Một trong những trò chơi tập thể cũ được ưa chuộng đang được bàn luận sôi nổi ở Washington D.C :

- Thế nào là một hành vi phạm pháp ?

- Donald Trump đã hành động như vậy chưa ?

Rõ ràng không ai nhận ra yếu tố phạm tội của Trump khi đóng cửa chính phủ.

Trump muốn đóng cửa một phần chính phủ hàng tháng hoặc hàng năm cho đến khi nhận được ngân sách xây dựng bức tường ở phía Nam giữa Mỹ-Mễ

Khác hẳn với những tổng thống trước đây khi chính phủ đóng cửa, Trump không phủ quyết những dự luật mà ông phản đối, một hành động rất rõ ràng trong quyền hạn của mình. Ngược lại, Trump cam đoan sẽ bác bỏ một sắc luật mà ông không hề lên tiếng phủ quyết khi Hạ viện không chuẩn chi ngân sách 5,7 triệu USD cho việc xây dựng bức tường ở phía Nam giữa Mỹ-Mễ. Trump muốn đóng cửa một phần chính phủ hàng tháng hoặc hàng năm cho đến khi nhận được ngân sách này.

Theo Hiến pháp, Trump không có quyền đòi hỏi vô lý như vậy. Tệ hại hơn nữa, Trump không có quyền nắm giữ việc điều hành đất nước như một con tin để đòi tiền chuộc. Tổng thống không có quyền lực như Quốc hội. Quyền lực dự trù, soạn thảo và chi tiêu ngân sách quốc gia nằm ở lập pháp tức là Quốc hội, không phải hành pháp.

Tổng thống James Madison đã nói rõ ràng trong đề mục số 58 trong bản dự thảo liên bang (Federalists) năm 1787-1788 phổ biến cho dân chúng biết rằng : "Chỉ có ngành lập pháp mới có quyền hạn sử dụng ngân sách quốc gia".

Donald Trump đã lạm quyền khi tuyên bố ông có quyền xây dựng bức tường mà không vi phạm Hiến pháp. Hiến pháp, điều khoản thứ nhất (Artical 1) nói rõ : "Không có ngân sách chi tiêu nào không được bàn thảo và quyết định theo luật".

Trump đòi hỏi Quốc hội chuẩn thuận ngân sách xây tường với lý do an ninh quốc gia đã bị Hạ viện cương quyết bác bỏ. Họ không chấp nhận việc kết hợp chi tiêu ngân sách với quyền lực của tư lệnh tối cao quân đội.

Hơn thế nữa, trong việc đóng cửa chính phủ, Trump không có quyền gây sức ép lên Quốc hội để quyết đòi cho bằng được ngân sách xây tường. Điều đó đã vi phạm lời tuyên thệ khi nhậm chức và phản bội một trong những nhiệm vụ chính yếu của minh.

Việc Trump đóng cửa một phần ba chính phủ vài tháng hay hàng năm rõ ràng gây ra trở ngại cho việc điều hành đất nước, nhiều cơ quan không làm việc, nhiều luật lệ không thể thi hành trong đó phải kể là Bộ Tư pháp không làm việc. Trump không thể nói rằng ông không đóng cửa Bộ Tư pháp.

Đảng Dân chủ đã thông qua một quyết định thích hợp cho Bộ Tư pháp mà Trump không hề lên tiếng phản đối. Trump chỉ sử dụng việc đóng cửa chính phủ như một phuong tiện uy hiếp Quốc hội chuẩn thuận ngân sách xây tường cho mình.

Những việc làm của Trump có thể đánh giá là vi phạm nghĩa vụ trung thành với nước Mỹ khi tuyên thệ, vi phạm Hiến pháp với các tội hình sự, những tội phạm có thể dùng làm nền tảng để truất phế Trump.

Việc khủng hoảng an ninh quốc gia tưởng tượng mà Trump luôn đề cập khi xin tiền cũng không thể là một lý do để biện minh cho việc đóng cửa chính phủ, làm sức ép lên Quốc hội. Thực trạng sẽ nguy hiểm hơn khi Trump đe dọa đóng cửa luôn Bộ An ninh nội địa (Department of Homeland Security).

Nội các của Trump nói rằng tình trạng an ninh tại biên giới đang rất nguy kịch, trong thời gian qua cơ quan di trú ở biên giới đã bắt giữ hơn 3.000 di dân bất hợp pháp có dấu hiệu khủng bố và tội phạm.

Tuy nhiên tất cả những người bị bắt này không ai là khủng bố. Trên thực tế không hề có quân khủng bố nào được nhìn thấy ở biên giới phía Nam Mỹ-Mễ. Con số 3.700 người bị tình nghi là khủng bố là do Bộ An ninh nội địa bắt giữ ở các phi trường và ở các cửa khẩu hợp pháp khác, hoàn toàn không phải ở biên giới như Trump và nội các rêu rao.

Hiện tại người dân Mỹ phải đối diện với một tổng thống đang tìm cách tước bỏ quyền quyết định chi tiêu ngân sách của Hạ viện. Để đạt được mục đích này, Trump sẽ không ngần ngại dùng quyền lực đóng cửa Bộ Tư pháp – có thể kéo dài cả năm – Trump cũng rất sẵn sàng đóng cửa luôn cả Bộ An ninh nội địa, cơ quan đã bảo vệ nước Mỹ hữu hiệu, ngăn chặn sự xâm nhập của khủng bố từ sau biến cố 9 tháng 11, 2001.

Những hành động của Donald Trump cho thấy sự lạm dụng quyền lực, vi phạm nặng nề những lời tuyên thệ trung thành với tổ quốc của ông ta với những mục đích rõ ràng là thỏa mãn lòng tự kiêu, đầu óc hoang tưởng, bệnh hoạn của một con người quá ái kỷ.

Trường hợp Hạ viện quyết định truất phế Trump vì chính phủ đóng cửa quá lâu, Trump được bảo vệ bởi một quyền lực mạnh mẽ phát sinh từ một hệ thống phân quyền rắc rối - Một sắc luật chỉ được ban hành khi có đồng thuận ở Hạ viện và Thượng viện.

Trump không hề lên tiếng phản đối dự luật mở cửa chính phủ trở lại do Hạ viện đưa ra, nhưng Trump sẽ không thể ký cũng như không có quyền mở cửa chính phủ khi Thượng viện không đệ trình dư luật này. Thượng viện cũng không cần chữ ký của Trump trong trường hợp họ quyết định bỏ phiếu mở cửa chính phủ trở lại. Chính những phức tạp này khiến cho việc đóng cửa chính phủ của Trump có thể sẽ làm hại ông.

Để giải quyết việc đóng cửa chính phủ mà không luận tội Trump cũng đơn giản, chỉ cần có đủ số thượng nghị sĩ của cả 2 đảng gây sức ép bắt Thượng nghị sĩ Mitch McConnel đưa dự luật mở cửa chính phủ ra bỏ phiếu.

Nếu sau khi Thượng viện đã thông qua việc mở cửa chính phủ trở lại nhưng Trump vẫn tiếp tục đóng cửa chính phủ thì những người muốn luận tội Trump sẽ có những lý do vững chắc để thực hiện ý định của họ.

Ngược lại, nếu McConnel gọi chuyện đóng cửa chính phủ của Trump chỉ là hành động ăn vạ thì không những việc chấm dứt đóng cửa sẽ thực hiện dễ dàng mà việc luận tội Trump được nói đến trước đây cũng sẽ qua đi.

Carl Pope

Nguyên tác : Checkmate: The shutdown is an impeachable offense if Trump vetoes a bill to reopen the government, Raw Story, Salon Commentary, 10/01/2019

Việc đóng cửa chính phủ là một hành động có thể bị luận tội nếu ông Donald Trump phủ quyết việc mở cửa chính phủ trở lại của Quốc hội.

Thạch Đạt Lang biên dịch

Chuyện hăm dọa đóng cửa chính phủ (shut down government) của ông Donald Trump đã thành sự thật, khoảng 380.000 nhân viên của chính quyền liên bang đã được nghỉ phép không lương từ 0g00 ngày 22/12/2018 cho đến khi có lệnh mới. Họ sẽ ở nhà bao lâu, vài ngày, vài tuần hay vài tháng là câu hỏi bỏ ngỏ không có trả lời.

Nguyên nhân chính việc đóng cửa chính phủ lần này là do ông Donald Trump không xin được quốc hội chuẩn thuận ngân sách 5 tỉ đô la cho việc xây bức tường giữa biên giới Mỹ-Mễ Tây Cơ.

Số 380.000 nhân viên này bao gồm những người làm việc trong những cơ quan mà công việc không nhất thiết phải được giải quyết lập tức - hoặc cần thiết để bảo vệ tài sản, tính mạng của người dân - như công viên, viện bảo tàng, cơ quan hành chánh... Họ sẽ có nhiều thời gian hơn cho gia đình nhưng sẽ không có tiền chi tiêu trong những ngày nghỉ cuối năm 2018 này.

Bên cạnh đó còn khoảng 420.000 nhân viên liên bang khác sẽ phải làm việc không lương hoặc sẽ được truy lãnh khi chính phủ mở cửa lại (1). Nguyên nhân chính việc đóng cửa chính phủ lần này là do ông Donald Trump không xin được quốc hội chuẩn thuận ngân sách 5 tỉ đô la cho việc xây bức tường giữa biên giới Mỹ-Mễ Tây Cơ.

Về phương diện tâm lý, quyết định của ông Trump nói lên "cá tính mạnh mẽ", đáng khen của ông. Khi đã có ý muốn làm chuyện gì đó, ông nhất định thực hiện cho bằng được, bất kể hậu quả có thể bị chỉ trích, lên án hoặc gây thiệt hại nặng nề cho đất nước, người dân Mỹ.

Trong quá trình xây dựng "sự nghiệp tỉ phú" của mình, ông Donald Trump đã từng đạp trên dư luận để đi đến thành công. Không bàn đến chuyện Trump đã có vài ngàn vụ kiện (hầu hết đều thua) trong sự nghiệp kinh doanh địa ốc, chỉ nói đến chuyện xây bức tường ngăn đôi biên giới Mỹ-Mễ.

Khi tranh cử, để kích động những người dân Mỹ - căm ghét chuyện nhập cư bất hợp pháp của người Mễ Tây Cơ – bỏ phiếu cho mình, Trump nói sẽ xây bức tường dọc theo biên giới hai nước và bắt chính phủ Mễ trả.

Đắc cử rồi, không có ngân sách để thực hiện lời hứa, không bắt được chính phủ Mễ trả tiền, Trump tìm cách khác, đe dọa đánh thuế hàng hóa Mễ nhập vào nước Mỹ, hủy bỏ hiệp định NAFTA, tái đàm phán, đạt được hiệp ước thương mại mới giữa Mỹ-Canada-Mễ (USCMTA). Tuy nhiên, từ hiệp ước mới này Trump chẳng thể rút ra được đồng đô la nào để xây tường vì chẳng có điều khoản nào nói đến chuyện đó.

Thật ra, chuyện xây bức tường ngăn chặn dân Mễ nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ đã có từ thập niên 1950, qua nhiều đời tổng thống. Tuy nhiên, chưa có Tổng thống nào thực hiện được hoàn toàn vì nhiều nguyên nhân, trong đó ngoài vấn đề tài chánh còn có những nguyên nhân quan trọng khác như địa lý phức tạp, tâm lý người dân hai nước khi thấy bức tường sừng sững ngăn cách hai quốc gia láng giềng không phải là kẻ thù của nhau…

Lịch sử đã có chuyện xây tường ở biên giới đất nước vì nguyên nhân chiến tranh như Vạn Lý Trường Thành của Tần Thủy Hoàng cách đây hơn 2.000 năm hoặc vì thể chế cai trị như Bức Tường Ô Nhục - Berliner Mauer – được chế độ cộng sản Đông Đức dựng lên để chia cắt người dân Đức ở hai miền Đông-Tây. Bức tường ô nhục Berliner Mauer đã bị phá bỏ, Vạn Lý Trường Thành chỉ còn là một di tích lịch sử để du khách đến xem.

Nếu hiểu được cá tính của Trump, sẽ dễ dàng nhận thấy chuyện nhất quyết đòi xây bức tường giữa biên giới Mỹ-Mễ của Donald Trump thật ra không có mục đích ngăn chặn người dân Mỹ nhập cư bất hợp pháp, nó chỉ nhằm thỏa mãn lòng tự cao, tâm lý bệnh hoạn, ý tưởng điên rồ của một con người sống hoang tưởng, thích được khen tặng, tung hô, nịnh hót…

Việc nhập cư bất hợp pháp của người Mễ có hai mặt - tiêu cực lẫn tích cực - Donald Trump và những người chống đối quyết liệt, đòi xây tường chỉ nói đến mặt tiêu cực là chi phí an sinh xã hội cho những người này quá tốn kém ngân sách quốc gia, họ cũng là nguồn gốc của các tội phạm hình sự, buôn bán ma túy, băng đảng, cướp bóc... Đúng vậy !

Mặt tích cực không ai nói đến. Người Mễ nhập cư lậu là lực lượng lao động bất tận cho nông nghiệp và một số ngành nghề khác như xây dựng, sửa chữa, bảo trì nhà cửa, phụ bếp trong nhà hàng... với đồng lương rẻ mạt mà hầu như không người Mỹ trắng nào chịu làm. Không có lực lượng lao động này, sản xuất nông nghiệp của những tiểu bang như California, Washington... sẽ điêu đứng, tê liệt.

Tưởng cũng cần nhắc lại cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung mà Trump khởi động, bất chấp lời cảnh cáo của các chuyên gia kinh tế, các giáo sư đại học Harvard, những người từng đoạt giải Nobel kinh tế để nhận ra bệnh hám thành tích của Trump chẳng khác gì các lãnh đạo cộng sản Việt Nam.

Không kể đến việc các hãng GM, Ford sa thải vài chục ngàn nhân viên, chỉ cần xem các tiểu bang miền Trung Tây nước Mỹ (Mid-West) như Mississippi, Kentucky, North Dakota, Missouri... chịu thiệt hại như thế nào vì đậu nành thu hoạch được không có chỗ tiêu thụ. Trump đã phải chi ra 12 tỉ đô la giúp đỡ cho nông dân. Số tiền này lấy ở đâu ra, nếu không phải từ ngân sách quốc gia ?

Ngân sách quốc gia chẳng phải là vô tận, rút 12 tỉ ra để trợ giúp nông dân, Trump phải cắt bớt các khoản chi tiêu khác. Khoản nào dễ cắt nhất nếu không phải là an sinh xã hội, giáo dục, y tế… ? Những người ủng hộ Trump trong cuộc chiến thương mại có bao giờ nghĩ đến chuyện này ? Hơn thế nữa, những hậu quả này sẽ dai dẳng, kéo dài chứ không chỉ trong năm 2018, khi Trung Quốc kiếm được nơi khác cung cấp nhu cầu cho họ như Brazil, Ấn Độ... việc ép giá nông sản của Mỹ trong tương lai là điều đương nhiên.

Trở lại vấn đề. Theo sự ước tính của các chuyên gia, phí tổn xây bức tường giao động trong khoảng 21-25 tỉ USD, MIT- Massachusetts Institut of Technology ước tính tới 40 tỉ (2), tùy thuộc vào chiều cao từ 9-16m, như vậy con số 5 tỉ chỉ có thể xây được 1/5 biên giới dài hơn 3.200 km. Thế thì nơi nào cần phải xây, nơi nào không ? Đó là không nói đến chi phí bảo trì hàng năm, chắc chắn sẽ không ít.

Không thực hiện được ý muốn bằng cách thức thông thường, Trump giở thủ đoạn ăn vạ - như một đứa con nít vòi quà cha mẹ không được, la khóc, mèo nheo, bỏ ăn, bỏ uống, lăn đùng xuống đất giãy giụa, đập phá đồ đạc, đá thúng, đụng nia, xé quần, xé áo... - đóng cửa chính phủ.

Nói tóm lại, dù nắm con tẩy xất (lá 7) trong ván xì phé xây tường, Trump tháu cáy, tố xả láng tapi bởi Trump biết mình không có gì để thua, để mất, Trump đánh phé bằng máu, mồ hôi và nước mắt của người dân Mỹ. Đừng nói chuyện danh dự, lòng tự trọng, nhân cách, đạo đức là những thứ Trump không hề có.

Hãy luôn nhớ đến những câu tuyên bố của Trump khi nói về chuyện đóng cửa chính phủ :

"Lần đóng cửa này sẽ lâu dài" (3)

hoặc :

"Tôi tự hào về chuyện đóng cửa chính phủ" (4)

Quyết định của Trump gây tác hại cho xã hội, cho dân Mỹ như thế nào tùy theo thời gian chính phủ liên bang không làm việc. Trước mắt là khoảng 380.000 nhân viên sẽ phải nghỉ việc không lương cùng với 420.000 người khác làm việc không lương hoặc lãnh trễ vào những ngày lễ cuối năm, những ngày mà mọi người cần tiền để chi tiêu cho nhiều nhu cầu.

Theo một bài báo đăng trên nbcnews ngày 02/11/2017, có khoảng 78% dân Mỹ làm việc toàn thời gian, sống trông chờ vào những paycheck hàng tháng, nghĩa là họ không có tiền để dành, phòng khi thiếu hụt. Một paycheck chậm trễ hoặc không có sẽ gây xáo trộn đời sống thường nhật của họ. Như vậy sẽ có khoảng 624.000 gia đình gặp khó khăn trong mùa Giáng Sinh và năm mới này. Đó là chưa nói đến những hệ lụy gây ra bởi những khó khăn đó như hàng hóa buôn bán trong mùa Giáng Sinh giảm sút, nhà băng không nhận được tiền nợ mortgage của người mua nhà... (5).

Việc có bao nhiêu gia đình trong số 800.000 nhân viên liên bang phải thắt lưng, buộc bụng, gạch bỏ những ước muốn đơn giản, nhỏ nhoi như tổ chức một bữa tiệc họp mặt gia đình, bạn bè, mua quà tặng cho thân nhân vào dịp Giáng Sinh, năm mới... chắc chắn không phải là điều Trump quan tâm, suy nghĩ.

Điều Trump cần là bảng thành tích để tự sướng và khoe khoang, lừa bịp những người nhẹ dạ, những kẻ mù quáng ủng hộ, ca tụng Trump chứ không phải giải quyết thực chất của vấn đề.

Năm 2018 sắp qua đi nhưng những lo lắng, băn khoăn, những bất an, viễn ảnh đen tối của tương lai đất nước Việt Nam, của người dân Mỹ, của thế giới càng lúc càng hiện thực rõ ràng hơn.

Thạch Đạt Lang

(26/12/2018)

----------------

Ghi chú :

(1) https://www.marketscreener.com/news/More-Than-380-000-Federal-Employees-Face-Furlough-in-Shutdown--27784676/

(2) https://www.huffingtonpost.ca/2016/11/07/trump-border-wall-40-billion-mit_n_12842874.html

(3) https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-warns-government-shutdown-could-last-very-long-time-if-n950746

(4) https://www.latimes.com/politics/la-na-pol-congress-trump-shutdown-20181211-story.html

(5) https://www.nbcnews.com/better/health/most-us-live-paycheck-paycheck-what-it-does-your-health-ncna816411.