Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Hai đnh chế tài chính đang h tr công cuc phát trin ca Vit Nam là Ngân Hàng Thế Gii - World Bank và Cơ Quan Hp Tác Quc Tế Nht Bn - JIcông an, hôm 4/10, cùng khuyến cáo Vit Nam nên đi mi đ nâng cao năng sut đ có th đi phó mc tăng trưởng gim xung do tình trng dân s ngày càng già đi.

loahoa1

Người vê hưu tập thể dục ở Hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội - AFP

C th, Ngân Hàng Thế Gii d kiến dân s già khiến tăng trưởng kinh tế đường dài ca Vit Nam gim 0,9%/ năm giai đon 2020-2050 so vi 15 năm trước đó.

Còn kết qu kho sát mi nht ca JIcông an cho thy Vit Nam đang trong quá trình chuyn đi sang mt xã hi có nhiu người cao tui hơn giai đon phát trin kinh tế sm hơn vi thu nhp bình quân đu người thp hơn so vi các quc gia khác đã tri qua s chuyn dch tương t.

Nói mt cách khác, Vit Nam đang đi mt vin cnh "già trước khi giàu", và nếu không có gii pháp hay chính sách khéo léo, nghiêm túc thì khó có th đi phó hànglot thách thc đáng k trong mt hai thp niên ti.

Vi t l sinh gim và tui th tăng, người cao tui Vit Nam d kiến s chiếm t 10% đến dưới 20% dân s vào năm 2035. Nếu mang chia cho s người trong đ tui lao đng thì ước tính s tăng gp đôi : t 0,11 năm 2019 lên 0,22 năm 2039.

Đó là nhng tính toán khá là chính xác, không ch bt ngun t sinh xut thp và dân s b lão hóa mà còn liên quan ti mi khía cnh khác trong xã hi, là lý gii ca ging viên Đi hc Kinh tế Quc dân Hà Ni, Tiến sĩ Vũ Ngc Xuân :

"V cơ cu dân s và đ đt mc sinh thay thế, mt ph n trung bình phi sinh hai tr. Mà thc tế bây gi ch khong 1,8 thôi, tc là mình đã bước vào giai đon già hóa t 5, 6 năm nay ri".

"Vì vy mà d báo ca World Bank hay JIcông an là hoàn toàn chính xác, có nghĩa tc đ tăng trưởng ca Vit Nam s b chm li t 0,9 đến 1%/năm trong vòng 20 năm ti".

V mt dân s, vn li Tiến sĩ Vũ Ngc Xuân, y Ban Dân S, các cơ quan qun lý Nhà Nước, phi rt quan tâm đến vic thúc đy mc sinh tăng, tránh b rơi vào giai đon người cao tui thì nhiu lên còn người trong đ tui lao đng li gim đi :

"Thế nhưng khi xã hi phát trin,thunhp tăng lên thì người ph n cũng tp trung nhiu cho s nghip, chi phí nuôi dy mt đa tr li quá cao, như là chi phí v giáo dc ri chi phí v nhà , chuyn thúc đy mc sinh cũng không đơn gin".

laohoa2

Mt người ln tui tp th dc H Hoàn Kiếm, Hà Ni. AFP

Báo cáo cho thy vic gii quyết các nhu cu ca mt xã hi đang già đi s tiêu tn khong 1,4% đến 4,6% GDP. Công vic m rng phm vi ph sóng và ci thin cht lượng dch v cũng s thúc đy tăng trưởng chi phí tài khóa.

Chuyên gia kinh tế Đinh Xuân Quân, tng làm vic trong Ngân Hàng Thế Gii, trong Cơ Quan Phát Trin Liên Hip Quc UNDP, ri đến các nước đang phát trin như Afghanistan, Vit Nam, nhn đnh s liu tham kho mà World Bank và JIcông an đưa ra rt đúng trong bi cnh dân s Vit Nam hin xp x 97 triu và có th tăng lên 120 triu vào năm 2050.

S dân tăng lên nhưng t l phn trăm người cao tui cũng s tăng. Dân Vit Nam có tui th trung bình là 76 trong điu kin y tế tt hơn, ông nói tiếp, v sinh xut thì Vit Nam t 6% năm 1960 bây gi xung còn 1,9% . Nếu t l sinh đ thp hơn 1,6% hay là dưới 1,6% thì rt có th dân s st xung :

"Nhưng Vit Nam chưa ti mc như Trung Quc. Hin gi mình có 1,9% thì đ thay thế nhưng s không tăng trưởng. Nn kinh tế tăng trưởng mt phn nh dân s tăng, nhiu lao đng nhiu người làm vic hơn. Nếu các chính sách v dân s ca Vit Nam không thay đi thì tăng trưởng s gp khó khăn".

Con s người ln tui, tc là trên 65, đang tăng dn lên, vô hình chung to thành gánh nng xã hi, trong lúc t l lao đng tr không tăng không gim, là đim mà Vit Nam phi nghĩ ti đ thay đi theo như cnh báo ca World Bank hay JIcông an. Tiến sĩ Đinh Xuân Quân :

"Đây là nhng nghiên cu cho tương lai, mà tương lai thì l lm ch không như người ta tưởng. Do đó Vit Nam cn thay đi mt s chính sách v xã hi thì kinh tế may ra mi tiếp tc tăng trưởng. Tr các dân tc thiu s, còn đa s người Vit s già hơn, là tiếng chuông cnh báo".

Không riêng Vit Nam, Trung Quc hay Nht Bn cũng đang đi mt vn đ già hóa dân s c thp niên qua. Theo ging viên Vũ Ngc Xuân, Đi Hc Kinh Tế Quc Dân Hà Ni, Vit Nam cũng ging như Trung Quc mà thôi :

"Nhưng mà Trung Quc nghiêm trng hơn vì trong mt thi gian dài h ch cho mi gia đình sinh mt tr thôi. Gn đây h m ra là mt gia đình sinh được ba tr, mà tht ra mc sinh Trung Quc ch bng 1,3 hay 1,4 thôi"

"Mt trong nhng gii pháp tm thi bây gi là Vit Nam có th tăng tui ngh hưu lên. Ví d nam thì 62 còn n tăng dn lên 60. V mt cơ bn vn là phi thúc đy, khuyến khích t l sinh đ. Mc dù mc đ không đến ni nghiêm trng như Trung Quc hay mt s nước Châu Âu, nhưng nếu không ci thin mc sinh thì tăng trưởng/năm c 3% cũng là thy khó khăn ri"

"Các nhà kinh tế trong nước bây gi cũng nhn ra vn đ Vit Nam s mc bythunhp trung bình, nghĩa là chưa giàu đã già. Đy là bài toán nan gii mà không d gii quyết".

laohoa3

Tr sơ sinh ti Bnh vin Ph sn Trung ương Hà Ni. Reuters

Tiến sĩ Hà Hoàng Hp, chuyên gia Đông Nam Á và Vit Nam, đưa ra mt cái nhìn khác :

"Gi này Vit Nam có 65% dân s dưới 25 tui, như vy trên 25 tui ch có 35% thôi. Nếu tính 25 tui mà 30 năm na thì h thành 55 tui, tc có th nói là bt đu già ri, mà đy là 30 năm na. Còn 10 năm na thì cái s phn trăm, ít nht khong mt na ca 35% y chưa th gi là già được".

Vì vy, khi Ngân Hàng Thế Gii và JIcông an bo là tăng trưởng có th gim 0.9%-4,6% GDP, do phi nuôi người già không làm ra tin và không đóngthuế, là nhng d đoán mà nhà nghiên cu Hà Hoàng Hp gi là tm xa quá :

" tm xa quá như vy nó có tính cht d báo, cnh báo thôi, ch còn xem xét toàn b hot đng kinh tế ca mt quc gia không ch nhân t dân cư demography đâu. Người ta còn phi xem xét bao nhiêu nhân t khác như công ngh, giáo dc, doanh nghip, cá nhâncó phi mt cái "learning organisation" hay không"

"Cho nên s có nhng người mun nói ngược rng dân s Vit Nam trên 65% dưới 25 tui thì nó s phát trin rc r trong mươi, mười lăm năm ti, nghĩa là hoàn toàn ngược vi cnh báo ca World Bank và JIcông an".

Tóm li, hai vn đ mà Ngân Hàng Thế Gii và Cơ Quan Hp Tác Quc Tế Nht Bn đưa ra cho Vit Nam nên được coi là nhng cnh báo hp lý nhưng hp và mm mng, không báo đng mt nguy cơ to ln mà nên đt trong bi cnh tham khi và trong kh năng nghiên cu rng hơn, là ý kiến b sung ca chuyên gia Đông Nam Á và Vit Nam Hà Hoàng Hp.

Thanh Trúc

Nguồn : RFA, 06/10/2021

Additional Info

  • Author Thanh Trúc
Published in Diễn đàn