 | Tổng quan: | 3706675 |
Chiến tranh Ukraine : Phương Tây không được phép nhượng bộ Nga
Chiến tranh Ukraine bước sang năm thứ ba là chủ đề được tất cả báo Pháp quan tâm hôm nay 23/02/2024.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tiếp lãnh đạo ngoại giao Liên Âu Josep Borrell tại Kiev, Ukraine, ngày 07/02/2024 via Reuters – Ukrainian Presidentail Service
KRAINIAN PRESIDENTIAL PRESS SER
Trang nhất và bài xã luận của tờ Le Figaro khẳng định phương Tây không có quyền nhượng bộ Nga và vận mệnh của Châu Âu đang diễn ra ở Ukraine. Với việc không chấp nhận cho những nước láng giềng có quyền tự do lựa chọn mô hình lãnh đạo và liên minh của họ, với việc phá hoại trật tự quốc tế dựa trên pháp quyền, với việc chối bỏ các giá trị dân chủ và xem đó là "giá trị suy đồi", nước Nga của Vladimir Putin đã trở thành đối thủ "không đội trời chung" của phương Tây. 2 năm kể từ khi Moskva xâm chiếm Ukraine, tàn sát nước láng giềng và đe dọa Liên Minh Bắc Đại Tây Dương (NATO) bằng vũ khí hạt nhân, tình hình đang trở nên hết sức căng thẳng. Phương Tây nhận thức được mối nguy ở sát sườn, nhưng dường như nhiều nước bắt đầu tỏ ra bi quan. Chiến dịch phản công thất bại của Ukraine vào năm ngoái, đi kèm với những thành công gần đây của quân đội Nga tại một vài ngôi làng ma có thể khiến dư luận tin rằng mọi chuyện đã an bài : phương Tây đã làm đủ mọi cách và dốc hết sức để giúp Kiev, những Putin vẫn sẽ chiến thắng !
Tuy vậy, bài xã luận nhận định phương Tây chưa làm hết khả năng. Sự hỗ trợ quân sự của phương Tây dành cho Ukraine đang thiếu hụt, cả về số lượng lẫn chất lượng. Ukraine nhận hai chiếc xe tăng Leopard thì cuối cùng chỉ có một chiếc còn hoạt động. Kiev thực sự vẫn còn thiếu hệ thống phòng không, chẳng hạn như tên lửa địa đối địa có khả năng tấn công sâu vào phía sau phòng tuyến của Nga. Châu Âu hiển nhiên vẫn bảo toàn lập trường ủng hộ Ukraine đến cùng, đưa ra gói viện trợ 50 tỷ euro cho Kiev vào thời điểm sự hỗ trợ của Hoa Kỳ đang dần mai một. Trong quá trình chuyển đổi sang "nền kinh tế chiến tranh", Le Figaro cho rằng Châu Âu cần phải nỗ lực hơn nữa. Ưu tiên hiện này là giúp cho Kiev vượt qua cột mốc quan trọng 2024, đồng thời phát triển ngành công nghiệp quốc phòng.
Nhật báo thiên hữu kết luận thất bại ở Ukraine sẽ định đoạt số phận của lục địa già trong một thời gian dài. Nếu tái đắc cử tổng thống Mỹ vào tháng 11, Donald Trump sẽ làm suy giảm khả năng răn đe của NATO. Nay mai, Châu Âu có nguy cơ phải đơn độc đương đầu với một đế quốc Nga độc tài. Putin tự nhận mình là "bất khả chiến bại", nhưng tại sao khối kinh tế lớn nhất thế giới lại phải run sợ trước một đất nước mà GDP chỉ xấp xỉ GDP của Tây Ban Nha ? Sự bất khả chiến bại là điều phải được kiểm chứng. Giờ đây, Châu Âu phải đối mặt với sự lựa chọn mang tính sống còn : hoặc bị điện Kremlin "nghiền nát", hoặc kiên cường chống trả đến cùng.
Chiến tranh Ukraine : Thường dân bị sang chấn tâm lý
Nhật báo Le Monde cũng dành trang nhất cho cùng chủ đề. 2 năm kể từ khi Nga tiến hành xâm lược Ukraine, tác động của cuộc chiến đối với sức khỏe tinh thần của người dân có thể khiến cả một thế hệ bị ảnh hưởng.
Khi quân Nga xông vào nhà cô ở Balakliya, Viktoria Scherbak đang ở cùng con gái 17 tuổi. Người phụ nữ này là giáo viên dạy tiếng Nga và bị khuyết tật, nhưng họ không quan tâm. "Có năm người cầm vũ khí. Họ đưa chúng tôi ra ngoài, tịch thu giấy tờ, điện thoại, trùm túi lên đầu và đưa chúng tôi đến nhà tù".
Hai mẹ con phải trải qua ba ngày trong phòng giam nhỏ ngột ngạt cùng với hai người phụ nữ khác. Những người lính thường xuyên đi tuần trong tình trạng say khướt và thậm chí chỉ mặc quần lót đi thẩm vấn các tù nhân. Một trong những bạn tù của họ đã bị tra tấn bằng điện. Một người khác, 22 tuổi, thì bị bắt đi nhiều lần. "Cô ấy trở về sau khi bị đánh đập và kiệt sức. Họ cưỡng hiếp cô và ép cô làm video nói rằng cuộc sống hiện tại ở Nga tuyệt vời như thế nào".
Viktoria rất sợ con gái mình sẽ chịu chung số phận. Khi bị thẩm vấn, Viktoria đã khai dự định sẽ cùng con gái đến Kharkiv rồi ra nước ngoài. Cô ngay lập tức bị cai ngục đe dọa. "Họ nói sẽ thẩm vấn con gái tôi và cưỡng hiếp nó ngay trước mắt tôi. Sau đó tôi bị ngất xỉu".
Thị trấn Balakliya đã bị Nga chiếm đóng trong vòng 6 tháng, cho đến khi được quân đội Ukraine giải phóng vào tháng 09/2022. Cho đến giờ, Viktoria vẫn bị ám ảnh và thường xuyên gặp ác mộng : "Tôi hồi tưởng lại những ngày tháng đó, bệnh tim của tôi trở nên trầm trọng hơn và giờ tôi bị loét dạ dày". Viktoria bị ám ảnh bởi hình ảnh những chiếc máy bay tàn phá thành phố lúc xung đột mới nổ ra, vụ oanh kích làm vỡ kính cửa sổ căn hộ của cô và tạo ra "những đám khói như nấm". Viktoria giải thích : "Chúng tôi rơi vào tình trạng sợ hãi và lo lắng thường trực".
Le Monde nhận định cuộc chiến tranh Ukraine đã gây ra tổn thất ở quy mô chưa từng có trong lịch sử đất nước. Quân đội ở tiền tuyến không phải là những người duy nhất phải gánh chịu hậu quả. Những thường dân, bị ảnh hưởng bởi các vụ oanh kích, sinh sống tại những khu vực bị chiếm đóng, mất mát người thân, nhà cửa bị phá hủy và buộc phải sơ tán, cũng là nạn nhân. Tất cả các thế hệ đều bị ảnh hưởng, bất kể họ sống ở đâu, ở cả tiền tuyến lẫn hậu phương. Ilya Yesiley, nhà tâm lý học và tình nguyện viên tại tổ chức nhân đạo của Olena Zelenska, vợ của tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, cho biết : "Tôi chưa gặp một người nào, đàn ông, phụ nữ hay trẻ em, không bị sang chấn tâm lý".
Họ có những triệu chứng như trầm cảm, lo lắng, gặp ác mộng, trở nên hung hăng, mất khả năng tập trung, mất ngủ hay nghĩ đến việc tự tử. Nếu không được điều trị, những triệu chứng này có thể gây tác động rất lớn đối với xã hội Ukraine. Anna Chasovnikova, nhà tâm lý học tại trung tâm trị liệu Innikos nhận định : "Chúng ta sẽ chứng kiến nhiều vụ tự tử, sẽ có nhiều người có tính cách bạo lực hơn, và cả một thế hệ mới sẽ bị ảnh hưởng. Chỉ có một phần nhỏ dân số còn duy trì khả năng làm việc".
Đối với Ukraine, đây là một thách thức rất lớn khi các vấn đề về tâm lý phần lớn bị người dân coi nhẹ hoặc thậm chí không màng đến. Nhiều người tầm thường hóa chuyện này hay tìm cách phủ nhận việc mắc bệnh và tự chữa trị bằng những phương tiện sẵn có như rượu và thuốc.
Giờ đây, các thanh niên Ukraine không dám nhận mình bị bệnh tâm lý vì sợ bị kỳ thị. Anna Chasovnikova lưu ý : "Đi gặp bác sĩ tâm lý không nằm trong văn hóa của chúng tôi. Khi tôi đề nghị giúp đỡ những người di tản ở Mariupol, họ nói với tôi : ‘Chả lẽ cô nghĩ chúng tôi bị điên ? Chúng tôi không cần dịch vụ của cô, chúng tôi vẫn ổn !’"
Cả hai phe đều chạy đua với thời gian
Vẫn về Ukraine, trang nhất của nhật báo thiên tả Libération nói về tình hình thực địa sau 2 năm chiến tranh. Donbass vẫn đang cầm cự, nhưng được thêm bao lâu ? Chậm nhưng chắc, quân đội Nga đang tìm cách đánh chiếm toàn bộ các khu vực hành chính ở Donetsk và Luhansk. Đầu tiên là họ tiến vào thị trấn Avdiivka mà Ukraine thừa nhận để mất hôm 17/02, sau đó là thắt chặt sự kiểm soát đối với Kramatorsk và Sloviansk, hai thành trì cuối cùng của chính quyền Ukraine ở khu vực Donetsk. Chiến tranh bước sang năm thứ ba vào ngày mai và một cuộc chạy đua với thời gian được kích hoạt khi quân đội Ukraine tổ chức lại các tuyến phòng thủ ở phía đông, trong tình trạng thiếu đạn pháo và vũ khí, vào lúc tổng thống Zelensky sẽ có bài diễn văn trước quốc dân vào 25/02 để giải thích về chiến lược của Kiev.
Moskva cũng đang bị áp lực về thời gian, trước khi tổ chức cuộc bầu cử tổng thống mang tính hình thức vào ngày 15/03. Một cuộc bỏ phiếu với kết quả đã được biết trước, trong bối cảnh chính quyền ca ngợi về một số thành quả trên chiến trường Ukraine. Cuộc chiến ở Avdiivka là thành công mang tính biểu tượng đầu tiên của Nga kể từ khi chiếm được Bakhmut. Tuy nhiên, điện Kremlin dường như đang quá vội vã trong việc công bố những thắng lợi khác. Chẳng hạn như hôm 21/02, khi bộ trưởng quốc phòng Sergei Shoigu tuyên bố quân đội đã chiếm lại Krynky (vùng Kherson) và "dọn sạch" mọi dấu vết của quân đội Ukraine ở tả ngạn sông Dniepr. Các cơ quan báo chí và truyền thông trực tuyến trên khắp thế giới đã đăng tải những "thắng lợi" của điện Kremlin, và "thành quả" này nhanh chóng bị Kiev và chính các blogger quân sự Nga phủ nhận.
Những sự kiện đáng chú ý trên chiến trường Ukraine trong 2 năm qua
Tờ Les Echos cũng có bài viết thuật lại những sự kiện đáng chú ý trong cuộc chiến ở Ukraine trong 2 năm qua. Nhật báo kinh tế nhận định sự kiện đáng khích lệ nhất đối với Ukraine từ tháng 11/2022 là thắng lợi họ giành được ở Hắc Hải, khiến các tàu thuyền Nga không còn dám mạo hiểm tiến sâu vào giữa biển. Tháng 08/2023, khoảng một nửa hạm đội Nga đã rời cảng Sevastopol, và di chuyển đến Novorosiysk, cách đó 600 km.
Đây có thể coi là một thành công ngoạn mục khi Ukraine không có một hạm đội thực sự. Kiev tuyên bố đã phá hủy 22 tàu và làm hư hại 13 trong số 80 chiếc thuộc mọi chủng loại và trọng tải của hạm đội Nga.
Một trong những điều đáng chú ý khác trong cuộc chiến là bầu trời Ukraine gần như trống rỗng. Máy bay của Nga rất ít khi mạo hiểm bay vào không phận Ukraine, và vẫn chọn giải pháp bắn tên lửa tầm xa, trong khi không quân Ukraine chỉ triển khai một phi đội duy nhất.
Mỹ : Bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa ở Nam Carolina
Nhìn sang Hoa Kỳ, nhật báo công giáo La Croix dành trang nhất nói về cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa ở bang Nam Carolina diễn ra vào ngày mai 24/02.
Mặc dù cuộc bầu cử diễn ra trên "sân nhà", nhưng cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley dường như vẫn bị cựu tổng thống Donald Trump qua mặt. Nam Carolina, bang bảo thủ với đa số người da trắng sinh sống, cũng bị mê hoặc bởi Donald Trump. Ông đang dẫn trước đối thủ Nikki Haley từ 30 đến 40 điểm trong các cuộc thăm dò dư luận.
Năm 2010, lúc công chúng không hề biết đến Haley, bà đã gây ra một "cơn địa chấn" khi trở thành thống đốc bang, nhờ sự ủng hộ nhiệt tình của Sarah Palin, một thành viên có tầm ảnh hưởng của phong trào Tiệc Trà (Tea Party) thiên hữu. Giờ đây, bà Haley không còn được lòng những người ủng hộ như cách đây 14 năm. Điển hình như Allen Olson, người sáng lập Tea Party địa phương, từng rất thân thiết với Nikki Haley, cho biết sẽ bỏ phiếu cho Trump : "Nikki Haley đã từng hứa sẽ không ra ứng cử chống lại Trump, nhưng cuối cùng bà ấy vẫn làm vậy. Đó là lý do tại sao bà ấy nhận được rất ít sự ủng hộ".
Phan Minh
Phát hành một ngày sau khi tổng thống Nga Vladimir Putin có bài phát biểu truyền thống, khi ngoài đường phố diễn ra các cuộc biểu tình ở hàng trăm thành phố, báo Le Monde dành nhiều bài viết nói về Nga, nhất là về quan hệ căng thẳng giữa Nga với Châu Âu.
Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 22/03/2021 tại Moskva. AP - Alexei Druzhinin
Bất chấp những nỗi thất vọng tích tụ trong suốt nhiều năm, Châu Âu mới chỉ tự bó hẹp trong những phản ứng ngắn hạn. Các biện pháp trừng phạt kinh tế không phải là yếu tố làm thay đổi cuộc chơi. Trên đây là những nhận định trong bài phân tích "Châu Âu và Nga khó có thể đối thoại"của nhà báo Piotr Smolar. Đương nhiên Châu Âu phải đối thoại với Nga, nhưng câu hỏi đặt ra là nói về điều gì với Moskva và bằng cách nào ? Cuộc chiến ở miền đông Ukraine và số phận của nhà đối lập Nga Alexeï Navalny đã cho Châu Âu thấy một bài học : trước khi tiếp cận với điện Kremlin, trước hết phải xác định một chiến lược và phương tiện để thực hiện chiến lược đó. Nói cách khác, khả năng răn đe hiệu quả, ngoài phạm vi quân sự, là điều kiện tiên quyết.
Tuy nhiên, theo tác giả bài viết, Châu Âu chưa từng thực hiện nỗ lực đó. Châu Âu bị mắc kẹt trong sự chia rẽ chỉ có những phản ứng ngắn hạn, với những lời lên án từ bục phát biểu, các biện pháp trừng phạt không mấy hiệu quả, tính toán thương mại và các thỏa thuận năng lượng, chẳng hạn như Nord Stream 2, đường ống dẫn khí đốt nối Nga với Đức. Riêng Pháp đã cố gắng có một cuộc phiêu lưu đơn lẻ, nhưng không mang lại kết quả đáng kể.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron muốn vạch "lằn ranh đỏ" với Moskva. Nhưng vấn đề là đã vạch ra lằn ranh đỏ thì là phải làm sao để lằn ranh đó không bị vượt qua, nếu không thì sẽ mất uy tín. Ông Macron nói : "Chúng tôi sẽ không bao giờ đồng ý để hoạt động quân sự lại diễn ra trên đất Ukraine", sau khi hơn 100.000 quân Nga được huy động dọc biên giới. Nhưng cảnh báo của tổng thống Pháp ám chỉ điều gì ? Bởi hồi năm 2014, sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine và gây bất ổn ở vùng Donbass, Châu Âu chỉ có các biện pháp trừng phạt kinh tế nhưng không thay đổi được gì.
Tác giả bài viết nhấn mạnh càng có nhiều lời đe dọa hời hợt, không có sức mạnh, điện Kremlin càng cảm thấy được củng cố và đáp trả, như Vladimir Putin hôm thứ Tư 21/04 trong bài phát biểu thường niên đã cam kết sẽ có phản ứng "bất đối xứng, nhanh chóng và cứng rắn"nhắm vào những người vượt qua "lằn ranh đỏ" của Nga.
Le Monde nhắc lại vào tháng 06/2017, khi mới đắc cử, tổng thống Pháp nói đến hai lằn ranh đỏ mà ông đã vạch ra với đồng nhiệm Putin : việc sử dụng vũ khí hóa học ở Syria và khả năng người tị nạn Syria được tiếp cận các hoạt động cứu trợ nhân đạo. Vào tháng 4/2018, Pháp, Anh và Mỹ đã tiến hành các cuộc không kích mang tính biểu tượng nhắm vào ba địa điểm có liên quan đến chương trình hóa học của Syria. Về các hành lang tiếp cận người tị nạn, Moskva đã đóng cửa 3 trong số 4 hành lang. Vậy Pháp phản ứng thế nào ? Chính Paris đã đấu tranh để Nga được trở lại Hội Đồng Nghị Viện của Ủy Hội Châu Âu, từ tháng 6/2019, nhưng nỗ lực của Pháp đã không được Nga đền đáp.
Những người quảng bá không mệt mỏi cho chế độ Nga, luôn tìm đối tượng để đổ lỗi : từ Mỹ, NATO, Ba Lan, Ukraine đến Gruzia… Nói tóm lại, lỗi của tất cả mọi người, ngoại trừ chính chế độ mà Vladimir Putin là hiện thân trong suốt 21 năm qua.
Ở trong nước, đối thủ Boris Nemtsov của ông Putin bị ám sát dưới cửa sổ điện Kremlin, nhà đối lập Alexei Navalny bị đầu độc bằng chất độc thần kinh rồi bị bỏ tù, bất cứ sự phản kháng nào trên mạng hay trên đường phố đều bị trấn áp mạnh tay. Còn ở nước ngoài, Nga đã tổ chức các chiến dịch làm sai lệch thông tin và tấn công mạng. Các vụ ám sát và âm mưu ám sát được cho là của Nga đã diễn ra ở nhiều nước Châu Âu.
Năm 2014, bán đảo Crimea của Ukraine bị Nga sáp nhập, miền đông Ukraine bị chia cắt, với sự trợ giúp của lực lượng ly khai. Tại Syria, các cuộc pháo kích của Nga nhằm hỗ trợ chế độ Damascus đã giết hại hàng loạt dân thường và phá hủy nhiều bệnh viện. Ở Libya, lính đánh thuê Wagner vẫn chưa rút lui, bất chấp việc một chính phủ đoàn kết dân tộc đã được thành lập. Hàng loạt sự việc nói trên như một "tủ kính trưng bày" quyền lực của Putin, những điều tổng thống Nga quyết định hoặc cho phép. Putin sử dụng các công cụ, phương tiện có trong tay để đảm bảo kiểm soát xã hội và duy trì quyền lực của mình.
Tụt hậu về các sáng chế dù có vac-xin Sputnik V, đối mặt với thách thức trung hạn của cuộc cách mạng năng lượng, vốn có thể tác động đến sức mạnh tài nguyên dầu lửa và khí đốt, Nga có thể dựa vào kho vũ khí, quân đội, các dịch vụ, khả năng trong không gian mạng, ghế ở Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc. Nga cũng mạnh lên nhờ sự e ngại của Châu Âu, hay thông qua việc Châu Âu không có khả năng truy vết tiền bẩn, nhờ các khoản đầu tư bất động sản không phù hợp, các công ty bình phong do các quan chức và doanh nhân thành lập và được chế độ chế độ trợ giúp.
Các nhà ngoại giao viện dẫn một số hồ sơ Châu Âu có thể đạt đồng thuận với Nga : các hiệp ước hạn chế vũ trang, chương trình hạt nhân Iran, hồ sơ khí hậu. Nhưng tác giả Piotr Smolar nhấn mạnh điều cần ghi nhớ là Vladimir Putin nhiều lần từ chối thực sự tham gia vào các cuộc đối thoại "mang tính xây dựng".
Khí hậu là một hồ sơ được các báo Pháp lưu ý trong ngày thứ hai diễn ra hội nghị thượng đỉnh trực tuyến về chống biến đổi khí hậu do tổng thống Mỹ Joe Biden tổ chức. Trong bài viết "Vì tương lai của Trái đất", báo công giáo La Croix nhấn mạnh tương lai sẽ cho biết thông báo của các tổng thống Mỹ và Trung Quốc tại thượng đỉnh về các mục tiêu chống biến đổi khí hậu liệu có dẫn đến các quyết định cụ thể và bền vững hay không. Bởi theo La Croix, trong quá khứ, rất nhiều lời hứa hẹn, cam kết sau đó đã không được tôn trọng, kéo theo hệ quả là tình hình khí hậu ngày càng xấu đi.
Kể từ hội nghị khí hậu lần đầu tiên được tổ chức tại Berlin vào năm 1995 (COP1), hơn 25 năm đã trôi qua nhưng lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính thải ra môi trường ngày càng tăng, trừ năm 2020 với đại dịch Covid-19. Ngày 20/04, Cơ quan năng lượng quốc tế dự báo lượng CO2 phát thải trong năm 2021 sẽ tăng 5% so với năm 2019. Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm qua tại thượng đỉnh trực tuyến gọi cuộc chiến chống biến đổi khí hậu là "một đòi hỏi cấp bách về đạo đức và kinh tế". La Croix chờ đợi giới lãnh đạo các nước lớn trên thế giới cho thấy ý muốn hồi đáp lời kêu gọi của tổng thống Mỹ Biden.
Trong lúc tổng thống Mỹ Biden muốn đoạn tuyện với chính sách của người tiền nhiệm Donald Trump, đưa nước Mỹ trở lại Thỏa thuận khí hậu Paris 2015, Châu Âu không muốn để mất vai trò lãnh đạo thế giới về chống biến đổi khí hậu vào tay nước Mỹ thời Biden. Trên đây là nhận định của Le Monde.
Để giữ được vai trò lãnh đạo đó, bộ trưởng Môi trường của 27 nước Châu Âu, sau 14 giờ đàm phán, đã đạt thỏa hiệp về đạo luật khí hậu, với mục tiêu từ nay đến năm 2030 giảm 55% khí gây hiệu ứng nhà kính so với năm 1990. Le Monde nhấn mạnh các nước thành viên Liên Âu đã phải trải qua một "trận chiến"mới đạt được thỏa hiệp. Nhưng cuộc đấu dữ dội nhất liên quan đến hồ sơ năng lượng. Trong khi các nước Đông Âu muốn hướng đến khí gaz tự nhiên, vốn ít ô nhiễm hơn than đá, thì Pháp lại bảo vệ nguồn năng lượng hạt nhân, vốn không gây hại hại cho khí hậu nhưng lại đặt ra nhiều vấn đề về xử lý rác thải hạt nhân. Trong khi đó Luxembourg và Áo thì phản đối cả hai loại năng lượng nói trên. Ủy ban Châu Âu sẽ ra quyết định về vấn đề này vào cuối năm 2021.
Về lĩnh vực không gian, các báo Pháp hôm nay đều có bài viết hoặc chạy tựa trang nhất về sự kiện phi hành gia người Pháp Thomas Pesquier trở lại Trạm Không gian Quốc tế (ISS-International Space Station). Riêng Libération quan tâm đến tương lai bất định của trạm ISS.
Bị chỉ trích là tốn nhiều chi phí và "tuổi đời" đã cao, hiện giờ ISS đang hoạt động hết công suất nhưng tương lai của trạm sau năm 2024 vẫn không chắc chắn, cho dù nhiều chuyên gia khẳng định Mỹ, Nga, Nhật, Canada và Châu Âu sẽ không sớm từ bỏ Trạm Không gian Quốc tế. Một trong những lý do là hiện giờ người ta chưa biết làm thế nào để loại bỏ trạm ISS với kích thước lớn như một sân bóng đá. Libération trích dẫn một chuyên gia của Trung tâm Nghiên cứu Vũ trụ Quốc gia Pháp (CNES-Centre national d'études spatiales) : Nếu đưa ISS rời quỹ đạo, các mảnh sẽ rơi xuống nửa địa cầu, điều này là quá nguy hiểm, còn việc tháo dỡ trạm thành mô-đun đòi hỏi chi phí rất lớn.
Libération lưu ý kết cấu nặng 400 tấn, quay quanh quỹ đạo cách Trái đất 400 km, đang có dấu hiệu "mệt mỏi" với "những vết nứt"gây"rò rỉ không khí". Tờ báo cũng nhắc lại việc xây dựng ISS là một quyết định chính trị, không phải là một quyết định khoa học. Về mặt kỹ thuật, trạm ISS có thể tồn tại đến năm 2028 hoặc 2030. Sau đó, mọi thứ sẽ phụ thuộc vào kinh phí để giữ duy trì nó. Vấn đề là tham vọng của NASA chinh phục Mặt Trăng có thể khiến Mỹ ngừng các nghiên cứu trên trạm ISS. Với sứ mệnh Artemis III, cơ quan vũ trụ Hoa Kỳ muốn đưa các phi hành gia lên Mặt Trăng ngay từ năm 2024 nếu có thể, và dựa vào kinh nghiệm đó để khởi động chuyến thám hiểm Sao Hỏa. Mỹ cũng đang lên kế hoạch xây dựng một trạm vũ trụ quay quanh quỹ đạo Mặt Trăng.
Còn nước Nga thì đã công bố hai dự án mới, trong đó có xây dựng trạm không gian trên Mặt Trăng với Trung Quốc. Phó thủ tướng Nga Yuri Borissov hôm Chủ Nhật đã phát biểu ngụ ý Moskva sẽ xem xét lại việc tham gia vào hoạt động trên trạm ISS từ năm 2025. Libération lo ngại việc duy trì trạm ISS mà không có sự tham gia của Nga sẽ gặp khó khăn.
Diễn biến dịch bệnh Covid-19 sau 3 tuần tái phong tỏa cũng là một đề tài được các báo Pháp hôm nay quan tâm khai thác. Trong cuộc họp báo hôm qua, thủ tướng Pháp Jean Castex khẳng định "đỉnh dịch đã lùi về phía sau". Nhưng báo thiên hữu Le Figaro đặt câu hỏi liệu 3 tuần phong tỏa đã đủ để cải thiện tình hình y tế tại Pháp ?
Không thể phủ nhận chiến dịch tiêm chủng đã được đẩy mạnh, nhưng tỉ lệ người được tiêm ngừa vẫn chưa đủ cao để cuộc sống sớm trở lại bình thường. Pháp vẫn còn xa mới đạt ngưỡng miễn dịch cộng đồng, bởi mới chỉ có 7,5% dân số Pháp tiêm xong hai mũi. Tại các bệnh viện, số ca bệnh nặng phải nhập khoa hồi sức, chăm sóc tích cực có giảm, nhưng rất chậm, mức độ giảm chỉ bằng 1/2 so với hai đợt dịch trước. Số ca nhiễm mới thường nhật hiện là khoảng 32.000, chỉ giảm 20% so với hồi đầu tháng (40.000 ca/ngày).
Tuy nhiên, trái với hai đợt dịch đầu, lần này số ca tử vong thường nhật đã không tăng đột biến trong những tuần qua, nhờ chiến dịch tiêm chủng đã bảo vệ được nhóm người cao tuổi, những người dễ tử vong nhất vì virus corona. Từ tháng Hai đến nay, mỗi ngày Pháp ghi nhận hơn 300 ca tử vong, Le Figaro dự báo con số này sẽ "ổn định", không tăng giảm nhiều trong những tuần tới đây.
Trong khi đó Le Monde quan tâm đến nỗi lo của tổng thống Macron về việc người Pháp mất lòng tin vào vac-xin AstraZeneca và một phần nào đó là vac-xin Johnson&Jonhson. Theo một thăm dò ý kiến của Odoxa, 71% dân Pháp không muốn tiêm ngừa với vac-xin của tập đoàn Anh - Thụy Điển. Chính tổng thống Pháp Macron đã phải thừa nhận là chính quyền gặp nhiều khó khăn trong việc thuyết phục dân chúng. Để lấy lại lòng tin của người dân, chính quyền Marcon đang chuẩn bị chiến dịch truyền thông, với sự tham gia của các nhân vật nổi tiếng tại Pháp.
Nhìn sang Châu Á, cuộc khủng hoảng Miến Điện vẫn được nhiều báo Pháp quan tâm. La Croix nhận định "Miến Điện dưới áp lực quốc tế",trước thềm thượng đỉnh ASEAN tại Jakarta, Indonesia, để bàn về khủng hoảng ở Miến Điện. Mặc dù bị đàn áp đẫm máu, với hơn 730 người thiệt mạng, người dân trong nước vẫn tiếp tục phản kháng, liên hệ với nhiều phe nhóm nổi dậy thuộc các sắc tộc (Shan, Karen, Kachin). Nhưng theo La Croix, do quân đội Miến Điện được trang bị nhiều vũ khí mua từ Nga và Trung Quốc, nên chỉ có những áp lực bên ngoài mới có thể kiềm chế việc sử dụng vũ lực một cách mù quáng của giới tướng lĩnh nước này.
La Croix nhắc lại Hoa Kỳ đã trừng phạt một số quan chức cấp cao Miến Điện và một số tập đoàn công nghiệp nước này có liên hệ với quân đội. Liên Âu đầu tuần này đã trừng phạt 10 thành viên của tập đoàn quân sự và hai công ty tài trợ cho Tatmadaw. Josep Borrell, lãnh đạo ngoại giao Châu Âu, cảnh báo :"Cuộc đàn áp phải dừng lại. Tiếp tục con đường hiện nay sẽ chỉ mang lại nhiều nỗi khổ đau và không hợp pháp".
Lo sợ xung đột lan rộng ở một quốc gia vốn đã hỗn loạn, tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres và người tiền nhiệm Ban Ki Moon đã đưa ra lời kêu gọi khẩn cấp tới ASEAN. Ông Ban Ki Moon nhấn mạnh là nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ các nước thành viên không nên được ASEAN sử dụng làm cái cớ để không hành động, đồng thời ông kêu gọi Hội đồng Bảo an hành động dứt khoát để ngăn chặn nguy cơ điều tồi tệ nhất xảy ra ở Miến Điện.
Trong khi đó, báo Libération nhắc lại việc Liên Âu, thông qua chương trình Mypol, đã đào tạo, huấn luyện 4.500 cảnh sát Miến Điện theo chuẩn quốc tế và bảo đảm tôn trọng nhân quyền, với mục đích trợ giúp tiến trình chuyển đổi dân chủ ở nước này. Thế nhưng, điều oái oăm là giờ đây cảnh sát Miến Điện đã tận dụng những gì học được ở Châu Âu và cả vũ khí, thiết bị được Liên Hiệp cung cấp để quay sang đàn áp người dân trong nước.
Thùy Dương
