ họa các đoạn tuyến dự án đường cao tốc Bắc - Nam Nguồn : Bộ Giao thông và vận tải

Tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Giao thông và vận tải Nguyễn Văn Thể trình bày sáng nay 9/6 kiến nghị Quốc hội xem xét chuyển đổi sang đầu tư công đối với 3 dự án thành phần thuộc dự án cao tốc Bắc - Nam gồm : Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Mai Sơn - quốc lộ 45 và Phan Thiết - Dầu Giây ; 5 dự án thành phần còn lại tiếp tục đầu tư theo hình thức PPP.

Theo đó, tổng mức đầu tư điều chỉnh là 100.816 tỉ đồng, trong đó : vốn ngân sách khoảng 78.461 tỉ đồng (55.000 tỉ đồng đã bố trí và cần bổ sung 23.461 tỉ đồng) ; vốn huy động ngoài ngân sách 22.355 tỉ đồng. Chính phủ khẳng định việc chuyển sang dự án đầu tư công "đảm bảo chắc chắn triển khai thành công, tổng mức đầu tư giảm do không tính lãi vay".

Còn nhiều băn khoăn, lo đội vốn chậm tiến độ

Đồng tình với việc phải làm đường cao tốc càng nhanh càng tốt, đại biểu Đỗ Văn Sinh - ủy viên thường trực Ủy ban kinh tế Quốc hội - phát biểu tại thảo luận tại tổ trong sáng 9/6 rằng Nhà nước cần phải làm những gì khó khăn mà doanh nghiệp không làm, còn lại nên ưu tiên kêu gọi vốn đầu tư ngoài nhà nước.

Đặc biệt trong bối cảnh Quốc hội đang xây dựng và phê chuẩn Luật đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), đại biểu "rất băn khoăn" việc Chính phủ nêu lý do khó huy động vốn, nhưng thực tế cho thấy đã có 19 nhà đầu tư và đều cam kết vào được.

"Chính phủ cho rằng chuyển đầu tư công tiến độ nhanh hơn, giải ngân tốt hơn, nhưng tôi rất khó tin, bởi có chuyển sang cũng không thể nhanh thế được. Trong khi còn có 3 tháng thì anh giải ngân được bao nhiêu, chẳng qua ký hợp đồng xong.

Chưa kể xảy ra hệ lụy là vai trò uy tín của nhà nước, đấu thầu quốc tế 2 lần hủy, nhiều nhà đầu tư tâm tư thì nếu ta làm như vậy liệu có giải quyết được vấn đề hay không ?", ông Sinh dẫn chứng đã có những dự án đầu tư công chất lượng công trình và tiến độ dự án kéo dài như đường sắt đô thị kéo dài mấy nhiệm kỳ, bị đội vốn.

Phản biện quan điểm trên, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng đất nước đang trong quá trình phát triển, nhu cầu đầu tư hạ tầng là rất lớn. Tuy nhiên nguồn lực từ ngân sách rất hạn chế, quy mô nền kinh tế cũng như phát triển còn khó khăn, ngân sách chưa đáp ứng được nên chủ trương phải xã hội hóa, huy động nguồn lực xã hội.

Thực tế thời gian qua đã thực hiện chủ trương này, huy động nguồn lực thực hiện các dự án BOT, thay đổi diện mạo giao thông rất tốt. Tuy nhiên, mặt trái để lại nhiều hạn chế, hệ thống pháp luật chưa đồng bộ, quy hoạch chưa tốt, lựa chọn nhà đầu tư, hợp đồng BOT, năng lực cơ quan nhà nước... đều có vấn đề, gây nên tiêu cực, thất thoát và bức xúc trong nhân dân.

Thay đổi từ cốt lõi, làm cao tốc sớm và không thể chậm trễ

Trong khi đó việc triển khai dự án cao tốc Bắc - Nam mang lại nhiều lợi ích lớn, 60% dân số được hưởng lợi, kết nối nhiều hạ tầng sân bay, cảng biển, khu du lịch, văn hóa... góp phần đảm bảo quốc phòng an ninh. Đây là tuyến đường vô cùng quan trọng nhưng thực tế ta chưa làm được, cả nước mới có 1.039km.

Ông Dũng cho hay nước nào muốn phát triển đều phải làm cao tốc rất nhanh. Đơn cử như Trung Quốc trung bình 3 năm qua chỉ một tỉnh như Vân Nam hay Quảng Tây làm hơn 2.000km đường cao tốc, trong khi Việt Nam sau 35 năm đổi mới mới chỉ có hơn 400km. Hiện vẫn còn hơn 1.300km đường cao tốc chưa làm, "mà lẽ ra với quyết tâm và nguồn lực từ cách đây hàng chục năm đã làm xong rồi".

"Đất nước hôm nay không còn phải thế này nữa, đi từ Vinh 300km ra đây 6 tiếng đồng hồ làm sao có giá thành cạnh tranh, làm sao hội nhập ? Phải nhìn từ yêu cầu đất nước, phải thay đổi và từ cốt lõi của nền kinh tế, nên cần phải làm, làm sớm và không còn lý do gì để chậm trễ nữa, đừng bàn chủ trương gì nữa. Chủ trương đã có, quy hoạch có, tiền cũng không vấn đề gì", Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu.

Cơ sở để chuyển đổi từ PPP sang đầu tư công, theo ông Dũng là thực hiện Nghị quyết 52 của Quốc hội, trong trường hợp nếu không đấu thầu được thì chuyển từ PPP sang đầu tư công.

Ông Dũng khẳng định với dự án này, Chính phủ bàn nhiều lần nên chỉ cần Quốc hội cho phép thì tháng 8 khởi công và cuối năm 2021 là xong 3 tuyến này, cũng như bố trí thêm vốn cho 700km còn lại.

Ngọc An

Nguồn : Tuổi Trẻ Online, 09/06/2020

***********************

Cao tốc Bắc - Nam xin chuyển sang đầu tư công : Chắc chắn triển khai thành công

Ngọc An, Tuổi Trẻ Online, 09/06/2020

Dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc Nam phía Đông được kiến nghị Quốc hội điều chỉnh 3 dự án hợp phần sang hình thức đầu tư công với số vốn cần bổ sung lên tới hơn 23.000 tỉ đồng.

Chuyển đổi 3 dự án cao tốc Bắc - Nam sang đầu tư công : Công khai, minh bạch để tránh thất thoát - Ảnh minh họa Đường cao tốc Bắc - Nam (Trần Dũng)

Tờ trình điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 do Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể chỉ ra những khó khăn trong huy động vốn tín dụng do tổng mức đầu tư lớn, thời gian vay vốn kéo dài tiềm ẩn nhiều rủi ro...

Trong bối cảnh dịch Covid-19, ngân hàng giành lượng lớn vốn tín dụng tập trung cho vay ngắn hạn, tiêu dùng thiết yếu... nên hạn mức cho vay dài hạn sẽ giảm. Dự ánBOT giao thông triển khai khi các cơ chế chia sẻ rủi ro chưa được áp dụng nên việc huy động vốn tín dụng gặp rất nhiều khó khăn.

Khó khăn vốn, chuyển đầu tư công sẽ thành công

Trên cơ sở này, Chính phủ đề nghị điều chỉnh chủ trương đầu tư xây dựng dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo hình thức đầu tư công là để giải quyết triệt để khó khăn về huy động vốn tín dụng, bảo đảm tiến độ hoàn thành. 

Các địa phương đã bàn giao mặt bằng trên 73%, nên chuyển đổi sang đầu tư công sẽ là điều kiện rất thuận lợi để khởi công ngay trong tháng 9/2020. Còn nếu triển khai theo PPP, tới cuối năm mới lựa chọn nhà đầu tư, mất thêm 6 tháng huy động vốn, thì sớm nhất phải giữa năm 2021 mới triển khai thi công và không thể hoàn thành theo tiến độ. 

Trường hợp không huy động được vốn tín dụng, sẽ phải chấm dứt hợp đồng và chuyển đổi hình thức đầu tư, đến năm 2022 mới có thể triển khai và nhanh nhất đến cuối năm 2024 mới có thể hoàn thành dự án.

Do đó việc chuyển đổi hình thức đầu tư công sẽ giúp thúc đẩy kinh tế - xã hội, tác động lan tỏa đến nhiều ngành, lĩnh vực, địa phương và vùng kinh tế. Cũng như hiệu quả đầu tư, đảm bảo chắc chắn triển khai thành công, tổng mức đầu tư giảm do không tính lãi vay. 

Từ cơ sở trên, Chính phủ trình Quốc hội xem xét chuyển đổi sang đầu tư công đối với 3 dự án thành phần, gồm : Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Mai Sơn - quốc lộ 45 và Phan Thiết - Dầu Giây ; 5 dự án thành phần còn lại tiếp tục đầu tư theo hình thức PPP.

Tổng mức đầu tư điều chỉnh là 100.816 tỉ đồng, bao gồm : vốn ngân sách khoảng 78.461 tỉ đồng (55.000 tỉ đồng đã bố trí và cần bổ sung 23.461 tỉ đồng) ; vốn huy động ngoài ngân sách 22.355 tỉ đồng và phần vốn còn thiếu (23.461 tỉ đồng) giao Chính phủ tổng hợp, báo cáo Quốc hội quyết định để bổ sung vốn. 

Tuy nhiên, trong báo cáo thẩm tra của Quốc hội do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết đa số ý kiến các thành viên Ủy ban Kinh tế cơ bản nhất trí với sự cần thiết phải điều chỉnh chủ trương đầu tư và thống nhất chuyển đổi 3 dự án thành phần sang đầu tư công. 

Cần đảm bảo công khai, minh bạch

Việc lựa chọn các dự án thành phần nêu trên cũng phù hợp khi dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết đến nay không có nhà đầu tư qua vòng sơ tuyển. Hai dự án còn lại mặc dù đã có nhà đầu tư qua vòng sơ tuyển, nhưng tỉ lệ vốn nhà nước tham gia ít, cần huy động số vốn lớn, nhất là vốn tín dụng, vì vậy việc lựa chọn được nhà đầu tư có thể gặp khó khăn.

Tuy nhiên, ông Thanh cũng cho biết một số ý kiến lại đề nghị chỉ nên chuyển đổi dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết, với các dự án còn lại cần tiếp tục thực hiện đấu thầu. Bởi Quốc hội sẽ thông qua Luật đầu tư theo đối tác công tư PPP tạo cơ chế huy động các nguồn lực, nên sẽ là mâu thuẫn với mục tiêu xây dựng dự án Luật PPP, ảnh hưởng tới chủ trương huy động các nguồn lực của xã hội. 

Đối với kiến nghị giao Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định chuyển đổi hình thức đầu tư các dự án thành phần trong trường hợp đấu thầu không lựa chọn được nhà đầu tư hoặc không huy động được vốn tín dụng, cơ quan thẩm tra cho rằng đây là dự án quan trọng quốc gia, nên khi điều chỉnh cần trình Quốc hội theo đúng thẩm quyền. 

Với vốn đầu tư công bổ sung cho việc điều chỉnh, cơ quan thẩm tra cũng đề nghị Chính phủ báo cáo dự toán đã được phê duyệt của dự án và số vốn kết dư từ 2 dự án Cao Bồ - Mai Sơn và Cam Lộ - La Sơn để Quốc hội có cơ sở cân đối và phân bổ trong trường hợp dự án thành phần được chuyển đổi, tránh phải nợ lớn vốn đầu tư công sang kế hoạch vốn đầu tư công giai đoạn sau.

Đồng thời Chính phủ cần có các giải pháp bảo đảm công khai, minh bạch và bình đẳng cho các nhà đầu tư, khẩn trương có giải pháp quyết liệt hơn trong triển khai thực hiện, nếu trường hợp chuyển đổi cần bảo đảm tiến độ triển khai theo đúng dự kiến, không để lặp lại tình trạng chậm tiến độ, chất lượng không bảo đảm và tăng tổng mức đầu tư. 

Ngọc An

Nguồn : Tuổi Trẻ Online, 09/06/2020