Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

2/12/2017 sẽ là ngày din ra cuc đi thoi nhân quyn thường kỳ ca Liên Hiệp Châu Âu (EU) vi chính quyn Vit Nam tại Hà Ni. Chỉ trước đó 2 ngày - 30/11/2017 - "tòa án nhân dân" sẽ x phúc thblogger Mẹ Nm Nguyn Ngc Như Quỳnh - nhà hot đng nhân quyền tranh đu cho người dân min Trung phn kháng Formosa, đã được B Ngoi giao Hoa Kỳ vinh danh "Người ph n can đm quc tế" vào tháng 3/2017.

doithoai1

Tháng 6/2017 Mẹ Nm b kết án 10 năm tù giam vì ti tuyên truyn chng nhà nước theo điu 88 Lut Hình s.

Tin xấu đi vi gii chóp bu Hà Ni là khác hn vi nhng ln đi thoi nhân quyn trước đây gia EU và Việt Nam, kết qu ca cuc đi thoi nhân quyn này s là mt cơ s rt quan trng, nếu không nói là được đt lên hàng đu, đ Phái đoàn EU ti Vit Nam báo cáo cho EU nhm quyết đnh có thông qua hay không Hip đnh thương mi t do Vit Nam - Châu Âu (EVFTA).

EVFTA, mặc dù đã được hoàn tt đàm phán t cui năm 2015, nhưng còn phi tri qua th tc ký và b phiếu, phê chun ngh vin các nước Châu Âu. Có đến 27 nước như vy, mà ch cn mt nước không đng ý thì EVFTA coi như không thành và Vit Nam cũng "mất c chì ln chài".

Phe nào cũng cần EVFTA

Tháng Mười Mt năm 2017. Đang có nhng du hiu rõ rt cho thy chính th đc đng Vit Nam m mt chiến dch mi nhm vn đng EU nhanh chóng thông qua EVFTA, trong khi chưa có đng thái bt b thêm giới hoạt đng nhân quyn ti đt nước này trong tháng 11/2017, trái ngược vi 8 tháng trước đó đã xy ra bt người bt đng chính kiến rt hung hãn và đu đn vào mi tháng.

Trong thời gian din ra Hi ngh APEC Đà Nng vào đu tháng 11/2017 và c sau hi nghị này, vài ba cuc hi tho v EVFTA được chính quyn Vit Nam t chc, cùng lúc nhiu t báo nhà nước bt cht đăng tin bài dn dp v EVFTA vi ni dung tp trung vào nhng cái li v kinh tế ca Vit Nam khi tham gia vào hip đnh này. Đng thái này rất tương đng vi bu không khí "tích cc chun b tham gia EVFTA" vào cui năm 2015 - khi hip đnh này hoàn tt đàm phán song phương, và vào năm 2016 - khi mt s quc hi Châu Âu bt đu tiến trình xem xét EVFTA đ quyết đnh có thông qua hay không.

Sau khi TPP đổ v ln đu vào đu năm 2017 do M chính thc rút khi hip đnh này, chính th Vit Nam ch còn EVFTA là hip đnh thương mi mang li li lc nhiu nht ng vi đà xut siêu ca Vit Nam sang Châu Âu lên đến 25 t USD mi năm - gn bng giá trị nhp siêu lên đến 30 t USD hàng năm (ch tính theo đường chính ngch, chưa k khong 20 t USD nhp siêu theo đường tiu ngch) ca Vit Nam t Trung Quc.

Cho đến Hi ngh APEC vào tháng 11/2017. Trước khi din ra hi ngh này, Vit Nam đã hy vng Hiệp định TPP-11 (không có M) s được ký kết ngay ti Đà Nng. Tuy nhiên thc tế din biến khá trái ngược : TPP suýt na đ v ln hai khi Canada bt đng vi mt s nước v mt s điu khon. Và cho dù sau đó TPP có được đi thành tên mi là CPTPP, phía Vit Nam cũng thấy rõ là chng còn được bao nhiêu li lc khi tham gia hip đnh này mà không có th trường M, bi các ch s xut khu và GDP ca Vit Nam, nếu có tham gia TPP-11 hay CPTPP, đu gim t 1/2 đến 1/3 so vi TPP-12 (có M).

Giờ đây, chính th Vit Nam ch còn duy nht EVFTA là trin vng hơn c, trong lúc 14 - 15 FTA (hip đnh thương mi t do) còn li vi các nước hoc bt li cho Vit Nam, hoc có giá tr xut siêu bng 0, hoc còn đang đàm phán.

Mặc dù Vit Nam là mt x sc thù xã hi ch nghĩa" bi nhng cuc đu đá ni b trin miên và khc lit, nhưng cũng là mt chế đ đang rơi vào hoàn cnh đã cn kit tài nguyên thiên nhiên và đang nhanh chóng cn kit v ngân sách, kéo theo khi n công lên đến 210% GDP, cùng mt nn kinh tế suy thoái đến năm th 9 liên tiếp mà rt có th kéo theo s sp đ ca chân đng chính tr. Tình trng đó đã khiến các phe phái dù xung đt ghê gm vi nhau v quyn lc và li ích nhưng luôn đng thun mt đim : cn khn cp TPP và EVFTA.

Công đoàn độc lp, nhân quyền và môi trường

Tuy nhiên thói "kiêu ngạo cng sn" vn ch mun được không mun cho. Ngày 16/11/2017, Phái đoàn EU ti Vit Nam đã t chc gp g mt s nhà hot đng dân s đ tham vn v vn đ nhân quyn nhm chun b cho cuc đi thoi nhân quyền thường kỳ ca EU vi chính quyn Vit Nam vào ngày 2/12/2017. Nhưng ngay sau cuc gp này, ba nhà hot đng dân s là Nguyn Quang A, Phm Đoan Trang, Bùi Th Minh Hng đã b công an bt cóc và câu lưu.

Đặc bit, hành đng Công an Hà Ni bt gi Phm Đoan Trang ngay trước tòa nhà Lotte - nơi đt tr s ca Phái đoàn Liên minh Châu Âu - ging ht mt cú răn đe dn mt, bt chp gii ngoi giao và chính ph Vit Nam có ha hn tri trăng mây nước gì chăng na.

Hiện thi, ba điu kin ln mà EU đang đt ra trong EVFTA đối vi Vit Nam là Vit Nam phi cho phép hình thành công đoàn đc lp, ci thin nhân quyn và x lý vn đ môi trường.

Ngay cả Hip đnh CPTPP (tên gi mi t TPP) cũng bao gm ni dung phi có công đoàn đc lp đi vi Vit Nam.

"Đời đổi - não không đổi"

Hiện tượng hàng lot quan chc ngoi giao cao cp ca mt s nước Tây Âu - B Ngoi giao Thy Đin Margot Wallström và Th trưởng ngoi giao B Dirk Achten - đến Vit Nam trong thi gian này và liên quan đến EVFTA cho thy gii chóp bu Việt Nam mt ln na bt được tín hiu tái khi đng thương tho v hip đnh này, và ln này là các cuc bàn bc đ thuyết phc quc hi các nước Châu Âu thông qua EVFTA. Rt có th là tn dng kết qu "đăng cai t chc thành công Hi ngh APEC 2017" (trong thực tế, kết qu thành công gn như duy nht là không xy ra v khng b nào), Hà Ni đã mau mn và đon đ mi mc các nước Châu Âu, đc bit là nhng nước có vai trò khá quan trng EU như Thy Đin, B… đến Vit Nam đ được nghe ha hn thêm mt ln nữa về "Vit Nam s đáp ng các yêu cu ca EVFTA" và "Vit Nam luôn quan tâm và bo đm các quyn con người".

Tâm thế mi mc Châu Âu ca chính th Vit Nam càng n cha đng cơ khn cp sau khi xy ra v khng hong ngoi giao Đc - Vit liên đi mt thiết vụ "bt cóc Trnh Xuân Thanh" ngay ti Berlin - mt trn đng đt chính tr mà có th phá tan tương lai EVFTA và khiến phn ln Châu Âu quay lưng vi Vit Nam - mt nhà nước b nhiu người dân trong nước xem là "vô s lut nhưng ch có lut rng".

Giới quan chức ngoi giao Tây Âu - nhng người vn đã tng t ra dĩ hòa vi quý vi Vit Nam trong không khí xã giao bt tn vô nghĩa cùng nhng cuc đi thoi nhân quyn EU - Vit Nam ch nghe ha không thy làm - dường như mt ln na "chiu" Vit Nam bng nhng chuyến thăm nước này vào tháng 11/2017.

Thế nhưng thêm mt ln na, nhng quan chc Tây Âu theo ch trương đi thoi mm do mà thiếu hn đ cng rn cn thiết đã phi nhn mt bài hc "đi đi - não không đi" t phía gii quan chc Vit Nam :

Ngày 21/11/2017, trong cuộc gp ti Hà Ni vi Phó Th tướng Chính ph Vương Đình Hu, Đi s Bruno Angelet - Trưởng phái đoàn ca Liên minh Châu Âu (EU) ti Vit Nam - cho biết vic hai bên ký kết Hip đnh đi tác và hp tác toàn din (PCA) s có vai trò quan trng trong thúc đẩy vic ký kết, phê chun EVFTA và phát trin bn vng. Đ trin khai PCA, trong tun ti (d kiến vào ngày 2/12/2017) s din ra s kin quan trng đi vi hai bên là Đi thoi nhân quyn Vit Nam-EU.

Tuy nhiên trang Chinhphu.vn của Vit Nam đã thản nhiên đưa tin : "Phó Th tướng Vương Đình Hu cho rng, vic chnh sa các ni dung hp tác kinh tế ch nên liên quan ti các vn đ v PCA ch không nên đưa các lĩnh vc khác như nhân quyn vào EVFTA".

Khó có thể hiu khác hơn, đó là mt cách nói v mt thng thng ca quan chc Vit Nam đi vi Tây Âu mà nhiu kh năng xut phát t tâm lý gii lãnh đo Vit Nam đánh giá vai trò ln bn lĩnh ca EU là thp hơn hn Hoa Kỳ trong cơ chế và các kỳ đi thoi nhân quyền vi Vit Nam, do đó d "ăn hiếp" hơn.

Phép thử ln

Sẽ có mt phép th ln v kh năng đi thoi nhân quyn EU - VN và tương lai EVFTA : v x phúc thm blogger Mẹ Nm Nguyn Ngc Như Quỳnh vào ngày 30/11 s din ra theo chiu hướng và kch bn nào ?

Nguyễn Ngc Như Quỳnh b bt cách đây tròn mt năm. Vào cui tháng 6/2017, Nguyn Ngc Như Quỳnh đã b "tòa án nhân dân" giáng cho bn án cc kỳ nng n - 10 năm tù giam.

Không biết có phi ngu nhiên hay có ch ý mà nhà cm quyn đưNguyễn Ngc Như Quỳnh ra xử phúc thm sát ngày đi thoi nhân quyn vi EU.

Nếu bn án phúc thm theo kch bn gim lùi mt con s đang k so vi án sơ thm, đó là du hiu cho thy tiến trình đàm phán nhân quyn gia EU và nhà cm quyn Vit Nam đang tiến trin và có thể tái hiện giai đon năm 2013 và 2014 - khong thi gian mà đ được M chp nhn cho vào Hip đnh TPP, chính th Vit Nam đã phi tr t do cho mt nhà hot đng nhân quyn tr là Nguyn Phương Uyên ngay ti phiên tòa phúc thm Long An dù trước đó đã kết án đến 6 năm tù, đ đến năm 2014 đã tr t do trước thi hn th án cho 12 tù nhân lương tâm. Đng thi kch bn đàm phán và dn đến vic có th thông qua EVFTA là bt đu có hy vng đi vi chính th Vit Nam.

Còn nếu bn án phúc thm đi vNguyễn Ngc Như Quỳnh vn y án sơ thm là 10 năm tù giam, tình hình nhân quyn Vit Nam vn chưa có bt kỳ ci thin nào, kéo theo EVFTA gi nguyên trng thái trì tr đ toàn b chính th Vit Nam vn b "treo" đó.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 27/11/2017

Published in Diễn đàn