 | Tổng quan: | 3636710 |
Giữa lúc hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson của Hải quân Hoa Kỳ neo ở ngoài khơi Đà Nẵng để bắt đầu chuyến thăm 4 ngày thì Chủ tịch nước Việt Nam vừa kết thúc chuyến đi thăm Ấn Độ để dự đàm phán cấp cao với Thủ tướng nước chủ nhà. Hai nhà lãnh đạo tuyên bố quyết tâm tăng cường hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh. Thủ Tướng Narendra Modi và Chủ tịch Trần Đại Quang nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông, đồng thời kêu gọi giải quyết hòa bình các tranh chấp trong khu vực, mà không sử dụng tới vũ lực. Giáo sư Tạ Văn Tài thuộc Đại học Harvard, tác giả của nhiều bài viết liên quan đến Việt Nam, trao đồi với VOA-Việt ngữ về sự hiện diện của ‘siêu tàu sân bay Mỹ’ tại Việt Nam, và tầm quan trọng của quan hệ Việt Nam-Ấn Độ.
Một tàu chở khách Việt Nam chạy gần Hàng không mẫu hạm Carl Vinson đang neo ở cảng Tien Sa, Đà Nẵng ngày 5/3/2018. (AP Photo/ Hau Dinh)
Trong một tuyên bố chung công bố hôm thứ Bảy vừa rồi, Thủ Tướng Ấn độ Narendra Modi và Chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang "tái khẳng định tầm quan trọng của việc xây dựng một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương hòa bình, thịnh vượng, tôn trọng chủ quyền và luật pháp quốc tế, tự do hàng hải và hàng không, một khu vực phát triển kinh tế bền vững với một hệ thống thương mại tự do, cởi mở, công bằng và thuận lợi cho đầu tư".
Thủ Tướng Ấn Độ Narendra Modi và Chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang tại Phủ Chủ tịch ở Hà Nội, ngày 3/9/2016.
Tại Ấn Độ, ngoài Thủ Tướng Narendra Modi, chủ tịch nước Việt Nam còn gặp vị tương nhiệm là Tổng thống Ấn Độ Ram Nath Kovind, và Chủ tịch Hạ viện, bà Sumitra Mahajan.
Giữa lúc lãnh đạo hai nước mở các cuộc thảo luận cấp cao, hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson và các tàu hộ tống tiến gần hơn vào cảng Tiên Sa ở Đà Nẵng trong chuyến thăm lịch sử, lần đầu tiên một hàng không mẫu hạm Mỹ ghé cảng Việt Nam kể từ sau năm 1975, khi chiến tranh Việt Nam chấm dứt
Trang mạng Daily News and Analysis Online của Ấn Độ (dnaindia) hôm 5/8 tường thuật rằng Chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang ca ngợi ‘Chính sách Hướng Đông’ của Ấn Độ, và tuyên bố ủng hộ cuộc vận động của New Dehli muốn trở thành một Ủy viên Thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.
Giáo sư Tạ Văn Tài, nhà nghiên cứu thuộc trường đại học Harvard, nói sự xuất hiện của của tàu Carl Vinson tại cảng Tiên Sa, Đà Nẵng, là "một biến cố rất đặc biệt", đánh đi một thông điệp mạnh mẽ tới Trung Quốc, tuy nhiên sự hiện diện này không phải là dấu hiệu báo trước sự xuất hiện của một "liên minh quân sự" Mỹ-Việt. Ông giải thích :
"Chắc chắn không phải là một liên minh quân sự mà Mỹ nhắm tới, bởi vì nếu có xung đột với Trung Quốc, Mỹ không cần dùng tới một căn cứ trong đất liền Việt Nam bởi vì có những vòng đai bên ngoài, các đảo như Guam, Wake, hay là những căn cứ quân sự xa hơn, và các tàu chiến, hay tàu ngầm, cũng đủ để có thể chống lại Trung Quốc".
Trong thời gian qua, Việt Nam nhiều lần khẳng định vẫn theo đuổi ngoại giao đa phương và duy trì chính sách 3 không, "không tham gia các liên minh quân sự, không là đồng minh quân sự của bất cứ nước nào ; không cho bất cứ nước nào đặt căn cứ quân sự ở Việt Nam ; và không dựa vào nước này để chống nước kia".
Giáo sư Tạ Văn Tài nói Việt Nam vẫn tránh không muốn liên minh quân sự với nước nào kể cả Hoa Kỳ. Ông nói việc hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson ghé cảng Việt Nam mang một ý nghĩa tâm lý, xây dựng thêm tình hữu nghị giữa Việt Nam với Hoa Kỳ, là chính sách có từ nhiều đời Tổng thống Mỹ cho đến nay, từ bỏ cấm vận và nối lại bang giao bình thường.
Giáo sư Tạ Văn Tài giải thích : "Tất cả các Tổng thống Mỹ đều muốn biến Việt Nam thành một nước thân thiện. Để làm gì ? Để giống như là có một lá chắn đối với Trung Quốc.Thay vì ngày xưa Trung Quốc hỗ trợ cho Việt Nam để xâm nhập xuống Đông Nam Á, Việt Nam là mũi dùi của thế giới cộng sản, thì bây giờ Việt Nam lại là lá chắn chống lại sự lấn dần của Trung Quốc xuống Đông Nam Á, nhất là tại Biển Đông. Không có nước nào chống Trung Quốc mạnh bằng Việt Nam tại Biển Đông".
Sĩ quan Việt Nam tại gian hàng bán đồ lưu niệm của Hải quân Hoa Kỳ trên tàu sân bay USS Carl Vinson đang neo đậu tại Vịnh Đà Nẵng hôm thứ Hai, 5/3/2018. (AP Photo/ Hau Dinh)
Giáo sư Tạ Văn Tài đồng ý với nhiều nhà phân tích rằng sự hiện diện của tàu sân bay USS Carl Vinson tại Việt Nam thể hiện quan hệ hợp tác giữa Hoa Kỳ và Việt Nam về quốc phòng đã được nâng lên tầm mức mới, đặc biệt trong bối cảnh Mỹ hỗ trợ các biện pháp quốc phòng của Việt Nam, như đồng ý cho Việt Nam mua vũ khí, nhờ máy bay do thám, trao đổi tin tình báo vv… Giáo sư Tạ Văn Tài nói tất cả những việc đó Việt Nam và Mỹ có thể làm mà không cần một liên minh quân sự :
"Trung Quốc lúc đầu phản đối, nhưng mà bây giờ ông ấy đấu dịu bởi vì ông ấy biết là, giống như câu tục ngữ Việt Nam "không bắt được thì tha làm phúc" tức là không cự Việt Nam với Mỹ thân thiện với nhau được, thì ông ấy nói đây là một cuộc thăm viếng bình thường, các quốc gia nên thân thiện với nhau để có hòa bình ở Đông Nam Á".
Giáo sư Tạ Văn Tài nói bài học rút ra là nhân cuộc thăm viếng này, Việt Nam nên mạnh mẽ lên tiếng, không nên sợ Trung Quốc.
"Mình cứ làm tới thì nó phải rụt lại, ông Trung Quốc là ‘mềm nắn rắn buông’, bây giờ mình rắn thì nó buông ra. Thì đó là cái ý nghĩa của chuyến thăm viếng, tăng gia tình hữu nghị, đồng thời đẩy mạnh những cộng tác, kể cả cộng tác quân sự, nhưng mà không đi tới liên minh".
Tại Ấn Độ, Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Thủ Tướng Narendra Modi nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông, đồng thời đồng ý mở rộng hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh.
Giáo sư Tạ Văn Tài cho rằng làm như vậy cũng không có nghĩa là hai nước muốn tiến tới một liên minh quân sự.
"Việt Nam có chính sách vừa cứng rắn bảo vệ chủ quyền chống Trung Quốc, nhưng mà ‘vừa đánh vừa đàm’ theo truyền thống Việt Nam từ xưa tới nay. Chống cự khi nó xâm lược, nhưng mà vẫn phải cố giao hảo".
Ấn Độ cũng tuyên bố không tính chuyện liên minh với nước khác, không muốn gây sự với Trung Quốc, nhưng New Dehli muốn cộng tác với Việt Nam trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh trên biển. Một trong những mục đích là để bảo vệ những giếng dầu mà Ấn Độ tính khai thác với giấy phép của Việt Nam, hoặc liên doanh với Việt Nam. Mặt khác, Ấn Độ muốn khuyến cáo Trung Quốc chớ có coi thường New Dehli, bởi vì Ấn Độ cũng là một cường quốc khác ở Châu Á.
Việt Nam và Ấn Độ xích lại gần nhau và hợp tác về quốc phòng, theo Giáo sư Tạ Văn Tài, nên được xét trong bối cảnh đang có sự hình thành của một khối ‘không hẳn là một liên minh’, mà đúng ra là một khối các nước thân hữu gồm Hoa Kỳ, Úc, Nhật Bản, Ấn Độ, Việt Nam và một số nước khác… hợp tác để chống lại sự lấn lướt của Trung Quốc xuống vùng Đông Nam Á, nhất là trong Biển Đông.
Trong một bài phát biểu với học giả và các sinh viên Ấn Độ, ông Trần Đại Quang đặt câu hỏi : Thế kỷ này có trở thành thế kỷ của Ấn Độ Dương - Châu Á-Thái Bình Dương hay không ?
Và ông trả lời : "Khát vọng đó chỉ có thể trở thành hiện thực khi tất cả các nước cùng nỗ lực bảo vệ sự tự do, thông suốt của các tuyến đường hàng hải, hàng không, thương mại, không để Ấn Độ Dương - Châu Á-Thái Bình Dương bị chia cắt thành các khu vực ảnh hưởng, bị thao túng bởi chính trị cường quyền, bị ngăn cản bởi chủ nghĩa bảo hộ hay bị chia rẽ bởi chủ nghĩa dân tộc vị kỷ, hẹp hòi".
Hoài Hương
Nguồn : VOA, 07/03/2018
