 | Tổng quan: | 3053247 |
Một số nhà ngoại giao cho biết Liên Hiệp Châu Âu (European Union - EU) nhắm vào Trung Quốc với các biện pháp trừng phạt đối với vi phạm nhân quyền lần đầu tiên kể từ cuộc đàn áp ở Quảng trường Thiên An Môn năm 1989, đưa bốn người và một thực thể ở Tân Cương vào danh sách đen, một số nhà ngoại giao cho biết.
Các quan chức cấp cao của EU đã đồng ý sử dụng chế độ trừng phạt nhân quyền mới nhằm vào các quan chức Trung Quốc vào thứ Năm, sau khi các cuộc đàm phán kéo dài trong tuần này một lần nữa cho thấy sự chia rẽ của khối này trong cách tiếp cận với Bắc Kinh.
Các biện pháp trừng phạt, bao gồm lệnh cấm đi lại và đóng băng tài sản, đang được áp đặt vì các hành động của Bắc Kinh ở Tân Cương mà Mỹ và một số chính phủ Châu Âu đã gán cho tội ác diệt chủng đối với người thiểu số Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ.
Quyết định này vẫn cần ký kết chính thức, dự kiến khi các ngoại trưởng nhóm họp vào cuối tháng 3. Các quan chức Trung Quốc được đưa vào danh sách dài hơn gồm những người bị cáo buộc vi phạm nhân quyền từ Nga, Triều Tiên và Châu Phi.
Tên của các quan chức sẽ chỉ được công bố sau khi có quyết định chính thức.
Quyết định này là dấu hiệu mới nhất cho thấy mặc dù giữ các kênh cởi mở với Bắc Kinh và thúc đẩy quan hệ kinh tế sâu sắc hơn, EU vẫn sẵn sàng đối đầu với Trung Quốc về nhân quyền và các vấn đề khác. EU đang cố gắng duy trì sự cân bằng tế nhị — và thường xuyên gây chia rẽ — trong mối quan hệ với một quốc gia mà họ gọi là đối thủ cạnh tranh, đối tác và đối thủ hệ thống.
Năm ngoái, EU đã trừng phạt hai cá nhân và một công ty Trung Quốc vì liên quan các cuộc tấn công mạng.
Trong năm qua, EU đã thúc ép các quan chức cấp cao của Trung Quốc, kể cả Chủ tịch Tập Cận Bình, về vi phạm nhân quyền ở Tân Cương, cách đối xử các nhà hoạt động nhân quyền và nhà báo, cũng như việc Bắc Kinh thắt chặt sự kìm kẹp ở Hồng Kông. Điều đó đã gây ra sự phản đối gay gắt từ các quan chức Trung Quốc, khi ông Tập tấn công các nhà lãnh đạo EU vì vấn đề nhân quyền của chính họ và các quan chức khác yêu cầu Châu Âu không can thiệp vào các vấn đề nội bộ.
Tuy nhiên, cùng lúc đó, EU và Trung Quốc đã thực hiện các bước quan trọng để làm sâu sắc hơn các liên kết kinh tế. Vào tháng 12, hai bên đã kết thúc bảy năm đàm phán về một thỏa thuận đầu tư, điều này đã thu hút sự quan ngại từ chính quyền sắp tới của Biden và từ một số nhà lập pháp ở Brussels.
Vào thời điểm hiệp định đầu tư vẫn chưa được phê chuẩn, quan chức EU khẳng định hiệp định sẽ không ngăn cản họ áp dụng áp lực lên các vấn đề như nhân quyền và Hong Kong, đồng thời cho biết các lệnh trừng phạt nhân quyền mới được đưa ra hồi tháng 12 là một phương tiện để làm như vậy.
Phái bộ Trung Quốc tại Brussels không bình luận gì ngay lập tức về thỏa thuận trừng phạt.
Đầu tháng này, EU đã sử dụng các biện pháp trừng phạt nhân quyền, tương tự như Đạo luật Magnitsky của Hoa Kỳ lần đầu tiên để trừng phạt những người liên quan đến việc bỏ tù nhà đối lập Nga Alexei Navalny. Tuy nhiên, EU đã lên kế hoạch cho một vòng trừng phạt rộng lớn hơn đối với các quan chức trên toàn cầu vì vi phạm nhân quyền.
Tuy nhiên, phải mất ba ngày hội đàm giữa các đại sứ EU tại Brussels trong tuần này để khắc phục những khác biệt về danh sách các mục tiêu trừng phạt. Chính phủ của Thủ tướng Hungary Viktor Orban, vốn có mối quan hệ chính trị và kinh tế nồng ấm với Bắc Kinh, phản đối các lệnh trừng phạt mới, nhưng 27 chính phủ EU đã đạt được thỏa thuận vào chiều thứ Năm.
Sau khi Đảng cộng sản Trung Quốc sử dụng vũ lực gây thương vong đối với những người biểu tình ở Bắc Kinh vào năm 1989, EU đã áp đặt một loạt các biện pháp trừng phạt kinh tế và cấm vận đối với Trung Quốc, nhưng các lệnh cấm vận này đã bị loại bỏ khi mối quan hệ với Bắc Kinh phát triển vào những năm 1990 và 2000. EU vẫn duy trì lệnh cấm vận vũ khí đối với Trung Quốc.
Trong những năm gần đây, khi ông Tập thắt chặt kiểm soát ở Trung Quốc, căng thẳng đã gia tăng giữa EU và Bắc Kinh, với các cuộc chiến về các vấn đề thương mại và nhân quyền cũng như căng thẳng về những gì EU coi là thông tin sai lệch của Trung Quốc về đại dịch corona. EU đã bắt đầu thảo luận về những thách thức của Trung Quốc với Washington, mặc dù họ khẳng định sẽ theo đuổi đường lối độc lập của riêng mình với Bắc Kinh.
"Có một động lực thực sự đang được tiến hành. Những người bạn Trung Quốc của chúng tôi đang gặt hái những gì họ đã gieo ở Châu Âu ", một nhà ngoại giao EU nói.
Tháng 7 năm ngoái, EU đã thông qua một số biện pháp khiêm tốn đối với cuộc đàn áp của Trung Quốc ở Hồng Kông, hạn chế các thỏa thuận dẫn độ với đảo quốc này. EU hiện đang cân nhắc các biện pháp bổ sung.
Tuy nhiên, Thủ tướng Đức Angela Merkel đã đặc biệt thúc đẩy EU duy trì quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc. Xuất khẩu của Đức sang Trung Quốc đã tăng gấp bội, và bà Merkel là người ủng hộ mạnh mẽ việc nhanh chóng ký kết thỏa thuận đầu tư.
Mỹ đã áp đặt một loạt các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức và công ty Trung Quốc ở Tân Cương trong bối cảnh quốc tế lên án các trại cải tạo lớn dành cho công dân Duy Ngô Nhĩ với các cáo buộc vi phạm các quyền và cưỡng bức triệt sản. Ngay trước khi rời nhiệm sở, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã gọi các hành động của Trung Quốc ở tỉnh tây bắc này là diệt chủng .
Trung Quốc đã phủ nhận mọi hành vi ngược đãi đối người thiểu số Hồi giáo cũng như mọi hoạt giam cầm hàng loạt đối với người Duy Ngô Nhĩ.
Laurence Norman
Khánh An dịch
Nguồn : VNTB, 13/03/2021
