 | Tổng quan: | 3601000 |
Hôm 14/08/2020, Liên Hiệp Châu Âu quyết định ban hành các biện pháp trừng phạt nhắm vào các quan chức Belarus đàn áp người biểu tình, gian lận trong kiểm phiếu. Lãnh đạo đối lập Belarus kêu gọi nhân dân tiếp tục biểu tình, phản kháng ôn hòa trong kỳ nghỉ cuối tuần.
Những người ủng hộ phe đối lập Belarus tập trung gần một ga tàu điện ngầm ở trung tâm thủ đô Minsk, ngày 15/08/2020, để tham dự lễ tang một người biểu tình thiệt mạng do bị cảnh sát đàn áp. AFP
Theo AFP, chiều hôm qua, "Liên Âu quyết định sẽ đưa ra các biện pháp trừng phạt, nhắm vào các quan chức, thủ phạm gây ra các hành động bạo lực, bắt bớ và gian lận liên quan đến bầu cử" tổng thổng Belarus. Ngoại trưởng Thụy Điển Ann Linde thông báo tin trên, sau cuộc họp qua cầu truyền hình với các đồng nhiệm Châu Âu. Một danh sách các quan chức bị trừng phạt sẽ được lập ra. Các biện pháp trừng phạt có hiệu lực sau khi các quốc gia thành viên Liên Âu thông qua danh sách này.
Ngoại trưởng Luxembourg Jean Asselborn tố cáo "chủ nghĩa khủng bố Nhà nước tại Belarus, điều không thể chấp nhận được tại Châu Âu thế kỷ 21". Quốc vụ khanh Pháp phụ trách Châu Âu, Clément Beaune, cho biết Paris "triệt để cam kết thực hiện việc trừng phạt có trọng điểm nhắm vào các thủ phạm, và ủng hộ người Belarus thực thi các quyền tự do của mình".
Liên Âu thúc đẩy chính quyền của tổng thống Lukashenko đàm phán theo kế hoạch ba điểm, do Ba Lan, Litva và Estonia đề xuất, trong đó có đề nghị tổ chức bầu cử lại, với sự giám sát của các quan sát viên quốc tế.
Cuộc bầu cử hôm Chủ Nhật 08/08, với kết quả chính thức là tổng thống Alexander Lukashenko tái đắc cử với 80% số phiếu, đã bị phe đối lập Belarus tố cáo là gian lận. Từ đó đến nay, ngày nào cũng có các cuộc xuống đường phản đối kết quả bầu cử. Phong trào phản kháng bị cảnh sát đàn áp dữ dội. Tính đến hôm qua, có khoảng 150 người biểu tình bị thương được chăm sóc tại bệnh viện, ít nhất 2 người chết do bị cảnh sát đàn áp.
Nhiều nhân chứng cho AFP biết về các điều kiện giam giữ tồi tệ, bị bỏ đói, không cho nước uống (có lúc 50 người bị đẩy vào một phòng giam thông thường chỉ dành cho 4 tù nhân), nhiều người bị đánh đập, chích điện. Tổ chức bảo vệ nhân quyền Amnesty International cho biết có một số người biểu tình "bị lột trần, đánh đập tàn bạo và đe dọa cưỡng hiếp".
Tổng thống Lukashenko kêu gọi "kiềm chế" với người biểu tình
Hôm qua, chính quyền Minsk tỏ dấu hiệu muốn xuống thang, khi tuyên bố sẵn sàng "đối thoại mang tính xây dựng". Tính đến tối hôm qua, hơn 2.000 người biểu tình đã được phóng thích, trên tổng số khoảng từ 6.700 đến hơn 7.000 người bị bắt. Tổng thống Lukashenko kêu gọi lực lượng an ninh "kiềm chế" trước người biểu tình.
Lãnh đạo đối lập, Svetlana Tikhanovskaya, từng là ứng cử viên tổng thống và hiện giờ đang tị nạn tại Litva, kêu gọi người dân "biểu tình ôn hòa" trên khắp cả nước trong hai ngày nghỉ cuối tuần. Bà Svetlana Tikhanovskaya, 37 tuổi, giáo sư tiếng Anh, buộc phải rời Belarus sau khi bị chính quyền đe dọa, theo thông tin từ những người ủng hộ bà. Lãnh đạo đối lập Svetlana Tikhanovskaya chỉ mới tham gia vào chính trường, khi ra ứng cử, kế tục chồng bà, một ứng cử viên tổng thống Belarus bị chính quyền bỏ tù từ tháng Năm.
Bất chấp đàn áp dữ dội, phong trào phản kháng tiếp tục. Phong trào phản đối chính quyền Lukashenko còn lan sang cả giới tinh hoa trong chính quyền. Nhiều phóng viên báo đài Nhà nước thông báo từ nhiệm, hơn 1.000 nhà khoa học lên tiếng phản đối "bạo lực".
Belarus giao "32 lính đánh thuê" Nga cho Moskva
Cho đến nay, chính quyền Lukashenko luôn nhận được sự hậu thuẫn của Moskva. Nga tố cáo nước ngoài can thiệp vào nội bộ Belarus. Tuy nhiên, quan hệ giữa Belarus và Nga cũng căng thẳng. Hôm qua, Moskva thông báo đã đón nhận được 32 người Nga từng bị chính quyền Belarus cáo buộc là lính đánh thuê, gây bất ổn tại Belarus và bắt giữ hồi cuối tháng 07/2020.
Trọng Thành
*********************
Sau khi Alexander Lukashenko đắc cử tổng thống Belarus nhiệm kỳ thứ 6 trong cuộc bầu cử hôm Chủ nhật (09/08) vừa qua, nước cộng hoànhỏ thuộc Liên Xô cũ nằm lọt giữa Ba Lan và Nga này đang phải đối mặt với bạo lực leo thang bởi làn sóng biểu tình chống tổng thống Lukashenko và các cuộc trấn áp của chính quyền Minsk.
Tổng thống Belarus, Alexander Lukashenko (phải) và tổng thống Nga Vladimir Putin trồng cây lưu niệm trong lần thăm Nga hôm 30/06/2020. AFP - MIKHAIL KLIMENTYEV
Giới quan sát đang chú ý tới các phản ứng của Liên Hiệp Châu Âu, nhưng cũng không thể bỏ qua được Nga, một đối tác đặc biệt của Belarus. RFI giới thiệu bài viết trên báo Le Monde số ra ngày 080/8/2020 về mối quan hệ phức tạp giữa Moskva và Minsk.
Trước những công kích của Alexander Lukashenko, Moskva vẫn lạnh lùng làm ngơ. Trong chiến dịch tranh cử vừa qua, tổng thống Belarus đã tỏ thái độ chống nước Nga của ông Vladimir Putin rõ rệt hơn. Bằng giọng diệu gay gắt, ông tố cáo người anh em trong Liên Xô cũ can thiệp vào kỳ bầu cử tổng thống nhằm làm mất ổn định chế độ Minsk. "Chúng ta sẽ không bỏ mặc đất nước. Nền độc lập có được là rất đắt, nhưng nó đáng giá như vậy", hôm 04/08/2020, ông Alexander Lukashenko đã tuyên bố trong diễn văn trước quốc dân. Ông đã công khai nhằm vào nước Nga.
Đó là một thái độ quay ngoắt, trong quá khứ tổng thống Belarus từng thách thức phương Tây và tự cho đất nước ông như "thành lũy cuối cùng trước cả Moskva". Ông Lukashenko chắc hẳn đã quan sát những gì diễn ra với Crimea, bị Moskva sáp nhập năm 2014, và tiếp đó là Donbas. Ông sợ Nga sẽ lặp lại kịch bản Ukraine với Belarus. Tuy nhiên từ trước tới giờ, Alexander Lukashenko chưa bao giờ nhằm vào Moskva dữ dội như vậy. Hôm 24/06 vừa rồi ông ta còn ở bên cạnh Vladimir Putin trên Quảng trường Đỏ dự cuộc diễu hành kỷ niệm cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại chống phát xít. Dưới ánh mặt trời ở Moskva ông vẫn tỏ thái độ tin cậy với chủ nhà mặc dù những căng thẳng giữa hai nước vẫn dai dẳng từ cuối năm 2019 nhất là từ sau cuộc đàm phán về việc Nga bán khí đốt cho Belarus với gia ưu đãi đã thất bại.
Một tháng sau đó, gặp khó khăn vì làn sóng phản kháng chưa từng có dấy lên tại thủ đô Minsk, Alexander Lukashenko bị nghi ngờ đã muốn khích động tinh thần dân chúng bằng cách tìm kiếm một kẻ thù của đất nước để chứng tỏ vai trò người cha của dân tộc. "Ông ta đã thay đổi, lấy Nga làm mục tiêu hơn là phương Tây. Chỉ có thể chống lại Moskva thì ông mới có thể dẫn dắt một cuộc đột kích như vậy", Anatoly Lebedko, một đối lập cựu trào ở Belarus nhận xét. Cuộc đột kích ở đây ám chỉ đến vụ bắt giữ hôm 29/07 gần Minsk 33 "chiến binh" thuộc quân đánh thuê Nga của nhóm Wagner, tới Belarus nhằm làm "mất ổn định tình hình trong giai đoạn diễn ra chiến dịch bầu cử tổng thống". Đây là giải thích của các cơ quan truyền thông phục vụ cho Alexander Lukashenko. Bản thân ông cũng tố cáo có âm mưu tổ chức "cuộc thảm sát" tại Minsk. "Thật khó tin ! Tổng thống muốn dàn dựng vai trò bảo vệ quốc gia trước một mối đe dọa tưởng tượng", Anatoly Lebedko tỏ phẫn nộ nói.
Tại Moskva, giờ là lúc kiềm chế. Vladimir Putin đã không đích thân bình luận gì về những công kích của Minsk. Từ nhiều năm qua, tổng thống Nga vẫn duy trì một mối quan hệ phức tạp với đồng nhiệm Belarus, mối quan hệ vừa hữu hảo thân tình như những lần hai ông cùng chơi khúc côn cầu trên băng ở Sochi, vừa căng thẳng như trong các cuộc đàm phán ở Kremlin về việc bán khí đốt.
Chỉ có phát ngôn viên của ông Putin lên tiếng phủ nhận các cáo buộc của Minsk về vụ 33 lính đánh thuê nói trên cũng như về mưu đồ làm mất ổn định láng giềng. "Hiển nhiên là không phải như vậy vì Nga và Belarus vẫn là đồng minh, đối tác gần gũi nhất", ông Dmitri Peskov nhấn mạnh. Với chuyện bán khí đốt hạ giá, vay ngân hàng và các khoản viện trợ khác, Moskva vẫn bảo đàm duy trì cho nước láng giềng một mức sống nhân tạo. Một nửa GDP của Belarus phụ thuộc vào Nga. Nước Nga cũng là điểm đến chủ yếu của hàng xuất khẩu Belarus, trong khi mà nước này không có khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới.
"Thay vì can thiệp trên thực địa, Moskva hoàn toàn có lợi khi để cho tình hình ở Minsk tồi tệ đi", một nhà ngoại giao cao cấp của Châu Âu giải thích, đồng thời nhắc lại là Kremlin trong quá khứ đã có ý đồ hội nhập Belarus vào Nga : "Đồng minh Lukashenko vẫn có thói quen đi lắt léo giữa Liên Hiệp Châu Âu và Nga, nhất là từ năm 2016, với việc thả tù chính trị để để đánh đổi lấy việc Châu Âu bỏ trừng phạt. Nếu như cuộc bầu cử diễn ra không tốt đẹp, có gian lận, giam giữ đối lập, Minsk sẽ không còn nói chuyện được với Châu Âu nữa. Khi đó Alexander Lukashenko sẽ buộc phải quay sang Vladimir Putin…".
Một phân tích được nhiều người ở Moskva chia sẻ : Giờ Kremlin trong thế thuận lợi, ngồi nhìn mọi việc diễn ra ở Minsk, quan sát đối lập nổi lên cùng sự suy yếu của người đồng minh của mình, để sau đó chiếm thế thượng phong.
"Kremlin không ưa gì những công kích chống Nga của Alexander Lukashenko, nhưng vẫn muốn duy trì ông ta. Bởi vì Kremlin sợ những kịch bản có thể phản lại chính mình", Andrei Kortounov, giám đốc cơ quan tư vấn các vấn đề quốc tế Russian Council nhận định. "Trường hợp xấu nhất, đó là một cuộc cách mạng theo kiểu Maidan ở Ukraine. Nhưng vậy Nga không chỉ mất đi một đồng minh mà còn bị đòn nặng về chính trị : Nếu việc chính quyền bị đường phố lật đổ có thể xảy ra ở Belarus, đất nước anh em thời Xô Viết, thì điều đó cũng có thể diễn ra ở Nga. Một sự đe dọa thực sự với Vladimir Putin khi mà các cuộc bầu cử của ông cũng không được trong sạch cho lắm so với cuộc bầu cử của Alexander Lukashenko".
Một kịch bản khác : Có biến động như đã diễn ra ở Acmenia hồi mùa xuân 2018, đưa những lãnh đạo khác lên nắm quyền. Tầng lớp ưu tú được trẻ hóa ở Ereva không chống Nga nhưng cũng không còn đồng điệu với các lãnh đạo của Mátxcơva. "Nếu điều này lặp lại ở Minsk, thì đó cũng sẽ là tin xấu đối với Kremlin", Andrei Kortounov khẳng định. Bởi vậy mà mặc cho có các bất đồng, Vladimir Putin và Alexander Lukashenko đã học được cách lợi dụng lẫn nhau.
(Theo Le Monde)
Nguồn : RFI, 14/08/2020
**********************
Hôm nay, 14/08/2020, ngoại trưởng Belarus Vladimir Makei tuyên bố là nước này sẵn sàng có các cuộc thảo luận "mang tính xây dựng và khách quan" với các đối tác nước ngoài về cuộc bầu cử tổng thống gây tranh cãi và các vụ bạo động sau bầu cử.
Phụ nữ tham gia biểu tình phản đối bạo lực cảnh sát và kết quả bầu cử tổng thống, Minsk, Belarus, ngày 12/08/2020 Reuters - VASILY FEDOSENKO
Theo hãng tin AFP, ngoại trưởng Belarus đã tuyên bố như trên với đồng nhiệm Thụy Sĩ Ignazio Cassis, vào lúc quốc tế đang gia tăng áp lực đối với chính quyền Minsk.
Bộ Ngoại Giao Đức, quốc gia hiện đang giữ chức chủ tịch luân phiên của Liên Hiệp Châu Âu, hôm qua đã khẩn cấp triệu đại sứ Belarus lên để bày tỏ thái độ bất bình về các hành động đàn áp những người biểu tình phản đối kết quả cuộc bầu cử vừa qua, mà phe đối lập tố cáo là có nhiều gian lận.
Trước đó, bên lề một cuộc gặp với đồng nhiệm Na Uy tại Berlin, ngoại trưởng Đức Heiko Maas đã tuyên bố : "Rõ ràng là việc đàn áp thô bạo và bắt giữ những người biểu tình ôn hòa, những nhà báo ở Belarus là điều không thể chấp nhận được trong Châu Âu của thế kỷ 21". Berlin vẫn chủ trương là Liên Hiệp Châu Âu trong cuộc họp hôm nay ban hành các biện pháp trừng phạt chính quyền Minsk.
Về phần ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, hôm qua ông đã kêu gọi Hoa Kỳ và Liên Hiệp Châu Âu hợp tác để giải quyết khủng hoảng chính trị ở Belarus.
Cũng hôm qua, các chuyên gia về nhân quyền của Liên Hiệp Quốc đã lên án những vụ bạo hành của cảnh sát Belarus và các vụ bắt giam quy mô lớn ở Belarus sau cuộc bầu cử tổng thống. Họ kêu gọi cộng đồng quốc tế phải gia tăng áp lực đối với chính quyền Minsk.
Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga hôm qua lên án điều mà họ gọi là những mưu toan của nước ngoài nhằm "làm mất ổn định" Belarus.
Cuộc bầu cử hôm Chủ nhật, với kết quả chính thức là tổng thống Alexander Lukashenko tái đắc cử với 80% số phiếu, đã bị phe đối lập Belarus tố cáo là có nhiều gian lận. Từ Chủ nhật đến nay, ngày nào cũng có các cuộc xuống đường phản đối kết quả bầu cử, bị cảnh sát đàn áp dữ dội. Cho tới nay, theo số liệu chính thức, đã có hơn 6.700 người biểu tình bị bắt. Bất chấp đàn áp của cảnh sát, hôm qua, phong trào phản kháng vẫn tiếp diễn dưới hình thức tạo các chuỗi dây chuyền người ở nhiều nơi tại thủ đô Minsk, cũng như với các cuộc tuần hành ôn hòa.
Tối qua, chính quyền Belarus thông báo trả tự do cho hơn 1.000 người biểu tình, với điều kiện không được tiếp tục tham gia các cuộc tập hợp không được phép. Đồng thời bộ trưởng Nội Vụ Iouri Karaev đã xin lỗi về những bạo hành của cảnh sát đối với "những người đi đường", không dính gì đến biểu tình.
Thanh Phương
