Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Khác hẳn vi thi Tng thng Barack Obama, gii quan chc M dưới thi Tng thng Donald Trump không d đ mt chế đ nhược tiu và thc dng đến mc cn tàu ráo máng như Việt Nam xúc phạm mà không dám phản ứng hoặc không biết cách phản ứng đích đáng.

batdong1

Phái đoàn ngoại giao Hoa Kỳ gặp nhà hoạt động Nguyễn Đan Quế và nhà báo độc lập Phạm Chí Dũng (bìa trái) tại Thành phố Hồ Chí Minh, 13/5/2019. Facebook Pham Chi Dung.

Lần đu tiên M ‘làm d

Chỉ mt ngày sau v hàng lot nhà hot đng nhân quyn b công an Vit Nam chn ca không cho gp phái đoàn đi thoi nhân quyn M trước đi thoi Nhân quyn Vit - M 2019, B Ngoi giao Hoa Kỳ hôm 14/5 đã lên tiếng :

"Chúng tôi rất quan ngi khi được biết rng gii chc Vit Nam đã ngăn cn nhiu nhà hot đng nhân quyn Vit Nam đến cuc gp vi đoàn đi din Hoa Kỳ ti Đi thoi Nhân quyn Hoa Kỳ - Vit Nam. Đây là nhng vn đ hết sc nghiêm trng – vic tôn trng các tự do căn bn và nhân quyn – là trng tâm trong đi thoi ca chúng tôi vi chính ph Vit Nam. Chúng tôi kêu gi chính ph Vit Nam bo v nhân quyn và các quyn t do lp hi và bày t ý kiến", tuyên bố ca người phát ngôn B Ngoi giao M viết.

Chánh trị s Ha Phi, Lut sư Lê Công Đnh và ông Phm Bá Hi - điu phi viên ca Hi Cu tù nhân lương tâm Vit Nam là nhng người đã b công an ngăn chn thô bo không cho gp g phái đoàn V Dân ch, Lao đng và Nhân quyn thuc B Ngoi giao Hoa Kỳ, dn đu bi ông Scott Busby - Tr lý ngoi trưởng - đến Vit Nam đ tiến hành cuc đi thoi nhân quyn M - Vit 2019.

Trên facebook của mình, Lut sư Lê Công Đnh t cáo :

"Sáng nay tôi ra khỏi nhà thì b mt lc lượng an ninh đông đo chn li, cm ra khi nhà cả ngày hôm nay và sáng mai. Lý do là vì tôi được phái đoàn B Ngoi giao Hoa Kỳ mi gp vào sáng mai đ trao đi ý kiến trước cuc đi thoi nhân quyn M-Vit 2019… Anh an ninh ca S Công an Thành phố Hồ Chí Minh gii thích rng h cm tôi đi vì l ra các nhà ngoi giao Mỹ phi xin phép nhà nước VN trước khi gp tôi…".

Thói hành xử đc đoán và coi dân như rác ca chính th đc tr Vit Nam đã di căn đến c th tc ‘hành là chính’’ trong quan h đi ngoi, k c vi Hoa Kỳ là nước mà chế đ Vit Nam đc bit cn khn vì tiền và quân s.

Vào tháng 5 năm 2016 khi Tổng thng M Barack Obama đến Hà Ni và tng cho chính th đc tài Vit Nam món quà khó tưởng tượng ‘d b hoàn toàn lnh cm mua bán vũ khí sát thương’, vn có đến 6 trong tng s 15 khách mi ca Obama b công an Việt Nam thng tay chn ca không cho gp tng thng M. Phi chăng khi đó công an Vit Nam cho rng tng thng M đã không ‘xin phép’ chính quyn trước khi gp bt đng chính kiến ?

Sau đó và chẳng hiu sao, đã không có bt kỳ phn ng nào t Obama. Nhiều dư lun cho rng tng thng M đã tr nên quá yếm thế trước thói côn đ và lưu manh ca chính quyn Vit Nam.

Còn vào năm 2019, có thể ghi nhn rng đây là ln đu tiên sau các cuc đi thoi nhân quyn M - Vit Hà Ni vào các năm 2013, 2015 và 2017, phía Mỹ đã ‘làm d’ như thế trước cnh công an Vit Nam cm ca khách mi ca M. Vào nhng ln đi thoi nhân quyn trước đây, công an Vit Nam vn luôn hành x ‘lut rng’ chn ca nhiu nhà hot đng nhân quyn nhưng không thy B Ngoi giao Hoa Kỳ phản ng mnh m như vào năm 2019.

Hai ưu thế ca Hoa Kỳ trước Vit Nam

Một s viên chc Hoa Kỳ có l chưa có my kinh nghim v các th thut tr treo nhân quyn ca gii lãnh đo Vit Nam, v nhng li ha hn chung chung và xo ngôn ca trưởng đoàn đi thoại nhân quyn Vit Nam - mt quan chc ch cp v trưởng B Ngoi giao và năm nào cũng có nhim v thông báo nhng li ha hn không h được bo chng như thế. Bng chng quá rõ ràng là sau hàng chc kỳ đi thoi nhân quyn M - Vit, điu được xem là ‘thành tích cải thin nhân quyn’ ca chính quyn Vit Nam không nhng không khá hơn mà còn ti t hơn hn.

Nhiều nhà hot đng nhân quyn gp được phái đoàn Hoa Kỳ đu có chung ý kiến ‘không th tin và chng có cơ s nào đ tin nhng li ha hn hay cam kết ca chính quyn Vit Nam v ci thin nhân quyn’.

Sau nhiều năm qun qut nếm tri vi Vit Nam v nhân quyn, rt cuc có v Hoa Kỳ đã rút ra mt bài hc đt giá : đc tính ca chính quyn Vit Nam là luôn dùng tù nhân lương tâm đ mc c v các hip đnh kinh tế, thương mi và vin tr. Nhưng khi đt được mc đích ca mình, chính quyn Vit Nam lp tc tr mt và bt b người hot đng nhân quyn.

Các nhà hoạt đng nhân quyn đã đ ngh kết qu ca Đi thoi nhân quyn M - Vit cn được chi tiết hóa bng biên bn, trong đó nhn mnh nhng ni dung mà phía Vit Nam cam kết s ci thin nhân quyn nhưng vi mc thi gian c th đ tránh tình trng ‘lưỡi không xương nhiu đng lt léo’. Hơn na, biên bn này cn được ký xác nhn bi mt quan chc Vit Nam với chc v b trưởng.

Vào năm 2019 và khác hẳn nhng ln đi thoi nhân quyn trước đây, Hoa Kỳ đang có hai ưu thế ni bt : ngay phía trước là chuyến đi M d kiến ca ‘Tng tch’ Nguyn Phú Trng, vi điu kin ông ta kp phc hi sc khe. Nhng li ích về ‘can đm bám M đ khai thác du khí’, c gng duy trì giá tr xut siêu lên ti 35 t USD hàng năm ca Vit Nam vào th trường M và th din cá nhân khi được tiếp đón chính thc vi nghi l dành cho nguyên th quc gia có th khiến Trng phi nhân nhượng mt s điu kin nhân quyn được nêu ra t M.

Ưu thế th hai ca Hoa Kỳ được th hin mt cách gián tiếp qua EVFTA mà có th sp được ký kết và phê chun vào cui tháng 6 năm 2019, vi điu kin chính th Vit Nam phi chp nhn gói ci thin nhân quyền do Ngh vin châu Âu đòi hi, bao gm Vit Nam phi ký kết và phê chun 3 công ước quc tế còn li v lao đng và công đoàn đc lp, sa đi B Lut Lao đng mt cách thc cht ch không phi ch đ đi phó, và có th phi ban hành Lut v Hi…

Nếu Hoa Kỳ tận dng được hai ưu thế ln mà h đang có trong tay, cuc đi thoi nhân quyn M - Vit năm 2019 và nhng din biến sau đó có th s mang mt sc thái khác hơn và hy vng hơn nhiu so vi con s 0 tròn trĩnh hai năm trước đó.

Trọng s không êm Hoa Kỳ

Phản ng ca B Ngoi giao Hoa Kỳ v vic công an Vit Nam ngăn chn nhiu nhà hot đng nhân quyn là mt tín hiu báo trước chuyến đi M ca Nguyn Phú Trng s din ra không th êm , bt k ông ta có thanh minh ‘tôi không biết chuyn đó’, hoc Trng tha biết rng ông ta đã cho phép cp dưới ca ông ta là B Công an và công an các tnh hành x ‘lut rng’ như thế, hoc mt phe nhóm nào đó trong lc lượng công an đã c tình chơi xu ‘Tng tch’ nhm ý đ phá thi chuyến đi M ca ông ta.

Nhưng dù với bt c ngun cơn gì chăng na, hu qu mà Nguyn Phú Trng s phi nhn là không ít li ch trích và lên án ca Quc hi Hoa Kỳ khi đến M, đc bit là nhóm Vietnam Caucus - bao gm nhng ngh sĩ có tên tui và quen thuc như Zoe Lofgren, Chris Smith, Frank Wolf, Alan Lowenthal…, cùng vài chục ngh sĩ khác ca c hai đng trong Quc hi M, là mt nhóm quan tâm đc bit đến ch đ đi ngoi và nhân quyn Vit Nam trong nhiu năm qua như t do tôn giáo, t do báo chí, xã hi dân s, th tù nhân lương tâm.

Và nếu Trng không chu ci thin nhân quyn, rt nhiu kh năng Quc hi M s tiếp tc gây sc ép đến chính ph M đ chế tài kinh tế và c chính tr đi vi chính th Vit Nam trong nhng tháng ti, khiến mt mát đáng k li ích ca chế đ cng sn Vit Nam.

Hiện nay, Quc hi M đang có sn trong tay Lut Nhân quyn Magnitsky Toàn Cu mà nếu cn thì hoàn toàn có th chế tài gii quan chc vi phm nhân quyn Vit Nam như không cho phép nhp cnh vào M và phong ta tài sn nước ngoài ca nhng quan chức này. Trong khi đó, hai d lut Nhân quyn Vit Nam và Chế tài nhân quyn Vit Nam cũng đang được mt s ngh sĩ trình ra H ngh vin và Thượng ngh vin Mỹ.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 18/05/2019

Published in Diễn đàn