Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Vì sao Thủ tướng Nguyn Xuân Phúc lại bộc l đng tác "xin tin" mt cách công khai và đã được báo chí nhà nước tường thut cũng công khai, trong cuc gp Giám đc quc gia Ngân hàng Thế gii (WB) ti Vit Nam Ousmane Dione vào bui chiu 20/9/2017 ti tr s Chính ph ?

supdo1

Hình minh họa. (Lê Anh Hùng)

"Lời đ ngh khiếm nhã"

Chín tháng sau khi bật ra cm thán cnh báo chưa tng có trong gii quan chc cao cp v "sp đ tài khóa quc gia", ông Phúc va phi "đ ngh Ngân hàng thế gii tìm kiếm ngun vn tài tr cho Vit Nam các khon không hoàn li đ giảm ti đa làm chi phí vay vn, tăng thành t ưu đãi ca các khon vay".

"Lời đ ngh khiến nhã" trên li xut hin trong bi cnh ngân sách quc gia Vit Nam có quá nhiu du hiu cn kit và thm chí có th v n như trường hp ca Argentine vào các năm 2001 và 2014.

Nguyễn Xuân Phúc - nhân vt đang tr nên quá cám cnh bi tư thế phi "đ v" cho thi th tướng trước, gi đây rơi vào mt vòng xoáy "cơm áo go tin" cho đng và chính ph cm quyn Vit Nam. Đã quá đ cho vài chc năm vay n nước ngoài, chi xài vô tội v và b mc tham nhũng hoành hành ca chính ph cùng chính quyn các đa phương Vit Nam, đ li núi n công lên đến ít nht 210 % GDP, tương đương khong 431 t USD.

Sau "triều đi Nguyn Tn Dũng" đ li mt núi n nn, đến "triu đi Nguyễn Xuân Phúc" t đu năm 2016 đến nay, người ta thy v th tướng này bt đu t ra kiên quyết nhng đng tác ‘tht lưng buc bng". Ln đu tiên sau nhiu năm, Chính ph không còn dám bo lãnh cho vay bt mng như thi Nguyn Tn Dũng.

Con số vay ODA của nước ngoài t năm 1993 đến năm 2014 đã lên ti 90 t USD. Sau khi tr đi 10 - 12% vn vay không hoàn li trong s đó, mi năm ngân sách Vit Nam phi có trách nhim tr n quc tế hàng chc t USD. Mà mun tr được s n này, Vit Nam li phi tìm cách "vay đảo n" ca các t chc tín dng quc tế. Trước đây, nhng t chc này vn cho Vit Nam vay vn "đu tư phát trin" và vay đo n khá d dàng. Nhưng đến năm 2015, WB bt ng thông báo hai "tin bun" cho Vit Nam : Vit Nam đã "tt nghip IDA" mà s không được xếp vào loi quc gia "xóa đói gim nghèo" ; và t tháng 7/2017 s không được vay vi lãi sut ưu đãi 0,7 - 0,8%/năm cùng thi gian ân hn đến 30 - 40 năm như trước đây, mà mc lãi sut vay s được nâng lên gp ba và thi gian ân hn gim xung mt na.

Trong khi đó, ngân sách Việt Nam vn buc phi làm cái chuyn va lo tr n va phi tiếp tc vay mượn vượt hơn đến 30% s tr n hàng năm đ phc v các khon chi tiêu thường xuyên khng l ca b máy gn 4 triu công chc viên chc và lc lượng vũ trang.

Mới đây, Tiến sĩ Vũ Quang Vit - cu chuyên viên tài chính ca Liên hip quc - đã công b mt tính toán ca cá nhân ông : t l chi cho lc lượng công an Vit Nam lên đến 12% chi ngân sách - mt mc chi cc kỳ ln, chưa k gn 5 t USD chi cho by quốc phòng hàng năm.

Phương án "ăn sn"

Trong tình thế nước sôi la bng "ch ăn không làm" và "tin ch ra không vào" y, dù Chính ph, Ngân hàng nhà nước và B Tài chính vn có th thu xếp các khon tr n trong nước bng cách in thêm tin, nhưng ngun ngoi t đ tr n cho nước ngoài thì li rt hn hp. Đó hn là ngun cơn đ Th tướng Phúc và Ngân hàng nhà nước như "lên đng" vi chiến dch thúc gic "huy đng vàng và đô la trong dân".

Và hẳn đó cũng là ngun cơn khiến trong thi gian gn đây, đã xuất hin mt lung quan đim t gii chóp bu chính ph v "vay không hiu qu thì không cn vay". Theo đó, hàng lot đ ngh chính ph bo lãnh vay vn b sung t nước ngoài ca Tp đoàn Du khí quc gia (PVN) - mt doanh nghip khng l đang khn qun trong chiến dch được xem là "chng tham nhũng" ca Tng bí thư đng Nguyn Phú Trng - đã gn như ch nhn được cái lc đu quy quy ca Chính ph.

Thay vào đó, dường như gii quan chc chính ph đang tính đến phương án "ăn sn" : thay vì phi đi vay mượn nng s ct cht thêm trách nhim phi tr n, cn c gng xin được vin tr không hoàn li mà s không gn vi bt kỳ trách nhim thanh toán nào.

Từ lâu nay Vit Nam, vin tr không hoàn li nm trong cơ chế vay vn ODA vn được xem là "tin chùa".

Chỉ có điều, "xin tin" nước ngoài vào lúc này cũng không còn d dàng na.

Không hề ha hn

Chi tiết đáng chú ý là trong bui gp Th tướng Phúc, Giám đc quc gia Ngân hàng Thế gii ti Vit Nam Ousmane Dione đã không có bt kỳ ha hn hay cam kết c tho về nhng khon vay không hoàn li và có hoàn li. Dù ông Phúc nói nhiu và không quên ca ngi "tình bn ca Ngân hàng thế gii vi Vit Nam", chng có bt kỳ con s nào được tht ra t ming Ousmane Dione.

Tính từ năm 2016 khi Nguyn Xuân Phúc tr thành thủ tướng đến nay, phía WB đã có mt s ln gp g vi gii quan chc lãnh đo đng và nhà nước Vit Nam. Nhưng khác hn vi thi gian trước, h tr nên rt kim li, đc bit liên quan đến phát ngôn v con s.

Hình như sau khi phi chng kiến cnh "ăn ca dân không chừa th gì" Vit Nam, mi quan h gia Ngân hàng thế gii và Hà Ni đã nhòa nht đi nhiu.

Nhưng li khá khó hiu v vic ti sao Nguyn Xuân Phúc - nhân vt đã có thâm niên lâu năm trong Văn phòng chính ph và có th đã quá biết, quá hiu về quốc nn tham nhũng ODA (ngun vn h tr phát trin chính thc) lên ti 40-50% giá tr d án ti Vit Nam, vn có th "trơ mt" đến mc đ ngh "các khon không hoàn li" vi WB.

Trong khi đó, chính thể Vit Nam đã "khai thác có hiu qu ODA" như thế nào ?

Nhân nào quả ny

Từ nhiu năm qua, ODA đã tr thành mt trong nhng quc nn v tham nhũng. T l tht thoát bình quân ti nhiu d án ODA được đn đoán khong 20 - 25%. Nhưng đó ch là mc "hp pháp". Thm chí t l "li qu" ODA còn lên đến 40% - được chứng thc bi mt d án xây dng trường tiu hc Hà Tĩnh và giai đon 2009 - 2010. Ngoài ra, còn rt nhiu bng chng v lãng phí và "ăn dày" ODA.

Nhưng vn chưa phi hết. T trước ti nay, ngun vn ODA do các t chc tài chính quc tế và chính ph nước ngoài đu quy đnh hết sc cht ch v vic chính ph Vit Nam không được s dng s tin cho vay sai mc đích. Tuy nhiên trong thc tế "đúng quy trình" ca ngân sách Vit Nam, tin vay nước ngoài, đc bit là vay vn ODA, có nhiu du hiu đã b chi sai mục đích và chi xài vô ti v. Tình trng này rt ph biến trong 8 năm cm quyn ca Th tướng Nguyn Tn Dũng.

Kể c đến thi Th tướng Nguyn Xuân Phúc, cũng có ít nht mt bng chng cho thy vn ODA b chi sai mc đích.

Tại mt phiên hp thường kỳ ca y ban Thường v Quc hi vào ngày 22/12/2016, phía Chính ph đã đ ngh dùng 4.482 t đng vn ODA đ cp vn điu l cho Ngân hàng Phát trin Vit Nam và Ngân hàng Chính sách xã hi. Câu hi đt ra là ai và cơ quan nào đã tham mưu cho chính ph đ ly vốn ODA cp cho ngân hàng - mt cơ chế thun túy kinh doanh ?

Việc Chính ph đ ngh Quc hi cp vn ODA cho gii ch ngân hàng cũng là mt bng chng mi cho thy dưới thi Th tướng Nguyn Tn Dũng, Chính ph rt có th đã quen vi vic dùng tin ODA đ chi cho nhng mc đích khác, như thay vì s dng đúng mc đích ODA cho các dự án h tng cơ s và môi trường, h đã ct ngun vn này cho các khon chi tiêu thường xuyên ca chính ph, thm chí còn có th ct ODA cho các d án xây dng tr s hành chính và tượng đài t hàng ngàn đến hàng chc ngàn t đng đy tai tiếng và cc kỳ đáng lên án.

Trong khi đó, ở Vit Nam vn chưa có bt kỳ t chc giám kim đc lp nào cho mt khu vc được coi là nhy cm như ODA. Nhng t chc phi chính ph Vit Nam mun làm vic này thì không được cho phép thành lp, trong khi đó nhng tổ chc phi chính ph nước ngoài vn có truyn thng kim đnh nhng d án ln như thế này li chưa hot đng Vit Nam, và cũng chưa được được mt cơ quan nhà nước Vit Nam nào mi.

Quá hiển nhiên, đó là lý do vì sao ngay c nhng quc gia được coi là có "thiện cm" vi Vit Nam như Đan Mch, Thy Đin, Úc… cũng phi thng tay ct gim vin tr ODA đi vi mt chính quyn "ăn ca dân không cha th gì".

Bây giờ thì không còn có th mơ đến vin tr không hoàn li t trên tri rơi xung như nhiu năm trước.

Tiền nào cũng là tin. Vin tr không hoàn li là tin ca người dân các nước phát trin đóng thuế cho chính ph, và nhng người dân này s phn n đến mc nào khi biết tin ca h đã b mt quc gia nm trong nhóm đu thế gii v tham nhũng như Vit Nam "ăn không chừa th gì".

Gieo nhân nào gặt qu ny. T khong ba năm qua, không ch các d án cho vay mà c vin tr không hoàn li t phương Tây vào Vit Nam đã tr nên rt ít…

Ít đến mc thm thiết.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 06/10/2017

Published in Diễn đàn

nocong1

Th tướng Nguyn Xuân Phúc bt đu có nhng phát ngôn "l" v kinh tế

Gần mt năm sau cuc chuyn giao quyn lc chính ph, Th tướng Nguyn Xuân Phúc bt đu có nhng phát ngôn "l" v kinh tế ngay vào khong thi gian chuyn thi gia năm 2016 và 2017.

Bắt đu ‘m ming’

"Nợ công sát trn cho phép và nếu tính đ thì có thể đã vượt trn", Thủ tướng Phúc đt ngt phát biu không hn là ch đo ti Hi ngh Chính ph vi đa phương vào cui năm 2016.

Đây là lần đu tiên mt quan chc có trách nhim đ cp đến thc tế n công đã vượt trn, tc vượt ngưỡng nguy him 65% GDP. Trước đó, tt c các quan chc chính ph, t nguyên Th tướng Nguyn Tn Dũng đến B Tài chính, B Kế hoch và Đu tư… đu khăng khăng nói rng n công vn dưới ngưỡng nguy him. Đây cũng là ln đu tiên mt cp phó ca nguyên Th tướng Dũng dám có cách nhìn trái với cu th trưởng ca mình.

Sau phát ngôn "lạ" va nêu, ông Nguyn Xuân Phúc càng làm dư lun sng st vi nhn xét "Tôi nghe chuyên gia báo cáo, cả nh báo, nếu không chm dt tình trng này, s sp đ ca nn tài khóa quc gia không th tránh khi" trong hội ngh tng kết ngành tài chính được t chc chiu ngày 6/1/2017.

Phát ngôn đặc bit va k đã được chính Thông tn xã Vit Nam đăng li vi ta đ "Nợ công tăng nhanh, Th tướng cnh báo ‘sp đ tài khóa quc gia’", nhưng sau đó có l b Ban Tuyên giáo trung ương chnh hun nên li đi thành "Thủ tướng đ ngh kim soát n công và đm bo kh năng tr n".

Có thể cho rng, đây là ln đu tiên mt quan chc cao cp ca Vit Nam đ cp đến nguy cơ sp đ tài khóa quc gia, đc bit đã s dng t "sp đổ", vn là mt t ng b coi là cc kỳ "nhy cm chính tr" mà h thng đng và chính quyn t trước ti nay chưa bao gi nói đến mt cách công khai.

Hãy hồi tưởng, trong sut nhng năm làm Phó Th tướng, ông Phúc đã chng có bt kỳ phát ngôn công khai nào về "n công đã vượt trn" hay "sp đ tài khóa quc gia". Ngược li, ông nhn ni hòa nhp vi cp trên trc tiếp ca mình.

Nhưng bây gi thì khác.

Theo Hiến pháp, Nguyn Xuân Phúc đang là th tướng. Có th hiu tâm thế ca Th tướng Phúc ra sao khi ông dám nói thẳng v "n công đã vượt trn" trong hin ti và đc bit là "sp đ tài khóa quc gia", dù ch dùng đ nói v tương lai ?

Đời th tướng khó khăn nht

Một năm sau Đi hi XII, lch s ca Đảng Cộng sản Việt Nam đã đ thi gian đ cho thy chưa bao gi có mt đời thủ tướng nào li phi gánh chu quá nhiu hu qu và di ha như Nguyn Xuân Phúc. Không ch n công mà còn là đ th di ha khác v n xu, ngân sách, môi trường, tham nhũng…

Chưa k tình trng "đng chí không đng lòng" ngày càng lan rng trong ni b mà chỉ mt chút sơ sy là "toi".

Trong khi các cơ quan trung ương ca đng vn c theo thói quen ch tay năm ngón, chng phi chu trách nhim nào v mt pháp lý nhưng vn đu đu nhn ngân sách ưu tiên, thì người đng đu nn hành pháp Vit Nam mi là nhân vật cao cp nht phi "đưa đu chu báng". Nếu không th x lý được mt phn nào đó trong vô s hu qu do v th tướng tin nhim đ li, đc bit là vn đ n công và ngân sách, ông Phúc rt d b "đòn dưới tht lưng" ca mt s nhân vt chng ưa thích gì ông, và hậu qu là tương lai chính tr ca ông Phúc cũng chng h được bo đm.

Khác với nhng nhn đnh lc quan thường b mt s người chế nho ca Th tướng Nguyn Tn Dũng v các ch s kinh tế quc gia, nhng phát biu v kinh tế ca Nguyn Xuân Phúc có độ kh tín cao hơn do được da trên mt s cơ s nht đnh.

Trong những năm làm phó th tướng dưới quyn ông Nguyn Tn Dũng, ông Phúc được phân công theo dõi khi văn phòng chính ph và là quan chc tiếp cn vi nhiu báo cáo, đ án kinh tế…, nói chung là một người làm c th ch không mc căn bnh quan liêu ch tay năm ngón ca Th tướng Dũng. Chính vì thế, có th xem ông Phúc là "tay hòm chìa khóa" và am hiu v tình hình thc cht ca n công và túi tin ngân sách.

Khi trở thành th tướng, ông Nguyễn Xuân Phúc càng có điu kin được B Tài chính, Ngân hàng nhà nước và B Kế hoch và Đu tư báo cáo chi tiết v tin trong ngân sách còn nhiu hay ít và có l c trin vng khi nào ngân sách s cn kit, hoc khi nào có th v n công. Rt có th, Th tướng Phúc đã biết v mt kch bn cn kit ngân sách và dn đến "sp đ tài khóa quc gia", thm chí là trong tương lai gn.

Minsky nợ công

Vào cuối năm 2015, t l n công mà Chính ph ca ông Nguyn Tn Dũng nêu ra như mt thành tích đ "tiến ti Đi hội XII" vẫn ch dưới 60% GDP. Nhưng sau Đi hi, khi ông Nguyn Tn Dũng "rt đài", nhng kỳ hp Quc hi đã cho thy gii quan chc B Tài chính bt đu dao đng. T l n công dn được nâng lên đến 60% GDP và gn đây là 62% GDP.

Tuy nhiên, những t l báo cáo trên vẫn còn quá thp so vi thc tế.

Trong suốt giai đon hai chc năm t 1994 đến 2014, Vit Nam đã vay mượn đến 80 t USD vn ODA, nâng n công lên đến vài ngàn USD mi đu người.

Vào tháng 5/2016, một chuyên gia kinh tế là Tiến sĩ Lê Ðăng Doanh cho rằng nếu tính đ các khon n t cp xã đến n xây dng cơ bn ca các b ngành, đa phương, n ca doanh nghip nhà nước thì n công ca Vit Nam có l lên đến 110-120% GDP, khong trên 4,5 triu t đng, tương đương khong 220 t USD.

Thậm chí có nhng đánh giá không chính thức cho rng t l n công ca Vit Nam đang vào khong 150%/GDP, tc lên đến khong 300 t USD, hoàn toàn có th làm cho nn kinh tế Vit Nam b phá sn trong ít năm ti - không khác my vi trường hp Argentina b v n đến hai ln vào năm 2001 và năm 2014.

Vậy "nếu tính đ" v n công có nghĩa là thế nào ?

Trong thực tế, Lut N công ca Vit Nam đã c tình b qua mt tiêu chí tính n vay nước ngoài ca các tp đoàn, doanh nghip nhà nước, trong khi tiêu chí này nm trong s 5 tiêu chí bt buc ca cơ quan thng kê ca Liên Hip Quc. Theo con s n tương đối của các doanh nghip nhà nước được công b t tn… năm 2011, loi n này đã đt đến khong 25-30 t USD, chiếm khong 15% GDP. Cho ti nay, không ai biết s n này s được tr bng cách nào.

Sau hai chục năm vay mượn và đu tư khiến phát sinh hàng núi nợ công và nợ xu, cui cùng thì thi đim Minsky - các khon n đến kỳ đáo hn nhưng còn lâu mi tr được - đang l l hơn bao gi hết.

‘Kẻ ăn c, người đ v

Với nhng phát ngôn "l" mi đây v kinh tế, hn Th tướng Phúc không mun b biến thành nhân vt trong tục ng "k ăn c, người đ v".

Một lý do khác khiến Th tướng Phúc tr thành nhân vt "kiến to" nhng phát ngôn chưa tng có tin l v "n công đã vượt trn" và "sp đ tài khóa quc gia" là nếu không đ can đm nói ra mt s tht mà trong c nước ch có đng là c bt tai nhm mt, ngay bây gi hoc chng bao lâu na ông Phúc s phi chu trách nhim v nhng hu qu ghê gm được đ li t đi Th tướng Nguyn Tn Dũng. Không ch b đng có th xếp loi "đng viên không hoàn thành nhim v", ông Phúc có thể còn b nhng đi th chính tr vin vào lý do "điu hành yếu kém" đ tìm cách loi ông khi chc v th tướng…

Nhưng tm gác li nn đu đá trin miên trong ni b, chúng ta có th nhn ra rng mt khi chính Th tướng Phúc đã phi xác nhn v nguy hiểm "sp đ tài khóa quc gia", đây không còn là mt gi thiết mà có nhiu kh năng s tr thành s tht.

Nếu không tìm cách nói tht, ông Phúc s không th nào thanh minh được vi B Chính tr và bàn dân thiên h rng ông "vô can" vi mt s hu qu kinh tế và xã hi. Ông ch chu trách nhim t nay tr đi, chng hn nếu Chính ph phi gng mình bo lãnh cho Tp đoàn Tôn Hoa Sen ca ông Lê Phước Vũ - người anh em cc chèo vi B trưởng công thương Trn Tun Anh - được vay vn nước ngoài đ bo đm 10 tỷ USD đu tư vào D án Thép Cà Ná - Ninh Thun, mt d án đc bit b dư lun phn đi vì có trin vng tr thành mt "Formosa th hai".

Bởi thế nhng quan chc khác cũng s dn theo gương Th tướng Phúc. Chng có gì phi che chn cho nhng hu qu gây ra bởi "triu đi Nguyn Tn Dũng".

Trớ trêu thay, có khi lúc đó báo chí nhà nước li có c đ ngi ca v mt chính ph "kiến to và minh bch". Bt chp nhiu năm trước T chc Minh bch quc tế (TI) đã đòi Vit Nam phi bch hóa các s liu kinh tế và tài chính nhưng chng quan chc Vit nào thèm đ tâm.

Phm Chí Dũng

Nguồn : VOA tiếng Việt, 18/01/2017

Additional Info

  • Author Phạm Chí Dũng
Published in Diễn đàn