Thông Luận

Trump khôn hay Trump dại ?

Ngô Nhân Dụng, Người Việt, 16/07/2019

Tổng Thống Donald Trump lại gây sóng gió, bắt đầu bằng một thông điệp Twitter, như thường lệ. Báo, đài cả nước Mỹ chỉ nói về cuộc đối đáp của ông Trump với bốn nữ dân biểu đảng Dân Chủ gốc Trung Đông và Châu Phi. Không ai bàn hay phỏng vấn các chính khách về các chuyện chiến tranh mậu dịch Mỹ-Trung Quốc, bom nguyên tử của Kim Jong Un, Iran tinh luyện thêm uranium làm nguyên tử, tổng thống Đài Loan ghé qua nước Mỹ, thuế, bảo hiểm y tế, hay những người Trung Mỹ đang xin ở biên giới. Dư luận chỉ quan tâm đến chuyện ông Trump đã "tuýt" và sắp "tuýt".

Từ trái, Dân biểu Rashida Tlaib, Michigan ; Dân biểu Ilhan Omar, Minnesota ; Dân biểu Alexandria Ocasio-Cortez, New York ; và Dân biểu Ayanna Pressley, Massachusetts, phản ứng tại buổi họp báo ở Quốc Hội hôm Thứ Hai, 15 Tháng Bảy, 2019, sau khi Tổng Thống Donald Trump kêu bốn bà dân biểu da màu hãy ra nước Mỹ "trở về xứ" của họ. Ông không biết rằng ba trong bốn bà đó sinh trưởng ở Mỹ, trừ Dân biểu Omar, người gốc Somalia. (Hình : AP Photo/J. Scott Applewhite)

Người ta có thể hỏi, làm như vậy là Trump "khôn hay dại ?" Nhưng không ai chối cãi được một điều : Ông Trump là người quyết định "nghị trình" của dư luận trong nước Mỹ. Một nhà chính trị làm cách nào để tất cả mọi người chỉ bàn tán về các vấn đề do mình đưa ra, quên luôn các chuyện khác, thì cũng giống như một vị tướng dụ được quân địch tới đánh nhau ở một địa điểm chính mình chọn trước. Binh pháp Tôn Tử hay Gottfried von Clausewitz đều khuyên các tướng lãnh làm như vậy.

Nhưng nhật báo The Wall Street Journal, một thành trì lý luận của đảng Cộng Hòa, lại viết trong một bài quan điểm nói rằng ông Trump nói không đúng sự thật (counterfactual) và ông Trump dại. Họ dùng chữ nặng hơn, "politically stupid".

Nói sai sự thực, vì trong thông điệp Twitter, ông Trump khuyến cáo bốn bà dân biểu da màu hãy ra nước Mỹ "trở về xứ" của họ. Ông không biết rằng ba trong bốn bà đó sinh trưởng ở Mỹ.

Dại dột, vì ông Trump đã làm cho hai phe trong đảng Dân Chủ đang đánh nhau kịch liệt bỗng dưng đoàn kết lại ! Bốn bà đại biểu Hạ Viện trên đang trở thành những cái gai nhọn đâm bên sườn bà chủ tịch Nancy Pelosi vì họ muốn đảng Dân Chủ phải "cực tả" như họ. Hai trong số bốn bà trên đã đòi "đàn hặc" ông tổng thống ; trong khi bà Pelosi không muốn nói đến chữ "impeachment". Bây giờ, ông Trump tạo cơ hội cho bà chủ tịch Hạ Viện đóng vai đàn chị đứng ra bênh vực bốn cô em trẻ tuổi và cứng đầu. Hai bên đã giải hòa – ít nhất được vài tuần, nếu không phải là một vài tháng !

Nhưng nói đi thì cũng phải nói lại. Với một thông điệp Twitter, và vài ba thông điệp khác liên tiếp mấy ngày, ông Trump đã bắn một mũi tên nhắm trúng hai, ba con chim, hoặc nhiều hơn.

Thứ nhất, ông củng cố "chiến khu" của mình, bảo vệ lòng trung thành của những cử tri "cốt cán" tin tưởng ông. Phần lớn những người này da trắng, lớn tuổi, chỉ thích đọc báo nghe đài nào chuyên nói tốt về ông Trump. Họ không quan tâm đến các báo đài nói chuyện mấy bà dân biểu da nâu nâu đến đen kịt, nghe tên nghe lạ hoắc, không cần biết họ sinh ra ở nước Mỹ hay không. Mà nếu biết, điều đó có gì quan trọng đâu ?

Tuần trước, mục này kể chuyện trong siêu thị một bà Mỹ da trắng bảo bà Johanny Santana, người Puerto Rico "Về xứ của mày đi !" (Go back to your own country). Hai bà già Mỹ trắng khác, bảo ông Ricardo Castillo, cũng người Puerto Rico, làm quản lý một tiệm Burger King ở Florida rằng, "Về xứ Mexico mà nói tiếng Mễ, ở đây phải nói tiếng Anh !" Những người này không cần biết rằng người Puerto Rico đều là công dân Mỹ và có quyền sống ở bất cứ tiểu bang nào của nước Mỹ.

Con chim thứ hai bị ông Trump bắn trúng bằng bản thông điệp Twitter là đảng Dân Chủ. Gây ra cuộc tranh luận sôi nổi, ông Trump đã lôi kéo các cử tri khác phải biết và chú ý đến bốn bà dân biểu trên, và lập trường chính trị thiên tả của họ. Trước đó phần lớn người Mỹ không biết đến bốn bà này, vì họ chỉ nổi tiếng trong đảng Dân Chủ.

Nhiều người biết đến bốn bà này thì lợi lộc gì ? Ông Trump đã tung ra một đề tài mà ông sẽ khai thác từ nay cho đến ngày bỏ phiếu sang năm. Sau bản "tuýt" đầu tiên của ông Trump, Nghị Sĩ Cộng Hòa Lindsey Graham, tiểu bang South Carolina, đã leo thang để hỗ trợ ông Trump, gọi bốn bà dân biểu da màu là "một lũ Cộng Sản !" (a bunch of communists).

Sang năm, ông Trump sẽ vạch ra các ý kiến cực tả của bốn bà dân biểu này, sẽ nói cho dân Mỹ nghe, đó là một lũ theo chủ nghĩa xã hội, là Cộng Sản. Ông sẽ giải thích với các cử tri rằng đảng Dân Chủ là đảng của bốn người này, báo động dân Mỹ rằng ai bầu cho ứng cử viên tổng thống đảng Dân Chủ là muốn biến nước Mỹ thành Cộng Sản !

Người dân bình thường không chú ý đến chi tiết để phân biệt những ý kiến của bốn bà đó khác với chủ nghĩa Cộng Sản ra sao. Dân cũng không cần chú ý đến chuyện đảng Dân Chủ có theo ý kiến của mấy bà này hay không. Gắn nhãn hiệu xấu cho họ, mà họ lại là những người to tiếng nhất trong đảng Dân Chủ, thế là đủ cho rất nhiều người quay qua ủng hộ ông Trump.

Một mục tiêu khác ông Trump có thể nhắm đến là đảng Cộng Hòa.

Từ cuộc tranh cử năm 2016, ông Trump đã có một hợp đồng ngầm với các đảng viên Cộng Hòa : Ủng hộ Trump lên làm tổng thống, Trump sẽ làm những điều đảng Cộng Hòa vẫn muốn. Cắt thuế cho các người có lợi tức và tài sản cao. Xóa bỏ các luật lệ kiểm soát việc kinh doanh và bảo vệ môi trường. Bổ nhiệm các thẩm phán càng bảo thủ càng tốt. Ngược lại, chống lại Trump thì các cử tri của Trump sẽ bỏ đi, chắc chắn đảng sẽ mất phiếu !

Trong hơn hai năm qua, Tổng Thống Donald Trump đã nói và làm rất nhiều điều trái ngược với chủ trương cố hữu của đảng Cộng Hòa. Ông khai chiến thương mại với đồng minh cũng như phe địch, đánh thuế quan để bảo hộ mậu dịch, vốn là con đường đảng Dân Chủ vẫn cổ động. Ông bảo vệ các công nghiệp cũ như thép, than đá, trong khi cả thế giới đang chạy đua tìm các nguồn năng lượng mới. Ông gây xung khắc với các đồng minh, thân thiết với thủ lãnh những nước vốn là thù địch của bao đời tổng thống Cộng Hòa khác.

Nhưng không sao. Ông đã làm đúng những lời hứa với đảng Cộng Hòa trên hai lãnh vực, cắt thuế và gia tăng số thẩm phán bảo thủ cấp liên bang.

Điều ông Trump đang lo là trong cuộc tranh cử năm 2020 nhiều ứng cử viên Quốc Hội thuộc đảng Cộng Hòa sẽ tìm cách tránh xa ông, và có thể chống ông. Trong số 34 ghế nghị sĩ sẽ bầu lại năm 2020, có 22 nghị sĩ Cộng Hòa sẽ phải ứng cử lại. Có bốn, năm vị nghị sĩ Cộng Hòa tại mấy tiểu bang từng ủng hộ ông Trump năm 2016 nhưng đã thay đổi năm 2018, quay sang bầu cho bên Dân Chủ. Các nghị sĩ tái tranh cử sẽ dè dặt không muốn dính với ông Trump, có thể sẽ đã kích ông để kiếm phiếu.

Những bản thông điệp Twitter mới của ông Trump là một cuộc trắc nghiệm để ông biết "lòng dạ trung thành" của các dân biểu và nghị sĩ Cộng Hòa ! Ai sẽ than phiền ? Ai sẽ làm ngơ không chỉ trích những lời lẽ nặng nề ông Trump dùng để tấn công bốn bà dân biểu Dân Chủ ?

Chỉ thấy Nghị Sĩ Mitt Romney lên tiếng chỉ trích ông tổng thống. Ông Romney không lo ông Trump giận, vì năm năm nữa ông mới phải tranh cử, trong tiểu bang Utah "an toàn" của ông. Nghị Sĩ Thom Tillis, North Carolina, thì đáng lo. Không chắc sẽ đủ phiếu trong cuộc tái tranh cử sang năm không, mà nếu chống ông Trump thì cũng lo có được đảng Cộng Hòa đưa ra nữa hay không. Cho nên ông Tillis, khi được hỏi chuyện, đã không nhắc gì đến những lời lẽ của ông Trump mà chỉ quay ra đả kích bốn bà dân biểu Dân Chủ.

Có những chính khách Cộng Hòa khôn ngoan nói rằng dân chúng bầu họ lên không phải để theo phe Dân Chủ hạch tội ông tổng thống ! Ông Mitch McConnell còn dè dặt hơn nữa. Cái ghế trưởng khối đa số ở Thượng Viện của ông có thể mất nếu cử tri Cộng Hòa ở tiểu bang Kentucky bỏ rơi ông. Năm 2016 họ đã ủng hộ ông Trump và nay còn ủng hộ mạnh hơn. McConnell né không có ý kiến nào hết !

Có thể nói bản thông điệp Twitter của ông tổng thống là một cuộc thử thách để coi đảng Cộng Hòa đã biến thành Đảng Donald Trump hay chưa. Ông Trump đã thành công. Sự thật là ông được nhiều cử tri Cộng Hòa ủng hộ hơn hầu hết các dân biểu, nghị sĩ Cộng Hòa. Họ biết như vậy nên phải né không dám công khai chống đối, dù họ bất đồng ý kiến với ông trên các chính sách và ngoại giao và thương mại.

Một bản thông điệp Twitter bắn trúng ba con chim lớn cùng một lúc, chưa kể các mục tiêu nho nhỏ khác. Vậy Donald Trump khôn hay dại ? 

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : Người Việt, 16/07/2019

*****************

Nước Mỹ không thuộc một sắc dân nào

Ngô Nhân Dụng, Người Việt, 19/07/2019

Ocean Vương đang là một tác giả được dư luận chú ý. Cuốn "On Earth We’re Briefly Gorgeous" là tiểu thuyết đầu tay của anh ; mới ra đời mấy tháng đã được rất nhiều nhà phê bình văn chương ở Mỹ và Anh khen ngợi.

Ocean Vương và quyển "Night Sky with Exit Wounds" của anh. (Hình : kundiman.org)

Cuốn tiểu thuyết "Trên Trái Đất…" này mang hình thức một bức thư dài của nhân vật chính gửi cho mẹ. Nói đúng ra, đó là những lời thủ thỉ với mẹ. Vì bà mẹ không đọc được tiếng Anh.

Cậu bé từ nhỏ đã được mẹ và bà ngoại đặt tên là "Chó Con" (Little Dog), theo mẹ cùng bà sang sống ở Hartford, thủ phủ tiểu bang Connecticut từ năm hai tuổi. Năm nay Ocean Vương đã 30, nhưng mẹ (Lan), cũng như bà ngoại (Hồng), vẫn "mù chữ Anh", mẹ không đọc được bức thư con viết.

Trên đài truyền hình NBC ngày 12 Tháng Sáu, 2019, Ocean Vương trả lời ký giả Seth Meyers, khi nhà báo hỏi chính mẹ anh nghĩ thế nào khi con mình thành công.

"Bà rất hãnh diện", Ocean Vương kể lại lần đầu bà đi theo con đến một buổi "đọc sách" (người Việt gọi là ra mắt sách). Vì vốn tiếng Anh rất giới hạn nên bà chỉ tới đó để nhìn con mình đọc cho người ta nghe. Bà được thấy cả phòng vỗ tay, đứng dậy vỗ tay. Quay lại nhìn, Ocean Vương thấy mẹ đang khóc.Ocean Vương biết mẹ không khóc vì cảm động vì những câu văn mình mới đọc ; nói với nhà báo, "Mẹ đâu có nghe được gì đâu !" Anh hỏi : Mẹ sao vậy ? Con có làm gì cho mẹ buồn không ?

Bà mẹ trấn an : "Không sao, không sao". Rồi, Ocean Vương dịch cho Seth Meyers hiểu, bà nói : "Mẹ không ngờ còn sống tới ngày trông thấy bao nhiêu người, toàn những người da trắng già vỗ tay hoan hô thằng con của mình !"

Bà mẹ lúc đó mới 48, 49 tuổi. Những độc giả tới nghe Ocean Vương đọc chắc phần lớn ở tuổi về hưu, trên 60, đúng là những "người Mỹ da trắng già !" Họ vỗ tay hoan hô tác giả cuốn "On Earth We’re Briefly Gorgeous", viết bằng tiếng Anh, tiếng nói của "người Mỹ da trắng".

Bà mẹ không được chứng kiến cảnh con trai bà đi nhận các giải thưởng văn chương, như T.S. Eliot Prize và Whiting Award, khi anh mới xuất bản tập thơ đầu tay của mình, "Night Sky With Exit Wounds" từ năm 2017 ; tập thơ mà Michiko Kakutani, nhà phê bình kỳ cựu của nhật báo New York Times đã so sánh với thơ Emily Dickinson. Bà mẹ cũng không được chứng kiến cảnh Chó Con bước lên khán đài nhận giải Forward prize tại Royal Festival Hall, London, Anh Quốc.

Tập thơ "Trời Đêm …" (Night Sky) gồm những bài Ocean Vương viết trong lúc may mắn được vào học văn chương ở Brooklyn College, buổi tối đi lau phòng vệ sinh ở tiệm bánh Panera Bread lãnh lương $8 một giờ, đêm về nghiền ngẫm thơ Baudelaire và Langston Hughes, Allen Ginsberg và John Ashbery.

Nhưng khi viết tiểu thuyết "Trên Trái Đất …" Ocean Vương đã khá giả hơn một chút, dạy thi ca ở đại học New York University. Và bây giờ, với cuốn "On Earth We’re Briefly Gorgeous", gia đình đang ở Northampton, và anh dạy ở đại học University of Massachusetts tại Amherst.

Chắc chắn bà mẹ phải sung sướng, hãnh diện khi thấy những tiến bộ trong đời sống vật chât, nghề nghiệp của Chó Con. Nhìn thấy bao người đứng dậy vỗ tay hoan nghênh con mình, lần đầu tiên, bà mẹ tất nhiên phải khóc vì cảm động ; và hãnh diện. Nhưng bà nói cho con nghe rõ, những người vỗ tay này là "những người da trắng",

Tại sao phải nói rõ "những người da trắng ?" Khi Ocean Vương dịch cho Seth Meyers nghe thì chắc nhà báo và khán giả đài NBC không chú ý đến những tiếng "người da trắng" trong câu bà mẹ nói. Và chắc Ocean Vương dịch các chữ đó để thuật lại trung thành những lời mẹ nói nhưng chẳng quan tâm đến chi tiết "da trắng" mấy.

Muốn hiểu tâm trạng của bà mẹ này, chúng ta thử tưởng tượng. Nếu một đứa con của mình được trao huy chương vàng trong một cuộc thi đua nghiên cứu khoa học của "Hội Sinh Viên Gốc Á Châu" ở Mỹ thì chúng ta có hãnh diện không ? Tất nhiên ai cũng hãnh diện. Nhưng nếu con mình lại chiếm giải trong một cuộc đua của tất cả các sinh viên nước Mỹ, và cha mẹ chứng kiến con mình lên khán đài được hội trường vỗ tay, đa số các giám khảo và người tham dự là người da trắng, thì chắc cha mẹ còn sung sướng hơn nữa.

Câu nói của bà mẹ Ocean Vương ẩn chứa một tâm lý tế nhị. Thành công ở nước Mỹ chỉ đáng kể nếu là thành công trong "Dòng Chính". Mà "Main Stream" ở Mỹ là người Mỹ da trắng.

Khi còn ở Sài Gòn bà mẹ Ocean Vương mất việc làm ở một tiệm hớt tóc khi công an khám phá ra mấy chị em bà là "Mỹ lai". Ông bố là một nông dân ở tiểu bang Michigan, gia nhập hải quân, qua Việt Nam với cây kèn "trumpet", và kết hôn với một cô gái quê. Giấc mơ của ông là trở thành một "Miles Davis", nhạc sĩ da đen thổi trumpet nổi tiếng.

Sau khi sinh được ba con gái, ông về nước thăm gia đình, sau đó đứt liên lạc khi quân Mỹ rút khỏi Việt Nam. Bà mẹ phải gửi mấy cô con gái cho người khác nuôi để khỏi bị chế độ mới chú ý. Đến thời có bang giao Việt Mỹ, mấy mẹ con mới đoàn tụ. Nhưng vì mấy đứa con lai, họ "bị đuổi" ra khỏi quê hương Việt Nam, được cứu sang ở một trại tị nạn bên Philippines.

Sau khi nhờ Hội Từ Thiện Salvation Army đưa qua Mỹ năm 1990, chắc bà mẹ cũng trải qua kinh nghiệm bị người chung quanh chú ý vì màu da bà không được trắng ! Bà đã trải qua kinh nghiệm bị người chung quanh đối xử phân biệt vì khác màu da, hai lần, ở Việt Nam và ở Mỹ.

Vì vậy, bà hãnh diện khi thấy con mình được vỗ tay, nhưng càng hãnh diện hơn khi nhìn những độc giả ái mộ toàn là "Mỹ trắng".

Đây cũng là tâm lý bình thường của nhiều người Á Châu sống ở Mỹ, trong thế hệ thứ nhất. Họ mang sẵn trong đầu hình ảnh "nước Mỹ là của người da trắng".

Nhiều người "Mỹ trắng"cũng nghĩ USA trước hết là nước của họ. Nói rõ hơn, của WASP, những người Da Trắng, Anglo Saxon và theo đạo Tin Lành, Protestant. Tất cả những người khác, cũng là người Mỹ đó, nhưng không thể so sánh được với WASP. Nhóm người này là một thiểu số, nhưng khi họ biểu dương sức mạnh chính trị thì họ gây ảnh hưởng rất lớn.

Thế hệ di dân thứ hai, những người như Ocean Vương, nghĩ khác. Anh nhắc lại lời mẹ nói sau khi thấy con được vỗ tay, nhưng thú thật mình không bao giờ tưởng tượng được mẹ lại nghĩ anh "thành công" là như thế – là được người "da trắng" hoan nghênh. Lớn lên, hoặc sinh ra ở Mỹ, thế hệ thứ hai coi Hiệp Chúng Quốc là một quốc gia đa chủng tộc và đa văn hóa. Và thế hệ trẻ này không mang mặc cảm về màu da của mình.

Họ hết mặc cảm là nhờ kinh nghiệm sống. Khi đi học, khi làm việc, các bạn trẻ gốc Việt Nam không thấy mình thua kém một sắc dân nào. Khi vào làm việc ở một công ty như Facebook, có thể thấy chung quanh đa số là người gốc Ấn Độ hoặc Trung Hoa, những người da trắng cũng không đông đảo vượt trên các sắc dân đó. Nếu trong sở làm nhân viên gốc Việt thấy mình là hiểu số, thì họ cũng biết lý do : Ít sinh viên Việt Nam qua Mỹ du học bằng số người từ Ấn Độ, Đài Loan và Trung Quốc.

Một điều vui khi đọc Ocean Vương trả lời các cuộc phỏng vấn, là anh không tỏ ra có mặc cảm nào về nguồn gốc Việt Nam của mình (ba phần tư dòng máu Việt). Anh nói, khi viết cuốn tiểu thuyết "On Earth We’re Briefly Gorgeous", anh nhắm gửi cho "thế hệ trẻ" những người Mỹ gốc Việt Nam.

Dù sang ở Mỹ từ năm lên hai tuổi, Ocean Vương nói tiếng Việt thông thạo, chắc nhờ mẹ và bà ngoại chỉ nói tiếng Việt trong nhà ! Ocean Vương rất hãnh diện về bà mẹ của anh. Bà mẹ đã giúp anh "mang ngôn ngữ trong mình" và sống "trong giờ phút hiện tại". Từ năm 15 tuổi, Ocean Vương cũng thực tập Thiền quán, đặc biệt là "Quán Sự Chết". Anh hay sang nghĩa địa gần nhà để quán tưởng, "rửa sạch đầu óc" bên những mộ bia.

Ocean Vương nghĩ rằng nói tiếng Việt là một điều rất ích lợi cho công việc làm thơ viết văn của mình. Đó là một ngôn ngữ có dấu giọng, thay đổi âm trầm bổng, mấy chữ như ma, má, mả, mỗi chữ có nghĩa khác hẳn nhau. Người nói phải hết sức chú ý. Nhờ thế mà khi viết (tiếng Anh), mình sẽ tìm những từ ngữ sao cho chính xác như vậy.

Cuối cuộc phỏng vấn với tác giả Seth Meyers, Ocean Vương được nói mấy câu với mẹ, bằng tiếng Việt : "Cám ơn mẹ, con rất là tự hào là con của mẹ. Con rất là vui và hạnh phúc. Cám ơn mẹ nhiều. Con thương mẹ nhiều lắm !"

Không biết có bao nhiêu bạn trẻ người Việt trả lời một ký giả "Mỹ trắng" trên truyền hình nói như vậy ?

Một điều những người trẻ có thể hơn thế hệ cha mẹ của họ, là họ không còn mặc cảm về màu da, về văn hóa đặc biệt của mình, dù mình hoàn toàn khác với "Dòng Chính". Vứt bỏ được các mặc cảm, họ sống hạnh phúc hơn. Họ yêu thương, không nuôi thù hận dễ dàng hơn. Bằng chính lối sống của mình, họ sẽ thay đổi thái độ của những người Mỹ khác, kể cả những người sẵn mặc cảm tự tôn. Nước Mỹ không thuộc một giống dân nào cả.

Ocean Vương kể cuộc sống của một nhà thơ sống ở New York ; lúc nào cũng chú ý quan sát người chung quanh. "Điều tôi biết là khi mình muốn kể chuyện cho mọi người nghe, mình sẽ thấy rất khó mà ghét được người khác !" 

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : Người Việt, 19/07/2019