 | Tổng quan: | 3601001 |
Ngày Chủ nhật, 12 tháng 11, 2017, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nói tại Hà Nội, trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của ông rằng ông có thể đóng vai trò trung gian hòa giải trong các xung đột ở Biển Đông.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang, họp báo tại Hà Nội, 12/11/2017. AFP
Trong giới nghiên cứu về Biển Đông của Việt Nam có sự đón nhận khác nhau về tuyên bố có thể đứng ra làm trung gian hòa giải của Tổng thống Hoa Kỳ.
Tiến sĩ sử học Nguyễn Nhã, người có nhiều nghiên cứu về các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thấy rằng cách tiếp cận của ông Trump là một sự khôn khéo :
"Đối với Trung Quốc có tham vọng như vậy, thì theo tôi vừa cứng vừa mềm như vậy là phù hợp. Nếu mềm hẳn thì chưa chắc ngăn được tham vọng của Trung Quốc. Ông Trump hồi đầu cứng mà bây giờ thể hiện sự mềm đó thì cũng là sự khôn ngoan của một siêu cường".
Nhưng một nhà nghiên cứu Biển Đông khác là Thạc sĩ Hoàng Việt lại cho rằng nếu thực sự ông Trump và Hoa Kỳ mong muốn như vậy, điều đó chứng tỏ rằng Trung Quốc đang lớn mạnh, và Hòa Kỳ đang rút ra khỏi khu vực Biển Đông :
"Thái độ của Hoa Kỳ, mà cụ thể là Tổng thống Donald Trump có sự thay đổi, điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến Biển Đông. Trước đây khi ông mới đắc cử thì ông nói cần phải hạn chế Trung Quốc, cô lập Trung Quốc ra khỏi những cái đảo này, các đảo mà Trung Quốc xây lấn hay chiếm đóng ở Hoàng Sa và Trường Sa. Nhưng mà bây giờ cách tiếp cận của ông Trump về Trung Quốc đã khác, với chính sách Hoa Kỳ đứng ra làm trung gian hòa giải, thì điều đó dẫn đến hệ lụy bất lợi rất nhiều cho Việt Nam và các quốc gia ASEAN khác trên khu vực Biển Đông".
Khi chúng tôi đặt câu hỏi là liệu Chính phủ Việt Nam đón nhận lời đề nghị của Tổng thống Hoa Kỳ như thế nào, những câu trả lời cũng khác nhau. Tiến sĩ Nguyễn Nhã cho rằng nếu ông Donald Trump được làm trung gian hòa giải thì Việt Nam sẽ hài lòng để giải quyết tốt đẹp những xung đột :
"Theo tôi nếu được như vậy thì Việt Nam hoan nghênh thôi, bởi vì như Bà Nguyễn Thị Bình từng nói là như Trung Quốc là một láng giềng, làm sao mình thay đổi được láng giềng. Nên đối với một nước tham vọng như vậy thì cách đó cũng là một cách giải quyết tốt đẹp".
Bà Nguyễn Thị Bình mà Tiến sĩ Nguyễn Nhã đề cập từng là Phó Chủ tịch nước Việt Nam, và trước đó bà có thời gian dài làm trong ngành ngoại giao.
Thạc sĩ Hoàng Việt lại nói rằng Chính phủ Việt Nam thận trọng khi tiếp nhận lời đề nghị của ông Trump :
"Nếu mà chỉ dựa vào những lời phát biểu của ông Donald Trump thì rất là khó đoán, ông ấy hay có phát biểu ngẫu hứng, thay đổi liên tục, không thể nói nhất thời được. Tôi cho là phía Chính phủ Việt Nam đón nhận việc này một cách thận trọng. Ở đây có một thông tin quan trọng nữa là ông Trump có nói Mỹ sẳn sàng bán những vũ khí hạng nặng cho Việt Nam. Tôi nghĩ rằng Việt Nam đón tin này một cách tốt đẹp hơn".
Sau tuyên bố có thể làm trung gian hòa giải của ông Trump được đưa ra hôm Chủ nhật, 12 tháng 11, trong buổi họp báo chung sau đó, Chủ tịch Việt Nam, ông Trần Đại Quang nói rằng chính sách của Việt Nam là giải quyết bất đồng bằng thương lượng hòa bình, tôn trọng những qui trình ngoại giao và pháp lý phù hợp với luật pháp quốc tế. Ông Quang không trả lời trực tiếp lời đề nghị của ông Trump.
Tiến sĩ Nguyễn Thành Trung, Trưởng khoa Quan hệ quốc tế tại Đại học khoa học xã hội nhân văn tại Thành phố Hồ Chí Minh nhận xét :
"Ông ấy đề nghị như vậy nhưng các bên có để ông ấy làm chuyện đó hay không ? Có thể là Việt Nam cũng sẽ hoan nghênh việc ông Trump làm trung gian hòa giải giữa Việt Nam với Trung Quốc, cũng như giữa Trung Quốc với ASEAN, nhưng không chắc Trung Quốc sẽ hoan nghênh, bởi vì quan điểm của Trung Quốc là họ ưa chuộng đàm phán song phương các vấn đề Biển Đông, họ không muốn quốc tế hóa các vấn đề ở Biển Đông".
Trả lời hãng tin Reuters vào hôm Chủ nhật, Phát ngôn nhân Bộ ngoại giao Trung Quốc là ông Cảnh Sảng nói rằng nước ông kiên trì việc thảo luận trưc tiếp với các quốc gia có quan hệ trực tiếp tới xung đột để gìn giữ hòa bình và ổn định trong khu vực.
Còn Tổng thống Philippines, ông Rodrigo Duterte thì nói là tốt nhất nên đừng đụng đến vấn đề Biển Đông, vì không có quốc gia nào có thể chịu được chiến tranh cả. Sang đến ngày thứ Hai, 13 tháng 11, khi chủ trì Hội nghị thượng đỉnh Đông Á và Đông Nam Á ở Manila, đã nói rằng mặc dù các bên xung đột có những bất đồng nhưng không nên nói đến Biển Đông.
Tiến sĩ Nguyễn Thành Trung nói tiếp về lời đề nghị của ông Donald Trump :
"Hiện tại chưa rõ là ông Trump thực sự có một chính sách rõ ràng hay không, hay chỉ là một cơn bộc phát của ông ấy. Tôi chưa thấy cái gì nó nhất quán của ông Trump trong chính sách đối ngoại của ông ấy, chưa có thể đưa ra được một nhận xét mang tính chiến lược cho vấn đề này".
Ông lấy dẫn chứng từ những thái độ bất nhất của ông Trump khi ông đưa ra những tuyên bố rất khác nhau về Bắc Hàn, lúc thì đe dọa sẽ hủy diệt Bình Nhưỡng, khi thì lại nói rằng ông có thể làm bạn với lãnh tụ nhà nước Bắc Hàn là Kim Jong-un.
Một nhà quan sát từ nước ngoài là Tiến sĩ Vũ Hồng Lâm, làm việc tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược ở Hawaii, Hoa Kỳ, được Báo Bưu Điện Hoa Nam tại Hồng Kong trích lời, lại nhận xét rằng mặc dù trong chuyến công du Châu Á lần này Bắc Kinh đã làm hài lòng ông Trump, nhưng quan hệ Mỹ Trung cũng sẽ không có gì thay đổi, và quan hệ đó, ông Lâm nói tiếp là sẽ được thử thách tại Manila khi Hoa Kỳ gặp các đồng minh chiến lược trong bộ tứ Mỹ, Ấn, Nhật, Úc, một liên minh của cái gọi là khu vực Ấn Độ Thái Bình Dương.
Ấn Độ Thái Bình Dương là một khái niệm cũ, gần đây được một số người trong chính giới Mỹ nhắc lại, trong đó có ông Trump, ngầm ý là một liên minh nhắm đến việc bao vây Trung Quốc.
Kính Hòa
Nguồn : RFA, 13/11/2017
Mỹ có thể nhờ Việt Nam giúp về vấn đề Biển Đông (RFA, 31/05/2017)
Các chuyên gia quốc tế tại Washington DC cho rằng chuyến thăm của Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc tới Hoa Kỳ làm tăng thêm thế cho mối quan hệ giữa hai nước, chuyển dịch hơn về hướng chiến lược để đối phó với Trung Quốc.
Trung tướng Nguyễn Quang Đạm, chỉ huy trưởng lực lượng bảo vệ bờ biển Việt Nam (trái) và Đô đốc Hải quân Mỹ Michael J. Haycock bắt tay trong một buổi lễ tại Coast Guard Base Honolulu, Hawaii hôm 25/5/2017. AFP photo
Hãng tin CNBC của Mỹ trích lời chuyên gia Jonathan Stromseth thuộc viện nghiên cứu Brookings của Mỹ nhận định trong bối cảnh tầm ảnh hưởng của Trung Quốc đang gia tăng trong khu vực và những lo ngại về việc Mỹ duy trì sức mạnh của mình ở đó, Nhà Trắng đang xích lại gần hơn với các quốc gia ở Đông Nam Á.
Ngay trước chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, phía Hoa Kỳ đã trao cho Việt Nam tàu, xuồng tuần duyên. Ngoài ra các tàu Mỹ cũng thường xuyên ghé thăm Việt Nam thời gian qua. Hoa Kỳ vào năm 2015 cũng đã tuyên bố dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam.
Chuyên gia Stromseth cho rằng những cam kết được minh chứng trên thực tế của Hoa Kỳ với khu vực sẽ củng cố thêm các điều kiện giúp cho sự hợp tác nhiều bên mang tính xây dựng với Trung Quốc ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương, giảm cạnh tranh chiến lược giữa Washington và Bắc Kinh trong dài hạn.
**********************
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, Antonio Guterres (phải) bắt tay Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, tại trụ sở Liên Hiệp Quốc ở New York hôm 30/5/2017. AFP photo
Thủ tướng Việt Nam kêu gọi Liên Hiệp Quốc giúp thúc đẩy việc giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Trong cuộc gặp với Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres tại New York hôm 30 tháng 5, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã đề cập đến những diễn biến gần đây tại biển Đông và kêu gọi gọi Liên Hiệp Quốc giúp giải quyết những tranh chấp tại khu vực này dựa trên Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982, tôn trọng đầy đủ tiến trình ngoại giao và pháp lý, đồng thời sớm hoàn tất Bộ Quy tắc về Ứng xử của các bên ở biển Đông (gọi tắt là COC).
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc đã ghi nhận lời đề nghị này và đồng ý về vai trò của ngoại giao giúp phòng ngừa, giải quyết xung đột, tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Cũng nhân dịp này Thủ tướng Việt Nam bày tỏ mong muốn các nước ủng hộ Việt Nam làm thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2020 – 2021.
**********************
Ấn Độ không mời Úc tham gia tập trận hải quân (RFA, 31/05/2017)
Tổng thống Ấn Độ Pranab Mukherjee nói chuyện với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trong một cuộc họp tại New Delhi ngày 12/12/2015. AFP photo
Tin từ New Delhi cho hay vì không muốn gặp trở ngại với Trung Quốc, chính phủ Ấn Độ quyết định không cho Australia tham dự cuộc thao diễn chung với hải quân Ấn, Hoa Kỳ và Nhật Bản.
Hồi tháng Giêng đầu năm nay, Australia gửi thư cho Bộ Quốc Phòng Ấn, yêu cầu được gửi tầu chiến tham dự cuộc tập trận sẽ diễn ra tại Vịnh Bengal vào tháng Bảy sắp tới.
Sau khi cân nhắc, chính phủ Ấn quyết định từ chối, đề nghị Australia cử người đến quan sát, nhưng cũng nói rõ là đoàn quan sát của Australia phải đứng trên tầu của Ấn, Hoa Kỳ hay Nhật Bản.
Từ năm 2013 đến giờ, Trung Quốc đưa ít nhất 6 chiếc tầu ngầm hoạt động ở Ấn Độ Dương, và thường xuyên cặp bến ở Sri Lanka, một quốc gia không mấy thân thiện với Ấn. Do đó, các viên chức hải quân Ấn cho biết dù muốn tăng cường quan hệ quốc phòng với Australia, nhưng phải thật thận trọng, vì không muốn gặp rắc rối với Bắc Kinh.
**********************
Ấn Độ bác đề nghị của Úc muốn tập trận chung (RFI, 31/05/2017)
Ảnh minh họa : Tàu sân bay Mỹ John C. Stennis tham gia cuộc tập trận Malabar 2016. Ảnh 15/06/2016. Reuters
New Delhi đã từ chối yêu cầu của Úc muốn tham gia cuộc tập trận hải quân ba bên Ấn-Mỹ-Nhật vì không muốn khiêu khích Trung Quốc. Bắc Kinh từng cảnh cáo Ấn Độ là không nên mở rộng các cuộc tập trận hải quân chung với Hoa Kỳ và Nhật Bản. Hãng tin Anh Reuters đã tiết lộ tin trên ngày 30/05/2017, trích dẫn một số quan chức ngoại giao và hải quân tại New Delhi.
Sự vụ nẩy sinh từ tháng Giêng vừa qua, khi Úc chính thức viết thư cho bộ Quốc Phòng Ấn Độ, đề nghị được gởi tàu hải quân Úc đến tham gia cuộc tập trận Malabar giữa Ấn, Mỹ và Nhật, dự trù vào tháng 7. Úc muốn tham gia với tư cách quan sát viên, một bước mở đường cho việc trở thành thành viên chính thức của cuộc tập trận.
Tuy nhiên, bốn quan chức từ Ấn Độ, Úc và Nhật Bản xác nhận với Reuters rằng New Delhi đã từ chối việc Canberra gởi tàu, mà chỉ đề nghị Úc gởi quan sát viên đến theo dõi cuộc tập trận từ trên boong tàu của chiến hạm ba nước tham gia.
Theo các nguồn tin quân sự và ngoại giao Ấn Độ, New Delhi lo ngại trước khả năng Bắc Kinh sẽ trả đũa việc để tàu Úc cùng tập trận, bằng cách đẩy mạnh các hoạt động của Trung Quốc ở vùng Ấn Độ Dương, nơi họ đang xây dựng cơ sở hạ tầng tại Sri Lanka, Bangladesh và Pakistan, khiến Ấn Độ lo lắng về nguy cơ bị bao vây,
Quan chức Hải Quân Ấn Độ cho biết đã có ít nhất sáu tàu ngầm Trung Quốc được triển khai tại Ấn Độ Dương từ năm 2013 đến nay, và tàu ngầm Trung Quốc đã ghé cảng Sri Lanka cũng như Pakistan, đồng minh lâu năm của Bắc Kinh.
Abhijit Singh, một cựu quan chức Hải Quân Ấn Độ, hiện là chủ nhiệm chương trình nghiên cứu về biển tại quỹ Observer Research Foundation ở New Delhi, công nhận : "Ấn Độ đang rất thận trọng về Trung Quốc".
Theo chuyên gia này : "Ấn Độ nhận thức được rằng Trung Quốc đã tăng cường sự can dự trên biển tại phần này của thế giới, và họ chỉ có thể trở nên bạo dạn hơn khi cho triển khai tàu ngầm của họ".
Trên mặt chính thức dĩ nhiên là bộ Quốc Phòng Ấn Độ không xác nhận quyết định từ chối yêu cầu tham gia tập trận chung của Úc, trong bối cảnh Mỹ và Nhật Bản lại khuyến khích việc mời Úc, vì xem Canberra là một đối tác tự nhiên trong nỗ lực cân bằng uy lực ngày càng tăng của Trung Quốc.
Ban đầu, Malabar là một cuộc tập trận song phương Ấn-Mỹ có từ năm 1992. Từ năm 2014 đến nay, cuộc tập trận hàng năm đều mời Nhật Bản tham gia.
Trọng Nghĩa
