Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Donald Trump thắng c vào 2016 nh s ng h ti đa và nông nhit ca c tri vùng thôn quê và đặc bit là nông dân. Theo mt nghiên cu ca National Public Radio (NPR), càng đi sâu v nhng vùng ho lánh, ít người, c tri càng ng h Trump và đng Cộng hòa. Mt cách tng quát, 62% c tri nông thôn ng h Trump và đng Cộng hòa, 34% ng hộ Clinton và đng Dân Ch và 4% còn li ng h các ng c viên khác.

nongdan1

Biểu đồ lượng đu nành nhp cng ca Trung Quc.

Bối cảnh nông thôn

Theo thống kê 2017 ca B Canh Nông, Hoa Kỳ có 2.04 triu nông tri và tri nuôi gia súc. Nhng nông tri này đã đóng góp cho nn kinh tế Hoa Kỳ 389 t M kim vào 2017. Diện tích trung bình ca nông tri nói chung là 441 mu Anh (0,.4 hecta), nhưng có 273,000 nông tri nh t 1-9 mu Anh và 85,127 nông tri ln có t 2,000 mu Anh tr lên, chiếm 60% tng s đt nông nghip ca Hoa Kỳ. V li tc, Hoa Kỳ có 76,865 nông trại thu nhp t mt triu M kim tr lên hàng năm và 1.56 triu nông tri có thu nhp t 50,000 M kim tr xung. Nhng con s này cho thy là nông dân Hoa Kỳ không thuc gii nghèo.

Đời sống nông thôn đảo lộn vì thuế quan

Hai năm trôi qua, tình hình nông thôn hoàn toàn thay đổi. Nông dân Hoa Kỳ đang ngm đng nut cay vì chiến tranh thương mi gia Hoa Kỳ và Trung Quc đã làm cho th trường nông phm sp đ.

Thât vậy, sau khi áp đt thuế 30-50% trên solar panel và máy git vào tháng 1, 2018 và áp đt thuế nhập cng 10% trên nhôm và 25% trên thép vào tháng 5, chính quyn Trump đã áp đt 25% thuế nhp cng quy mô hơn trên s hàng Trung Quc tr giá 50 t M Kim trong hai đt khác nhau và áp đt 10% thuế nhp cng trên mt lượng hàng Trung Quc tr giá 200 tỉ Mỹ kim vào cui năm. Trung Quc đã tr đũa bng cách đánh thuế 25% trên nông phm ca Hoa Kỳ đng thi Trung Quc tìm mua nông phm t nhng quc gia khác như Brazil, Argentina, Canada, Autralia và Thái Lan.

nongdan2

Trung Quốc mua ca Hoa Kỳ mt s lượng đu nành trị giá 9.1 t M kim trong thi gian t tháng 10, 2017 đến tháng 3, 2018 trước khi thuế quan được áp dng. S lượng đu nành gim xung còn 1.88 t M kim trong thi gian t tháng 10, 2018 đn tháng 3, 2019 sau khi thuế quan được áp dng.

Một s nước khác như Canada, Mexico, Brazil, Argentina và Liên Hiệp Châu Âu cũng áp đt thuế quan trên nông phm và mt s hàng khác ca Hoa Kỳ. Liên Hiệp Châu Âu áp đt thuế quan trên tng s hang hóa ca Hoa Kỳ tr giá 3,4 t M Kim bao gm nông phm và mt s hàng khác như xe gắn máy Harley-Davidson, qun áo Levis, rượu bourbon, thép đ tr đũa vic Hoa Kỳ áp đt thuế trên thép và nhôm. Tng s nông phm Châu Âu nhp cng t Hoa Kỳ tr giá khong 951 triu Euro.

Tổng thống Trump ch trương m nhiu mt trn thuế quan cùng một lúc từ Bc M, xung Nam M, qua Châu Âu, đến Trung Quc, Nht và Nam Hàn là mt trong nhng sai lm nghiêm trng.

Kết qu là nông phm ca Hoa Kỳ bao gm đu nành, bp, lúa mì, tht heo, đng. Theo báo cáo ca B Canh nông Hoa Kỳ, s lượng đu nành tồn kho tăng 29% so với năm ngoái. Nh giá nông phm lên cao, li tc dòng ca nông nghip Hoa Kỳ lên ti 123 t M kim vào 2013, nhưng xung ch còn 59,5 t M kim vào năm va qua. Cũng trong thi gian này, li tc dòng ca mt nông tri trung bình là 437.000 Mỹ kim vào 2013 và 339.300 M kim vào 2018.

Giá nông phẩm ca Hoa Kỳ xung thp làm cho nông dân Hoa Kỳ b khn kh đáng k. Giá đu nành đã gim 30% và giá vào gia tháng 5, 2019 xung ti mc thp nht trong 10 năm qua là 8,3150 M kim / bushel (35,24 lít). Ông John King, mt nông dân Arkansas, cho biết giá mt bushel đu nành là 17 M kim vào 2012, 10 M kim vào 2017 và 8 M kim vào năm va qua. Ông y nói ông không có la chn nào khác ngoài vic phi bán hết s đu nành còn li trước khi thu hoch mùa gt năm nay.

Thông thường Trung Quc mua mt s lượng đu nành tr giá khong 12 t M kim, nay vì tranh chp thương mi, Trung Quc xoay qua mua đu nành hu hết ca Brazil. Trong khi đó. nông dân Hoa Kỳ không kiếm được th trường nào khác mt khi Trung Quc ngưng mua nông phm ca Hoa Kỳ, khiến ông Trump phải yêu cu B Canh nông mua nông phm ca nông dân đ cho không các nước nghèo sau này.

Ảnh hưởng dây chuyền của thuế quan

John Deere là công ty sản xut máy móc nông nghip ni tiếng ca Hoa Kỳ, cũng đang b v lây vì tranh chp thương mi. Trước đây công ty này tiên đoán doanh thu s tăng 7% trong năm 2019, nay đã phi h thp xung còn 5% và gim mc li t 3,6 t M kim xung còn 3,3 t M kim. Tranh chp thương mi to ra bt n khiến nông dân trì hoãn đu tư ln vào máy móc.

Theo một cuc điều nghiên ca Purdue University và Chicago Mercantile Exchange (CME) Group vào tháng 4 va qua, ch có 22% nông dân nghĩ rng lúc này thun tin đ đu tư ln vào nông tri.

Không phải ch có nông dân hay gii tiêu th b thit hi, mà nh hưởng ca thuế s liên quan đến mi người. Theo mt cuc nghiên cu ca Trade Partnership Worldwide, ti thi đim này mc thuế quan hin nay, mi gia đình Hoa Kỳ trung bình phi chi thêm 700 M kim mi năm. Nếu ông Trump áp đt 25% thuế quan trên tt c hàng Trung Quốc như ông liên tiếp đe da, mi gia đình s phi chi thêm 2.300 M kim hàng năm và Hoa Kỳ s phi đi phó vi hu qu mt 2,2 triu vic làm. Dĩ nhiên, kinh tế ca Hoa Kỳ, Trung Quc và nhiu nước khác s co cm li.

Harley-Davidson quyết đnh chuyn mt số b phn sn xut xe gn máy t Hoa Kỳ qua Thái Lan đ tránh thuế quan ca Liên Hiệp Châu Âu. Châu Âu là mt th trường quan trng ca xe gn máy sau Hoa Kỳ. Harley-Davidson bán được gn 40.000 xe gn máy ti Châu Âu. Vi thuế quan t 6% - 31% hin nay làm cho giá xe gắn máy tăng trung bình là 2.200 M kim. Công ty đã tm thi không tăng giá và chu thit khong 30 – 45 triu M kim trong năm 2018. Nhưng thuế quan ca Liên Hiệp Châu Âu s còn d trù tăng lên đến 56% vào năm 2021.

Nếu ông Trump có th cu được tt c khong 140.000 việc làm trong khu công ngh thép - nhôm bng cách tăng thuế quan trên thép và nhôm nhp cng, ông y s gây ri do cho 5 triu vic làm trong nhng công ngh s dng thép vì giá thép và nhôm ca Hoa Kỳ cao hơn giá thế gii ln lượt 20% và khong 7-10%. Không biết bao nhiêu sn phm ca Hoa Kỳ mt phn làm bng nhôm và thép, t lon Coca Cola, xe Chevrolet đến Boeing 787. Nhng công ty sn xut thép và nhôm ca Hoa Kỳ hưởng li vì thuế nhp cng và nhng công ty s dng thép và nhôm cùng vi gii tiêu th đang bị thit thòi. Nếu Hoa Kỳ bán được ít sn phm dùng nhôm và thép, cán cân thương mi ca Hoa Kỳ thiếu ht thêm ch không gim. Ngoài ra, 3,4 triu nông dân, trong đó có 300.000 người trng đu nành, cũng b nh hưởng.

Nông dân lên tiếng

Cách đây vài ngày ba nhóm nông dân lúa mì, đậu nành và bp đã hp và lên tiếng chng li gii pháp gia tăng thuế quan mi nht ca ông Trump đã làm cho cuc tranh chp thương mi sôi sc thêm. Ba nông phm này chiếm 171 triu mu Anh đt nông nghip ca Hoa Kỳ. Ông Lynn Chrisp, Chủ tch Hip hi Nông dân Sn xut Đu nành Toàn quc tuyên b "Nông dân lâu nay kiên nhn và bng lòng ch đi kết qu ca các cuc thương lượng, nhưng vi mi ngày trôi qua, s kiên nhn vơi dn đi. Nông nghip cn s chc chn, không cn thêm thuế quan".

Cũng cách đây vài ngày, Patty Edelburg, Phó Chủ tch ca Hip hi Nông dân Toàn quc (National Farmers Association) có tr s đt ti Washington, đi din 200.000 nông tri, xut hin trên màn hình ca Fox News, trình by v tình trng khn khổ của nông dân đang phi đi phó vi li tc và giá suy gim. Hu qu qu là nhiu nông tri đã phi phá sn. S nông tri rao bán tăng gp đôi.

Theo báo cáo của Ngân hàng D tr Liên bang ti Minneapolis, Minnesota, s nông tri phá sn ti sáu tiu bang ở miền Trung Tây tăng 30% trong năm 2018. First Midwest Bank Chicago cho biết trường hp tr n không đúng hn tăng 287% cũng trong năm va qua.

Tổng thống Trump tiếp tc kêu gi nông dân kiên nhn, hi sinh, yêu nước. Ông Christopher Gibbs, mt nông dân ở Ohio, nói trong một cuc phng vn truyn hình ca CNN cách đây ba ngày rng chiến tranh thương mi gia Hoa Kỳ và Trung Quc đã làm cho nông dân "rơi t do" vi li tc gim đt ngt đáng k. Ông nhn xét rng li cám ơn nông dân yêu nước (patriot farmers) hi sinh chịu đng gánh nng, gây ra bi thuế quan, ca Tổng thống Trump và các đng minh Cng hòa là xo ngôn r tin (cheap rhetoric) dùng đ bt ming nông dân, nhưng ông s không yên lng.

Vào đầu tháng 5 va qua, Tổng thống Trump quyết đnh tăng thuế quan mt ln na t 10% lên 25% trên mt s hàng Trung Quc tr giá 200 t M kim. Trung Quc đáp tr bng cách tăng thuế trên 60 t M kim hàng ca Hoa Kỳ. Tranh chp thương mi căng thng tr li và có nguy cơ kéo dài thêm khiến mt s thành viên Quốc hội thuc đng Cộng hòa đã phi công khai lên tiếng bênh vc nông dân và ch trích chính sách ca ông Trump.

Thượng nghị sĩ Charles E. Grassley (Cộng hòa, Iowa), Chủ tịch y ban Tài chánh Thượng vin, tuyên b ông s viết thư trình by nhng lo âu ca nông dân. Thượng nghị sĩ Mitch McConnell (Cộng hòa, Kentucky), Lãnh t đa s Thượng vin, lên tiếng "Không ai thng cuc chiến thương mi ngoi tr cui cùng đt được tha hip, sau đó b thuế quan đi".

Nhưng không phi thành viên Quốc hội nào cũng đng ý vi nông dân. Thượng nghị sĩ John Kennedy (Cộng hòa, Louisiana) ng h đường li ca Tổng thống Trump. Ông nói rng nông dân phi chu đng trong "ngn hn" đ mnh tay vi Trung Quc v thương mi.

Cứu trợ nông dân

Vào tháng 8 năm vừa qua, Tổng thống Trump quyết đnh dành 12 t M kim t tiền quỹ thuế quan đ giúp nông dân đang b khó khăn vì tranh chp thương mi qua ba gii pháp : tìm th trường xut cng mi, tiêu th nông sn thng dư và tr tin trc tiếp cho nhng nông dân sn xut đu nành, bp, lúa mì, bông gòn, lúa miến (sorghum), sa và heo. Cách đây vài ngày, ông Trump cho biết ông d trù dành thêm 15 t M kim đ tr giúp nông dân. Ông Trump vn tiếp tc nói mt cách sai lm rng tin thuế này do Trung Quc tr.

Biện pháp tr giúp này ch có tích cách tm b đ xoa diu s tc gin ca nông dân và trên thc tế có nghĩa là ly tin thuế ca người tiêu th hàng Trung Quc đ giúp không cho nông dân có nông sn thng dư vì Trung Quc áp thuế và mua ca nước khác. Nông dân tht s là nn nhân. H mun có mt gii pháp dài hn vi th trường để bán nông phm, ch không mun nhn tin bi thường. Đi vi nông dân đây gin d là mt bin pháp b thí, không vinh d.

Một s nông dân Hoa Kỳ nghi ng qu cu tr này. Ông John Wesley Boyd, s hu ch mt nông tri c trung bình min nam Virginia, cho biết rng ông chưa nhn được mt đng xu nào t qu này và ông nghĩ rng ch nhng nông tri ln mi được hưởng tin cu tr.

Lời kết

Hoa Kỳ nhập cng mt s hàng ca Trung Quc tr giá 540 t M kim so vi 120 t M kim Trung Quc mua ca Hoa Kỳ. Vì vậy ông Trump có th nghĩ rng ông s có nhiu quân bài đ hù da ông Tp và ông s đánh bi ông Tp. Trong trường hp này cuc chiến s còn kéo dài. Nông dân Hoa Kỳ không đ sc đ ch đi. Nông nghip ph thuc vào thi tiết. Nông dân ch có th du di mt hai tun đ bt đu v mùa mi đ 3-6 tháng sau gt hái. Thât vy, nhiu bn tin đã cho thy s n ca nông dân đã gia tăng trong hai năm gn đây và s nông tri khai phá sn nhiu hơn.

Tuy nhiên đây mới ch là khi đu. Tình trng tài chánh ca nông dân sẽ tr nên ti t hơn trong nhng tháng ti. Nông dân đang phi đi phó vi muôn vàn khó khăn khi mà nông sn không bán được còn đng trong kho, trng thêm hoa mu mùa xuân này thì bán cho ai, ngi ch thi cơ ly tin đâu tr n.

Tổng thống Trump t mnh danh là mt "tariff man" (mt người thuế quan). Ông tng tuyên b "Chiến tranh thương mi tt và d thng". Trên thc tế chiến tranh thương mi không d thng chút nào mà mi phe có th đu thua. Đi vi nông dân, chiến tranh thương mi ca ông Trump đã thua ở Mt trn Nông thôn.

Thời gian không v phe vi Hoa Kỳ như trong nhng cuc chiến tranh gn đây, đc bit là chiến tranh ti Vit Nam. Trong khi đó Trung Quc có sc chu đng cao và ông Tp không phi đi phó vi t do báo chí, nhng cuc ni lon của nông dân hay đng đi lp.

Nguyễn Quốc Khải

Nguồn : VOA, 21/05/2019

Published in Diễn đàn