Thông Luận

‘Quan nhất thời, dân vạn đại, chế độ này phải thay đổi’

Khánh An, VOA, 30/04/2020

Một người Pháp đã cắm "cờ giải phóng" của Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam trước Hạ nghị viện của Việt Nam Cộng Hòa vào năm 1970 nói với VOA rằng những năm tháng dài sinh sống và đồng hành cùng người dân Việt Nam đã giúp ông nhìn thấy rõ chế độ mà ông từng ủng hộ nay đã trở thành một hệ thống mafia chính trị kết hợp với kinh tế, đầy tham nhũng và chà đạp con người, "không xứng đáng" và không phù hợp với quan niệm sống của ông "về con người và nhân quyền".

Công dân Việt Nam gốc Pháp, ông André Menras Hồ Cương Quyết, cho rằng xã hội Việt Nam "không thực sự hòa bình" như trên bề mặt của nó. Ảnh minh họa chụp tại Sài Gòn ngay sau ngày 30/4/1975

Từng được chính quyền Việt Nam tôn vinh như một "anh hùng quốc tế" và được Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đặc cách cấp quốc tịch Việt Nam với tên "Hồ Cương Quyết" vào năm 2009, ông André Menras nói với VOA rằng ngày xưa ông ủng hộ chính quyền miền Bắc vì không thể chịu nổi cảnh người dân chết chóc trong thời gian chiến tranh ở Việt Nam, và vì nghĩ rằng chỉ có cách đó mới giúp chấm dứt "cái ác" do chiến tranh gây ra.

"Bởi vì tôi không đi theo chính quyền nào. Tôi không đi theo một ý thức hệ nào. Tôi đi theo con người, tình trạng của con người tại chỗ. Hồi xưa, tôi là giáo viên. Tôi 20 tuổi, là cao thủ bóng bầu dục ở Pháp, có nghĩa là tôi không quan tâm đến chính trị, không biết Marx-Lenin, không thuộc về công đoàn nào. Khi tôi đi xe gắn máy ở nông thôn [Việt Nam] năm 1968, Tết Mậu thân 1869, thì tôi thấy tình trạng của người nông dân ở đó bị đánh bom, bị giết ở trên đường, bị thương ở bụng… Làm sao [tôi] chịu nổi ? Chiến tranh là ác nhất trong thế giới này. Vậy nên tôi phản ứng như một thanh niên Pháp yêu đời và không chấp nhận tình trạng đó. Tôi đã làm như thực tế tôi thấy, không phải theo ý thức hệ", ông Menras kể lại với VOA.

Tuy nhiên, điều mà chàng thanh niên André Menras lúc đó không ngờ tới là vài chục năm sau đó, chính mình lại là người lên tiếng phản đối chính quyền mà mình đã từng tâm huyết ủng hộ.

"Những giá trị của tôi vẫn còn đây, nhưng tôi thay đổi về vấn đề đi theo ai, không theo ai hay chính quyền nào, bởi vì tôi thấy ở Việt Nam một thực tế rất rõ là người dân bị chính quyền cướp quyền và bị coi thường, bị đàn áp. Có một đảng là Đảng cộng sản không tôn trọng người dân và tham nhũng. Không phải tham nhũng ít mà là tham nhũng khổng lồ, là một hệ thống mafia chính trị cấu kết với kinh doanh, lưu manh, và hơn nữa là tôi thấy họ hèn với Trung Quốc", ông André Menras nói.

Sau bộ phim "Hoàng Sa : Nỗi đau mất mát" nói về cuộc sống của ngư dân miền trung Việt Nam trước hiểm họa Trung Quốc, ông André Menras mới đây công bố bộ phim mới có tên "Việt Nam : Tiếng gào thét từ bên trong", trong đó quy tụ nhiều tiếng nói từ những "công thần" của chế độ như Thiếu tướng Nguyễn Trọng Vĩnh, Bác sĩ Huỳnh Tấn Mẫm, Nguyên phó Bí thư thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh – cựu tù chính trị Lê Công Giàu, nhà văn Nguyên Ngọc, Nghệ sĩ ưu tú Kim Chi… và nhiều trí thức khác như Giáo sư Tiến sĩ Chu Hảo, Nhà giáo Phạm Toàn, Giám mục Nguyễn Thái Hợp, Luật sư Đặng Đình Mạnh…

Ông Menras nói bộ phim mà ông đã âm thầm thực hiện một mình suốt 2 tháng là nhằm để ghi lại "những tiếng gào thét" về sự thật bên trong một xã hội "không thực sự hòa bình" như trên bề mặt của nó.

Ông cho biết : "Một số người hồi xưa đã chiến đấu, đã phục vụ chế độ này. Nhưng từ từ họ không chịu được sự bất nhân, cái ác của chế độ toàn trị này và cảm thấy như bị phản bội. Giống như bản thân tôi, những giá trị mà tôi đã chiến đấu vì con người, vì hòa bình, thì tôi thấy chế độ này chà đạp, họ ăn mày dĩ vãng và làm ngược lại, lợi dụng cái đó".

Trong phim, Thiếu tướng Nguyễn Trọng Vĩnh, người đã 104 tuổi và có thể thấy thính lực đã không còn tốt, thừa nhận rằng Việt Nam cần phải thay đổi, mà trước tiên là phải có dân chủ. "Không có dân chủ, chả được cái gì", vị tướng cộng sản nói thêm.

Theo đạo diễn, nhà làm phim tự do người Pháp, bộ phim có tính "lột trần sự thật" này không hề nằm trong ý định ban đầu của ông.

Năm ngoái, ông Menras trở về Việt Nam với dự tính thực hiện bộ phim tài liệu mới về Trường Sa, nhưng sự kiện một người bạn bị bắt sau khi dự buổi họp mặt với các trí thức khác đã khiến ông hoàn toàn thay đổi ý định và quyết tâm thực hiện một bộ phim về nhân quyền.

"Một số người đã xin tôi quay, ghi lại lời nói của họ. Tôi không xin. Họ xin. Họ vui vì có một cách để có thể nói mà người ở bên ngoài và trong nước có thể nghe được. Tôi rất ấn tượng về thái độ của họ. Họ làm không phải vì họ, vì cuộc đời họ đã ở sau lưng rồi, mà vì thế hệ mới, vì tương lai của đất nước. Những người đó là những người rất yêu nước", ông Menras cho biết thêm.

Công dân Việt Nam gốc Pháp này nói rằng với hơn nửa thế kỷ sống với người Việt, từ lâu, ông Menras đã xem Việt Nam là đất nước của mình, và ông "có quyền và có trách nhiệm" nói lên những điều tốt cho đất nước.

Nhà làm phim người Pháp hiện đang nỗ lực phổ biến bộ phim ra quốc tế, với mong muốn tiếng nói của các trí thức trong phim sẽ được lắng nghe, và để bên ngoài biết tình trạng thực sự của con người trong xã hội "hòa bình" tại Việt Nam.

"Họ phải biết chế độ này đã tuyên chiến với dân, và tiêu biểu là vụ Đồng Tâm, khi hàng ngàn cảnh sát cơ động đã tấn công một làng nhỏ nông dân, những người bình thường đã phục vụ chế độ từ mấy chục năm, và hành quyết một ông già đã bị tàn phế ngay trên giường một cách man rợ như vậy thì chế độ này là của ai ?", ông Menras nói với VOA.

Mượn câu nói "quan nhất thời, dân vạn đại" của người Việt, ông André Menras nói ông tin chắc Việt Nam sẽ phải thay đổi, dù ông không muốn và không dám đưa ra bất cứ một dự đoán nào về tương lai của quê hương thứ hai này.

"Tôi đã học một điều là phải rất khiêm tốn khi nói về lịch sử. Khi tôi đến Việt Nam, tôi không bao giờ nghĩ tôi sẽ treo cờ giải phóng. Khi tôi đã treo cờ giải phóng thì không nghĩ [mình] còn sống, [mà] sẽ bị bắn chết. Sau đó, không nghĩ mình sẽ bị tù. Không nghĩ sau đó 5 năm thì hết bom đạn, khói lửa ở Việt Nam. Nhưng như ông Võ Văn Kiệt đã nói, không nghĩ rằng ‘triệu người sẽ buồn’".

"Như một cách nói ở Việt Nam hay nói là ‘quan nhất thời, dân vạn đại’, nghĩa là tình trạng ở Việt Nam bắt buộc sẽ phải thay đổi. Có thể tôi không được thấy ngày đó, nhưng tôi biết chắc chắn là ‘dân vạn đại’, nghĩa là dân chủ sẽ thắng. Việt Nam sẽ có một chế độ, một xã hội dân sự và lành mạnh. Đó là một điều chắc chắn", ông Menras khẳng định.

Khánh An

Nguồn : VOA, 30/04/2020

******************

Bao giờ thôi hết căm thù ?

Nguyễn Lân Thắng, RFA, 30/04/2020

Chiến tranh luôn là một điều rất tồi tệ, cho cả hai phía. Nhưng có lẽ, sau cuộc chiến, chưa có cuộc chiến tranh nào trên thế giới này lại có nhiều bia căm thù như cuộc chiến tranh Nam Bắc ở Việt Nam.

Chưa có cuộc chiến tranh nào trên thế giới này lại có nhiều bia căm thù như cuộc chiến tranh Nam Bắc ở Việt Nam. Ảnh minh họa

Tôi chỉ dùng Google map thôi mà tìm thấy có 9 cái bia căm thù đã được đánh dấu trên dải đất hình chữ S thương đau này. Và không chỉ trên bản đồ, còn rất nhiều bia căm thù khác được dựng lên trong lòng người Việt Nam ta. Nếu chưa tin điều đó, bạn hãy thử dạo một vòng, xem các bình luận quanh những chủ đề về ngày 30/4 được đưa ra trên Facebook trong những ngày tháng tư này.

Căm thù, là một cảm xúc rất con người. Căm thù, là điều không tránh khỏi khi ai đó bị tổn thương sâu sắc. Nhưng khi lòng căm thù không được hóa giải mà lại chủ ý nuôi dưỡng thì dần dần nó còn gây ra những điều tệ hại cho con người hơn rất nhiều lần nỗi đau họ từng phải gánh chịu.

Trong truyền thống văn hóa của người Việt Nam, Phật giáo là đức tin truyền thống, có ảnh hưởng chủ đạo đến tâm tư tình cảm của người dân từ hàng ngàn năm nay. Hãy xem đạo Phật dạy :

"Lòng sân hận chẳng những làm cho tự thân bị bức bách, khổ não mà còn mang lại sự bất an cho tha nhân và xã hội. Đối với bản thân, người ôm lòng sân hận dễ gây lầm lỗi, tạo những nghiệp bất thiện làm nhân khổ cho đời này và đời sau. Khi cơn giận nổi lên, người ta không làm chủ được cảm xúc, không kiểm soát được suy nghĩ, hành động, lời nói, từ đó dễ tạo ra những nghiệp bất thiện. Lòng sân hận che mờ tâm trí khiến cho con người không nhận ra bản chất của sự việc, không có khả năng xử lý các tình huống gặp phải một cách tích cực, đúng đắn có lợi cho mình và người. Lòng sân hận khiến cho con người không có được cảm xúc an lạc hạnh phúc, cuộc sống mất đi niềm vui, ý nghĩa".

(trích Phật học lược khảo, tác giả Thiện Đức)

Sau này, khi đạo Thiên chúa du nhập vào Việt Nam, cũng không có điều kinh nào dạy con người ta về lòng thù hận. Hãy xem trong Kinh Hòa Bình viết thế này :

"Lạy Chúa từ nhân !

Xin cho con biết mến yêu

Và phụng sự Chúa trong mọi người.

Lạy Chúa xin hãy dùng con

Như khí cụ bình an của Chúa,

Ðể con đem yêu thương vào nơi oán thù,

Ðem thứ tha vào nơi lăng nhục,

Ðem an hòa vào nơi tranh chấp,

Ðem chân lý vào chốn lỗi lầm…".

Vậy từ khi nào, người Việt Nam lại dạy nhau thói nuôi dưỡng lòng căm thù rất tệ hại ấy ? Tôi cho rằng ấy là từ khi chủ nghĩa cộng sản du nhập vào Việt Nam. Hãy xem một tư liệu có từ thời cải cách ruộng đất, khi lòng căm thù được coi là một giá trị cần học tập, giáo dục cho quần chúng.

Lòng căm thù có một sức mạnh rất ghê gớm. Nó có thể thúc đẩy người ta làm những điều phi thường. Nhưng cũng làm cho con người trở thành quỷ dữ, bởi khi đó con người chẳng còn chút đạo lý gì hết. Sự nguy hiểm của lòng căm thù ta đã thấy rõ trong cải cách ruộng đất, khi nó được giáo dục, nuôi dưỡng một cách bài bản. Lòng căm thù đó đã khiến vợ tố chồng, con tố cha, làng xóm tan nát, người với người trong xã hội chẳng còn chút tình nghĩa gì nữa mà coi nhau như kẻ thù.

Bài học trên thế giới về thành quả của việc hóa giải hận thù còn nguyên đó. Hãy xem lịch sử cuộc nội chiến Nam Bắc ở Mỹ. Hãy tìm hiểu xem người ta đối đãi với nhau ra sao sau chiến thắng. Họ cũng dựng rất nhiều bia mộ để kỉ niệm sự kiện đó, nhưng không có cái bia nào mang tên căm thù như ở Việt Nam. Abraham Lincoln từng nói : "Khi viên đạn xuyên vào một người lính dù thuộc bên nào đi nữa, thực ra nó đã xuyên vào trái tim một người mẹ" ; "Tại sao lại ăn mừng chiến thắng ? Những kẻ thua trận chẳng phải là đồng bào của ta hay sao ?". Nếu nước Mỹ ngày ấy dựng bia căm thù thì thử hỏi người Mỹ có được giàu có, sung túc như ngày hôm nay không ?

Cuộc chiến ở Việt Nam đã qua đi tròn 45 năm, nhưng vẫn để lại nỗi đau, cho cả hai phía, bởi vì lòng căm thù vẫn được nuôi dưỡng, trong cả hai phía. Vẫn có những lấn cấn trong mọi mặt đời sống, xã hội không thể đồng thuận vì lòng căm thù đó. Để dân tộc này gạt bỏ quá khứ, gác hết thương đau, nắm tay nhau kiến thiết tương lai, trước hết, hãy đập bỏ hết những cái bia căm thù ấy đi.

Nguyễn Lân Thắng

Nguồn : RFA, 30/04/2020 (nguyenlanthang's blog)