Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Số 0 tng là kết qu ti Đi thoi nhân quyn M - Vit năm 2017 ti Hà Ni và năm 2018 ti Washington.

doithoai1

Phái đoàn Việt Nam ti Đi thoi Nhân quyn Vit - M ln th 22 ti th đô Washington, ngày 17/5/2018. Twitter EAP DOS.

Năm 2019, Đối thoi nhân quyn M - Vit thường niên mt ln na được t chc ti th ph của chính thể đc đng, vào khong trung tun tháng Năm. Mt phái đoàn ca V Dân ch, Lao đng và Nhân quyn thuc B Ngoi giao Hoa Kỳ s tham vn ý kiến gii hot đng xã hi dân s Vit Nam trước khi bước vào cuc đi thoi đó.

Số 0 trơn tut

Hai năm trước, sau khi cuc Đi thoi nhân quyn M - Vit kết thúc, phái đoàn ca bà Virginia Bennett - Tr lý b trưởng ngoi giao v dân ch, nhân quyn và lao đng - đã vào Sài Gòn và gp g mt s nhân vt bt đng chính kiến Vit Nam ti nhà riêng ca Tng lãnh sự M Mary Tarnowka. Hào hng và hy vng, Virginia Bennett đã thông báo vi các thành viên xã hi dân s Vit Nam v kết qu đáng khích l ca cuc đàm phán nhân quyn va din ra. Đúng vào lúc đó, mt khách mi ch cht ca cuc gp này là bác sĩ Nguyễn Đan Quế - người sáng lp phong trào đu tranh dân ch Cao trào Nhân bn, tng phi nm tù cng sn đến hai chc năm, đã b hai chc công an thô bo vây kín nhà đ ông không th đến gp phái đoàn ca bà Virginia Bennett.

Khi đó, dù Virginia Bennett là một chính khách mới trong chính quyn Donald Trump và có l chưa có my kinh nghim v các th thut tr treo nhân quyn ca gii lãnh đo Vit Nam, s tht là cái kết qu mà bà Bennett nhn được bng nhng li ha hn chung chung và xo ngôn ca trưởng đoàn đối thoi nhân quyn Vit Nam - mt quan chc ch cp v trưởng B Ngoi giao và năm nào cũng có nhim v thông báo nhng li ha hn không h được bo chng như thế - là sau cuc đi thoi này đã không có gì được ci thin.

Thậm chí sau khi Th tướng Phúc kết thúc cuc gp vi Tng thng Trump M vào tháng 5 năm 2019 mà đã không nhn được tín hiu nào v Hip đnh thương mi song phương Vit - M, thm chí còn b Trump "đòi n" v tình trng nhp siêu quá nhiu ca M đi vi Vit Nam trong lúc Trump li gn như không quan tâm đến vn đ nhân quyn, gii cm quyn Vit Nam đã bt b đến gn ba chc nhà hot đng nhân quyn ch riêng trong năm 2017, đng thi đưa ra x tù cc kỳ nng n đi vi h.

Trong số nhng người bt đng chính kiến b công an Vit Nam bắt vào năm 2017 và năm 2018 có c cái tên Nguyn Bc Truyn - mt nhà hot đng tranh đu cho quyn t do tôn giáo Vit Nam và đã có mt ti nhà riêng bà Mary Tarnowka vào bui ti gp mt phái đoàn đi thoi nhân quyn ca Hoa Kỳ. Cho ti nay, Truyển vn phi nm tù vi mc án đến 11 năm.

Virginia Bennett dường như đã không có được mt chút may mn như nhng người tin nhim là Daniel Baer và Tom Malinowsky.

Nếu ly mc thi đim năm 2013 đ đánh du v vic ln đu tiên chính th Vit Nam tiếp cn gn hơn bao gi hết vi TPP (Hip đnh Đi tác kinh tế Xuyên Thái Bình Dương) và đc bit cn đến hip đnh này như mt s cu vãn vi nn kinh tế bt đu chìm ngp trong suy thoái và nền ngân sách bt đu lao vào hi chng hc rng, nhng cuc trao đi ca chính ph M dưới thi Tng thng Barak Obama và được c th hóa bng đoàn đi thoi nhân quyn do Daniel Baer và sau đó là Tom Malinowsky dn đu đã khiến nhà cầm quyền Vit Nam phi tr t do do khá nhiu tù nhân lương tâm trong hai năm 2013 và 2014 như Nguyn Phương Uyên, Đ Th Minh Hnh, Cù Huy Hà Vũ… và c Điếu Cày Nguyn Văn Hi, T Phong Tn - tng cng khong 12 người,

Nhưng Virginia Bennett li đến Hà Ni vào một thi đim bun bã và u ám : ch vài tháng sau khi nhm chc tng thng Hoa Kỳ, Trump đã làm chết đng gii chóp bu Vit Nam bng tuyên b M rút ra khi Hip đnh TPP - mang li h qu ln lao rng Vit Nam s không còn là quc gia được hưởng li nhất trong hip đnh này. Không bao lâu sau đó, tư tưởng ‘ăn không được thì đp đ’ đã biến chính quyn Vit Nam tr li bn năng mt sinh vt hung hãn và xo tin, trút lên gii đu tranh dân ch nhân quyn đt nước này mi thù vt và công cuc tr thù điên dại.

Trước tình trng chính quyn Vit Nam gia tăng đàn áp người bt đng, có v phía M đã phi tm ngưng đàm phán nhân quyn, dù cơ chế đi thoi nhân quyn gia M và Vit Nam được duy trì 2 ln mi năm. Vào cui năm 2017, đã không có đi thoi nhân quyền Vit - M nào din ra, cho dù gia năm đó đã đánh du mt mc thi đim quan trng v hu qu đu dây té ln c ca chính th Vit Nam : tháng 7 năm 2017, B trưởng quc phòng Vit Nam Ngô Xuân Lch được Tng bí thư Nguyn Phú Trng ch đo cp tc sang Washington cầu vin, bi ngay trước đó ‘bn vàng’ Bc Kinh đã dùng đến vài trăm tàu hi cnh vây bc khu vc Bãi Tư Chính và m du khí Cá Rng Đ - mt liên doanh gia Vit Nam vi hãng du khí Repsol ca Tây Ban Nha, khiến chính th Vit Nam mt ăn dầu khí ngay trên ‘vùng biển ch quyn không th tranh cãi’ ca mình.

Tuy nhiên, lý do ngả ngn v M mt chút như trên ch là du khí ch không phi nhân quyn. Hơn na, Donald Trump cũng ni bt không phi là mt tng thng có mi quan tâm đc bit đến quyn con người trên thế gii.

Mỹ đang nm đng chuôi v quân s và c v nhân quyn nếu mun…

Sang năm 2018, tình hình vẫn chưa th kh quan hơn. Cuc đi thoi nhân quyn M - Vit thường niên vn din ra ti Washington nhưng có v vn bế tc. Mc dù khi đó đã nhận được tín hiu ‘cho qua cu’ ca Liên minh Châu Âu (EU) v EVFTA (Hip đnh Thương mi t do Châu Âu - Vit Nam), chính quyn Vit Nam vn ch th nh git vài tù nhân bt đng chính kiến như lut sư Nguyn Văn Đài và blogger Nguyn Ngc Như Quỳnh.

Còn vào Đối thoi nhân quyn năm 2019, mt ln na người M có v ‘rút kinh nghim sâu sc’ và t ra cng rn hơn trước thái đ trơn tut ca nhng quan chc Vit mt mũi bóng nhy và bng ly m.

Sau nhiều năm qun qut nếm tri vi Vit Nam v nhân quyền, rốt cuc có v Hoa Kỳ đã rút ra mt bài hc đt giá : đc tính ca chính quyn Vit Nam là luôn dùng tù nhân lương tâm đ mc c v các hip đnh kinh tế, thương mi và vin tr. Nhưng khi đt được mc đích ca mình, chính quyn Vit Nam lp tc tr mt và bắt b người hot đng nhân quyn.

Nếu không vào thế cùng qun v kinh tế và ngân sách, nếu không b chế tài v li ích cá nhân, bn cht sn sàng vi phm nhân quyn ca chế đ toàn tr và gii quan chc Vit Nam s không bao gi thay đi.

Khác hẳn với bi cnh TPP không có M vào năm 2017, gi đây Hoa Kỳ đã phn nào ly li ưu thế ca nó bng mt s kin đc bit mà nhiu kh năng s din ra : tiếp theo cú ngã v mt vào năm 2017 trước Trung Quc và sau nhng chuyến con thoi qua li ln nhau ca b trưởng quc phòng hai nước Vit và M, chính Nguyn Phú Trng s công du theo li mi chính thc ca Donald Trump đến Washington - nơi mà ông ta s ln đu tiên được đón tiếp mt cách không phi ‘ngoi l’ hay ‘đc cách’ vi vai trò là nguyên th quc gia, chứ không b coi là tng bí thư ca mt đng cng sn mà thm chí ngay ti Vit Nam còn b xem là ‘hot đng bt hp pháp’ (cho ti nay vn chng có b lut nào lut hóa hot đng ca đng này).

Đó sẽ là mt cuc gp mà Bc Kinh chng thích thú gì mà chc chắn s tìm cách phá đám - khi Trng và Trump, không nghi ng gì na, s bàn nhiu đến vn đ tiêu đim là hp tác quc phòng M - Vit và còn có th dn ti mt hình thc gn ging như hip ước tương tr quc phòng mà người M đã ký vi Philippines, trước khi dẫn ti tương lai ln hơn hn là quan h đi tác chiến lược M - Vit.

Sau quân sự s là kinh tế, thương mi hai chiu mà đang mang li cho Vit Nam giá tr xut siêu đến 35 t USD/năm. Và còn nhng trin vng khác na… Vi điu kin là t nay đến đó Nguyễn Phú Trng kp phc hi sc khe khi cơn tai biến mang tên ‘Kiên Giang 14 tháng Tư’ mà đã suýt bt ông ta nm lit giường.

Trong thời gian Trng phi chu biến c trên, cp dưới trc tiếp ca ông ta là ‘Phó tng bí thư đng’ Trn Quc Vượng đã thay Trọng tiếp đoàn thượng ngh sĩ Hoa Kỳ, dn đu bi Thượng ngh sĩ Patrict Leahy, thăm Vit Nam - mt trong nhng đng tác làm tin đ cho cuc gp Trump - Trng sp ti.

Các thượng ngh sĩ trên đã có các cuc gp vi mt s nhng chóp bu ca đng, chính ph và Quc hi Vit Nam và đã đ cp đến mt s các trường hp tù nhân lương tâm bao gm danh sách 7 tù nhân lương tâm được Đi s quán M chun b, đin hình là trường hp ca tù nhân lương tâm Trn Huỳnh Duy Thc, người đang phi chu án tù 16 năm vi cáo buộc hot đng nhm lt đ chính quyn nhân dân trong mt phiên tòa vào năm 2010. Trường hp ca công dân M gc Vit Michael Phương Minh Nguyn, người đang b giam gi ti Vit Nam đ điu tra cáo buc hot đng nhm lt đ chính quyn, cũng được đưa ra trong chuyến thăm đó.

Ngay sau khi trở v Hoa Kỳ, Thượng Ngh sĩ đng Dân Ch Tim Kaine - mt trong s thành viên ca đoàn thượng ngh sĩ trên - đã nói : "Chúng ta (Hoa Kỳ) phải đưa vn đ nhân quyn và ci thin nhân quyn là mt ct tr trong quan h hai nước. Tôi rt mng khi thy quan h hai nước đã có nhng đim mnh. Hoa Kỳ đang c gng đ gii quyết các vn đ v di sn ca chiến tranh. Chúng ta đã làm đúng và chúng ta có quyn đòi hi chiu ngược li và điu mà chúng ta đòi hi đi li đó là nhân quyn". (RFA Việt ng).

Nếu cuc gp Trump - Trng din ra vào mùa hè năm 2019, đó có th là mt phiên bn ca quá kh khi đã din ra cuc gp Obama - Sang vào tháng 7 năm 2013. Vào lúc đó, Trương Tn Sang - ch tch nước - sang M điu đình cho Hip đnh TPP, để khong ba tun sau đó thì mt tòa án Long An đã phi tr t do ngay ti tòa cho sinh viên bt đng Nguyn Phương Uyên, dù trước đó đã x án sơ thm cô đến 6 năm tù.

Cuộc đi thoi nhân quyn M - Vit năm 2019 cũng bi thế có th s mang mt sc thái khác hơn và hy vng hơn so vi con s 0 tròn trĩnh hai năm trước đó. Bây gi là vn đ Trn Huỳnh Duy Thc và nhng tù nhân lương tâm khác. S thay đi v s phn con người và quyn con người này có th hin ra trước khi Nguyn Phú Trng đt chân đến Washington.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 09/05/2019

Published in Diễn đàn