Thông Luận

Syria : Hệ quả khó lường vì Donald Trump lại bốc đồng

Syria rối loạn thêm vì Donald Trump thiếu chính chắn, Trung Quốc tức giận vì doanh nghiệp bị Mỹ trừng phạt, bị dân Hồng Kông tẩy chay. Tổng thống Pháp kêu gọi dân chúng cảnh giác đối phó với tình trạng "Hồi giáo lầm đường" xâm nhập là những chủ đề lớn trên báo Pháp hôm nay.

Tổng thống Donald Trump tuyên bố rút quân khỏi Syria trong buổi lễ ký hiệp định thương mại Mỹ-Nhật tại Nhà Trắng ngày 7/10/2019. Reuters/Kevin Lamarque

Donald Trump gây thêm hỗn loạn tại Syria và kinh ngạc tại Washington khi bất ngờ thông báo rút quân bỏ rơi đồng minh Kurdistan. Bị toàn bộ nghị sĩ Cộng hòa phản đối, chủ nhân Nhà Trắng vội vàng "sửa sai". Đích thân thượng nghị sĩ Lindsey Graham cảnh báo tổng thống Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ không được vi phạm làn ranh đỏ, động binh đánh vào miền bắc Syria.

Quyết định rồi cải chính, một lần nữa tổng thống Mỹ Donald Trump gây một làn sóng chỉ trích. Le Figaro, trong bài "Paris lo ngại Thổ Nhĩ Kỳ tấn công vào Syria", nhận định chua chát : Tổng thống Mỹ đơn phương hành động, không thông báo cho Paris. Trong thế giới của Donald Trump, đồng minh không có ý nghĩa gì cả trừ phi có thể khai thác phục vụ chính trị nội bộ và tâm tính thất thường của chủ nhân Nhà Trắng.

Trong bài xã luận "Ngoại giao vô trách nhiệm của Donald Trump", Le Monde thẩm định trong số những tuyên bố bốc đồng, những hành động thiếu suy nghĩ, thay đổi như chong chóng của Donald Trump từ đầu nhiệm kỳ đến nay, thì vụ "rút quân" ở Syria là điều gây tai hại hơn cả. Các nước đồng minh của Mỹ và chính quyền Mỹ chới với đã đành, đây là lần đầu tiên cả phe Cộng hòa cũng bất bình vì tổng thống Donald Trump đã làm suy yếu tiếng nói của siêu cường.

Ngoài sự kiện không tôn trọng lời hứa, tuyên bố muốn bỏ Trung Đông còn giúp cho khủng bố hồi phục trong bối cảnh khu vực hoang mang, rối loạn. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, một trong những trụ cột của phe đa số Cộng hòa đã từng lên án nghiêm khắc : Dối trá lớn nhất của chính quyền (Trump) là khẳng định tổ chức Nhà nước Hồi giáo đã chết.

Nếu Donald Trump dùng lá bài "rút quân" để kiếm phiếu thì hệ quả chuyện dối trá này có thể dẫn đến những hệ quả tai hại vô cùng. Donald Trump tự hủy hoại uy tín. Chuyện gì sẽ xảy ra trên chiến trường Syria và địa bàn Trung Cận Đông ? Chiến binh Kurdistan chuyển quân lên biên giới phía bắc. Pháp và Israel lo ngại chiến tranh lan rộng nếu Ankara và Tehran lợi dụng thời cơ.

Theo Le Monde, quyết định bốc đồng của tổng thống Donald Trump, như thói quen của ông, thoáng nghe qua thì thấy là một chiến thắng của Thổ Nhĩ Kỳ. Hai bên đã ký một thỏa thuận vào ngày 07/08 lập một vùng an toàn ở địa đầu giới tuyến của Syria nhưng thật ra chẳng có thỏa thuận gì cả từ chiều sâu tính từ biên giới cho đến trách nhiệm quản lý.

Đây là một nhu cầu chính trị khẩn cấp, sinh tử của tổng thống Erdogan. Lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ muốn đưa 2 triệu người Syria, trong số 3,6 triệu nạn nhân chiến cuộc về nước. Không thực hiện được lời hứa lúc tranh cử làm đảng của ông bị mất rất nhiều phiếu. Vấn đề là tổng thống Erdogan muốn lập một vành đai trong ảnh hưởng Thổ Nhĩ Kỳ và tống khứ người Kurdistan-Syria đi nơi khác.

Về phần lực lượng Kurdistan-Syria, từ chiều thứ Hai (7/10), họ ra lệnh hạn chế việc đi lại ở vùng cực bắc để tránh hiện tượng dân chúng mất tinh thần, sơ tán trong rối loạn. Cho dù Washington đã khẩn cấp trấn an, cải chính tuyên bố rút quân, nhưng theo một chuyên gia Pháp, với các nhóm thánh chiến ẩn mình chờ cơ hội ra tay, miền bắc Syria sẽ khó mà bình yên.

Về quân sự, La Croix trích lời tướng Mazloum Abdi, chỉ huy trưởng lực lượng tự do Kurdistan FDS, cho biết "hàng ngàn chiến binh Kurdistan" đã được chuyển lên vùng biên giới. Bảo vệ lãnh địa Kurdistan từ nay quan trọng hơn là canh giữ 10.000 tù binh Daesh.

Hành động bốc đồng của tổng thống Donald Trump, theo La Croix, tạo tình trạng bất trắc cho Syria. Nếu Thổ Nhĩ Kỳ động binh, cuộc chiến sẽ kéo dài không biết đến bao giờ. Không loại trừ kịch bản người Kurdistan- Syria sẽ quay sang hợp tác với chế độ Damascus. Tổ chức Nhà nước Hồi giáo Daesh cũng lợi dụng thời cơ. Ba cường quốc cấp vùng là Thổ, Iran và Israel sẽ chia cắt Syria ra từng mảnh với Moskva là trọng tài.

Les Echos cũng có cùng nhận định : Ankara sẽ chiếm một diện tích dài 480 km, rộng 30 km để cho hồi hương cả 3,6 triệu người Syria. Mục tiêu mà một nhà ngoại giao Mỹ cho là "ước mơ điên rồ".

Còn theo Le Figaro, Israel tự hỏi có còn tin được Donald Trump hay không ? Liệu Iran chơi bạo dùng drone và tên lửa tấn công trước như kịch bản Saudi Arabia ?

Trung Quốc trong tầm ngắm mới của Mỹ

Công ty và cơ quan Trung Quốc bị Mỹ đưa và danh sách đen vì tham gia vào chính sách đàn áp người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương. Quyết định của Mỹ mang ý nghĩa gì, hệ quả ra sao ? Tại Hồng Kông, để trả đũa Bắc Kinh can thiệp, phong trào dân chủ nhắm vào cơ sở thương mại thân Bắc Kinh hoặc chủ nhân là người Hoa lục.

Trước hết, danh sách 28 thực thể, trong đó có cơ quan Công an Tân Cương, một loạt công ty nhà nước chế tạo, sản xuất máy móc, linh kiện cho hệ thống theo dõi sinh hoạt người dân một cách "bệnh hoạn" bị Mỹ cho vào sổ đen là một lời cảnh cáo : "Hoa Kỳ không thể dung thứ hành động trấn áp thô bạo các sắc tộc thiểu số ở Trung Quốc". Ý nghĩa thứ hai là nhắm vào các doanh nghiệp Tây phương đối tác với Mỹ khiến họ phải suy nghĩ, chọn lựa chơi với ai. Nhà phân tích Antoine Bondaz giải thích với Libération.

Les Echos cho biết chi tiết những công ty nào của Trung Quốc, trong lãnh vực gì sẽ bị trừng phạt. Thí dụ như Hikvision chế tạo camera, trị giá trên sàn giao dịch là 42 tỷ đôla, Đại Hoa, cũng chế tạo camera và bốn công ty chuyên môn về thông minh nhân tạo. Vào danh sách đen có nghĩa là không được nhập khẩu linh kiện từ Hoa Kỳ.

Nhiều nhóm đã lên tiếng than phiền bị Hoa Kỳ trừng phạt "thiếu cơ sở" làm cho hoạt động thương mại rắc rối hơn. Megvii Technology, một công ty con của Alibaba là trường hợp điển hình. Theo Les Echos, chắc không phải ngẫu nhiên mà bộ thương mại Mỹ, làm hài lòng các tổ chức nhân quyền, ra danh sách đen vào lúc phái đoàn thương lượng Trung Quốc sắp đến Washington. Bắc Kinh lên án Mỹ gây áp lực can thiệp vào nội tình Trung Quốc ở Tân Cương và Hồng Kông.

Hồng Kông : Phong trào dân chủ nhằm vào túi tiền doanh nghiệp thân Bắc Kinh

Từ Hồng Kông, thông tín viên của Libération cho biết các doanh nhân Hoa lục nổi trận lôi đình vì phương án đấu tranh có chọn lựa mục tiêu của phong trào biểu tình. Chiến thuật mới là "định vị" các cơ sở mà chủ là người Trung Quốc từ công ty cho đến quán ăn. Cuối tuần qua, khẩu hiệu "nếu chúng tôi bị đốt thì quý vị bị cháy theo" đã được thi hành triệt để.

Trước hết là công ty xe điện ngầm, cho đến gần đây là niềm hãnh diện về giao thông công cộng của Hồng Kông. Nhưng từ khi bị Bắc Kinh lên án chở người biểu tình, ban giám đốc đóng cửa một số trạm gần địa điểm nhạy cảm, Metro Hồng Kông bị cáo buộc làm tay sai cho Trung Quốc : công ty cộng sản rác rưởi là những chữ đỏ được vẽ trên tường ở trạm Tseu Kwan O.

Bên cạnh đó, phe tranh đấu kêu gọi thành viên đánh vào túi tiền doanh nhân Hoa lục, tẩy chay sản phẩm. Bỏ điện thoại Hoa Vi mua Samsung, bỏ mạng China Mobil dùng các mạng Hồng Kông, không dùng cà phê Pacific và nhà hàng McDonald do một công ty nhà nước Trung Quốc quản lý.

Những quán ăn thân Bắc Kinh bị ghi dấu xanh dương, theo phe dân chủ là màu vàng. Nhà hàng, siêu thị ủng hộ Trung Quốc bị tấn công không nương tay bằng bích chương, bằng sơn. Công ty của Trung Quốc thì bị đốt. Theo Libération, 1.500 công ty quốc tế tại Hồng Kông đi dây giữa áp lực của đảng cộng sản Trung Quốc một bên, và bên kia là phong trào dân chủ. Theo bên này thì sợ bên kia trả thù.

Theo một thăm dò ý kiến do các viện đại học thực hiện cuối tháng 9, phương thức đấu tranh triệt để vẫn được đa số người tham gia phong trào phản kháng ủng hộ cho dù gây thiệt hại kinh tế cho Hồng Kông.

Pháp : Nỗi lo Hồi giáo cực đoan len vào cảnh sát

Trong tang lễ bốn nhân viên cảnh sát Pháp bị một đồng nghiệp theo đạo Hồi đâm chết, tổng thống Pháp kêu gọi mọi công dân, mọi công chức động viên "chống Hồi giáo lầm đường" mà ông gọi là "con rắn 9 đầu" theo huyền thoại Hy Lạp.

"Thông điệp cứng rắn" của tổng thống Macron kêu gọi quốc dân đoàn kết chống Hồi giáo khủng bố chắc chắn sẽ được ủng hộ. Động viên dân chúng chống lại một loại Hồi giáo "biến dạng thành khủng bố và sát nhân" là hành động chính đáng. Nhưng điều quan trọng nhất là tìm căn nguyên vì sao có sơ sót trong các biện pháp sàn lọc, kiểm soát để một kẻ cuồng tín có thể xâm nhập vào một cơ quan trọng yếu của an ninh.

La Croix nhận định tương tự : "Tổng thống Pháp kêu gọi chống đạo Hồi lạc lối và nhấn mạnh cần phải cảnh giác chứ không xem ai theo đạo Hồi đều đáng bị nghi ngờ. Vấn đề là vụ thảm sát đã đặt cộng đồng Hồi giáo vào vị thế khó xử. Bị cực hữu lên án rồi lại bị tín đồ bên trong làm tổn thương uy tín. Một tín đồ điên cuồng đến mức giết một loạt bốn đồng nghiệp ngay tại nơi được an ninh tối đa".

Nhật báo công giáo kêu gọi cộng đồng Hồi giáo nên tự vấn vì sao một con người theo đạo có thể hành động dã man nhân danh đạo của mình ? Có như thế, tín đồ mới không bị đồng hóa với khủng bố. Nếu cộng đồng Hồi giáo không làm công việc tự vấn này thì "phía ngoài" sẽ bắt họ làm với những nguy cơ trói buộc.

Hai nhật báo Pháp hàm ý sau vụ thảm sát vừa qua, sau tuyên bố cần đối phó với "con rắn 9 đầu" của tổng thống Pháp, chính phủ sẽ có những biện pháp khắt khe trong việc tuyển dụng nhân viên, liên quan đến tôn giáo.

Giải Nobel 2019

Le Monde trở lại với giải Nobel Y học 2019 còn Le Figaro giới thiệu công trình khám phá vũ trụ, phát hiện hành tinh ngoài hệ mặt trời, Nobel Vật lý 2019

Le Monde chào mừng khám phá "cách tế bào tiếp thu" Oxy tùy theo trong môi trường có nhiều hay ít" và que trung gian cơ chế vận hành có tên là HIF-1. Đây là công trình của các giáo sư Gregg Semenza, William Kaelin, người Mỹ và Peter Ratcliff, người Anh vào thập niên 1990 và 2000. Ba vị tân khôi nguyên Nobel Y học 2019 sinh năm 1956,1957 và 1954.

Từ đó đến nay đã có hai ứng dụng cụ thể : Thuốc điều tiết EPO và VEGF chống tình trạng thiếu dưỡng khí đã có. Loại thứ ba, điều tiết cơ chế vận hành HIF-1 sắp được hoàn tất : Hoặc để kích thích tiểu mạch máu trong trường hợp cơ tim thiếu máu, hoặc để phong tỏa oxy để trị khối u ung thư.

Nobel Vật lý 2019 cũng được chia cho ba nhà vật lý vũ trụ. James Peebles, người Mỹ 84 tuổi. Hai đồng nghiệp còn lại là người Thụy sĩ Michel Mayor,77 tuổi và Didier Queloz, 53 tuổi.

Cách nay 24 năm, ba vị đã tìm ra một hành tinh quay xung quanh một "mặt trời" như mô hình trái đất trong thái dương hệ, nằm cách chúng ta 42 năm ánh sáng. Từ đó đến nay, khám phá này đã tạo hứng khởi cho hàng ngàn nhà nghiên cứu vũ trụ đi tìm "thế giới" giống hành tinh xanh và đã phát hiện hơn 4000 "hành tinh" đã được xác nhận và 2000 đang được kiểm chứng. Điều này làm tăng hy vọng là loài người không đơn côi trong vũ trụ bao la này. Đại học Genève, Thụy sĩ, được xem là "tiên phong" trong nỗ lực đi tìm sự sống trong vũ trụ.

Tú Anh