Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Các xung đt, bt đng hin din trong mi mi quan h, t trong gia đình, bn bè, hc đường cho đến hãng s, xã hi. Nó mnh m hơn khi liên quan đến chính kiến hay vn đ thi cuc quc gia. Trong khi đây là điu t nhiên vì nhân quan và tâm tính mi người đu riêng bit và khác bit thì vn đ đt ra là, bn s đi din và gii quyết chúng như thế nào đ tránh làm thương tn các mi quan h ca mình. Hay lý tưởng hơn na là, làm sao đ to ra s gn kết sau nhng bt đng như vy ?

batdong0

Giải quyết bất đồng bằng sự hợp tác và tôn trọng - Hình minh ha.

Xung đt ny sinh t nhng khác bit ln hay nh. Nó xy ra bt c lúc nào, nơi nào mà hai hay nhiu người không đng ý v giá tr, nhn thc, ý tưởng hoc nhu cu ca nhau. Nhng nhu cu này có th bao gm nhu cu được cm thy an toàn, an tâm hoc cn được tôn trng và tha nhn giá tr ca mình cho đến nhu cu mun gn gũi và thân mt hơn. Có đôi khi nhng khác bit này có v ch là nhng điu nho nh, bình thường, nhưng khi xung đt kích hot cm xúc mnh m hay nhu cu bày t cá nhân sâu đm thì thường đó chính là lý do ct lõi đ làm vn đ tr nên trm trng hơn.

Ví d nói v quan h thường nht gia cha m và con nh. Các em hiếu đng, có nhu cu mun khám phá, th nghim điu nguy him như leo trèo trong khi cha m có nhu cu bo v s an toàn ca con nên mun ngăn cn. S khác bit trong nhu cu này mi bên đã dn đến xung đt. Hay khác hơn na, các em thiếu niên có nhu cu được giao du kết bn, còn cha m e ngi vic kết bn này s dn đến các nh hưởng xu hay vic hc, to ra xung đt tương t khi nhìn nhn và có nhu cu trong vn đ khác nhau. Gii quyết các điu không tránh khi này như thế nào tưởng như điu d dàng nhưng cũng là mt thách đ cho nhng bc cha m mun cân bng mi quan h lành mnh hơn là áp đt mnh lnh. Và chc chn nó s càng thách đ hơn trong các mi quan h xã hi bình đng, đôi lúc không có s tương nhượng hay gn bó mt thiết như trong gia đình.

Chính vì vy, khi đi din và gii quyết các bt đng dù ln hay nh, dù trong gia đình hay ngoài xã hi, mt khi sái cách thì có th làm tn hi hay tiêu hy mi quan h đó. Bng ngược li, mt phương cách và thái đ đúng đn và tích cc cũng có th giúp cho hai bên thông hiu và tôn trng, gn bó nhau hơn.

Tùy theo tâm tính mà mi người s s dng các phương cách khác nhau đ gii quyết xung đt và bt đng mt cách t nhiên hay có ý thc và được ưu tiên s dng thường xuyên. Tìm hiu mt s phương pháp này có th phn nào giúp chúng ta đi phó nó hu hiu hơn.

Mt trong nhng phương pháp khá ph biến là mô hình Thomas-Kilmann TKI. Đây là mt trong nhng lý thuyết áp dng cho cá nhân và nhiu tp đoàn, hãng xưởng ln nh trên thế gii s dng trong vic hun luyn nhân viên cùng các cp qun tr ca mình. Nó giúp các hãng gia tăng tính đng đi, trang b k năng lãnh đo, gia tăng hiu sut lao đng, gim thiu stress trong nhân viên khi gii hn hay loi tr các bt đng nơi hãng xưởng, to s đoàn kết và tinh thn đng đi nhiu hơn.

Mô hình TKI đã xác đnh năm cách tiếp cn khác nhau đ gii quyết xung đt, bao gm như sau :

  1. Né tránh (Avoiding) : Chiến thut này ch yếu c gng pht l hoc tránh né xung đt, hy vng nó s t gii quyết hoc tiêu tan.
  2. Hòa gii (Accommodating) : S dng chiến thut này ch yếu là nhường cho đi phương tha mãn điu h quan tâm hoc yêu cu, mà b qua nhu cu vàý kiến ca mì
  3. Tha hip (Compromising) : Tìm kiếm mt gii pháp có th thỏa mãn và chp nhn mt phn nàđó nhu cu cho cđôi bên, nhưng không hoàn toàn vi vn đ.
  4. Tranh đua (Competing) : S dùng mi lý lđ dành phn thng v mình, bt kđến nhu cu ca đi phươ
  5. Hp tác (Collaborating) : Tìm ra mt gii pháp chung có th tha mãn hoàn toàn mi quan tâm, nhu cu ca đôi bê

Mô hình này xác đnh hai dng người đng trước các xung đt, bt đng là dng quyết đoán và dng hp tác. Dng quyết đoán nhm tha mãn nhu cu chính mình, còn dng hp tác nhm thỏa mãn nhu cu đi phương. Không có cách nào trong mô hình TKI được xem là chun mc và thích hp duy nht cũng như rt khó đ thay đi con người quyết đoán hay hp tác ca mình nên vn đ còn li là chúng ta có th s dng mt cách uyn chuyn c năm cách gii quyết bt đng nêu trên tùy lúc, tùy người.

Nếu vn đ ch là dăm ý kiến nh, không nh hưởng đến bn hay người khác, bn có th chn cách hòa gii hay tha hip. Nếu cn chng minh mt quan đim h trng hay sai trái, nh hưởng và liên can đến nhiu người, bn có th cn quyết đoán, binh vc cho s tht. Hoc gi bn né tránh nó nếu cho rng câu chuyn s chng đến đâu. Dù vic né tránh như không ít người thường áp dng cũng không phi là cách tt nht đ gii quyết xung đt vì vn đ vn còn đó và chưa gii quyết vì s né tránh.

S bt đng đôi khi không din ra bng li nói mà có th bng chính s im lng, s biu cm trên khuôn mt hay hành vi ca cơ th. S bt đng vô ngôn này thường xy ra trong gia đình hay nơi công s, dù không quyết lit nhưng cũng không kém phn nguy hi nếu không chú tâm gii quyết trước khi làm rn v mi quan h.

S bt đng liên quan đến cm xúc nên vic kim chế và kim soát cm xúc là điu quan trng. Do đó, dù chn phương pháp nào thì thái đ hp tác và s tôn trng là điu hết sc cn thiết, đc bit tránh vic chuyn sang vic tn công cá nhân đy cm tính, không liên can đến vn đ bt đng như rt nhiu người thường vướng phi.

Có ai đó đã tng bo rng ch 10 % vic bt đng là đến t quan đim, còn li 90 % là ging nói, thái đ và cách din đt ca bn như thế nào. Vy đ chiến thng hay gii quyết trong các cuc tranh lun hay s bt đng, trước hết hãy t chiến thng mình bng mt thái đ hòa nhã, tích cc và tôn trng người khác.

Đinh Yên Thảo

Nguồn : VOA, 22/10/2020

Additional Info

  • Author Đinh Yên Thảo
Published in Diễn đàn