Về chuyện "lưỡng" và "chôm"

Tuấn Khanh, RFA, 21/10/2023

Trong ngôn ngữ bình dân của miền Nam, hay còn gọi là tiếng lóng của nhiều thập niên trước - lưỡng và chôm - thường được biết đến với cách định nghĩa khác khác nhau. 

Một phụ huynh trên facebook đưa ra dẫn chứng về việc các nhà trường buộc học sinh mua vé từ 80.000 đồng cho đến 95.000 đồng, cao hơn hẳn giá vé gốc tại rạp là từ 45.000 đồng đến 65.000 đồng.

"Chôm" là một hành động trộm cắp, một cách qua mặt và lấy đi trong một bối cảnh nào đó có tính thủ thuật. Còn "lưỡng", được mô tả như một hành động gian trá trộm cắp, nhưng có tính toán và thủ đoạn. Và thậm chí là có vẻ "điếm đàng" trong đó.

Câu chuyện bộ phim Đất Rừng Phương Nam gây nhiều tranh cãi ở Việt Nam về nội dung là một chuyện. Nhưng bên cạnh đó, một nội dung khác cần phải được nhắc tới đó là chuyện giới trí thức lãnh đạo học đường nhiều nơi, lại tìm cách "lưỡng" tiền của phụ huynh, bằng chuyện ra công văn tổ chức cho học sinh phải đi coi bộ phim này, mà theo ngôn từ của các công văn thông báo là chuyện học tập quan trọng.

Có nơi thì gọi việc bán vé cho học sinh đi coi phim như là một tiết học mở rộng nâng cấp tri thức "tích hợp liên môn", có nơi thì gọi là để "khơi gợi tình yêu nước", tìm hiểu về "truyền thống". Nói chung là trường nào cũng giỏi diễn đạt để "lưỡng". Và ngôn ngữ của việc "lưỡng" tiền phụ huynh nghe rất kêu, âm vang như trống trận của lòng yêu nước thời bình.

Đáng ngạc nhiên rằng trước khi phim ra mắt, tức là đa số giới lãnh đạo của các trường trung học và đại học cũng chưa biết gì về bộ phim, và nhiều người cũng chẳng được coi trước qua bộ phim đó như thế nào ngoài tấm ảnh poster, nhưng các công văn lại nói như đinh đóng cột về một giá trị cần phải được nhận thức, phải học thuộc từ bộ phim sắp chiếu. 

Rõ là có một đường dây marketing rất công phu và chi tiết đến mức khiến những ngón tay có học thức của các vị lãnh đạo giáo dục phải gõ ra những điều "tha thiết", hối thúc học sinh phải "yêu nước qua phim", và việc coi phim được kẹp vào ruột giáo dục nhà trường. Chính họ cũng không lường được phản ứng xã hội với bộ phim này như thế nào lúc này. Thậm chí sau đó, cũng không có trường nào có tổ chức kiến giải nội dung phim bị tranh cãi, nhằm gỡ rối cho những học sinh, sinh viên của mình đã bị thúc hối đến rạp.

Nhiều lời tố cáo của phụ huynh, khi so sánh với thực tế, cho thấy tiền bán vé cho học sinh, sinh viên không nhằm vào giá trị tri thức của lớp trẻ, mà dường như là cho một mục đích nào đó, cụ thể và tồi tệ hơn. Một phụ huynh trên facebook đưa ra dẫn chứng về việc các nhà trường buộc học sinh mua vé từ 80.000 đồng cho đến 95.000 đồng, cao hơn hẳn giá vé gốc tại rạp là từ 45.000 đồng đến 65.000 đồng. Hơn nữa, phụ huynh này nói ai cũng biết, vé mua với số lượng lớn đều có phần trăm giảm giá, và còn phần giảm giá khác, vẫn đặc biệt dành cho sinh viên học sinh. Không ai giải thích số tiền lớn thừa ra từ bán vé, rồi sẽ dùng vào việc gì, và tại sao những người lãnh đạo giáo dục lại nâng giá như bọn buôn bán chợ đen ?

Đó là những bài toán bí mật, mà lời giải của chúng, có thể đoán là đều nằm trong việc thực hiện marketing cho bộ phim, thỏa thuận với những người có quyền sinh sát ở các cơ sở giáo dục quốc gia. Những thỏa thuận đó không tiết lộ trên các công văn thúc hối đầy tính cấp bách của tri thức. Nhưng từ góc tối của sự hăng hái từ công văn "yểm trợ và học tập từ phim", người ta có thể suy đoán được bằng một chữ đơn giản, là "lưỡng".

Nhắc lại, "lưỡng" của miền Nam là một cách ăn cắp, có pha trộn sự tính toán điếm đàng, điệu nghệ hơn "chôm" một bậc. Lưỡng có tính toán, tạo vỏ bọc tri thức trơn láng trong chuyện tổ chức đi coi phim. Và lưỡng điếm đàng là nâng giá một cách tự nhiên, coi phụ huynh là đám đông dễ dàng bị moi túi, không khác gì những con bò bị vắt sữa đến giọt cuối mà chỉ dám kêu đau khe khẽ. 

Sau làn sóng dư luận bàn luận trên các trang mạng, nhiều trường cảm thấy "thốn" như bị lộ, nên vội vã rút lại lời kêu gọi xem phim, hoặc ra công văn bao biện cho chuyện đã làm. Đây không phải là lý do để ngành công an mở cuộc điều tra sao, về việc đột nhiên có một loạt các trí thức lãnh đạo giáo dục đột nhiên có cùng tư tưởng yêu nước, cùng một thời điểm, cùng sự mơ hồ về nội dung sản phẩm, nhưng cùng dứt khoát ra lệnh cho học sinh phải ra sức học tập từ phim ? Sự lạm dụng tiền bạc trên đầu hàng ngàn phụ huynh, và cả sinh viên học sinh như vậy, được gọi tên bằng gì ?

Đừng thở dài, và cũng đừng nản chí. Hãy một lần nữa nhìn thẳng vào nền giáo dục Việt Nam qua sự kiện "giải cứu tri thức từ phim" bị thất bại này, để biết và tinh tường chuyện con em Việt Nam hôm nay đang và sẽ trưởng thành qua những điều kỳ lạ như thế nào.

Tuấn Khanh

Nguồn : RFA, 21/10/2023

***********************

Bộ Văn hóa – Thể thao – Du lịch đang bao biện ?

Lê Tự Do, VNTB, 20/10/2023

Người dân, tư cách người tiêu dùng, họ được toàn quyền khen – chê về một sản phẩm nào đó, từ hàng hóa vật chất đến hàng hóa tinh thần.

Lùm xùm câu chuyện liên quan đến bộ phim "Đất rừng phương Nam" vẫn còn đang là một vấn đề được nhiều người quan tâm. Từ phục trang, ngôn ngữ cho đến nhân vật, đều được mổ xẻ và đem ra bình luận. Quan tâm hơn nữa, có lẽ là câu hỏi Đất rừng phương Nam mạo danh phim nhà nước đặt hàng ?

Theo đó, một văn bản được lưu trữ trên website của huyện Cao Lãnh, Đồng Tháp để xin phép ghi hình đang làm dấy lên nghi ngại về việc nhà sản xuất "Đất rừng phương Nam" mạo danh phim nhà nước đặt hàng.

Cụ thể, Công văn số 01 ngày 12/10/2022 của Công ty cổ phần sản xuất phim Hoan Khuê (Hoa Kỳ FILM) xin phép ghi hình ở Đồng Tháp, có đoạn : "Căn cứ công văn số 18676/QĐ-BVHTTDL của Bộ trưởng Bộ Văn hóa thể thao và du lịch về việc phê duyệt kịch bản Đất rừng phương Nam theo kế hoạch sản xuất phim truyện điện ảnh do Nhà nước đặt hàng 2022".

Một văn bản khác cũng được đưa ra để đối chiếu với Công văn 01 là Quyết định số 1867, do Thứ trưởng Bộ Văn hóa thể thao và du lịch, Tạ Quang Đông ký, phát hành ngày 14/6/2021 "Về việc phê duyệt kịch bản Đất rừng phương Nam đăng ký kế hoạch sản xuất phim truyện điện ảnh do Nhà nước đặt hàng năm 2022". Quyết định số 1867 có điều 1 ghi : "Phê duyệt kịch bản Đất rừng phương Nam của Công ty cổ phần sản xuất phim Hoan Khuê đăng ký kế hoạch sản xuất phim truyện điện ảnh do Nhà nước đặt hàng năm 2022".

Thừa nhận và giải thích cho vấn đề này, theo ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Điện ảnh Bộ Văn hóa thể thao và du lịch, xác nhận với Thanh Niên : Quyết định 1867 do ông Tạ Quang Đông ký là thật. Theo đó, có thể hiểu, Hoa Kỳ FILM đã được công nhận có "đăng ký xếp hàng" để Đất rừng phương Nam trở thành phim được Nhà nước đặt hàng. Tuy nhiên, việc "xếp hàng" này không có nghĩa là phim này sẽ trở thành phim Nhà nước đặt hàng.

Có thể thấy, câu trả lời của ông Cục trưởng Cục Điện ảnh ở đây là một câu trả lời đầy tính chất bao biện. Vì sao ? Giữa đăng ký xếp hàng và phê duyệt kịch bản là hai khái niệm hoàn toàn cách xa nhau, về chữ, về nghĩa cũng khác nhau. Ông Cục trưởng không thể buộc nhà làm phim phải hiểu phê duyệt kịch bản ở đây đồng nghĩa với đăng ký xếp hàng để trở thành phim được Nhà nước đặt hàng.

"Đăng ký xếp hàng chờ phê duyệt thì viết đăng ký xếp hàng đi, viết phê duyệt kịch bản để làm cái gì ? Có người nói đây là trò chơi chữ nghĩa. Theo quan điểm của cá nhân tôi, câu trả lời là không. Văn bản pháp luật, văn bản anh ký đưa cho người dân buộc phải rõ ràng về chữ, về nghĩa.

Trong luật còn có phần định nghĩa nữa mà. Nên nhớ, đây là một văn bản mang tính chất pháp lý không phải là một tác phẩm văn học để anh có thể sử dụng các biện pháp tu từ, để người đọc muốn hiểu sao thì hiểu, ý tại ngôn ngoại. Hiểu sai không phải do lỗi của nhà làm phim, mà hiểu sai là do lỗi diễn đạt đến từ Bộ.

Nếu Bộ cho rằng lỗi của nhà làm phim, thì nên đưa Bộ vào diện thanh tra, bởi ngay cả tiếng mẹ đẻ, ngài Bộ trưởng còn không hiểu rõ. Vậy làm sao có thể phát huy nghệ thuật thứ bảy được ?".

Tựu trung lại, với hàng loạt những vấn đề xảy ra liên quan đến "Đất rừng phương Nam", liệu có đúng những cái "sạn" đó xuất phát từ nhà làm phim ? Hay chăng, nó còn là món quà vô hình cho một ai đó trong trò chơi "xếp hình" ở nhiệm kỳ khóa 14 của Đảng cộng sản Việt Nam ?

Lê Tự Do

Nguồn : VNTB, 20/10/2023

****************************

Hà Nội đang chuẩn bị cho kịch bản gì ở kỳ họp Quốc hội này ?

Tử Long, VNTB, 20/10/2023

Kỳ họp Quốc hội sắp tới đây rất có thể sẽ xảy ra biến động nhân sự ở cấp thượng tầng chính trị thông qua cái gọi là "lấy phiếu tín nhiệm".

 Ngọc Trinh bị xử phạt vì "biểu diễn" buông tay, nằm lái mô tô.

Thường thì trước khi sẽ xảy ra những thay đổi có khả năng tạo nhiều đồn đoán, Hà Nội sẽ tạo dựng hàng loạt các xì-căng-đan trong giới giải trí để thu hút sự chú ý. Bộ phim điện ảnh "Đất rừng phương Nam" là một ví dụ, và đến chiều ngày 19/10 thì thêm vụ "nữ hoàng nội y" bị bắt tạm giam vì biểu diễn mô-tô có sử dụng giấy tờ giả.

Sự việc được Phòng Tham mưu Công an Thành phố Hồ Chí Minh phát hành bằng văn bản với toàn văn như sau :

"Văn phòng Cơ quan Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an Thành phố Hồ Chí Minh chủ trì, phối hợp Phòng Cảnh sát giao thông, Công an thành phố Thủ Đức và các Phòng nghiệp vụ trực thuộc Công an Thành phố tiến hành xác minh, giải quyết nguồn tin về tội phạm đối với hoạt động liên quan hành vi điều khiển xe mô tô phân khối lớn, biểu diễn bằng những hành động nguy hiểm lưu thông trên tuyến đường thuộc Thành phố Thủ Đức do Trần Thị Ngọc Trinh (biệt danh thường gọi trên mạng xã hội : Người mẫu nội y) thực hiện, sau đó đăng tải, lan truyền trên mạng xã hội gây bức xúc dư luận.

Tập trung triển khai các hoạt động điều tra và phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan để xác minh ; kết quả điều tra đến nay, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành Phố Hồ Chí Minh xác định :

Mặc dù Trần Thị Ngọc Trinh (sinh năm : 1989 ; nơi thường trú : phường Tân Hưng, Quận 7 ; chỗ ở hiện nay : khu dân cư Villa Park, phường Phú Hữu, thành phố Thủ Đức) không có giấy phép lái xe mô tô hạng A2 nhưng vào ngày 06/10/2023, Trần Thị Ngọc Trinh đã cùng với Trần Xuân Đông (sinh năm : 1987 ; nơi thường trú : chung cư B4, phường 3, Quận 4, chỗ ở hiện nay : Chung cư The Gold Star, 58A Nguyễn Thị Thập, phường Bình Thuận, Quận 7) tổ chức, thực hiện hành vi điều khiển xe mô tô biển kiểm soát 59A3-115.88 (nhãn hiệu BMW, dung tích xi lanh 999 cm3) lưu thông, biểu diễn trên đoạn đường D15 Khu Công nghệ cao (thuộc phường Tăng Nhơn Phú B, thành phố Thủ Đức) với các động tác lái xe nguy hiểm, tư thế phản cảm, không mặc đồ bảo hộ, nằm, qùy gối trên yên xe…., cho quay video biên tập lại rồi đăng tải lên mạng xã hội.

Trước đó, vào khoảng đầu tháng 9/2023, Trần Xuân Đông cũng đã cùng với Trần Thị Ngọc Trinh tổ chức tụ tập, điều khiển xe mô tô hiệu "Ninja" lưu thông trên đoạn đường Trần Bạch Đằng Khu đô thị Thủ Thiêm (thuộc phường Thủ Thiêm, thành phố Thủ Đức) thực hiện các động tác lái xe phản cảm, nguy hiểm như đứng 02 chân một bên xe, thả 02 tay để xe tự chạy, ngồi một bên yên xe để tự chạy…, cho quay video biên tập lại rồi đăng tải lên mạng xã hội.

Sau đó các video này đã lan truyền trên không gian mạng với hơn 240 bài post trên Facebook, hơn 650 bài viết trên Website ; hơn 3000 video liên quan trên Youtube. Dư luận trên báo chí chính thống và không gian mạng phần lớn phản đối lên án gay gắt hành vi của Ngọc Trinh.

Xét thấy việc đăng tải, phát tán nội dung các video clip của các tài khoản nêu trên có ảnh hưởng xấu đến vấn đề an ninh trật tự và an toàn xã hội, ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức, lối sống và văn hóa ứng xử của giới trẻ, đặc biệt đây là tài khoản mạng xã hội được hàng triệu người theo dõi đã vi phạm về Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội tại Quyết định số 874/QĐ-BTTTT ngày 17/6/2021 của Bộ Thông tin và Truyền thông cần được ngăn chặn, xử lý kịp thời ; nên Sở Thông tin truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh và Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm công nghệ cao – Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã chuyển thông tin, tài liệu đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố Hồ Chí Minh đề nghị xử lý theo quy định của pháp luật.

Mở rộng điều tra, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố làm rõ nguồn gốc xe mô tô mang biển kiểm soát 59A3-115.88 thì Trần Xuân Đông đã xuất trình giấy chứng nhận đăng ký xe mô tô, xe máy số 122678 là giả.

Qua đấu tranh, Trần Xuân Đông thừa nhận mặc dù biết giấy chứng nhận đăng ký xe mô tô là giả nhưng vì thấy xe mô tô mang biển kiểm soát số 59A3-115.88, nhãn hiệu BMW có giá rẻ nên vẫn cố ý mua về sử dụng.

Quá trình điều tra, xác minh đến nay, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố nhận thấy : Trần Thị Ngọc Trinh chưa có bằng lái xe A2 nhưng vẫn cùng với Trần Xuân Đông tổ chức, thực hiện hành vi điều khiển xe mô tô phân khối lớn với các động tác lái xe nguy hiểm, phản cảm như nằm, qùy gối trên yên xe, thả hai tay để xe tự chạy…lưu thông biểu diễn trên tuyến đường đã được sử dụng công cộng thuộc địa bàn phường Thủ Thiêm và phường Tăng Nhơn Phú B ; gây ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh trật tự tại địa phương ; đồng thời, cho tổ chức quay phim, biên tập lại rồi đăng các clip này lên các tài khoản mạng xã hội có số lượng người theo dõi lớn gây tác động tiêu cực, ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự trên không gian mạng.

Ngoài ra, Trần Xuân Đông còn có hành vi mua xe mô tô phân khối lớn có giấy tờ giả để sử dụng.

Căn cứ các tài liệu, chứng cứ thu thập được ; ngày 19/10/2023, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã ra Quyết định số 20231041/QĐ-CQCSDT(PC01-Đ3) về việc khởi tố vụ án hình sự "Gây rối trật tự công cộng", "Sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức" ; ra Quyết định khởi tố bị can, Lệnh khám xét chỗ ở và Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Trần Thị Ngọc Trinh về tội "Gây rối trật tự công cộng" quy định tại Điều 318 Bộ luật hình sự ; ra Quyết định khởi tố bị can, Lệnh khám xét chỗ ở và Lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với Trần Xuân Đông về tội "Sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức" và "Gây rối trật tự công cộng" quy định tại Điều 314, 318 Bộ luật hình sự. Viện Kiểm sát nhân dân Thành phố đã phê chuẩn các Quyết định và Lệnh theo đúng quy định.

Trong thời gian tới, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục tiến hành các biện pháp điều tra, xác minh theo quy định để khẩn trương làm rõ toàn bộ nội dung vụ án, hành vi phạm tội của Trần Thị Ngọc Trinh, Trần Xuân Đông và các đối tượng còn lại có liên quan để xử lý triệt để, nghiêm minh trước pháp luật".

(Cập nhật : ông Trần Xuân Đông đã bị tạm giam)

Giới quan sát bình luận nhanh về tin tức này như sau : Tội anh hùng xa lộ chắc chỉ là cái cớ, sâu xa hơn là nhắm vào Tóp tóp nói riêng và mạng xã hội nói chung, các celebrity triệu follower, người ảnh hưởng, KOL... Sau vụ chị Hằng, Hàn Ni, rồi tới Ngọc Trinh thì sự răn đe, điều chỉnh không gian mạng đang diễn ra này ngày càng rõ.

Than ôi, thuở trời đất nổi cơn gió bụi

Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên…

Tử Long

Nguồn : VNTB, 20/10/2023