Thông Luận

Người Việt bỏ tiền nhập cư trái phép vào Anh để được gì ?

Thanh Trúc, RFA, 30/10/2019

Hôm 28/10, Anh đã chuyển cho Việt Nam 4 hồ sơ đầu tiên trong số 39 người chết trong một chiếc xe tải đông lạnh ở vùng Essex của Anh quốc để xác định xem họ có phải là các nạn nhân người Việt Nam hay không. Đây là những người nhập cư trái phép vào Anh. Chiếc xe tải chở theo xác họ được phát hiện vào ngày 23/10/2019.

Hình hai người được cho là nạn nhân trên chiếc xe chở người lậu từ Pháp sang Anh hôm 23/10/2019 - Courtesy of Reuters, Facebook, RFA edit

Hé lộ đường dây buôn người

Sau khi thông tin về những người thiệt mạng khi tìm đường vào Anh được loan tải rộng rãi trên báo chí, một số gia đình tại Hà Tĩnh đã thông báo về con mình cũng đang tìm đường sang Anh và đã mất tích trong khoảng thời gian chiếc xe tải bị phát hiện. Họ được cho biết đã vào Anh theo một đường dây nhập lậu người vào Anh quốc, người đi phải bỏ ra một số tiền không nhỏ, có lúc lên tới 30.000 bảng Anh, chuyển qua nhiều chặng trước khi vào Anh là nơi họ sẽ trở thành những lao động bất hợp pháp.

Mặc đù đến lúc này giới chức Anh vẫn chưa xác định chính xác có người Việt Nam nào trong số 39 nạn nhân hay không, nhưng đã có những nghi ngờ cho rằng có một số người Việt đến từ các tỉnh Hà Tĩnh và Nghệ An nằm trong số các nạn nhân này.

Theo truyền thông trong nước, cho đến lúc này, đã có 30 gia đình từ các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình và Huế thông báo với giới chức về sự mất tích của con cái họ khi đến Anh trong khoảng thời gian trên. Ông Nguyễn Đắc Vinh, bí thư ỉnh ủy Nghệ An, nói với báo giới bên hành lang Quốc Hội ngày 28/10 rằng đây là sự việc đáng tiếc.

Đây cũng không phải lần đầu tiên có thông tin về người Việt Nam nhập cư trái phép vào Anh, nhưng sự việc 39 thi thể phát hiện được trên chiếc xe tải ở Essex hôm 23/10 đã gây chấn động dư luận trong và ngoài nước.

Bước sang ngày 29, phó thủ tướng kiêm ngoại trưởng Phạm Bình Minh cho hay Bộ Ngoại giao Việt Nam đã tiếp nhận cũng như trao đổi thông tin về 14 gia đình trình báo để phía Anh kiểm tra xem có trùng khớp với hồ sơ 39 nạn nhân trong chiếc xe thùng đông lạnh ở Essex hay không.

Một cư dân dấu tên ở Nghệ An, cho đài Á Châu Tự Do biết tình hình tại nơi ông ở lúc này :

Tình hình bây giờ coi như là xáo trộn vấn đề của Nghệ An đấy, đặc biệt đông nhất là ở xã Đô Thành, huyện Yên Thành, hiện công an lấy vân tay coi như lấy mẫu AND để cử người sang Anh thống kê số người chết.

Còn tình hình dân coi như rất đáng buồn, ai nấy mong ngóng chờ đợi nghe thông tin của con mà không có hy vọng gì cả. Ai cũng thấy buồn cả vì nghe đó là cái xe bị chết toàn bộ 39 người thì 18, 20 tuổi có cả. Đã có một số nhà lập bàn thờ hương khói đầy đủ cả rồi, bảo là không còn hy vọng gì nữa. Chủ tịch tỉnh Nghệ An đề nghị xác minh lại, giám định cụ thể thông tin những người con của họ, coi như chính quyền cũng có ý hỗ trợ cho vấn đề những người có con bị chết ở nơi đó.

Tin cho hay tại Nghệ An đến lúc này đã có 18 người được gia đình trình báo với chính quyền từ hôm 26/10.

Theo truyền thông trong nước thì Tổng đài Bảo hộ Công dân thuộc Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao Việt Nam, đã tiếp nhận thông tin vừa nêu.

Tuy nhiên theo phó thủ tướng kiêm bộ trường ngoại giao Phạm Bình Minh thì hiện vẫn chưa thể khẳng định điều gì mà phải gởi qua Anh các mẫu vật cần thiết để đối chiếu. Điều này có nghĩa khi các dữ kiện và mẫu vật hai phía đưa ra trùng khớp với nhau thì mới xác định được danh tính nạn nhân và việc này cần rất nhiều thời gian. Cũng vậy, ông nói tiếp, đối với hồ sơ về 4 trường hợp đầu tiên mà phía Anh chuyển cho cơ quan chức năng Việt Nam hôm 28/10 thì cũng cần phải kiểm chứng, đối chứng.

Sở dĩ vẫn còn sự thấp thỏm mong ngóng của thân nhân từ Nghệ An là vì trước đó có tin là không chỉ một mà tới 3 chiếc xe tải đưa người nhập lậu vào Anh trong thời điểm đó. Nhà báo Lê Trung Khoa từ Đức cho biết :

Ba chiếc xe tải sang tới Bỉ và chạy sang Anh, 2 chiếc kia dường như đã thoát, chỉ chiếc này cả 39 người bị đóng băng kinh khủng như vậy. Cho đến nay cũng chưa có thông tin chi tiết 39 người đấy là toàn bộ người Việt Nam, nhưng qua báo chí Anh và một số nước chung quanh thì có người Việt Nam trong số đó.

Rõ ràng đường đi của họ như vậy là bất hợp pháp, theo như ở Đức và Châu Âu người ta vẫn nói đây là những di dân lậu. Trong quá trình tìm hiểu, điều tra về vụ 39 người chết, mà rất nhiều được cho là từ Việt Nam sang Anh, thì con đường đi của các bạn thực sự quá nguy hiểm, quá may rủi. Nếu được thì xin gia đình, thân nhân và cả những bạn trẻ đang có ý định nhập cư lậu vào Đức vào Châu Âu hãy suy nghĩ lại, tìm một cách đầu tư khác có thể cho mình cuộc sống bền vững ổn định hơn.

Nhà báo Lê Trung Khoa cũng xác nhận nguồn tin là ngoài 39 người chết trên chiếc xe tải thứ ba thì cảnh sát Anh cũng phát hiện thêm 10 người nhập lậu trên một chiếc xe tải khác.

Một số người Việt mất tích trên đường sang Anh mà gia đình nghi ngờ liên quan đến vụ 39 người chết trong xe tải hôm 23/10/2019. Ảnh : RFA edited

Đánh cược cuộc đời

Thực tế chưa có con số chính xác về số lượng người Việt nhập cư trái phép vào Anh bao năm qua. Tuy nhiên, theo ước tính của Salvation Army UK, tổ chức thiện nguyện chi nhánh Anh Quốc, số liệu mới nhất về người Việt nhập cư trái phép vào Anh từ tháng Bảy 2018 đến tháng Bảy 2019, mà Salvation Army tiếp cận được, đã tăng kỷ lục ở mức 248% so với những năm trước đó.

Về phía ECPAT UK, tổ chức hỗ trợ làm việc với nạn nhân bị buôn bán, nhất là trẻ em, thì số nạn nhân Việt từ 135 trường hợp năm 2012 tăng lên thành 740 ca năm 2018.

Giám đốc ECPAT UK, Debbie Biddle, cho biết phần lớn người Việt nhập cư bất hợp pháp được chuyển sang Anh trên những xe tải tương tự như chiếc xe thùng với 39 người chết cóng hôm 23/10.

Hầu hết những người nhập lậu theo kiểu này, giám đốc Debbie Biddle của ECPAT nói tiếp, đều nói rằng đó là trải nghiệm kinh khủng nhất trong cuộc đời họ.

Tháng Ba năm nay, một bản phúc trình có tên Precarious Journey, Hành trình Hiểm nghèo, được công bố cho thấy số phận bi thảm của những người tìm đường sang Anh và Âu Châu, bên cạnh những bấp bênh gian khổ của người lao động bất hợp pháp ở nước ngoài như thế nào.

Đây là phúc trình có sự đóng góp phối hợp giữa ECPAT với Anti Slavery International và Pacific Links (Vòng Tay Thái Bình), là tổ chức hoạt động phòng chống và hỗ trợ nạn nhân buôn người ở Việt Nam gần 2 thập niên qua. Bà Diệp Vương, chủ tịch Pacific Links - Vòng Tay Thái Bình, cho biết phúc trình thể hiện sự quan tâm sâu sắc của chính phủ Anh trước tệ trạng người Việt nhập cư trái phép vào lãnh thổ Anh :

Trong vòng 2 năm chúng tôi hợp tác với 2 tổ chức, Anti Slavery International là tổ chức chống buôn người lâu đời nhất của thế giới, có mặt tại Anh 130 năm nay. Tổ chức thứ hai là ECPAT UK, chúng tôi đã được sự hỗ trợ của Home Office UK tức Bộ Nội Vụ Anh quốc, để nghiên cứu và hoàn tất bản phúc trình này.

Thực sự con số mình biết được là vì mình giúp người ở bên Anh như thế nào, rồi mình đã gặp rất nhiều người trong các trung tâm giam giữ bên Pháp, mình cũng gặp những người đi dọc đường trong Vietnam City (ở Pháp, đã bị giải tỏa) vân vân… nói chuyện với những người ở Ba Lan, Tiệp Khắc, Đức là những nước trên đường họ đi đó.

Tại Việt Nam, chúng tôi thu thập thông tin về những người bị trả trở lại Việt Nam, hoặc về những người đang suy nghĩ là họ nên đi như thế nào. Đây là lần đầu tiên có một bản phúc trình gọi là end to end mapping đến đầu đến đũa về câu chuyện và bối cảnh khiến người ta ra đi cho tới khi đến Anh quốc và những chuyện gì sẽ xảy ra.

Trở lại những vụ người Việt nhập cư lậu vào Anh mà chừng như chính phủ Anh ý thức rất rõ tệ trạng này, điển hình qua bài viết hồi tháng Chín 2019 của đại sứ đặc mệnh toàn quyền Anh tại Việt Nam, ông Gareth Ward, cảnh báo về nạn mua bán người sang Anh quốc, rằng đừng đánh cược tương lai vào những cuộc phiêu lưu bất trắc, biến mình thành tội phạm trên xứ người. Bà Diệp Vương nhận định :

Bài chia sẻ của ông đại sứ Anh đã có nhưng đương nhiên tới tai ai, để dân của mình có thể hiểu được, để những người trẻ muốn đi có thể biết được thì đòi hỏi phải có những chương trình, những sự vận động, những công tác truyền thông mạnh hơn nữa thì mới tới tai những người quyết định đánh cược đời của họ như thế này.

Đi như thế thì điều chắc chắn là không có giấy tờ hợp pháp. Đối với những người thiệt mạng trong xe container ở Essex, như cô gái đã text về cho cha mẹ, thì thật là thương tâm. Đi một đoạn đường xa như vậy, trả một số tiền lớn như vậy, trả từng chặng một, tới Pháp rồi, tới Đức rồi, tới Bỉ rồi, vậy thì tại sao phải đi qua Anh mới được, cái này là bị gạt.

Tha phương cầu thực

Đó là chưa nói tới cái hệ lụy đeo đẳng những người bỏ tiền ra khỏi nước và nhập cư bất hợp pháp vào một nước khác, bà Diệp Vương phân tích tiếp :

Ở nước ngoài mình sẽ là bất hợp pháp suốt đời cho tới khi nào mình mua một tờ giấy giả để mà trở về Việt Nam. Như vậy thì suốt đời mình chỉ có chơi được với những người làm việc bất hợp pháp thôi. Đây là một điều rất kinh khủng.

Theo nhà báo Lê Trung Khoa, trước giờ đã có nhiều người Việt đi Nga, Cộng Hòa Séc, nói chung một số nước Đông Âu và cả Đức, để đi làm thuê, buôn bán và đã chứng tỏ có thu nhập cao hơn bên nhà.

Tuy nhiên do kinh tế khó khăn và công việc trở nên ít ỏi tại những nước này, người Việt nhập cư lậu nhắm vào Anh quốc như mảnh đất hứa hẹn. Nhiều người sang Anh làm trong nghề nails tức nghề làm móng tay, nhiều người khác đi làm thuê. Một số khác nữa được thuê hoặc tự đứng ra trồng cần sa khiến ảnh hưởng ít nhiều đến bộ mặt của cộng đồng người Việt ở vương quốc này.

Linh mục Nguyễn Văn Hùng, thường trợ giúp pháp lý cho công nhân Việt tại Đài Loan, cho biết người nhập cư lậu và làm việc trái phép ở Đài Loan phần nhiều đi từ miền Trung. Vì là lao động bất hợp pháp nên đời sống của họ ở Đài Loan cũng rất là vất vả :

Họ ở trên những vùng núi, chừng 8 người trong không phải là cái nhà mà là cái chòi, đời sống rất kham khổ. Nếu có khả năng làm việc thì có tiền gởi về. Nếu trời mưa lạnh không đi làm thì không có tiền và họ phải đi vô rừng. Tôi đã đi thăm các trại tù, tôi gặp rất nhiều lao động Việt đi chặt cây bất hợp pháp trên rừng, có người bị tù tới 11, 12 năm vì đi làm những công việc vừa nguy hiểm vừa vi phạm pháp luật của Đài Loan như vậy.

Những người đi đánh cá xa bờ mà khi có cơ hội vào bờ thì họ bơi vào và trốn lên những khu trồng rau hoặc trồng trà trên núi. Họ ở đó họ làm và không dám đi đâu cả vì sợ bị bắt.

Người Việt ở nông thôn Việt Nam tìm đủ cách vay tiền để đi nước ngoài vì không tìm được việc làm trong nước mà cũng không được chính phủ cung cấp hỗ trợ công ăn việc làm, là nhận định của linh mục Nguyễn Văn Hùng ở Đài Loan.

Còn theo Nhà báo Lê Trung Khoa thì ông cho rằng :

Tổng quan chung thì đây là bằng chứng cho thấy đảng cộng sản Việt Nam và chính phủ Việt Nam chưa làm đủ cho công dân của mình, chưa thể giữ chân thế hệ trẻ lại để có thể phục vụ quê hương mà cuối cùng phải bỏ rất nhiều tiền thậm chí cả tính mạng để tìm cuộc sống với hy vọng có thu nhập tốt hơn cho mình và gia đình mình.

Sau vụ việc 39 thi thể chết cóng trong xe tải ở Anh mà trong đó có người Việt Nam, thiếu tướng Đặng Ngọc Nghĩa, ủy viên thường trực Ủy Ban Quốc Phòng An Ninh nói với báo chí ngày 28/10 vừa qua rằng người có hành động đi nước ngoài "chui" sẽ mất hết quyền công dân, không được ra ngoài xã hội cũng không được làm việc trong các công xưởng.

Một điểm quan trọng được ông tướng này nhấn mạnh ở đây, là người đi chui sẽ khó có điều kiện quay trở lại Việt Nam.

Thanh Trúc

Nguồn : RFA, 30/10/2019

**********************

Việt Nam đang phát triển, tại sao người lao động tìm đường xuất ngoại ?

VOA, 31/10/2019

Ngày nay Việt Nam có một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới, mức lạc quan trong các cuộc khảo sát công chúng cao, và mối quan hệ tốt đẹp với các nước cựu thù trong chiến tranh là Mỹ và Pháp. Vì vậy, vụ 39 di dân bất hợp pháp chết trong thùng xe tải ở Essex (Anh) mà trong đó có người Việt Nam có thể khiến người ta ngạc nhiên bởi vụ việc chứng tỏ một số người nghĩ rằng họ có thể tìm thấy cơ hội ở nước ngoài tốt hơn trong nước.

Thân nhân cô Bùi Thị Nhung, người bị nghi nằm trong số 39 nạn nhân thiệt mạng trong thùng lạnh xe tải ở Anh, theo dõi tin tức vụ việc từ quê nhà ở Nghệ An, ngày 26/10/2019.

Cảnh sát Anh phát hiện thi thể 39 người trong xe tải vào tuần trước, dấy lên quan ngại rằng các nạn nhân này là nạn nhân của tình trạng buôn người. Một số người đã bị bắt ở Anh. Một người đã bị truy tố tội ngộ sát và đồng lõa buôn người. Thủ tướng Việt Nam đã ra lệnh điều tra xem đây có phải là một vụ án buôn người hay không.

Một số người ở đây ngạc nhiên khi thấy có người chịu chi tới hàng chục ngàn đô la, tương đương hàng trăm triệu đồng Việt Nam, để xuất ngoại, dù Việt Nam có một nền kinh tế tăng trưởng nhanh đã đưa nhiều người thoát khỏi đói nghèo. Một người dân địa phương nói rằng số tiền đó có thể dùng để tìm việc trong nước.

"Cho dù là nước nào đi nữa, chuyện này cũng rất đau buồn", một người bình luận trên trang tin Vnexpress viết về cái chết của 39 nạn nhân. "Tôi nghĩ cuộc sống hiện nay ở Việt Nam không quá khó khăn. Thay vì chi hàng trăm triệu đi nước ngoài, số tiền đó ở Việt Nam có thể tạo ra nhiều công ăn việc làm".

Đời sống ở Việt Nam đã cải thiện đối với nhiều người và đã trở thành một nơi khác hẳn với thời chiến tranh. Trong thập niên 60 và 70, làn sóng thuyền nhân chạy lánh bạo lực của chiến tranh Việt Nam. Đó là lúc một số người ở Việt Nam bị đói kém, đa số chỉ có xe đạp làm phương tiện di chuyển tốt nhất, rất ít người làm ăn buôn bán với thế giới bên ngoài giữa sự cô lập của quốc tế.

Tuy nhiên, lao động di cư vẫn là một thực tế. Người dân Việt Nam chọn sang Nga làm việc trong các công xưởng, sang Libya làm xây dựng, hay sang Anh làm việc trong các nông trại cần sa. Lái xe vòng quanh các thành phố nhỏ như Đà Lạt, bạn sẽ thấy các biển quảng cáo của môi giới về việc đưa lao động đi nước ngoài.

Một số người cho rằng liệt kê các lao động di cư này là nô lệ mới hay nạn nhân bị đưa vào đường dây buôn người không phải lúc nào cũng có ích. Tại Anh chẳng hạn, nhà nghiên cứu Nicolas Lainez nói xem người Việt như các nạn nhân cần cảnh sát bảo vệ có thể "là một màn hỏa mù che đậy sự kiểm soát nghiêm ngặt về sự di chuyển của con người do Anh và các đối tác EU thực thi, sự phi điều tiết các thị trường lao động, sự quanh co của người lao động, và tình trạng gia tăng bất bình đẳng dưới các chính sách theo chủ nghĩa tân tự do".

Nói cách khác, theo ông, nhà chức trách coi lao động di cư là một vấn đề của an toàn công cộng hay hoạt động tội phạm hơn là quy trách nhiệm cho các chính sách nhà nước gây phương hại cho lao động và di dân.

"Các lực lượng cấu trúc này, bị phớt lờ trong các cuộc thảo luận về nô lệ mới, khiến công dân lẫn những người không phải là công dân không được bảo vệ gì mấy và khuyến khích nạn bóc lột lao động cũng như di cư trên quy mô lớn", Lainez đăng trên blog.

Người Việt cũng xem thảm kịch mới đây nhất là trường hợp những người lao động nghèo khó tìm kiếm một cuộc sống tốt hơn.

"Họ không có đủ tiền để ra đi như các doanh nhân", một người bình luận trên Facebook về vụ án của những người chết trên xe tải ở Anh. "Họ ra đi để tìm kiếm tương lai tốt đẹp và lo lắng cho gia đình nhưng rốt cuộc bị mắc bẫy…kết quả thật đau lòng… Xin gửi lời chia buồn tới các nạn nhân".

Nguồn : VOA, 31/10/2019

******************

Vụ 39 người chết : Người Việt đi làm lậu có phải vì nghèo ?

BBC, 31/10/2019

Chuyến thăm nhà các gia đình nghi có người thân trong vụ 39 người chết ở vùng Yên Thành, Nghệ An của BBC đã cho thấy một khung cảnh bất ngờ.

Tuy nhiên không phải tất cả người dân Nghệ An đều giàu có (Ảnh minh họa)

Trái với suy nghĩ của một số người rằng đây là những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, có động cơ về tài chính lớn đến mức nhiều người sẵn sàng mạo hiểm chọn con đường sang châu Âu làm việc trái phép.

Nhưng những gì nhà báo Jonathan Head chứng kiến là "nhà lầu và xe hơi" tại huyện Yên Thành, nơi đã có 5 gia đình trình báo có con bị mất tích.

Và những gì phóng viên BBC thấy có thể là chính xác.

Nhà lầu, xe hơi là nhu cầu 'bình thường'

Từ 2018, báo Dân Trí đã ghi nhận hiện tượng giàu lên nhanh chóng tại xã Đô Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An.

Bài viết "Xã 1.000 tỷ phú : Bậc nhất xứ Nghệ, biệt thự hàng ngàn, ô tô nhiều vô kể" đăng tháng 11/2018 cho biết "người dân Đô Thành kéo nhau đi Tây lập nghiệp".

Theo bài báo này, xã Đô Thành từng thuộc một trong những xã nghèo nhất huyện Yên Thành, với nghề truyền thống là làm mộc.

Đến những năm 1990, nguồn gỗ khan hiếm, thị trường bão hoà, nhiều người nảy ý định sang những nước như Anh, Úc, Ba Lan, Đức...

Không khí tang thương bao trùm huyện Yên Thành, Nghệ An nhiều ngày nay

"Người sang trước làm ăn rồi về đưa gia đình, họ hàng theo sau. Cứ như thế, người dân Đô Thành kéo nhau sang Tây lập nghiệp, có gia đình 3-4 người con cùng xuất ngoại.

Tiền từ nước ngoài gửi về nhiều, người dân bắt đầu xây dựng nhà lầu, biệt thự, mua sắm xe máy, ô tô...", bài báo viết.

Và để có tiền gửi về cho gia đình, người lao động ở nước ngoài làm đủ mọi nghề như cửu vạn, công nhân, buôn bán, spa…

Nhiều người đi vài năm tích luỹ được số vốn lớn rồi về lại quê hương lập nghiệp.

Theo ông Nguyễn Văn Hà, Chủ tịch UBND xã Đô Thành cho biết vào năm 2018, xã Đô Thành có 1.450 người đang làm việc ở các nước châu Âu ; 1.047 người đi làm việc, buôn bán tại Lào ; 439 người đang làm việc tại các nước châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan,...

"Nhờ số tiền con em làm ăn xa gửi về mà Đô Thành ngày càng thay da đổi thịt. Toàn xã có hơn 4.000 hộ thì 3/4 trong số đó có nhà 2 tầng trở lên. Hàng trăm hộ có xe ô tô, biệt thự", ông Hà nói.

Tuy nhiên bài báo của Dân Trí không đề cập cụ thể con đường đi nước ngoài của những người dân vùng Đô Thành là này hợp pháp hay không.

Một số báo Việt Nam còn ghi nhận hiện tượng này sớm hơn.

Cụ thể như báo Zing, đã đăng bài báo "'Làng đại gia' khiến nhà giàu thành phố cũng nể trọng" từ 2014 về hiện tượng giàu có của xã Đô Thành nhờ "đi Tây".

Một gia đình ở Nghệ An lo lắng con cháu họ đi trên chuyến xe định mệnh đó

"Ban đầu toàn xã cũng chỉ có một vài người đi, về sau thấy làm ăn được nên họ về kéo anh em, họ hàng cùng xuất ngoại kiếm tiền. Cứ thế, lượng người 'đi Tây' ngày một tăng lên.

"Thời kỳ bấy giờ đi xuất khẩu lao động còn dễ nên cứ thấy làm ăn được là họ lại ồ ạt kéo nhau sang đó. Chính nhờ hướng đi này mà người dân nơi đây đã đổi thay một cách chóng mặt", bài báo viết.

Trưởng xóm Phú Vinh khi đó nói : "Nhờ nguồn lao động này mà xóm trở nên trù phú, giàu có, đời sống bà con cũng như cơ sở vật chất hạ tầng được nâng lên rõ rệt".

Bài báo đưa ví dụ có ba người con đi lao động ở nước ngoài, đã đem tiền về xây cho gia đình một căn biệt thự đồ sộ tốn vài tỷ đồng từ 2004.

"Biệt thự, xe con bóng loáng được người dân ở đây xem như là một nhu cầu bình thường trong cuộc sống thường ngày mà thôi", một người dân.

Trang web Du lịch Nghệ An của tỉnh, thậm chí còn có bài viết "Top 5 xã giàu nhất Nghệ An" với lời quảng cáo "Nghệ An được biết đến là quê hương của Bác Hồ kính yêu. Không những thế, có thể ít ai biết rằng, Nghệ An còn là nơi có các làng xã được xếp hạng giàu nhất nước ta nữa".

Và tất nhiên là không thể vắng cái tên xã Đô Thành, huyện Yên Thành.

Chính vì vậy, khi những người dân khác trong vùng, kém "giàu có hơn" thấy những căn biệt thự, xe hơi bóng lộn của hàng xóm, họ có thêm động lực để tìm đường sang trời Tây bất chấp.

******************

Kinh tế khốn quẫn khiến nhiều công dân Việt đi lao động ‘chui’ ở Anh

VOA, 30/10/2019

Vụ 39 thi thể được tìm thấy trong thùng lạnh của xe tải bên ngoài thủ đô London của Anh, trong đó nghi là có những di dân lậu từ Việt Nam, thu hút sự chú ý về vấn đề xuất khẩu lao động bất hợp pháp vốn biến hàng ngàn người từ những vùng quê nghèo khó trở thành nạn nhân của tình trạng đưa lậu người và buôn người.

Một tấm bảng quảng cáo xuất khẩu lao động bên ngoài nhà máy thép Formosa ở tỉnh Hà Tĩnh, ngày 28/10/2019.

Các thi thể được phát hiện hôm 23 tháng 10 sau khi các cơ quan tình huống khẩn cấp được báo về những người bị nhốt trong một container xe tải tại một khu công nghiệp ở Grays, cách trung tâm London khoảng 32 km về phía đông.

Cảnh sát Anh vẫn đang cố gắng xác định danh tính của các nạn nhân trong vụ việc và đang kêu gọi sự giúp đỡ từ cộng động người Việt ở nước này cũng như ở nước ngoài. Truyền thông chính thống ở Việt Nam đưa tin nhà chức trách Anh đã chuyển bốn hồ sơ và đã được Bộ Công an Việt Nam tiếp nhận.

"Quốc tịch của các nạn nhân chưa được xác nhận chính thức", Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Quốc Cường nói với hãng tin Reuters hôm 29/10 bên lề một hội nghị tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. Ông nói hai nước đang cố tăng tốc tiến trình nhận dạng các thi thể nhưng không có thời hạn nào được đặt ra.

Kể từ khi tin tức về 39 thi thể ở Anh được loan đi, nhiều người ở vùng quê thuộc tỉnh Nghệ An của Việt Nam những ngày qua cho biết họ lo sợ bạn bè và người thân tìm đường sang Anh có thể chiếm phần đông trong số nạn nhân chết trong xe tải.

Nghệ An là một trong những tỉnh nghèo nhất của Việt Nam và là nơi xuất thân của nhiều nạn nhân của tình trạng buôn người mà cuối cùng có mặt ở Châu Âu, theo một báo cáo vào tháng 3 của Pacific Links Foundation, một tổ chức chống buôn người đặt tại Mỹ.

Các nạn nhân khác được nói là đến từ tỉnh Hà Tĩnh lân cận, nơi mà trong tám tháng đầu năm nay đã chứng kiến 41.790 người bỏ quê đi tìm việc ở nơi khác, kể cả ở nước ngoài, theo truyền thông nhà nước.

Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng, Giám đốc Điều hành Ủy ban Cứu người vượt biển BPSOS và là người đồng sáng lập Liên minh CAMSA (Liên minh Bài trừ Nô lệ mới ở Á Châu), nói việc nhiều người dân từ hai tỉnh miền Trung này ồ ạt rời đi xuất khẩu lao động cho thấy tình hình kinh tế khốn quẫn mà họ đối mặt kể từ sau thảm họa ô nhiễm môi trường biển do công ty Formosa gây ra vào năm 2016.

"Nghề đi biển của họ hoàn toàn chết", ông nói. "Một số giáo xứ chúng tôi liên lạc trước đây có cả trăm thuyền đánh cá bây giờ bán sạch rồi, bởi vì không ra biển được".

"Ra biển rất khổ bởi vì gần bờ thứ nhất là không có cá nữa, đánh về không đủ ăn. Đi ra xa nữa thì bị đuổi bởi tàu Trung Quốc. Không còn sinh kế thì làm sao đây ? Đi ra thành phố thì kiếm đâu có đủ sống vì nghề đi biển họ tương đối có thu nhập khá. Không đủ sống ở thành phố thì phải đi lao động thôi. Rất dễ để bị thuyết phục, bị lường gạt".

Một số gia đình có người thân mất tích ở Nghệ An đã lập bàn thờ sau khi mất liên lạc trong khi một số khác vẫn hi vọng người thân của họ không nằm trong số 39 thi thể đó. Một số thành viên của những tổ chức xã hội dân sự đã tìm cách tiếp cận các gia đình này để hỗ trợ tìm kiếm thân nhân nhưng nỗ lực của họ đã bị nhà chức trách ngăn cản, theo Tiến sĩ Thắng.

Từ kinh nghiệm giúp đỡ những nạn nhân buôn người, ông nhận định sự ngăn cản này có thể là nhằm tránh sự săm soi đối với những đường dây buôn lậu lao động bất hợp pháp mà ông nói được nhà chức trách "bảo kê".

"Chúng tôi có những chứng cớ trước đây cho thấy có những cấp rất, rất cao đã ra lệnh trả thù những người lên tiếng [trình báo chuyện buôn người] để bắt về trừng phạt. Luôn luôn có sự bảo kê", ông nói.

"Tôi không ngạc nhiên khi công an tới quấy nhiễu, cấm cản, không muốn cho quốc tế biết vì họ sợ lộ mất đường dây và chính họ cũng liên lụy, chưa kể là họ sẽ mất đi nguồn thu nhập lớn của họ nhất là sau vụ Formosa".

Reuters đưa tin nhà chức trách ở Nghệ An kêu gọi các thành viên gia đình liên quan hãy gửi các bản sao ảnh và giấy tờ tùy thân tới ủy ban nhân dân địa phương để xác minh.

Bộ Ngoại giao Việt Nam trong một tuyên bố vào cuối ngày 28 tháng 10 cho biết đến nay họ đã nhận được thông tin từ 14 gia đình đang tìm kiếm người thân mất tích ở Anh.

*****************

Người Việt ra ngoại quốc lao động trốn ở lại ngày càng tăng

Tr. N, Người Việt, 30/10/2019

Sau thảm kịch 39 người bị chết tại Anh Quốc, Tổ chức Lao động Quốc tế tại Việt Nam đã cảnh báo về tình hình "di cư lao động bất hợp pháp" trong số hàng trăm ngàn người Việt Nam đi làm việc ở ngoại quốc đang tăng mạnh.

Theo ước tính người lao động Việt Nam gửi về nhà từ 2,5 tỷ USD đến 3 tỷ USD mỗi năm. (Hình : Hải Quan)

Báo Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh ngày 30/10/2019, dẫn số liệu từ Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cho biết số lượng người Việt Nam ra ngoại quốc làm việc đang tăng mạnh. Riêng trong năm 2019, tuy mới mười tháng nhưng đã có hơn 142.000 người lao động xuất cảnh (trong đó 50.000 nữ lao động) đi làm việc theo hợp đồng.

Ông Đào Ngọc Dung, bộ trưởng Bộ Lao động, thương binh và xã hội, xác nhận với báo Công Lý, số lượng người Việt Nam ra ngoại quốc lao động đang tăng nhanh. Nếu năm 2017 xấp xỉ 100.000 người, thì năm 2018 tăng lên 143.000 người. Riêng năm nay tuy chưa hết năm nhưng đã có hơn 142.000 người. Địa bàn "xuất khẩu lao động" được mở rộng ra một số nước như Đức, Úc, Romania, Czech… Theo ước tính của chính phủ, người lao động di cư gửi về nhà (ở Việt Nam) từ 2,5-3 tỷ USD mỗi năm.

Báo Hải Quan dẫn một nghiên cứu gần đây của ILO và Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) cho thấy, người lao động Việt Nam đã phải trả chi phí cao nhất so với một số nước trong khu vực để đi làm việc ở ngoại quốc, nhưng có rất ít khả năng kiểm soát sự thành công hay thất bại trong quá trình di cư lao động, cho dù quyết định lựa chọn của họ là hợp pháp hay không hợp pháp.

Người dân chen lấn nộp hồ sơ xin đi "xuất khẩu lao động". (Hình : An Ninh Thủ Đô)

Hơn ba phần tư lao động Việt Nam được phỏng vấn (77% lao động nam và 75% lao động nữ) trả lời rằng họ bị "vi phạm quyền lao động khi làm việc ở ngoại quốc".

"Hiện, trong các bộ luật của Việt Nam chưa có quy định rõ ràng trách nhiệm của cơ quan nào trong việc cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho số lao động này để có thể bảo đảm quyền và lợi ích của họ được bảo vệ khi làm việc ở ngoại quốc, cũng như khi về nước", ông Chang Hee Lee, giám đốc ILO Việt Nam phân tích.

Ông Chang Hee Lee, cho biết thêm theo thống kê của ILO số lượng người dân Việt Nam gần đây ra ngoại quốc làm việc gia tăng. Bên cạnh số người "xuất khẩu lao động" chính thức còn kiểm soát được, hiện nay tình trạng người lao động Việt Nam bỏ trốn hay di cư sang các nước trong khu vực và Châu Âu cũng đang tăng mạnh.

Theo phúc trình giám sát gần đây nhất của Ủy ban về các Vấn đề xã hội của Quốc hội Việt Nam, trong giai đoạn 2010-2017, hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh đã có hơn 111.000 người đi "xuất khẩu lao động" làm việc ở ngoại quốc. Điều đáng nói là hai tỉnh trên cũng đứng đầu về tình trạng người lao động bỏ trốn ở lại, hoặc di cư lậu sang nơi khác.

Trả lời chất vấn tại phiên họp thứ 36 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc lao động Việt Nam ra ngoại quốc bỏ trốn, lao động "chui", ông Đào Ngọc Dung, thừa nhận : "Thời gian qua tỷ lệ người ‘xuất khẩu lao động’ theo kênh chính thức tăng, nhưng cùng với đó tỷ lệ lao động đi ‘chui’ cũng tăng theo đáng kể". (Tr.N)

*****************

39 người chết trong xe vận tải ở Anh : Tại sao người Việt Nam liều mạng ?

Th. Long, Người Việt, 29/10/2019

Nhiều người Việt Nam đang cư trú bất hợp pháp ở Anh cũng đang lo ngại người thân nằm trong số 39 thi thể trên xe vận tải.

Linh mục Simon Nguyễn. (Hình : Reuters)

Theo Reuters, một linh mục người Việt ở London hôm Thứ Ba, 29 Tháng Mười, cho biết có sáu gia đình ở Việt Nam liên lạc với ông vì lo ngại người thân nằm trong số 39 thi thể trên xe vận tải ở Anh Quốc.

Linh mục gốc Việt ở Anh kêu gọi cộng đồng người Việt cung cấp thông tin về các nạn nhân 

Linh mục Simon Nguyễn cho hay, những gia đình này nói rằng họ biết người thân đang đi Anh lúc chiếc xe vận tải đang trên đường đến đây, nhưng không thể liên lạc được với người thân mấy ngày qua.

"Họ không có thông tin gì kể từ khi có tin tức về những người chết trên xe vận tải. Thông thường, nếu đi trót lọt, mỗi lúc, mỗi điểm, những người này đều báo cho gia đình ở Việt Nam biết để gia đình có thể yên tâm là họ vẫn bình an. Nhưng mấy ngày qua, kể từ khi xảy ra vụ việc, gia đình không nghe tin gì cả. Do đó, họ nghi ngờ là người thân nằm trong số các nạn nhân", ông nói.

Hôm Thứ Hai, 28 Tháng Mười, Linh mục Simon Nguyễn gặp gỡ cảnh sát Anh để chia sẻ thông tin về người thân mà những gia đình ở Việt Nam cung cấp cho ông để giúp nhận dạng nạn nhân.

Ông kêu gọi cộng đồng người Việt ở Anh, nhất là những người ở chui, mạnh dạn ra báo tin cho cảnh sát. Những người này có lẽ cũng đang lo ngại người thân mình nằm trong số 39 nạn nhân, nhưng họ không dám xuất hiện vì sợ bị bắt.

Cô Phạm Thị Trà My, 26 tuổi, ở Hà Tĩnh, được cho là nằm trong số 39 người chết trong chiếc xe vận tải ở Anh hôm 23 Tháng Mười, được gia đình và bà con hàng xóm lập bàn thờ cầu nguyện tại nhà. (Hình : Linh Phạm/Getty Images)

Trước đó, hôm Thứ Bảy, cảnh sát Anh nói họ muốn cộng đồng người Việt ở Anh cũng như hải ngoại giúp nhận dạng nạn nhân.

"Quý vị cứ ra báo tin đi, quý vị được bảo vệ. Những người ở đây tôi có thể tin được. Khi cảnh sát nói vậy, họ sẽ giữ lời", ông khuyên.

Linh mục Simon Nguyễn cũng kêu gọi người dân ở những vùng nông thôn của Việt Nam không nên liều mạng thực hiện những chuyến đi nguy hiểm như vậy để đến Châu Âu với hy vọng đổi đời.

"Rất nhiều người đến đây bằng xe vận tải. Lúc nào tôi cũng nói với mọi người rằng rủi ro lắm, nguy hiểm lắm. Do đó, phải suy nghĩ kỹ mới quyết định. Mỗi lần có dịp về Việt Nam giảng đạo, tôi cũng khuyên mọi người là không nên đi như vậy vì dù có nghèo, cuộc sống ở đó có khó khăn, nhưng còn đỡ hơn là bỏ mạng", Reuters trích lời Linh mục Simon.

Ba mươi chín thi thể, gồm 31 nam và 8 nữ, được tìm thấy vào nửa đêm ngày 23 Tháng Mười sau khi chiếc xe vận tải từ Zeebrugge ở Bỉ đến thị trấn Grays của Anh.

Các nạn nhân vẫn chưa được nhận dạng, nhưng Việt Nam nói họ đang cố gắng giúp đẩy nhanh công việc này. Việt Nam đang lo ngại hầu hết các nạn nhân là người Việt.

Tại sao ngày càng nhiều người Việt Nam liều mạng thực hiện những chuyến đi như vậy ? 

Theo ông Nguyễn Giang, trưởng ban Việt Ngữ đài BBC, "Nền kinh tế Việt Nam đang lên nhưng không phải ai cũng được hưởng lợi. Và Việt Nam có số lao động dư thừa khổng lồ".

Còn theo Liên Hiệp Quốc, mặc dù Việt Nam cũng thành công đáng kể trong việc giảm tỷ lệ đói nghèo, nhưng mức giảm này không đồng đều ở các nhóm dân số và vùng miền khác nhau.

Linh mục Simon Nguyễn cầu nguyện cho các nạn nhân. (Hình : Reuters)

Bà Mimi Vũ, chuyên gia chống buôn người ở Sài Gòn, cho biết "Hầu hết người Việt Nam di cư sang Châu Âu và Anh Quốc là người ở một vài tỉnh của Việt Nam mà thôi".

Ở những tỉnh này, mấy chục năm nay, có phong trào đi nước ngoài, cả hợp pháp lẫn bất hợp pháp, để kiếm việc làm rồi gửi tiền về nhà.

Trong 10 năm qua, làn sóng di cư từ Việt Nam sang Anh bắt nguồn từ thành phố Hải Phòng và tỉnh Quảng Ninh ở miền Bắc, nhưng gần đây, số người di cư từ ba tỉnh nghèo miền Trung là Nghệ An, Quảng Bình, Hà Tĩnh ngày càng tăng.

Theo các chuyên gia, hiện nay, các tổ chức buôn người ở Việt Nam đưa khoảng 18.000 người sang Châu Âu một năm, nhưng chỉ chưa đầy 1.000 người sang Mỹ.

Tại sao nhiều người di cư chọn Anh Quốc ? 

BBC cho hay, với người di cư Việt Nam, Anh Quốc có lẽ là điểm đến hàng đầu ở Châu Âu, theo Tiến sĩ Tamsin Barber của Đại học Oxford-Brookes, chuyên nghiên cứu về di cư và người Anh gốc Việt.

Tiến sĩ Barber cho hay họ biết rằng nếu đến Anh trót lọt, sẽ rất dễ tìm được việc làm và kiếm nhiều tiền gửi về cho gia đình ở Việt Nam.

Hơn nữa, ở Anh cũng đã có một mạng lưới người Việt chuyên giúp người mới đến tìm chỗ ở và việc làm, vì đang có nhu cầu rất cao lao động tay nghề thấp cho các nhà hàng, tiệm nail của người Việt cũng như các nông trại trồng cần sa lậu.

Qua những cuộc phỏng vấn với người Việt hồi hương từ Anh Quốc, phần lớn đến Anh là làm những việc tay chân như làm nông nghiệp và đánh cá, nhưng cũng có người làm việc thời vụ, "thợ đụng" (tức đụng gì làm đó), hoặc mở tiệm buôn bán nhỏ. Có người cũng thất nghiệp.

Nhưng Tiến sĩ Barber nhấn mạnh : "Hiện tại, không có con đường hợp pháp nào cho người di cư Việt Nam tay nghề thấp đến làm việc ở Anh. Do đó, muốn đến Anh thì chỉ có qua những con đường vòng và nguy hiểm". 

Th.Long

*******************

Châu Âu, ảo ảnh miền đất hứa của một số thanh niên miền trung Việt Nam

Thụy My, RFI, 29/10/2019

Nghèo túng, không tìm được chỗ đứng trong xã hội và hy vọng về một cuộc sống tươi đẹp hơn đã thúc đẩy nhiều thanh niên nông thôn miền trung Việt Nam vay nợ để cố gắng nhập lậu và Tây Âu, hoàn toàn không ý thức được các rủi ro cũng như nỗi thất vọng đang chờ đợi đối với đa số người.

Di ảnh anh Nguyễn Đình Tứ, mà gia đình tại Nghệ An, Việt Nam tin rằng nằm trong số 39 nạn nhân trên chiếc xe tải định mệnh ở Anh. Ảnh chụp ngày 26/10/2019. Reuters/Kham

Những nguy hiểm của các chuyến tương tự đã được nhắc nhở trong tuần rồi, sau khi phát hiện xác của 31 người đàn ông và 8 phụ nữ trong một xe tải kéo theo container lạnh ở Essex, gần Luân Đôn. Cảnh sát Anh ban đầu cho rằng các nạn nhân là người Trung Quốc, nhưng nay dường như đa số là người Việt Nam.

Nhiều người Việt nhập cư lậu có nguyên quán là các tỉnh miền trung, họ phải lưu lạc xứ người chủ yếu vì không có được việc làm ổn định, và cuộc sống buồn tẻ ở nông thôn.

Rất quen thuộc với mạng xã hội, nhiều thanh niên chưa đầy 30 tuổi, tin vào những lời bình trên Facebook và tiền bạc do người thân sống ở Anh, Pháp, Đức gởi về.

Những mạng lưới đưa người vượt biên có chân rết ở Việt Nam và Đông Âu tổ chức những chuyến đi này, với cái giá có thể lên đến 40.000 đô la. Để có được số tiền lớn ấy, những người muốn ra đi thường phải lao vào vòng xoáy nợ nần – theo các nhà chuyên môn và lời chứng của các gia đình. Nhà nghiên cứu Nadia Sebtaoui ở Paris nói với AFP : "Những người môi giới vẽ vời ra một nước Anh như là miền đất hứa".

"Không ý thức được thực tế"

Các đường dây vượt biên hứa hẹn với di dân bất hợp pháp số tiền lương hàng tháng 3.000 bảng Anh (3.500 euro) tại Anh quốc, tương đương ba năm lương tại các tỉnh nghèo nhất của Việt Nam. Nhưng thực tế thường khác hẳn. Oằn lưng dưới gánh nợ đã vay để ra đi, nhiều người nhập cư lậu có nguy cơ bị bóc lột.

Theo bà Sebtaoui, "họ hoàn toàn không ý thức được thực tế công việc ở Châu Âu". Nhiều người rốt cuộc vào làm tại các tiệm nail, hay các trại trồng cần sa bất hợp pháp, thậm chí bán dâm, với hy vọng kiếm tiền thật nhanh.

Đa số những người nhập cư lậu đến từ vài tỉnh ở miền trung Việt Nam như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình – theo báo cáo của tổ chức phi chính phủ Anti-Slavery International, ECPAT UK và Pacific Links Foundation. Khu vực này không được hưởng lợi từ sức bật kinh tế của đất nước trong thập niên vừa qua, và đối với đa số thanh niên, họ chỉ có thể tìm được những việc làm khiêm tốn tại các nhà máy, trên công trường hay đồng ruộng. Trong khi đó, những câu chuyện người nhập cư thành công ở nước ngoài được kể lại trong làng, nơi một số cư dân đổi đời nhờ kiều hối.

Lên đời xe gắn máy thay vì xe đạp

"Chúng tôi sống nhờ tiền từ nước ngoài gởi về" - chú của anh Nguyễn Đình Tứ, 27 tuổi, một trong số các thanh niên nghi là đã mất trong chiếc xe tải, thổ lộ. Tại làng Phú Xuân ở tỉnh Nghệ An, nở rộ những dấu hiệu làm giàu ở nước ngoài, như những ngôi nhà xây đã thay thế cho những căn nhà lụp xụp, hay những chiếc xe gắn máy thay cho xe đạp cọc cạch.

Người chú của Nguyễn Đình Tứ, ngồi trong ngôi nhà trị giá 13.000 euro mà đứa cháu đã giúp xây lên, cho biết : "Tiền bạc từ nước ngoài đã làm thay đổi bộ mặt của làng này, vì vậy đám trẻ mới ra đi". Bà Nadia Sebtaoui nói rằng đó là một số tiền đáng kể, tại một tỉnh mà thu nhập bình quân đầu người hàng năm chỉ có khoảng 1.200 đô la.

Tại vùng đất này của Việt Nam, không khó tìm ra ai đó có thể giúp vượt biên nếu sẵn sàng chi tiền. Hướng đến đơn giản nhất là Nga, chỉ cần có visa du lịch hay một hộ chiếu giả là đủ. Từ đó, đường dây sẽ giúp di dân đi đến Tây Âu.

Người Việt chỉ mới định cư ở Đông Âu sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc, hoặc với tư cách người tị nạn, hoặc trong khuôn khổ chương trình hợp tác lao động với Liên Xô.

Đa số người nhập lậu tiếp tục đi từ Đông Âu đến Tây Âu, nhiều người phải chờ đợi trong những lán trại tạm bợ ở miền bắc nước Pháp, để lên xe tải vượt biển Manche. Họ phải trả rất nhiều tiền cho đường dây, vì xe tải được coi là phương tiện tốt nhất để đến Anh – theo bà Sebtaoui.

Nhưng Luân Đôn ngày 28/10/2019 loan báo sẽ tăng cường tuần tra biên giới, sau thảm kịch ở Essex. Bộ trưởng Nội Vụ Priti Patel khẳng định trước Hạ Viện "kể từ hôm nay, chính quyền Bỉ chấp nhận cho triển khai thêm các nhân viên di trú Anh tại cảng Zeebruges".

Miền đất hứa như vậy càng lùi xa thêm…

Thụy My