Thông Luận

Trung Quốc có thể lách thuế xe điện của Mỹ thông qua Việt Nam ?

BBC, 15/05/2024

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã công bố áp thuế biên giới 100% lên xe điện nhập từ Trung Quốc, tăng gấp 4 lần từ mức 25%.

Tập Cận Bình và Joe Biden - BBC tiếng Việt - Ảnh minh họa

Nhà Trắng cho biết chính sách thuế mới nhất là nhằm đáp trả những chính sách không công bằng và để bảo vệ việc làm cho người dân Mỹ.

Trung Quốc cảnh báo quyết định trên sẽ "ảnh hưởng tiêu cực đến bầu không khí hợp tác song phương" và chỉ trích rằng đây là hành động chính trị hóa các vấn đề kinh tế, đồng thời tuyên bố sẽ có biện pháp đáp trả.

Một số nhà phân tích cho rằng việc áp thuế phần lớn mang tính biểu tượng và được đưa ra nhằm tăng số phiếu bầu cho ông Biden trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11.

Trong cuộc họp báo vào ngáy 14/5, Nhà Trắng đã bác bỏ ý kiến cho rằng chính trị trong nước đã ảnh hưởng ảnh hưởng đến quyết định nói trên.

Chính sách thuế mới của Mỹ có thể làm tăng tốc việc chuyển dịch sản xuất từ Trung Quốc sang Mexico và Việt Nam để lách thuế, giới chức Mỹ và các chuyên gia thương mại nhận định với Reuters.

Cụ thể, nếu Mỹ không có các biện pháp mạnh để cắt đứt các hàng hóa trung chuyển hoặc sơ chế của Trung Quốc từ Mexico và các nước khác, trong đó có Việt Nam, thì hàng hóa giá rẻ và có sản lượng lớn của Trung Quốc sẽ vẫn tìm cách len vào thị trường Mỹ.

"Các biện pháp áp thuế mới có thể ngăn chặn việc nhập khẩu từ Trung Quốc nhưng rất có thể hàng hoá sẽ được chuyển hướng thông qua các nước không chịu áp thuế," Giáo sư chính sách thương mại Eswar Prasad từ Đại học Cornell và cựu Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tại Trung Quốc nhận định.

Mexico và Việt Nam đã hưởng lợi từ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung nhờ vào chi phí thấp và vị trí lân cận, Giáo sư Prasad nói, và cho biết thêm cả hai nước đều cần tránh "sự bực tức" của Washington trong khi thu được các khoản đầu tư mới.

Mexico đã vượt Trung Quốc để trở thành nước xuất khẩu lớn nhất vào Mỹ, với hơn 115 tỷ USD hàng hóa chỉ trong 3 tháng đầu năm 2024, trong khi từ Trung Quốc là 110 tỷ USD.

Với sự tăng vọt này, các mối quan ngại ngày càng gia tăng về việc Mexico đang trở thành đầu mối trung chuyển cho hàng hóa Trung Quốc để lách thuế của Mỹ, trong bối cảnh sản lượng thép Mỹ nhập khẩu ngày càng tăng và công ty xe điện BYD của Trung Quốc đã lên kế hoạch tìm kiếm địa điểm xây dựng một nhà máy ở Mexico.

Một thông tin từ Reuters hồi tháng 4 cho biết giới chức Mỹ đã gây áp lực buộc Mexico bãi bỏ ưu đãi đầu tư cho các công ty sản xuất xe điện của Trung Quốc.

Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung tăng nhiệt ?

Nhà Trắng nói Bắc Kinh không cho thấy dấu hiệu từ bỏ những hành động có thể gây hại đến nước Mỹ, bao gồm các quy định có thể buộc các công ty của phương Tây chia sẻ thông tin với mục đích là để ăn cắp thông tin; cùng với đó là việc tiếp tục trợ cấp giúp các công ty sản xuất ồ ạt sản phẩm để tung ra thị trường với mức độ cung vượt cầu.

"Họ đang đẩy hàng hóa ra làm ngập lụt thị trường," ông Biden nói. "Họ không cạnh tranh - họ đang lừa".

Nhà Trắng nói rằng các mức thuế áp lên hàng hóa là có mục tiêu cụ thể và không cho rằng sẽ thổi bùng lạm phát, trái ngược với cuộc chiến thuế quan của người tiền nhiệm Donald Trump với Trung Quốc.

Trong khi đó, ứng viên Donald Trump, từng tự gọi mình là "người đàn ông thuế quan", đã cam kết sẽ kiên quyết hơn về thương mại nếu thắng cử.

Ông đã đề xuất tăng mức thuế biên giới từ mức 10% hiện tại đối với tất cả các mặt hàng nhập khẩu lên trên 60% đối với hàng hóa từ Trung Quốc.

Ông Trump cũng công kích ông Biden về việc khuyến khích xe điện, mà theo cựu tổng thống là đã phá hủy các công ty sản xuất xe lớn của Mỹ, vốn là những nhà sử dụng lao động lớn tại các bang như Michigan, bang chiến địa trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 tới.

Bà Erica York, nhà nghiên cứu cấp cao từ Tax Foundation, cho rằng cả hai ứng viên "đều đi cùng một lộ trình" khi lập các rào chắn thương mại cao hơn và hướng vào trong nước "thay vì xem xét thấu đáo những gì có thể làm về mặt chính sách để giúp các ngành của Mỹ trở nên cạnh tranh hơn".

Bà cho rằng việc chính quyền ông Biden quảng bá việc áp thuế như một bước đi chiến lược chẳng qua là "một cách nói giảm nói tránh về việc bảo hộ cho các lĩnh vực công nghiệp đóng vai trò quan trọng về mặt chính trị".

"Đây là tính toán mang tính kinh tế chính trị, chứ không phải là giải pháp có ý nghĩa nhất về kinh tế hoặc có lợi nhất cho người tiêu dùng Mỹ".

Mỹ và Trung Quốc đã lâm vào một cuộc chiến tranh thương mại kể từ năm 2018, khi ông Trump tuyên bố áp thuế lên 2/3 hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, ước tính giá trị vào thời điểm đó là 360 tỷ USD.

Bắc Kinh đã đáp trả và cuộc đối đầu đã hạ nhiệt vào đầu năm 2020 khi ông Trump tuyên bố giảm thuế, trong khi Trung Quốc cam kết mua thêm hàng hóa từ Mỹ.

Tesla của tỷ phú Elon Musk đang gặp khó khăn khi doanh số bán xe sụt giảm và sự cạnh tranh khốc liệt từ các thương hiệu Trung Quốc, cũng như những vấn đề liên quan đến dòng xe bán tải Cybertruck được Tesla quảng bá rầm rộ.

Sau khi có thông tin Mỹ đánh thuế gấp 4 lần đối với xe điện Trung Quốc từ 25% lên 100%, đã xuất hiện nhận định trên báo chí Việt Nam đưa ra khả năng xe điện VinFast có "ngư ông đắc lợi" hay không.

Về hoạt động tại Mỹ, VinFast từng thông báo khởi công nhà máy sản xuất xe điện tại bang Bắc Carolina vào ngày 28/7/2023. Tuy nhiên, tiến độ xây dựng có vẻ chậm trễ và quy mô cũng đã được điều chỉnh theo hướng giảm xuống.

VinFast cũng đang gặp khó tại Mỹ khi đang đối mặt các vụ kiện với các cáo buộc cung cấp thông tin sai sự thật, bỏ qua các thông tin quan trọng trong các hồ sơ của mình, dẫn đến thiệt hại cho nhà đầu tư, theo thông tin vào ngày 12/4.

Còn có một vụ kiện khác nữa liên quan đến cáo buộc vi phạm bản quyền thép với nguyên đơn là ArcelorMittal, một trong những tập đoàn sản xuất thép đa quốc gia lớn nhất trên thế giới.

Việt Nam là quốc gia lý tưởng để Trung Quốc lách thuế ?

VinFast từng tuyên bố các kế hoạch đầy tham vọng tại Mỹ, nhưng doanh số đến nay vẫn rất khiêm tốn. Ảnh: Xe điện VinFast tại Hà Nội vào tháng 7/7/2023 tại Hà Nội.

Việc áp thuế để hạn chế hàng hóa Trung Quốc "cũng như bóp một quả bóng. Khi bị ép chỗ này thì quả bóng phồng lên chỗ khác," ông William Reinsch, chuyên gia thương mại từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Hoa Kỳ (CSIS), nhận định.

Phát biểu trước báo giới, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine Tai nói bà quan ngại về quan hệ thương mại giữa Mexico và Trung Quốc và "vẫn theo dõi" về các nỗ lực riêng biệt trong tương lai nhằm ngăn chặn việc trốn thuế.

Hiện Mexico đang hưởng lợi từ mức thuế hầu như bằng 0 theo Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada (USMCA), phiên bản mới của Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) được ký kết vào ngày 30/11/2018.

Hiện Bộ Thương mại Mỹ cũng đang cân nhắc về việc công nhận Việt Nam là nền "kinh tế thị trường" hay không.

Theo bộ này, ngày 8/9/2023, chính phủ Việt Nam đã đệ đơn chính thức yêu cầu phía Mỹ xem xét về việc công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, viện dẫn những cải cách kinh tế trong các năm gần đây.

Quy trình xem xét từ phía Washington sẽ kéo dài 270 ngày. Như vậy, thời gian phía Mỹ đưa ra quyết định cuối cùng sẽ là vào khoảng giữa tháng 7 tới.

Vào ngày 8/5, Bộ Thương mại Mỹ đã tổ chức phiên điều trần về việc có công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường hay không.

BBC News Tiếng Việt đã email đến Bộ Thương mại Mỹ vào ngày 10/5 để có chi tiết về phiên điều trần nhưng cho đến nay không nhận được phản hồi.

Hồi tháng 3, Tiến sĩ Công Phạm, Giảng viên cấp cao tại Đại học Deakin (Úc), đánh giá với BBC News Tiếng Việt về ba lý do Mỹ chưa công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường như sau:

"Thứ nhất, đó là có nhiều công ty do nhà nước sở hữu (SOE). Con số ước tính năm 2022, các SOE chiếm khoảng 30% GDP của Việt Nam. Thứ hai là luật về lao động của Việt Nam còn nhiều thiếu sót và lý do thứ ba là tồn tại nguy cơ Việt Nam có thể gây hại cho các ngành công nghiệp của Mỹ và người lao động Mỹ. Ngoài ra, cũng có e ngại Trung Quốc sử dụng các nước ASEAN, trong đó có Việt Nam, để lách các quy định thương mại Mỹ áp đặt cho Bắc Kinh".

Nguồn : BBC, 15/05/2024

**************************

Mexico, Việt Nam có thể là cửa ngõ cho Trung Quốc né hàng rào thuế quan mới của Mỹ

Reuters, VOA, 15/05/2024

Các thuế suất mới của chính quyền Tổng thống Joe Biden áp lên xe điện của Trung Quốc và các lĩnh vực chiến lược khác là nhằm bảo vệ tương lai của ngành sản xuất Hoa Kỳ, nhưng chúng có thể sẽ đẩy nhanh quá trình Trung Quốc chuyển dịch sản xuất sang Mexico, Việt Nam và các nơi khác để né thuế suất của Mỹ.

Hàng hóa từ Trung Quốc và các nước Châu Á được bốc dỡ tại cảng Long Beach, California, Mỹ. (Ảnh : AFP/TTXVN)

Các quan chức Mỹ và các chuyên gia thương mại cho rằng nếu không nỗ lực quyết liệt để cắt giảm hàng hóa Trung Quốc được trung chuyển đến hoặc gia công sơ sài ở Mexico và các nước khác, hàng hóa dư thừa rẻ mạt của Trung Quốc vẫn sẽ tìm đường vào thị trường Mỹ.

Reuters dẫn lời ông Eswar Prasad, giáo sư chính sách thương mại thuộc Đại học Cornell, Mỹ, đồng thời là cựu giám đốc phụ trách Trung Quốc tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), cho biết : "Mức thuế mới có thể ngăn cản hàng nhập khẩu từ Trung Quốc nhưng có khả năng phần lớn lượng hàng đó sẽ được chuyển hướng qua các nước không bị đánh thuế".

Ông Prasad cho biết nhất là Mexico và Việt Nam từ trước đến nay đã được hưởng lợi từ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung leo thang nhờ vào chi phí rẻ hơn và sự gần gũi về địa lý, đồng thời nói thêm rằng cả hai nước đều nên tránh ‘chọc giận’ Washington khi tìm kiếm các khoản đầu tư mới trong ngành sản xuất.

Chẳng hạn như Mexico, trong ba tháng đầu năm 2024 đã vượt Trung Quốc để trở thành nước xuất khẩu lớn nhất vào Hoa Kỳ, với hơn 115 tỷ USD hàng hóa có nguồn gốc từ nước này, trong khi Trung Quốc chỉ xuất chưa đến 100 tỷ USD hàng hóa vào Mỹ.

Các mức thuế này được tính toán để bảo vệ các lĩnh vực sản xuất nội địa mới mà chính quyền Biden đang cố gắng phát triển với các khoản trợ cấp và ưu đãi thuế trị giá hàng trăm tỷ đô la.

Bà Katherine Tai, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR), nói với các phóng viên rằng bà lo ngại về mối quan hệ thương mại của Mexico với Trung Quốc và trong tương lai bà sẽ luôn sát sao trong nỗ lực ngăn tình trạng né thuế.

Bà Tai cho biết : "Khuynh hướng những sự việc đang xảy ra là mối quan ngại thực sự đối với chúng tôi và tại USTR, chúng tôi đang xem xét tất cả các công cụ mà mình có để xem có thể giải quyết vấn đề như thế nào".

Mexico được hưởng lợi từ mức thuế chủ yếu bằng 0 của Hoa Kỳ theo Hiệp định thương mại Hoa Kỳ-Mexico-Canada (USMCA), trong khi Bộ Thương mại Hoa Kỳ đang xem xét cấp cho Việt Nam quy chế "nền kinh tế thị trường", điều này sẽ làm giảm thuế chống bán phá giá đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam.

Cố vấn cấp cao Cara Morrow, một quan chức khác của USTR, nói với Reuters trong một cuộc phỏng vấn trước khi Mỹ công bố áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc rằng cơ quan bà đã làm việc với các đối tác Mexico về các cách để giảm bớt việc trung chuyển thép và nhôm Trung Quốc qua ngỏ Mexico.

Ông Biden đã tăng thuế "Mục 301" đối với thép từ 7,5 lên 25%, nhưng ngoài ra còn có 25% thuế an ninh quốc gia và mức thuế hàng trăm% chống bán phá giá cũng như chống trợ cấp đối với nhiều sản phẩm thép Trung Quốc.

Các quan chức Mỹ nói rõ với Mexico rằng mục đích của Hiệp định USMCA là nhằm thúc đẩy sự hội nhập và khả năng cạnh tranh của Bắc Mỹ, chứ "không phải mở cửa sau cho Trung Quốc", bà Morrow cho biết.

Theo hiệp định có hiệu lực vào tháng 7/2020, ba nước có thể tìm cách đàm phán lại hoặc chấm dứt USMCA sau sáu năm.

USTR đang thảo luận về thuế chống bán phá giá thép và nhôm của Mexico cũng như giám sát kỹ hơn hoạt động xuất nhập khẩu kim loại và các bước khác trong các cuộc đàm phán "khó khăn", nhưng các quan chức Mexico cũng coi việc sản xuất quá mức của Trung Quốc là mối đe dọa đối với nền kinh tế của họ, bà Morrow cho biết.

Động thái này của ông Biden cũng có thể gây thêm áp lực lên Châu Âu khi mà sản lượng xe điện, sản phẩm năng lượng mặt trời, pin và thép dư thừa của Trung Quốc bị đẩy sang Châu Âu, nơi các biện pháp phòng vệ thương mại của EU thường thông thoáng hơn.

Ông William Reinsch, chuyên gia thương mại thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington, nói rằng gắng chặn lượng sản phẩm dư thừa của Trung Quốc ‘giống như bóp một cái bong bóng. Nó xẹp ở chỗ này nhưng phình lên ở chỗ khác".

Reuters

Nguồn : VOA, 15/05/2024